Chuyển Thể Là Gì? Phân Biệt Cải Biên Và Chuyển Thể - Luật Hùng Sơn

Chuyển thể là gì? Ngày nay việc chuyển thể, cải biên, tác phẩm diễn ra hết sức đa dạng. Chẳng hạn như chuyển từ tác phẩm truyện thành một bộ phim. Việc chuyển thể góp phần đưa tác phẩm đến gần hơn với công chúng, đồng thời làm cho đời sống tinh thần trở nên sinh động hơn. Vậy, chuyển thể là gì? Tác phẩm chuyển thể là gì? Cải biên khác gì với chuyển thể? Trong khuôn khổ bài viết dưới đây của công ty Luật Hùng Sơn chúng tôi sẽ cung cấp tới quý bạn đọc những quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ liên quan đến vấn đề chuyển thể tác phẩm.

Quảng cáo

1. Chuyển thể là gì?
2. Chuyển thể tiếng anh là gì?
3.  Quy định về chuyển thể trong Luật Sở hữu trí tuệ
   1. Căn cứ phát sinh, xác lập quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể
   2. Nội dung và giới hạn quyền tác giả, thời gian bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể
   3. Các hành vi xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể
4. Đặc điểm của chuyển thể
5. Phân biệt cải biên và chuyển thể

Chuyển thể là gì?

Chuyển thể là việc chuyển đổi một tác phẩm sang loại hình nghệ thuật khác nhưng vẫn phải đảm bảo nội dung của tác phẩm gốc. Chẳng hạn dụ như chuyển thể từ tác phẩm là truyện thành kịch hoặc phim; chuyển thể tác phẩm kịch thành kịch bản của phim điện ảnh hay một vở nhạc kịch,… Tuy nhiên, tác phẩm gốc dùng để chuyển thể thường là tác phẩm văn học, nghệ thuật.

Tác phẩm chuyển thể được hiểu là tác phẩm mới được sáng tạo ra dựa trên nội dung của tác phẩm gốc nhưng phải không làm thay đổi nội dung của tác phẩm gốc. Khác với tác phẩm chuyển thể, tác phẩm cải biên là tác phẩm dựa trên nội dung của tác phẩm gốc để thành một tác phẩm mới và người sáng tạo ra tác phẩm cải biên có thể tạo ra một tác phẩm  khác với nội dung của tác phẩm gốc. Tác phẩm chuyển thể là một trong các đối tượng được pháp luật về sở hữu trí tuệ bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan.

Ví dụ: Một tác phẩm điện ảnh chuyển thể có thể kể đến là tác phẩm phim điện ảnh “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”, tác phẩm “Kính vạn hoa”, tác phẩm “Cô gái đến từ hôm qua”,… được chuyển thể từ tác phẩm văn học cùng tên của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh.

Tuy nhiên, việc chuyển thể tác phẩm phải được tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm đồng ý và khi thực hiện chuyển thể phải trả thù lao cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm gốc. Đồng thời, ở tác phẩm chuyển thể phải ghi tên tác phẩm và tác giả của tác phẩm gốc đó. Nếu việc chuyển thể mà có sự thay đổi về nội dung của tác phẩm gốc thì phải được tác giả của tác phẩm gốc cho phép.

Chuyển thể tiếng anh là gì?

Chuyển thể trong tiếng anh được dùng là to adapt, hoặc còn được dùng là modulation.

Ví dụ: The play had been adapted for children. (= The play had been changed to make it suitable for children).

 Quy định về chuyển thể trong Luật Sở hữu trí tuệ

Căn cứ phát sinh, xác lập quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể

Quyền tác giả của tác phẩm chuyển thể là quyền tự động, nó phát sinh ngay khi tác giả tạo ra tác phẩm và được pháp luật bảo hộ mà không cần phải đăng ký. Tuy nhiên, việc bảo hộ tác phẩm chuyển thể chỉ phát sinh nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm gốc được dùng để làm tác phẩm chuyển thể.

Nội dung và giới hạn quyền tác giả, thời gian bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể

Quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể bao gồm quyền tài sản và quyền nhân thân. Cụ thể như sau:

– Quyền nhân thân được quy định tại Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019 bao gồm: Đặt tên cho tác phẩm; được nêu bút danh hoặc nêu tên thật khi tác phẩm được công bố, sử dụng; đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; tự mình công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác thay mình công bố tác phẩm; có quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác cắt xén, sửa chữa hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến uy tín và danh dự của tác giả.

