Chu Noãn Vương – Wikipedia Tiếng Việt
Có thể bạn quan tâm
| Chu Noãn Vương周赧王 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vua Trung Quốc (chi tiết...) | |||||||||
| Thiên tử nhà Chu | |||||||||
| Trị vì | 314 TCN – 256 TCN | ||||||||
| Tiền nhiệm | Chu Thận Tịnh Vương | ||||||||
| Kế nhiệm | Đông Chu quân (trên danh nghĩa) | ||||||||
| Thông tin chung | |||||||||
| Mất | 256 TCN | ||||||||
| |||||||||
| Triều đại | Nhà Đông Chu | ||||||||
| Thân phụ | Chu Thận Tịnh Vương | ||||||||
Chu Noãn Vương (chữ Hán: 周赧王; trị vì: 335 TCN - 256 TCN[1]), tên thật là Cơ Diên (姬延), là vị vua thứ 37 của nhà Chu trong lịch sử Trung Quốc.
Thân thế
[sửa | sửa mã nguồn]Ông là con trai của Chu Thận Tịnh Vương – vua thứ 36 nhà Chu.
Đất Chu chia hai
[sửa | sửa mã nguồn]Từ khi Chu Khảo Vương (440-426 TCN) phong cho em ở đất Hà Nam để làm chức Chu công phụ chính triều đình, người em trở thành Hà Nam Hoàn công, mở đầu cho chi thứ ở phía đông nhà Đông Chu. Sang thời Chu Noãn Vương, đất nhà Chu nhỏ bé cũng xảy ra tranh chấp, cuối cùng chia làm hai nửa: Đông Chu và Tây Chu.
Chu Noãn vương ở nhờ đất của Tây Chu công, chỉ còn là Chu vương trên danh nghĩa ngay chính trên đất đai nhà Chu nhỏ bé còn lại, vì thực quyền hai nửa thuộc về Tây Chu công và Đông Chu công.
Giữa cuộc chiến Thất hùng
[sửa | sửa mã nguồn]Đất nhà Chu nhỏ bé nằm giữa các nước Tần, Hàn và Sở, luôn chịu tác động trong cuộc chiến giữa các quốc gia này.
Năm 309 TCN, Tần Vũ Vương đánh Nghi Dương của nước Hàn. Nhà Chu sợ thế nước Tần hùng mạnh, phải giúp cho chiến dịch này của Tần. Nước Hàn cầu cứu nước Sở. Sở Hoài Vương mang quân cứu Hàn, lại muốn đánh cả Chu vì Chu ủng hộ Tần. Biện sĩ Tô Đại bèn đi thuyết phục vua Sở thôi ý định đánh Chu.
Sau đó Tây Chu và Đông Chu lại xô xát, giao chiến với nhau. Hàn Tương Ai Vương định giúp Tây Chu. Có vị thuyết khách (Sử ký không ghi rõ tên họ) đi thuyết phục Hàn vương án binh, nên chiến tranh Đông – Tây Chu kết thúc bất phân thắng bại.
Nước Sở bao vây thành Ung của nước Hàn. Hàn Tương Ai Vương xin Đông Chu trợ giúp binh khí và lương thực để đánh Sở. Đông Chu Công lo lắng, lại cầu cứu Tô Đại. Tô Đại bèn đi thuyết phục tướng quốc nước Hàn là Hàn Công Thúc không nên đòi binh khí và lương thực của Đông Chu; đồng thời Tô Đại còn thuyết phục nước Hàn nên tặng đất Cao Đô cho Đông Chu, "để nước Tần giận Chu mà không thân Chu nữa". Hàn công Thúc nghe theo, bèn cắt Cao Đô cho Đông Chu, hy vọng kéo được Chu về phía mình, làm giảm được vây cánh của nước Tần.
Năm 273 TCN, nước Tần đánh nước Ngụy, chiếm đất Hoa Dương. Mưu thần nhà Chu là Mã Phạm mưu làm lợi cho nhà Chu, bèn sang Ngụy nói với Ngụy An Ly Vương rằng vua Chu tuổi cao sắp qua đời, nếu Ngụy trợ giúp binh cho nhà Chu thì ông hứa dâng chín đỉnh[2] cho nước Ngụy. Ngụy An Ly Vương nghe theo, cấp một đội quân cho Mã Phạm để phòng thủ cho nhà Chu.
Mã Phạm lại đến nước Tần xui Tần Chiêu Tương Vương thử đánh Chu xem Ngụy có cứu không. Vua Tần sai tướng đánh Đông Chu. Mã Phạm trở lại nói với Ngụy An Ly vương rằng:
Việc Ngụy đưa quân vào Chu khiến thiên hạ ngờ vực Ngụy muốn đánh Chu chứ không phải muốn cứu Chu. Chi bằng giúp nhà Chu xây thành phòng thủ để cứu Chu, khi nào vua Chu bớt bệnh sẽ thuyết phục lại việc cho Ngụy chín đỉnh.Ngụy An Ly vương nghe theo, bèn sai quân đi đắp thành cho nhà Chu. Thành trì nhà Chu củng cố. Nước Tần thấy Ngụy cứu Chu, bèn thôi không đánh Chu nữa.
