Chè Huế - Tinh Túy ẩm Thực Xứ Huế - Ngày Khác Lạ

Nếu Hà Nội có 36 phố phường thì Huế lại gây ấn tượng bởi 36 món chè. Nhiều loại chè với nhiều hương vị khác nhau từ đậm đà thanh tao của các loại chè cung đình đến hương vị ngọt bùi bình dị của dân dã, loại nào cũng đầy ắp hương vị thơm ngon riêng và rất hấp dẫn tạo nên ưu thế ẩm thực vùng đất Cố đô. 

Theo các nhà nghiên cứu Huế thì chè Huế là món ăn có từ lâu đời trên vùng đất Phú Xuân. Đây là sự kết hợp hài hoà giữa nghệ thuật chế biến Chăm Pa và món ăn truyền thống Việt tạo nên một trong ngũ vị đặc trưng mặn – ngọt – chua – cay – đắng của ẩm thực Huế. Cũng chính vì thế mà chè là món tráng miệng không thể thiếu trong các bữa ngự thiện của các vua triều Nguyễn. Không chỉ vậy, chè còn là món ăn được ưa chuộng hàng ngày của người già, trẻ nhỏ khắp phố phường. Ngoài ra, đây còn là món không thể thiếu trong các ngày lễ cúng, tết, ngày rằm,… như là món quà dân dã ngọt ngào dâng lên tiền nhân. 

Với người Huế, nguyên liệu được ưa chuộng chọn để nấu chè là đậu xanh. Từ một nguyên liệu như đậu xanh có thể biến thành 2 đến 3 loại chè hấp dẫn. Đậu ngự, đậu ván, đậu quyên cũng là những loại nguyên liệu thích hợp cho món chè Huế. Tuy nhiên, mỗi loại đậu lại có một cách chế biến riêng, khá cầu kỳ. Chè Huế được chế biến độc đáo và đa dạng theo hai phong cách là dân dã và cung đình. Những món chè Huế mang phong cách sang trọng như chè sen, chè kê, chè thịt heo quay, chè long nhãn, chè bột lọc bọc sen, chè đậu ngự… Bên cạnh đó, chè mang tính dân dã có chè bắp, chè đậu ván, đậu đỏ, đậu xanh, chè khoai môn, chè bột lọc bọc đậu phụng,.. 

Nét tinh túy trong từng loại chè 

Mục lục

• Nét tinh túy trong từng loại chè 
• Cầu kỳ trong công đoạn chế biến 
• Top 8 món chè “làm mưa làm gió” ở Huế 
  • 1. Chè hạt sen bọc nhãn lồng
  • 2. Chè Bột Lọc Heo Quay
  • 3. Chè Táo Xọn
  • 4. Chè Bắp
  • 5. Chè Khoai Tía 
  • 6. Chè Sương Sa Hột Lựu
  • 7. Chè Đậu Ngự
  • 8. Chè Lục Tàu Xá
• Một số quán chè ngon ở Huế 
  • 1. Chè hẻm Huế
  • 2. Chè cung đình 
  • 3. Chè Thạch Chợ Đông Ba 
  • 4. Chè Ông Lạc Huế 
  • 5. Chè Thái Lệ 

Để có được những chén chè, ly chè mang đậm chất Huế, người nấu phải trải qua rất nhiều công đoạn cầu kỳ từ nhiều bước như chọn nguyên liệu, chuẩn bị gia vị, hương liệu, rồi mới bắt tay chế biến. Công thức chế biến của mỗi người cũng không giống nhau, điều này tạo ra nhiều món với hương vị đa dạng và phong phú của ẩm thực Huế. Để khi nhìn vào những chén chè, ly chè trong suốt, dẻo quánh hấp dẫn, hương vị ngọt ngào mời gọi lôi kéo mọi người nếm thử.   

Cầu kỳ trong công đoạn chế biến 

Với các loại đậu khô như đậu đỏ, đậu quyên, đậu ván, đậu đen…, dù nấu cả vỏ hay bóc vỏ thì khi chế biến đều phải ngâm qua nước lạnh cho hạt đậu nở đều, hút nước trở về trạng thái ban đầu. Nếu không ngâm nước lạnh vài giờ rồi nấu, khi hạt đậu vừa chín bên ngoài cho đường vào dễ trân lại, do bên trong hạt đậu chưa hút đủ lượng nước khi nấu, nên hạt đậu sẽ uống tiếp tạo nên sự co cứng lại. Để làm cho loại chè hạt đậu khô này mềm mại, hạt nở đều không nát bể trong chén chè nước, người ta cho hạt vào xoong sau khi ngâm nước lạnh rồi nấu vừa sôi đều đậy vung hạ lửa nhỏ cho hạt chín từ từ. Nếu nấu lửa lớn nước sôi mạnh lực các hạt nước đánh mạnh vào bên ngoài làm cho hạt vỡ nát nhưng bên trong chưa đủ thời gian hút nước chín mềm, khi bỏ đường vào dễ bị cứng lại. 

