Cây Ngũ Sắc (bông ổi) Và Công Dụng Làm Thuốc Của Loài Hoa đẹp

Hoa ngũ sắc hay nhiều người còn gọi là cây ngũ sắc còn có tên gọi khác là bông ổi, cây trâm ổi, hoa tứ quý… (1). Là một loại hoa rất đẹp, được nhiều công viên, khu sinh thái trồng làm cảnh. Điểm đặc biệt là loài hoa đẹp này không chỉ dùng làm cảnh mà nó còn là một vị thuốc với nhiều công dụng rất hữu ích cho đời sống của chúng ta.

Tên khoa học

Lantana camara L, thuộc họ cỏ roi ngựa (1)

Mô tả

Là dạng cây thân thảo, dạng thân bụi nhỏ có thể cao tới 1,5 mét. Lá cây có nhiều răng cưa và nhiều vân nổi lên ta có thể nhìn thấy rất rõ. Hoa ngũ sắc mọc thành từng chùm nhiều bông hoa, đặc biệt là hoa có tới 5 màu khác nhau như mà đỏ, mà cam, màu vàng, trắng nên mới được gọi là cây ngũ sắc, nghĩa là loài cây hoa có tới 5 màu.

Phân bố

Ở nước ta loài cây thường được trồng làm cảnh ở các khu sinh thái, trường học và công sở, một số gia đình cũng có trồng làm cảnh. Điều đặc biệt là ở một số nước trên thế giới như Nouvelle-Calédonie, bông ổi được coi như một loài cây gây hại, buộc chính quyền nơi đây phải sử dụng những cách thức mạnh để diệt trừ tận gốc loại cây này (1).

Tính vị hoa ngũ sắc

• Lá bông ổi có mùi hơi hắc, tính mát, hơi độc, có tác dụng tiêu viêm.
• Rễ vị hơi ngọt, tính mát.
• Hoa vị hơi ngọt, tác dụng cầm máu.

Công dụng của cây ngũ sắc

Theo kinh nghiệm dân gian được ghi trong cuốn sách “Những cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam” các bộ phận trên cây ngũ sắc có một số tác dụng rất hay như (2):

• Lá ngũ sắc: Tác dụng điều trị viêm phế quản, nhuận tràng, điều trị tiểu đường, lành vết thương ngoài da, cầm máu, ghẻ lở..
• Hoa ngũ sắc: có tác dụng điều trị ho ra máu, cao huyết áp
• Rễ ngũ sắc: tác dụng điều trị đau nhức xương khớp, đau răng

Lưu ý: Cây này không có tác dụng điều trị viêm xoang như cây hoa cứt lợn (Cây cứt lợn một số nơi cũng gọi là cây ngũ sắc).

• Tham khảo: Cây cứt lợn và bài thuốc điều trị viêm xoang từ dân gian

Các bài thuốc từ cây ngũ sắc

1. Điều trị ho, táo bón, cao huyết áp: Dùng lá và ngọn ngũ sắc khô 15g (hoặc tươi 30g) rửa sạch sắc nước uống trong ngày.
2. Cầm máu, điều trị ghẻ, vết thương ngoài da: Dùng một nắm lá tươi giã nát, đắp bên ngoài da.
3. Điều trị tiểu đường, hạ đường huyết: Dùng thân, lá ngũ sắc khô khoảng 20g, sắc uống hàng ngày. Cách dùng này giúp người bệnh hạ đường huyết rất tốt.
4. Điều trị phong thấp, đau xương khớp: Dùng rễ cây khô 25g (hoặc tươi 40g) sắc uống hàng ngày hoặc ngâm rượu uống cũng có tác dụng.

Một số nghiên cứu về cây ngũ sắc

Xác định được hoạt động chữa lành vết thương của cây ngũ sắc Lantana camara L: Được thực hiện bởi nhóm các nhà nghiên cứu tại Đại học Tây Ấn, kết quả thử nghiệm trên động vật cho thấy chiết xuất từ cây ngũ sắc có tác dụng giảm thời gian lành vết thương rất đáng kể. Những nghiên cứu này chứng minh rằng cây ngũ sắc là một thảo dược có hoạt động làm lành vết thương ở động vật thực nghiệm và có thể được sử dụng như một tác nhân điều trị trong điều trị chấn thương ngoài da (3)

Xác định Hoạt tính kháng khuẩn từ chiết xuất lá bông ổi Lantana camara L: Nhóm các nhà nghiên cứu tại Brasil đã tiến hành thực nghiệm và đi tới kết luận chiết xuất từ lá cây bông ổi Lantana camara L có hoạt tính kháng khuẩn chống lại các vi khuẩn được thử nghiệm (4).

Lưu ý

• Không dùng bông ổi cho phụ nữ mang thai
• Lá ngũ sắc (bông ổi) không có tác dụng điều trị viêm xoang như cây cứt lợn (một loài cũng có tên gọi cây ngũ sắc).

▼ Nguồn tham khảo

1. Bông ổi, https://vi.wikipedia.org/wiki/B%C3%B4ng_%E1%BB%95i, ngày truy cập 08 tháng 12 năm 2019.
2. Bông ổi, nhiều tác giả Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 1, Nxb Khoa học và kỹ thuật, HN, 2004, trang 260, 261, 262, 263.
3. Evaluation of wound healing activity of Lantana camara L. – a Preclinical study, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ptr.2599, ngày truy cập 08 tháng 12 năm 2019.
4. Antibacterial Activity of Lantana camara Linn Lantana montevidensis Brig Extracts from Cariri-Ceara, Brazil, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0975148310210087, ngày truy cập 08 tháng 12 năm 2019.