Năm 270 TCN, Chu Noãn vương phải sang nước Tần triều kiến Tần Chiêu Tương vương.
Năm 257 TCN, các nước Hàn, Triệu và Ngụy liên hợp chống Tần. Chu Noãn vương sai tướng quốc đi sứ nước Tần nhưng bị vua Tần khinh thị phải trở về.
Năm 256 TCN, nước Tần đánh chiếm Dương Thành và Phụ Thư nước Hàn, áp sát biên cương nhà Chu. Chu Noãn vương lo lắng, bèn ước hợp tung với chư hầu chống Tần, dẫn quân ra cửa Y Khuyết ngăn trở khiến quân Tần không thể thông đường đến Dương Thành được. Tần Chiêu Tương vương nổi giận, bèn sai tướng quân Cưu đi đánh Tây Chu. Chu Noãn vương không chống nổi, bị quân Tần bắt về nước Tần.
Toàn bộ 36 ấp và 3 vạn dân của Tây Chu thuộc về nước Tần. Tần Chiêu Tương vương chiếm lấy chín đỉnh của nhà Chu, đày Tây Chu Công ra đất Đãn Hồ rồi tha cho Chu Noãn vương trở về đất Chu, nhưng không lâu sau thì ông qua đời.
Chu Noãn vương ở ngôi tất cả 58 năm, là vua ở ngôi lâu nhất nhà Chu. Dân nhà Chu chạy sang phía đông với Đông Chu quân.
Có ý kiến cho rằng sau khi Chu Noãn vương bị bắt thì nhà Chu kết thúc,[3][4] nhưng có ý kiến khác lại cho rằng vẫn còn Đông Chu quân nên nhà Chu vẫn còn.[1]
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]- Chu Thận Tịnh Vương
- Đông Chu quân
- Tần Chiêu Tương Vương
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- Sử ký Tư Mã Thiên những điều chưa biết - Chu bản kỷ, Bùi Hạnh Cẩn - Việt Anh dịch (2005), Nhà xuất bản Văn hoá thông tin
- Trình Doãn Thắng, Ngô Trâu Cương, Thái Thành (1998), Cố sự Quỳnh Lâm, Nhà xuất bản Thanh Hoá
- Phương Thi Danh (2001), Niên biểu lịch sử Trung Quốc, Nhà xuất bản Thế giới
- Nguyễn Khắc Thuần (2003), Các đời đế vương Trung Hoa, Nhà xuất bản Giáo dục
Chú thích
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ a b Trình Doãn Thắng, Ngô Trâu Cương, Thái Thành, sách đã dẫn, tr 22
- ^ Vật thờ linh thiêng trong cung thất nhà Chu, tượng trưng cho quyền lực làm thiên tử
- ^ Phương Thi Danh, sách đã dẫn, tr 42
- ^ Nguyễn Khắc Thuần, sách đã dẫn, tr 23
| |
|---|---|
| Tây Chu |
|
| Đông Chu |
|
| |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tam Hoàng |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ngũ Đế |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Hạ(2205 - 1767 TCN) | Vũ • Khải • Thái Khang • Trọng Khang • Tướng • Thiếu Khang • Trữ • Hoè • Mang • Tiết • Bất Giáng • Quýnh • Cần • Khổng Giáp • Cao • Phát • Kiệt | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Thương(1766 - 1123 TCN) | Thang • Ngoại Bính • Trọng Nhâm • Thái Giáp • Ốc Đinh • Thái Canh • Tiểu Giáp • Ung Kỷ • Thái Mậu • Trọng Đinh • Ngoại Nhâm • Hà Đản Giáp • Tổ Ất • Tổ Tân • Ốc Giáp • Tổ Đinh • Nam Canh • Dương Giáp • Bàn Canh • Tiểu Tân • Tiểu Ất • Vũ Đinh • Tổ Canh • Tổ Giáp • Lẫm Tân • Canh Đinh • Vũ Ất • Thái Đinh • Đế Ất • Trụ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Chu(1122 - 249 TCN) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Tần (221 - 206 TCN) | Thủy Hoàng Đế • Nhị Thế Hoàng Đế • Tam Thế Hoàng Đế | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Hán (206 TCN - 220) Nhà Tân (8 - 23) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tam Quốc (220 - 280) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Tấn (265 - 420) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ngũ Hồ thập lục quốc(304 439) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nam Bắc triều (420 - 589) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Tùy (581 - 618) | Văn Đế • Dạng Đế • Cung Đế | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Đường (618 - 907) (Võ Chu (690 - 705)) | Cao Tổ • Thái Tông • Cao Tông • Trung Tông • Duệ Tông • Võ Tắc Thiên (nhà Võ Chu) • Thiếu Đế • Huyền Tông • Túc Tông • Đại Tông • Đức Tông • Thuận Tông • Hiến Tông • Mục Tông • Kính Tông • Văn Tông • Vũ Tông • Tuyên Tông • Ý Tông • Hy Tông • Chiêu Tông • Ai Đế | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ngũ đạiThập quốc(907 - 960) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Tống(960 - 1279) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Nguyên(1260 - 1370) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Minh(1368 - 1644) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhà Thanh(1636 - 1911) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ^ a b Không được tính vào Thập lục quốc do tồn tại ngắn và đôi khi được xem là một phần của nhà nước tiền nhiệm
- ^ Đại không được tính vào Thập lục quốc vì nhà nước kế tục của Đại là Bắc Ngụy của họ Thác Bạt sau đó đã thống nhất miền Bắc Trung Quốc
- ^ Năm 908, Lý Khắc Dụng từ chối công nhận việc soán ngôi nhà Đường của Chu Ôn, tự lập lực lượng ở đất Tấn. Năm 923, Lý Tồn Úc xứng đế, cải quốc hiệu thành Đường trước khi diệt được Hậu Lương trong cùng năm.
