Chủ Tịch Hồ Chí Minh - Người Sáng Lập Nền Báo Chí Cách Mạng Việt ...

Bác Hồ thăm và nói chuyện với cán bộ, phóng viên báo Nhân Dân, tháng 1/1957. (Ảnh tư liệu).

Tờ báo xuất hiện trong thời điểm phong trào cách mạng Việt Nam đang nhen nhóm những bước phát triển mới, khi hàng loạt các tờ báo của người Việt Nam được xuất bản, tập hợp nhiều nhà văn, nhà báo, trí thức theo từng nhóm nhỏ với các khuynh hướng chính trị khác nhau, chưa tập hợp vào chung một tổ chức thống nhất. Từ khi có báo “Thanh Niên”, báo chí Việt Nam giương cao ngọn cờ cách mạng, nói lên ý chí, khát vọng của dân tộc Việt Nam và chỉ rõ phương hướng đấu tranh của nhân dân Việt Nam vì độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Báo “Thanh Niên” đã mở đầu cuộc cách mạng tư tưởng, đưa nền tảng tư tưởng truyền thống của dân tộc lên một tầm cao mới.

Nói về sự ra đời của Báo “Thanh Niên”, chúng ta có thể xâu chuỗi từ sự kiện người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành tham gia phong trào chống thuế ở Trung kỳ (1908). Đây được coi là một hoạt động yêu nước đầu tiên của Nguyễn Tất Thành khi chứng kiến thực dân Pháp thẳng tay đàn áp hàng vạn nông dân Việt Nam không khí giới tham gia biểu tình yêu cầu giảm thuế. Thực dân Pháp khủng bố, đàn áp vũ trang. Sau này, Người đã viết lại sự kiện ghi sâu trong tâm trí của Người trong bài báo đầu tiên mang tên“Vấn đề dân bản xứ”đăng trên báo L" Humanité (Báo Nhân Đạo - cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Pháp), ngày 2/8/1919 với bút danh Nguyễn Ái Quốc.

Ngày 5/6/1911, Nguyễn Tất Thành, với tên mới Văn Ba, xuống làm phụ bếp trên chiếc tàu buôn của Pháp mang tên Đô đốc Latouche Tréville, bắt đầu cuộc hành trình đi tìm con đường chân lý, đuổi thực dân, giải phóng đồng bào.

Rời Tổ quốc, hành trang theo Người là tấm lòng yêu nước, thương dân, quyết tìm cách cứu dân tộc khỏi bị nô lệ, lầm than. Lênh đênh bốn biển, từ Pháp sang Mỹ, sang Anh rồi lại trở lại Pháp, Người làm đủ mọi nghề để kiếm sống, thâm nhập đời sống của giai cấp công nhân, hòa mình trong cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở chính quốc. Tại Paris, thủ đô của nước Pháp, trung tâm chính trị, văn hóa của châu Âu, tiếp thu ánh sáng của Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại, Nguyễn Ái Quốc tham gia Đảng Xã hội Pháp, hoạt động trong Ủy ban vận động ủng hộ Cách mạng tháng Mười của Đảng Xã hội Pháp. Cũng tại Paris, vào một ngày tháng 7 năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đã được đọc Luận cương của V.I Lênin về các vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa. Luận cương của V.I. Lênin đã giải đáp cho Nguyễn Ái Quốc con đường giành độc lập cho dân tộc và tự do cho đồng bào.

Đến với Cách mạng tháng Mười Nga, với Luận cương của V.I Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã quyết định lựa chọn con đường đi cho “đồng bào mình”, bởi Người nhận thấy trên thế giới sao lại có một dân tộc giống dân tộc mình đến vậy, và ở đất nước họ những người dân lao động đã biết đứng lên giành được chính quyền. Cùng với những người cách mạng chân chính của nước Pháp, Nguyễn Ái quốc đã đã bỏ phiếu tán thành việc Đảng Xã hội Pháp gia nhập Quốc tế thứ ba - Quốc tế Cộng sản, tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp, và trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên.

