Cây Ba đậu Và Tác Dụng Của Cây Ba đậu - Tra Cứu Dược Liệu

Cây ba đậu được ví là một trong năm mươi vị thuốc cơ bản của Đông Y. Cây ba đậu là một cây có tác dụng làm thuốc chữa bệnh, nhưng cũng là một cây có chứa chất độc, sẽ gây tác hại nếu không biết cách sử dụng. Chính vì vậy khi dùng cây ba đậu để điều trị bệnh vô cùng cẩn thận và cần có sự hiểu biết rõ ràng. Để hiểu hơn về cây ba đậu. Bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn thêm kiến thức về loại cây này nhé.

Cây ba đậu

Mục lục

• Tên gọi
  • Đặc điểm hình thái
• Điều kiện tăng trưởng và phân bố
• Công dụng chữa bệnh của cây ba đậu
• Bài thuốc chữa bệnh hữu hiệu từ cây ba đậu
  • 1. Bài thuốc trị ngực đau, chướng bụng đầy hơi
  • 2. Trị sốt rét, bụng sưng to
  • 3. Trị nọc độc rắn cắn
  • 4. Trị táo bón do tỳ hàn, thực tích
  • 5. Trị tức ngực do cảm lạnh không sốt
  • 6. Chữa ăn uống không tiêu, đại tiện khô, khó ra
  • 7. Dùng ba đậu chữa mụn nhọt
  • 8. Chữa đau tim
  • 9. Trị đờm và hen suyễn ở trẻ
• Lưu ý khi dùng ba đậu

Tên gọi

• Cây ba đậu có tên khoa học là Croton tiglium L. Cây thuộc họ thầu dầu Euphorbiaceae.
• Trong dân gian cây ba đậu còn được gọi với tên: Mắc vát, cóng khói, bã đậu, giang tử, mãnh tử nhân, lão dương tử, ba nhân, mần đề, cây để, cây đết, phổn…

Đặc điểm hình thái

Thân cành: Cây ba đậu thuộc loại cây thường xanh, thân nhỡ cao khoảng 3-6m. Cành nhẵn (không có gai và lông).

Lá: Lá mọc so le, hình trứng, đầu nhọn, mép lá có răng cưa nhỏ; lá dài 6-8cm, rộng 4–5 cm, cuống lá nhỏ, dài 1–2 cm, lá khi khô chuyển màu vàng nhạt đến nâu nhạt. Lá có 3 – 5 gân ở gốc, 3- 4 cặp gân bên trên.

Cụm hoa: Hoa mọc thành chùm (dài 10–20 cm) ở đầu các cành, hoa đực ở đỉnh, cuống hoa nhỏ dài 1-3mm. Hoa đực: nụ gần hình cầu, có lông thưa như ngôi sao hoặc gần như không có lông; hoa cái: đài hoa hình thuôn dài, dài khoảng 2 mm (2,5 mm), gần như nhẵn, bầu nhụy có nhiều lông hình sao dày đặc, kiểu 2 ngăn. Thời kỳ ra hoa là tháng 4 – 6.

Quả: Quả nhẵn, hình bầu dục, màu vàng nhạt, dài khoảng 2 cm, đường kính 1,4 – 2 cm, phủ lông ngắn thưa, khi chín sẽ tách ra thành 3 mảnh vỏ. Cây ra có quả vào khoảng tháng 8-10.

Hạt: Hạt hình trứng dài 10mm, rộng 4-6mm, vỏ hạt cứng, mờ và có màu nâu xám.

Điều kiện tăng trưởng và phân bố

Cây thích khí hậu ấm áp và ẩm ướt, không chịu được lạnh và sợ sương giá. Cây ưa nắng, thích hợp trồng trọt ở những nơi có nhiệt độ 17-19°C, lượng mưa hàng năm 1000mm, số giờ nắng hàng năm 1000 giờ, thời gian không có sương giá trên 300 ngày, khi nhiệt độ thấp hơn 3°C, toàn bộ lá cây con sẽ chết. Thích hợp trồng trên đất cát pha có đủ nắng, đất sâu, tơi xốp, thoát nước tốt. [

Ba đậu mọc hoang và được trồng ở nhiều tỉnh miền Bắc nước ta, nhiều nhất tại các tỉnh miền núi như Hà Giang, Tuyên Quang, Hòa Bình, Bắc Cạn, Thái Nguyên, miền Trung Bộ cũng có.