Top 8 món chè “làm mưa làm gió” ở Huế 

Dù là cung đình hay bình dân thì mỗi loại chè xứ Huế cũng mang một hương vị đặc biệt riêng. Chè Huế vừa ngon vừa bổ, thậm chí là lạ bởi vì có sự khéo tay, ăn uống cầu kỳ mà không kém phần tinh tế.

1. Chè hạt sen bọc nhãn lồng

Hạt sen tính hàn, nhãn lồng tính nóng nhưng nhiều chất dinh dưỡng. Vì vậy, khi kết hợp hai thứ này lại với nhau thì tính hàn của hạt sen sẽ làm dịu tính nóng của nhãn lồng, tạo ra một món chè vô cùng thanh mát và thơm ngon. Bên cạnh đó, khi thưởng thức món này, cái bùi bùi ngọt ngọt của hạt sen kết hợp cùng cái giòn giòn, thơm phức từ cùi nhãn sẽ lưu lại hương vị khó quên.

2. Chè Bột Lọc Heo Quay

Chè bột lọc heo quay là một trong những món ngon lạ miệng nổi tiếng của vùng đất cố đô. Không giống như nhiều loại chè khác, chè bột lọc heo quay có phần nhân được làm từ thịt mặn. Do đó, món chè này có hương vị rất lạ miệng. Chè heo quay với cách nấu chè bột lọc Huế với lớp vỏ dai dai trong suốt nhìn thấy nhân heo quay bên trong, cắn vào vị ngọt mặn béo béo, thêm nước chè ngọt thanh ấm bụng mùi gừng, vị vừa lạ mà cũng vừa quen.

3. Chè Táo Xọn

Chè táo xọn hay còn gọi là chè bông cau là một món chè ngon của Huế với cách làm đơn giản. Chỉ với các nguyên liệu chính là đường, đậu, cùng với chút cốt dừa là đã tạo được món chè ngon này. Bát chè múc ra phải đạt được độ sánh mượt cần thiết. Những hạt đậu xanh đồ chín, rắc khéo để không chìm, không vón cục. Nó chỉ lơ lửng như hoa cau vàng ươm.

4. Chè Bắp

Chè bắp làm từ bắp non, vừa vào độ mọng sữa và căng nước. Cách nấu chè bắp thực sự không khó ở nguyên liệu, quy trình mà khó ở khâu nêm phải tinh tế, nấu phải tỉ mỉ. Tinh tế ở chỗ biết chọn bắp nào cho tươi ngon, biết nêm sao cho không làm mất đi hậu ngọt của bắp, mùi thơm thoảng nhẹ. Tỉ mỉ ở chỗ từ bào bắp đến nấu nước cốt dừa để ý sao cho chè dẻo mà không dính, không vón. Như thế thì chè mới thơm, ngọt và có độ dẻo, khi ăn còn thoảng hương thơm như là mùi của sữa tươi.

5. Chè Khoai Tía 

Chè khoai tía được nhiều thực khách ưa thích vì màu sắc và hương vị, chè có vị bùi bùi, ngọt thanh, dẻo thơm và màu tím đặc trưng xứ Huế. Chè được nấu từ khoai tía tím với nước cốt dừa và để nhỏ lửa đến khi vừa sánh là được. Một số nơi biến tấu thêm các nguyên liệu như bột báng, trân châu, bột sắn… 

6. Chè Sương Sa Hột Lựu

Chè sương sa hột lựu cũng là một món ngon xuất sắc trong các món chè ngon ở Huế. Món chè này có vị ngọt thanh. Trong ly có củ năng xắt nhỏ cùng hột lựu đò đỏ hồng hồng, bên trong ăn giòn giòn rất thích. Chè sương sa hột lựu Huế gây ấn tượng với nhiều thực khách bởi màu sắc bắt mắt và vị thơm, bùi béo rất hấp dẫn của nước cốt dừa. Cộng thêm vị dai dai của sương sa và “hột lựu”.

7. Chè Đậu Ngự

Là một trong những món chè thơm ngon nổi tiếng của Huế với hương vị ngọt nhẹ, thanh mát và bùi ngậy, chè đậu ngự là một món tráng miệng có hương vị cực kỳ thanh tao rất giàu dinh dưỡng và tốt cho sức khỏe. Trước đây, chè đậu ngực được là món tráng miệng trong ẩm thực cung đình Huế và ngày nay nó thường được người Huế dùng trong những dịp đặc biệt hoặc chiêu đãi khách.

8. Chè Lục Tàu Xá

Lục tàu xá là một trong các món chè ngon ở Huế nổi tiếng. Nó du nhập vào Huế trong những thập niên 50, 60. Trong ký ức những người Huế xưa còn lại vẫn không quên hương vị của món này nếu một lần đã thưởng thức. Tàu xá là tên gọi theo tiếng Quảng Đông, Trung Quốc. Vì đây là món ăn đã theo chân các Hoa kiều hay người Minh Hương du nhập vào Việt Nam từ những thế kỷ trước. Nguyên gốc tên gọi đầy đủ của nó là ” lục tàu xá” hay lục đậu sa. Nó có nghĩa là đậu xanh nát nhuyễn. Chính tên gọi cũng thể hiện một phần nguyên liệu chính làm nên món chè này. Nguyên liệu bao gồm đậu xanh, bột báng, trần bì (vỏ quýt khô) và đường cát. 

