Chớ Coi Thường Chứng Đồng Tử Trắng ở Trẻ Em

Đồng tử (con ngươi) mắt màu trắng ở trẻ, nếu phát hiện và chữa trị sớm sẽ tốt hơn nhiều cho bé, có khi là cứu được cả thị lực lẫn chữa cho mắt bé lành lặn.

Đồng tử trắng thường được phát hiện tình cờ khi nhìn vào mắt trẻ thấy có ánh màu trắng ở đồng tử. Điều nguy hiểm là hầu hết trẻ đều không có triệu chứng rõ rệt như không đau nhức, đỏ mắt, .... nhưng nhiều trường hợp là dấu hiệu của bệnh hiểm nghèo.

Phát hiện đồng từ trắng ở trẻ: Trẻ thường không đỏ, đau nhức mắt. Có thể bị mờ mắt song nếu còn quá nhỏ, trẻ không thể hay không biết để nói cho cha mẹ biết, nhất là khi chỉ bị ở một mắt, mắt còn lại giúp bé sinh hoạt bình thường.

Một số trường hợp cha mẹ hay người thân chỉ thấy thoáng qua đồng tử trắng khi đồng tử giãn rộng trong bóng tối hay liếc mắt qua một hướng. Khi đó, vẫn cần đưa con đi bác sỹ khám ngay. Bác sỹ phải nhỏ dãn đồng tử và khám bằng dụng cụ chuyên khoa mới phát hiện được. Bởi đồng tử trắng nếu được phát hiện bằng mắt thường, thường thì bệnh đã ở giai đoạn muộn.

Một cách để dễ phát hiện đồng tử trắng ở trẻ là chụp hình nhiều cho trẻ với ánh đèn flash để có thể phát hiện bất thường ở đồng tử của trẻ trên hình ảnh.

Các nguyên nhân và cách điều trị: Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp: - Đục thủy tinh thể bẩm sinh: bệnh có thể do vi rút Rubella (bà mẹ mắc phải trong 3 tháng đầu thai kỳ). Tuy nhiên bệnh không rõ nguyên nhân chiếm 60 - 80%. Chẩn đoán bệnh không khó nhưng điểu trị phức tạp hơn đục thủy tinh thể ở người lớn. Điều trị: bằng phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo, nếu để lâu có thể dẫn đến nhược thị ở mắt bị đục. Vấn đề còn bàn cãi là phẫu thuật ở giai đoạn tuổi nào và đặt thủy tinh thể ngay từ lần mổ đầu hay lần thứ hai.

- Ung thư nguyên bào võng mạc: Là bệnh lý ác tính, thường gặp ở trẻ 1 - 3 tuổi, đa số trước 6 tuổi nhưng cũng có thể thấy ngay sau sinh. Có khoảng 40% có tính di truyền. Những triệu chứng khác có thể gặp gồm lé, mắt đau, đỏ... Trẻ cần được điều trị sớm và tích cực vì đây là bệnh nguy hiểm có thể gây tử vong nếu chậm trễ điều trị. Phương thức điều trị phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh. Bệnh giai đoạn sớm được điều trị bảo tồn laser, hóa trị hoặc xạ trị (các trường hợp này hiếm, thường phát hiện qua sàng lọc hoặc khám mắt định kỳ con mắt còn lại của bệnh nhi). Giai đoạn muộn (hầu hết các bênh nhi) được cắt bỏ nhãn cầu. Sau khi có kết quả giải phẫu, bệnh có xâm lấn ra ngoài nhãn cầu thì bệnh nhi còn phải điều trị bổ sung bằng hóa trị và xạ trị để tránh di căn, mà di căn hầu như trẻ sẽ bị tử vong.

- Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non: Có thể gặp ở những trẻ có cân nặng khi sinh dưới 2 kg hoặc tuổi thai dưới 34 tuần. Bệnh nguy hiểm, dễ gây mù lòa, xuất hiện hầu như ở hai mắt, do sự phát triển bất thường của mạch máu võng mạc. Điều trị: laser quang đông hoặc lạnh đông. Nếu bệnh nhẹ, tỷ lệ điều trị thành công có thể lên đến 75%. Giai đoạn muộn dễ dẫn đến mù lòa do bong võng mạc toàn bộ. Biến chứng thường gặp là lé, nhược thị và tăng nhãn áp.

- Viêm mạch võng mạc (bệnh Coat’s): Thường xảy ra ở trẻ nam, dưới 10 tuổi, đa số ở một mắt. Khi khám thấy ở võng mạc có mạch máu giãn nở, ngoằn ngoèo, xuất tiết chất mỡ màu trắng. Bệnh có thể tiến triển thành bong võng mạc, đục thủy tinh thể hoặc viêm màng bồ đào gây mù lòa. Các triệu chứng có thể tương tự như ung thư nguyên bào võng mạc. Điều trị: chủ yếu là kiểm soát các biến cứng như bong võng mạc, tăng áp để giữ nhãn cầu, chức năng thị giác khó cải thiện dù rằng các triệu chứng ở võng được kiểm soát.

- Nhiễm giun đũa chó mèo (Toxocara): Thường thấy ở trẻ lớn, hay chơi với chó, mèo. Ngoài chứng đồng tử trắng, trẻ còn có những u hạt ở phần sau mắt hoặc bị viêm pha lê thể. Xác định bệnh bằng cách thử máu. Điều trị: cho uống thuốc diệt giun sán và corticoids.

Phát hiện sớm đồng tử trắng ở trẻ qua hình chụp

Ngày nay, cha mẹ chụp hình nhiều cho con sẽ giúp sớm phát hiện bất thường ở mắt của bé. Để phát hiện, cha mẹ chụp hình cho bé như sau: - Bé nhìn thẳng vào ống kính - Bật đèn flash và khung cảnh (phía sau) tối, không đủ sáng - Tắt chế độ “giảm mắt đỏ” (red-eye reduction) Nếu bạn thật sự thấy mắt bé trong hình có sự phản xạ đèn khác lạ, hãy mang hình và bé đến gặp bác sỹ nhi khoa hay bác sỹ khoa mắt. Hình có biểu hiện lạ là con ngươi mắt bé có quầng màu trắng, vàng hay thậm chí không hắt lại ánh sáng (đen) - ảnh

PGS TS BS Nguyễn Công Kiệt Khoa Mắt – Bệnh viện Đại học Y Dược