- ^ Bắc Hán là triệu đại kế tục của Hậu Hán sau khi Quách Uy soán ngôi nhà Hậu Hán năm 951, lập ra nhà Hậu Chu.Triều đình ky khai của Bắc Hán đóng ở khu vực Thái Nguyên phủ, kẹp giữa Hậu Chu và Liêu.
- ^ Dương Hành Mật làm tiết độ xứ Hoài Nam, được nhà Đường phong làm Ngô Vương năm 902, mất năm 905. Con trai ông là Dương Ác tiếp quản ngôi vị và chính thức ly khai vào năm 907 khi Chu Ôn lật đổ nhà Đường. Sau này Dương Phổ xưng đế, truy tôn ông là Thái Tổ Vũ hoàng đế
- ^ Kinh Nam tồn tại như một phiên trấn thuộc Hậu Lương dưới tên gọi là Kinh Nam tiết độ xứ từ năm 907. Năm 924, Hậu Đường phong Cao Quý Hưng là Nam Bình vương, nên nước này cũng được gọi là nước Nam Bình.
- ^ Năm 943, Vương Diên Chính ly khai nước Mân, lập ra nước Ân. Năm 945, sau khi Mân bị Nam Đường tiêu diệt, ông cải quốc hiệu thành Mân nhưng nhanh chóng bị Nam Đường đánh bại cùng năm.
- ^ Từ 916-946, quốc hiệu của nhà nước Khiết Đan là Đại Khiết Đan Quốc. Năm 946, sau khi diệt Hậu Tấn, Liêu Thái Tông xưng là hoàng đế của Trung Nguyên và cải quốc hiệu sang Đại Liêu
- ^ Năm 1368, sau thất bại trước quân Minh, nhà Nguyên rút về Mông Cổ. Đến năm 1388, hậu duệ của A Lý Bất Ca là Tư Khắc Trác Lý Đồ đã giết Thiên Nguyên Đế Thoát Cổ Tư Thiết Mộc Nhi, huệ duệ của Hốt Tất Liệt, trên đường rút chạy về thảo nguyên, Bắc Nguyên tan rã thành nhiều Hãn quốc nhỏ dù tồn tại đến khi bị người Mãn Châu chinh phục năm 1635. Vì dòng họ của Hốt Tất Liệt chỉ truyền đến đây, sử sách chỉ xem 3 Hãn đầu của Bắc Nguyên là triều đại của Trung Quốc.
- ^ Năm 1636, Hoàng Thái Cực cải xưng từ Hãn sang Đế, đổi quốc hiệu từ Kim sang Thanh
Từ khóa » Noãn Hán Việt
-
Tra Từ: Noãn - Từ điển Hán Nôm
-
Tra Từ: Noãn - Từ điển Hán Nôm
-
Noãn Nghĩa Là Gì Trong Từ Hán Việt? - Từ điển Số
-
Noãn Chữ Nôm Là Gì? - Từ điển Số
-
Noãn - Wiktionary Tiếng Việt
-
Cách Viết, Từ Ghép Của Hán Tự NOÃN 暖 Trang 1-Từ Điển Anh Nhật ...
-
Cách Viết, Từ Ghép Của Hán Tự NOÃN 卵 Trang 15-Từ Điển Anh Nhật ...
-
[Hán Tự Hán Việt]: Chữ NOÃN - Dạy Tiếng Nhật Bản
-
Từ Điển - Từ Noãn Bào Có ý Nghĩa Gì - Chữ Nôm
-
Hán Tự 卵 - NOÃN | Jdict - Từ điển Nhật Việt, Việt Nhật
-
Bộ Noãn Thực Vật Hàn Quốc(Chính Hãng) | Shopee Việt Nam
-
Nếu Như Không Có Em / 如果没有你 (Huyền Của Ôn Noãn Ost)
-
Noãn - Tra Cứu Hán Việt - Rộng Mở Tâm Hồn