Công dụng chữa bệnh của cây ba đậu

Trong y học cổ truyền, quả ba đậu được dùng làm thuốc, có tính nóng, vị cay nồng, có tác dụng làm tan ứ đọng, thải nước , sinh đàm và nước bọt, có tác dụng chữa táo bón do hàn phong, cổ chướng sưng tấy, ngực bụng đầy chướng, đau cấp tính, táo bón do tích tụ thực phẩm lạnh, tiêu chảy, kiết lỵ, phù nề, chướng bụng, ứ nước, đau họng, đau họng, nhọt, vết loét ác tính và ghẻ. Nó hơi độc và nên thận trọng khi sử dụng.

Hạt cây ba đậu được dân gian dùng để điều trị ngực bụng trướng đau, táo bón, tắc nghẽn ruột, tả lỵ bằng cách dùng hạt cây ba đậu hoặc dùng ba đậu sương sao vàng để dùng. Dùng ba đậu còn trị tiêu chảy, sán khí (thoái vị bẹn), răng đau (Bản Thảo Cương Mục).

Ngoài ra, còn nhiều tài liệu ghi lại như trị phá trưng hà, kết tụ, lưu ẩm, đờm tích, thủy trướng ở đại trường, sốt rét, ôn ngược, rửa sạch tạng phủ, khai thông bế tắc, trừ quỷ độc, chứng cổ chú, sát trùng, kinh nguyệt bế, làm tiêu nát thai (Dược Phẩm Vậng Yếu).

Quả ba đậu ngâm trong rượu có thể chữa các bệnh như cổ trướng gan, cổ trướng gan, xơ gan và các bệnh khác, chủ yếu được sử dụng trên lâm sàng để điều trị viêm khớp dạng thấp, rắn độc cắn, vết bầm tím, v.v. Tuy nhiên, ba đậu rất dễ gây kích ứng da, nếu dùng ngoài thì lượng phải vừa đủ, tốt nhất nên sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Xem thêm : Cây mật nhân và những tác dụng đáng quý

Bài thuốc chữa bệnh hữu hiệu từ cây ba đậu

1. Bài thuốc trị ngực đau, chướng bụng đầy hơi

Chuẩn bị:

• Đại hoàng: 40g,
• Can khương: 40g,
• Ba đậu: 40g, (bỏ vỏ, lõi, sao).

Cách làm:

• Tất cả đem tán bột,
• Trộn cùng mật làm hoàn.
• Ngày uống 8-12g.

Phương thuốc này có tác dụng là dùng ba đậu có tính nóng và độc, kết hợp với đại hoàng có tính thanh nhiệt và canh khô có tính ấm, để gây ra phản ứng mạnh, cứu nguy cho bệnh nhân. Nhưng phương thuốc này cũng rất nguy hiểm, vì ba đậu là một loại cây độc, có chứa các chất độc như ba đậu axit và phật bà xeton, nếu uống quá nhiều sẽ gây ra ngộ độc chết người. Vì vậy, phương thuốc này chỉ có thể dùng trong trường hợp khẩn cấp, và phải kiểm soát chặt chẽ liều lượng và thời gian, không được dùng bừa bãi.

2. Trị sốt rét, bụng sưng to

Chuẩn bị:

• Ba đậu: 8g ( đã bỏ vỏ và nhân)
• Tạo giáp: 24g ( đã bỏ vỏ và hột sạch)

Cách làm:

• Tất cả rửa sạch, sao khô và tán bột
• Hoàn viên to bằng hột đỗ xanh.
• Mỗi lần uống 1 viên với nước lạnh

3. Trị nọc độc rắn cắn

Chuẩn bị:

• Rễ ba đậu:30g
• 1 lít rượu
• Bình thủy tinh có nắp đậy

Cách làm:

• Đem rửa sạch, sao khô chỗ rễ ba đậu đã chuẩn bị trên
• Và đem ngâm với 1 lít rượu trắng ngon
• Lấy nước đắp vào chỗ rắn cắn

Hoặc:

• Lá ba đậu rửa sạch, phơi khô và đem tán bột
• Uống với nước mát ngày 1 lần
• Mỗi lần uống 0,5g

4. Trị táo bón do tỳ hàn, thực tích

Chuẩn bị:

• Ba đậu sương
• Can khương
• Đại hoàng lượng bằng nhau

Cách làm:

• Đem rửa sạch sao khô chỗ nguyên liệu trên
• Tán bột và dùng mật ong hoàn viên
• Mỗi lần uống 0,6-1g với nước nguội

Chú ý:

Cách bào chế ba đậu sương

Ba đậu ỏ vỏ, giã cho nhỏ, gói bằng giấy bản rồi ép, sau thay giấy bản, lại ép, đến khi nào dầu không thấm ra nữa thì thôi. Sao qua cho vàng (ba đậu sương)

5. Trị tức ngực do cảm lạnh không sốt

Đây là chứng hàn thực kết hưng do phong hàn xâm nhập, gây ra sự ứ đọng của khí và đờm trong ngực, dẫn đến các triệu chứng như ho, khó thở, ngực đau tức, không sốt.