Từ đây, Nguyễn Ái Quốc trở về Quảng Châu (Trung Quốc), trung tâm của phong trào cách mạng châu Á, từng bước thực hiện tâm nguyện: "trở về nước, đi vào quần chúng, thức tỉnh họ, tổ chức họ, huấn luyện họ, đưa họ ra đấu tranh giành tự do độc lập". Tại Quảng Châu, Người từng bước chuẩn bị về chính trị, tư tưởng cho sự ra đời một Đảng Mácxít ở Việt Nam. Nguyễn Ái Quốc đã mở các lớp huấn luyện chính trị, đào tạo đội ngũ cán bộ, chuẩn bị cho sự ra đời chính Đảng ở trong nước. Đồng thời, Người chủ trương xuất bản báo chí làm phương tiện tuyên truyền. Ngày 21/6/1925, Báo “Thanh Niên”, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo ra số đầu tiên. Các đồng chí Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Lê Duy Điếm, Trương Vân Lĩnh đã tham gia sáng lập và đồng hành cùng tờ báo. Báo Thanh niên xuất bản được 202 số, số đầu tiên ra ngày 21/6/1925, số 202 ra ngày 14/2/1930. Báo Thanh niên thời gian đầu ra một tuần một kỳ trên 100 bản. Về sau, do gặp nhiều khó khăn nên số sau cách số trước từ 3 đến 5 tuần. Măng sét của báo viết hai chữ Thanh niên bằng Hán văn và Việt văn. Số mỗi tờ báo viết trong ngôi sao năm cánh. Phần lớ mỗi số báo có hai trang cỡ trung bình 13cm x 19cm, một số ít ra 4 trang. Nội dung chính trị cơ bản của báo Thanh niên là: Vạch rõ mâu thuẫn giữa dân tộc ta và các dân tộc thuộc địa với chủ nghĩa đế quốc là không thể điều hoà được; Khẳng định con đường của cách mạng Việt Nam; Lực lượng cách mạng là toàn dân, lấy công nông làm nền tảng; Người cách mạng phải hy sinh vì sự nghiệp và phải có phương pháp cách mạng đúng; Cần có Đảng Cộng sản lãnh đạo và tổ chức quần chúng cách mạng; Cách mạng Việt Nam đi theo con đường Cách mạng tháng Mười Nga mới giành thắng lợi.

Báo “Thanh Niên” là tờ báo đầu tiên trong lịch sử báo chí vô sản nước ta góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức để tiến tới thành lập chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam vào đầu năm 1930.

Tháng 2/1985, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam, Ban Bí thư Trung ương Ðảng ra quyết định số 52 ngày 5/2/1985 lấy ngày ra số đầu tiên của Báo “Thanh Niên” làm ngày Báo chí Việt Nam (21/6/1925) nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí, nâng cao vai trò và trách nhiệm xã hội của báo chí, thắt chặt mối quan hệ giữa báo chí với công chúng. Theo đó, ngày 21/6/1985, lần đầu tiên giới báo chí cả nước tổ chức Lễ kỷ niệm ngày Báo chí Việt Nam và kỷ niệm 60 năm Báo “Thanh Niên”xuất bản số đầu tiên.

Ngày 21/6/2000, nhân kỉ niệm 75 năm ngày Báo chí Việt Nam, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã quyết định đổi tên gọi ngày Báo chí Việt Nam là “Ngày báo chí cách mạng Việt Nam”.

Hiện nay, báo chí Việt Nam đã phát triển khá nhanh cả về số lượng và chất lượng, hình thành hệ thống thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình rộng khắp cả nước. Tính đến ngày 30/11/2021, cả nước có 816 cơ quan báo chí, trong đó 114 báo thực hiện hai loại hình, 116 tạp chí thực hiện hai loại hình, 557 báo và tạp chí in, 29 báo và tạp chí điện tử; 72 cơ quan có giấy phép hoạt động PTTH với 02 đài quốc gia (Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam), 01 Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC, 64 đài địa phương, 05 đơn vị hoạt động truyền hình không có hạ tầng phát sóng truyền hình riêng (Truyền hình Nhân dân, Truyền hình Thông tấn, Truyền hình Quốc phòng Việt Nam, Truyền hình Công an Nhân dân, Truyền hình Quốc hội). Nội dung thông tin của báo chí ngày càng phong phú, hiệu quả, hình thức đẹp, sinh động và hấp dẫn. Báo chí đã đi sâu vào thực tiễn đời sống, phát hiện, giới thiệu, cổ vũ các mô hình kinh tế mới, cách làm ăn mới, nhân tố mới, người tốt, việc tốt. Báo chí đã thể hiện rõ quan điểm bảo vệ và phát huy bản sắc, truyền thống văn hóa dân tộc, tuyên truyền cổ vũ toàn dân tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa tiên tiến của các nước trên thế giới, góp phần nâng cao dân trí, ngăn chặn văn hóa phẩm với tư tưởng tiêu cực len lỏi vào Việt Nam.

Đứng trước những yêu cầu mới, thách thức của cơ chế thị trường với sự bùng nổ thông tin, của công nghệ hiện đại, báo chí cách mạng Việt Nam đã, đang và sẽ mãi kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, thực hiện tốt chức năng báo chí là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, tổ chức xã hội và là diễn đàn của nhân dân. Học tập tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng, mỗi nhà báo cần nắm vững, thấm nhuần tư tưởng báo chí cách mạng của Người, vận dụng sáng tạo vào hoạt động tác nghiệp của mình để xứng đáng là chiến sỹ xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng, thực hiện tốt trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân, xây dựng lập trường chính trị vững vàng, không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao trình độ, kỹ năng làm báo, giữ vững sự trong sáng của đạo đức nghề nghiệp.

Mộc Miên