– Quyền tác giả được quy định tại Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019 bao gồm: Làm tác phẩm phái sinh; biểu diễn tác phẩm trước công chúng; sao chép tác phẩm; nhập khẩu, phân phối bản gốc hoặc bản sao tác phẩm; truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện vô tuyến, hữu tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác; cho thuê bản gốc hoặc bản sao chương trình máy tính, tác phẩm điện ảnh.

Quảng cáo

Các hành vi xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm chuyển thể

Theo Khoản 7 Điều 28 Luật sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009 và 2019 quy định về các hành vi xâm phạm quyền tác giả, theo đó thì khi làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được sử dụng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp tác phẩm chuyển thể được chuyển sang chữ nổi hoặc những ngôn ngữ khác cho người khiếm thị. Đây là một quy định hợp lý và có tính nhân văn cao, bởi những người khiếm thị là nhóm người yếu thế cần được bảo vệ và giúp đỡ trong xã hội.

Đặc điểm của chuyển thể

– Thứ nhất, tác phẩm chuyển thể được hình thành dựa trên một hoặc nhiều tác phẩm gốc đã tồn tại và trong tác phẩm chuyển thể phải còn dấu ấn của tác phẩm gốc.

Khi tiếp xúc với tác phẩm chuyển thể, công chúng phải vẫn có thể liên tưởng được đến tác phẩm gốc. Sự liên tưởng này được thể hiện qua nội dung của tác phẩm gốc. Đồng thời, người sáng tạo tác phẩm chuyển thể phải tôn trọng quyền nhân thân không thể chuyển giao của tác giả tác phẩm gốc. 

– Thứ hai, trong tác phẩm chuyển thể phải mang dấu ấn cá nhân của người sáng tạo ra tác phẩm chuyển thể.

– Thứ ba, hình thức thể hiện của tác phẩm chuyển thể khác biệt hoàn toàn hoặc từng phần so với tác phẩm gốc

Quyền tác giả không bảo hộ ý tưởng, nội dung mà chỉ bảo hộ hình thức thể hiện của ý tưởng, nội dung đó. Do đó, tác phẩm chuyển thể không phải là bản sao của tác phẩm gốc. Hình thức thể hiện của tác phẩm chuyển thể phải khác biệt từng phần hoặc khác biệt hoàn toàn với hình thức đã được thể hiện ở tác phẩm gốc.

Phân biệt cải biên và chuyển thể

Cải biên	Chuyển thể
Khái niệm	là sửa đổi hoặc biên soạn lại nội dung, thay đổi hình thức thể hiện, chuyển thể loại dựa trên một phần hoặc toàn bộ của tác phẩm gốc để sáng tạo ra tác phẩm mới.	là việc chuyển đổi một tác phẩm sang loại hình nghệ thuật khác dựa trên cơ sở đảm bảo nội dung của tác phẩm gốc.
Nội dung tác phẩm mới	tác phẩm mới được sáng tạo ra trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi hình thức diễn đạt và có thể không giống nội dung của tác phẩm gốc.	tác phẩm mới dựa trên tác phẩm gốc nhưng không làm thay đổi nội dung của tác phẩm gốc.
Ví dụ	Vở chèo “Súy Vân” của tác giả Trần Bảng được cải biên lại từ vở chèo “Kim Nham”, mà ở đó Súy Vân từ một “nghịch nữ” trong vở chèo cổ trở thành người phụ nữ tiến bộ và nạn nhân của chế độ phong kiến trong vở chèo cải biên.	Tác phẩm văn học “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được chuyển thể thành phim.

Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến vấn đề chuyển thể là gì? Trường hợp Quý độc giả có bất kỳ thắc mắc gì cần được tư vấn, vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn của Luật Hùng Sơn 1900.6518 hoặc liên hệ số điện thoại 0964 509 555 để được đội ngũ Luật sư có chuyên môn, nghiệp vụ hỗ trợ kịp thời.

>> Có thể bạn quan tâm:

Thủ tục đăng ký Nhãn hiệu, Đăng ký Thương hiệu, logo mới nhất

Thủ tục đăng ký bản quyền tác giả mới nhất

5/5 - (1 bình chọn)