Công thức:Lấy ba đậu, bạch bổ (loại bỏ vỏ và hạt, rán đen, nghiền nhuyễn) và bối mẫu, mỗi loại ba phần (một phần bằng 0.3g). Trộn đều ba loại thuốc thành bột mịn.

Sử dụng: Uống bột thuốc với nước ấm, liều lượng tùy theo thể trạng của bệnh nhân. Người bình thường uống nửa tiền bột (khoảng 1.35g), người yếu uống ít hơn. Uống một lần mỗi ngày, vào buổi sáng hoặc tối.

Nếu bệnh nằm ở phế quản trên, bệnh nhân sẽ nôn ra đờm hoặc máu. Nếu bệnh nằm ở phế quản dưới, bệnh nhân sẽ tiêu chảy. Nếu không tiêu chảy, uống thêm một chén cháo nóng. Nếu tiêu chảy quá nhiều, uống thêm một chén cháo lạnh.

6. Chữa ăn uống không tiêu, đại tiện khô, khó ra

Y học Trung Hoa dùng ba đậu ngâm thuốc để chữa bệnh hàn phích tụ thực. Đây là một bệnh lý do phong hàn xâm nhập, gây ra sự ứ đọng của thực phẩm trong dạ dày, dẫn đến các triệu chứng như ăn uống không tiêu, đại tiện khô, táo bón.

Hướng dẫn:

• Lấy ba đậu 1kg luộc với 1 lít rượu trắng thật kỹ. Sau đó, lấy ba đậu ra nghiền nguyễn, sao khô, rồi vo thành viên cỡ hạt đậu.
• Mỗi lần uống một viên, uống với nước, nếu muốn nôn ra thì uống hai viên. Uống thuốc xong sẽ nôn ra hoặc tiêu chảy, để loại bỏ thực phẩm ứ trong bụng.

7. Dùng ba đậu chữa mụn nhọt

Công thức chữa mụn nhọt từ cây ba đậu trong trích dẫn của bạn có thể được diễn giải như sau:

Chuẩn bị:

• 5 hạt ba đậu, đập để loại bỏ dầu
• 90g hồng cúc rang chín
• 30g lúa mạch rang chín

Thực hiện:

• Nghiền tất cả các thành phần trên thành bột mịn.
• Trộn đều và vo thành viên nhỏ, kích thước bằng hạt đỗ xanh.
• Uống 10 viên mỗi lần khi bụng đói, uống kèm với nước sôi để nguội.

8. Chữa đau tim

Bài thuốc này dùng để chữa đau thắt tim do âm độc và thương hàn, ấn vào rất đau, gây táo bón nhưng hơi thở hơi ấm.

Chuẩn bị:

• 10 hạt ba đậu nghiền nát
• 4g bột mì

Thực hiện:

• Tạo hỗn hợp thành hình bánh nhỏ, đặt vào rốn.
• Sử dụng nhang ngải cứu nhỏ để châm cứu năm lần mạnh.

9. Trị đờm và hen suyễn ở trẻ

Thực hiện: Giã nát 1 hạt ba đậu rồi bọc bằng bông và nhét vào mũi của trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ loại bỏ đờm ra ngoài một cách tự nhiên.

Xem thêm: Tác dụng tuyệt vời của ba kích, cây thuốc quý

Lưu ý khi dùng ba đậu

• Bào chế ba đậu phải bảo vệ mắt và tay vì dầu nó rất nóng gây rộp da.
• Bệnh thực nhiệt, táo bón, phụ nữ có thai không dùng.
• Ba đậu rất độc không dùng quá liều. Nếu bị ngộ độc, dùng Ðậu đen, Ðậu xanh, Ðậu đũa hoặc Hoàng liên nấu nước uống để giải độc.
• Nếu ăn nhầm hạt ba đậu hoặc uống nhầm dầu ba đậu với liều nhỏ sẽ bị đau bụng, đi ngoài nhiều lần. Với liều cao, nó sẽ gây nôn mửa, tiêu chảy, nặng hơn có thể tiêu ra máu, toát mồ hôi, mạch nhanh yếu, huyết áp hạ, có thể tử vong.