Một số quán chè ngon ở Huế 

Hầu như các quán chè có mặt khắp nơi phố phường xứ Huế. Ngoài những quán chè đã có thương hiệu được nhiều người tìm đến thì còn những quán chè nằm trong những con hẻm nhỏ. Tuy nhỏ, đơn sơ nhưng cũng rất ngon, và được nhiều thực khách ghé đến. 

1. Chè hẻm Huế

Sở dĩ được gọi là quán chè hẻm bởi các quán chè này nằm san sát nhau trong một con hẻm nhỏ. Các quán này thường không lớn, không gian nhỏ nhỏ xinh xinh. Trong quán các bàn ăn nhỏ được đặt cạnh nhau, bên dưới là những chiếc đòn cao. Tạo nên nét cổ xưa riêng là những bộ ấm trà kiểu xưa đặt trên bàn. Những ấm trà này luôn đầy ắp nước đậu rang hoặc trà ấm để khách tự phục vụ. 

Kiểu nhận biết quen thuộc của những quán chè này là những dãy ly cao, dài được xếp ngay ngắn. Trên kệ là những ly chè được múc lửng sẵn để khi khách gọi chỉ cần bỏ đá bào vào. Bên cạnh đó là những nồi chè nấu sẵn. Mỗi nồi chè đều nổi bật màu sắc xanh, đỏ, tím, vàng, đen,… 

Địa chỉ: 17 Hùng Vương,  Huế 

2. Chè cung đình 

Nhắc đến chè Huế không thể bỏ qua chè cung đình Huế. Đúng như tên gọi của nó, chè cung đình được chế biến cầu kỳ, tỉ mỉ và tốn nhiều công sức trong cách chế biến. Do đó, không phải ai cũng nấu được chè cung đình Huế, phải là những người có kinh nghiệm và thực sự yêu thích món chè mới có thể nấu ra những món chè ngon chuẩn nét cung đình. Chè cung đình không chỉ hấp dẫn hương vị thơm ngon mà hình thức trang trí cũng đẹp mắt. 

Địa chỉ: 31 Nguyễn Huệ, Huế 

3. Chè Thạch Chợ Đông Ba 

Nếu không đủ thời gian để khám phá hết món chè ở các con đường, ngõ hẻm ở Huế thì chỉ cần đến chợ Đông Ba, dừng chân ở bất cứ gánh chè, hàng chè nhiều sắc màu nào đó là có thể thưởng thức món tráng miệng nổi tiếng đúng chuẩn Huế. Ở đây có đủ thực đơn tha hồ lựa chọn với chè chuối, đậu xanh hột, xanh đánh, chè đậu đỏ, đậu đen, đậu ván, đậu ngự, trái cây, bột lọc dừa, bột lọc bọc heo quay, khoai môn, hạt sen, trôi nước, chè bắp, chè chuối, thạch đen, thạch trắng với nhiều thứ ăn kèm như cốt dừa, xanh đánh dừa, nước mứt thơm, dừa khô,…  

Địa chỉ: 2 Trần Hưng Đạo, Huế 

4. Chè Ông Lạc Huế 

Đây là quán chè ngon ở Huế có tuổi đời hơn 20 năm. Quán không có biển hiệu cũng chỉ là một quán nhỏ thế nhưng được nhiều người yêu thích và tìm đến. Không giống với những quán chè khác đầy đủ nhiều loại cho khách lựa chọn, quán ông Lạc chỉ có chè đậu nành, đậu đỏ và chè trái cây. 

Địa chỉ: 36 Thanh Tịnh, Huế 

5. Chè Thái Lệ 

Dường như những quán chè nổi tiếng ở Huế đều là những quán nhỏ, khiêm tốn. Nhưng bên trong là cả thiên đường chè với các cách chế biến đặc biệt khiến du khách không thể bỏ qua khi đến với Cố Đô Huế. Chè Thái Lệ mặc dù quầy quán nhỏ nhưng khách ra vào tấp nập không xiết. Tô chè nơi đây có rất nhiều sầu riêng, sữa, vừa béo, ngọt, bùi, đều có đủ cả. 

Địa chỉ: 116 Lê Thánh Tôn, Huế 

Chè là một yếu tố không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực vốn nổi tiếng ở Huế. Chè Huế là món ẩm thực đặc trưng mang sặc thái riêng của xứ Cố đô mà khó có thể bắt gặp ở các vùng miền khác. Việc giữ gìn nét riêng của chè Huế chính là đã tạo ra một thế mạnh về văn hóa – du lịch của xứ Huế. 

Tâm Anh