Chương 5: PHẦN 3 - NGUỒN GỐC SỰ SỐNG, Vũ Trụ Và Con ...

Sự sống là một bí ẩn vĩ đại

Con người đang chứng kiến một hiện tượng vô cùng bí ẩn của vũ trụ, đó là sự sống. Chúng ta là một phần của sự sống và rất quen thuộc nó, nhưng không thể định nghĩa một cách chặt chẽ "sự sống là gì". Khoa học đương đại đang bó tay trước hàng loạt câu hỏi: Sự sống từ đâu tới? Bản chất của nó là gì?Nguồn lực nào thúc đẩy giới sinh vật tiến hoá? Ý nghĩa của cuộc sống con người?

Theo các số liệu nghiên cứu, lịch sử loài người quá ngắn ngủi so với lịch sử Trái Đất. Hành tinh của chúng ta đã được hình thành khoảng 4,7 tỷ năm trước đây và sau đó hơn 2 tỷ năm thì mầm mống sự sống đầu tiên có mặt; còn tổ tiên con người chỉ mới xuất hiện khoảng vài ba triệu năm trước.

Chúng ta biết sự khác nhau của một sinh vật và một vật không sống. Đặc tính cơ bản của sinh vật là khả năng trao đổi chất, sinh trưởng, phát triển, sinh sản và cảm ứng. Tế bào là cấu trúc cơ sở của mọi sinh vật, ngoại trừ virus sống ký sinh trong tế bào của một sinh vật khác. Các loài sinh vật có thể được cấu tạo từ một tế bào (đơn bào) hoặc nhiều tế bào (đa bào). Ví dụ, vi sinh vật chỉ có một tế bào, trong khi đó cơ thể người chứa khoảng 60 nghìn tỷ tế bào. Các sinh vật có thể cực bé như virus (nhìn vào kính hiển vi thông thường không thể thấy được chúng) hoặc rất lớn như khủng long hay cá voi (có thể nặng hàng chục tấn). Khác với thực vật thường cố định và thu nạp chất dinh dưỡng một cách thụ động, động vật có khả năng tự do di chuyển và kiếm ăn một cách linh hoạt. Từ hàng triệu năm nay, thế giới sinh vật tồn tại và phát triển một cách mạnh mẽ, đa dạng và không ngừng biến đổi để thích nghi với điều kiện tự nhiên. Con người tự hào là đại diện siêu đẳng của các loài sinh vật bằng xương bằng thịt trên hành tinh chúng ta.

Nguồn năng lượng để duy trì sự sống của mỗi sinh vật được lấy từ các quá trình trao đổi chất với môi trường xung quanh. Về mặt này, cơ thể sống phức tạp thể hiện mình như một nhà máy chế biến theo công nghệ phân tử, đa năng và chuyên biệt hoá cao, trong đó có nhiều khâu hoạt động một cách tự động tuyệt hảo. Điều đặc biệt là các tế bào đóng vai trò "lao động" với kỷ cương chặt chẽ và tinh thần làm việc cần mẫn. Cộng đồng khổng lồ các tế bào của một cá thể sinh vật trong phạm vi chức năng của chúng dường như có cùng "ý thức phục vụ" đối tượng chung. Thậm chí, hàng triệu phân tử cấu tạo nên một vi sinh vật (đơn bào) cũng làm việc với nhau theo các hiệu lệnh nhất quán và nhanh gọn. Dường như chúng được phân công lao động rõ ràng và được huấn luyện nghiệp vụ kỹ càng ngay từ lúc đầu. Do đâu mà hàng ngàn tỷ tế bào tạo nên một cá thể động vật phức tạp có thể phối hợp hoạt động với nhau một cách nhịp nhàng?

Sự hoạt động sống của một cơ thể đa bào thực chất là kết quả tổng hợp các hoạt động của từng tế bào riêng lẻ. Các công trình nghiên cứu trong lĩnh vực sinh học phân tử đã cho thấy rằng, các tế bào vi sinh vật, thực vật và động vật không chỉ giống nhau về cấu tạo tổng thể mà cả về cấu tạo vi thể của các thành phần tế bào, đó chính là sự khẳng định về nguồn gốc chung của mọi loài sinh vật.

Thành phần cốt lõi của tế bào là nhân, nó chính là trung tâm điều khiển mọi hoạt động của tế bào và giữ vai trò quan trọng về di truyền. Một trong những điều kỳ lạ liên quan đến nhân tế bào là sự hiện diện loại phân tử ADN do J. Watson và F. Crick phát hiện ra năm 1953. Phân tử này giống như một dải ru băng kép cuộn lại theo hình xoắn ốc. ADN đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc xác định chức năng của tế bào. Nó được coi là một máy siêu vi tính vô cùng tinh vi, chính xác và nhạy bén. Nó giữ vai trò bảo quản và truyền đạt thông tin về cấu trúc toàn bộ các loại chất đạm (protein) của một cơ thể sinh vật, tức là quy định tình trạng và đặc tính của mỗi cơ thể.

Sự sống phát sinh từ đâu?

Các nhà thông thái trên thế giới từ lâu đã đưa ra nhiều giả thuyết về nguồn gốc sự sống. Các luận điểm của họ có thể được thần thánh hoá hoặc mang tính khách quan. Xét một số quan niệm đáng chú ý.

Người xưa tin rằng, chính Đức Chúa Trời đã tạo ra mọi loài sinh vật trên Trái Đất. Một số người khẳng định, sinh vật "từ trên trời rơi xuống" qua con đường thiên thạch hoặc sao chổi. Số khác lại ủng hộ thuyết "tự nhiên sinh ra", tựa như trong câu chuyện vui nói về cái áo bẩn và lúa mì để lẫn nhau lâu ngày sinh ra chuột... Đến thế kỷ 19, Louis Pasteur (người Pháp) đã chứng minh bằng thực nghiệm rằng, thuyết "tự nhiên sinh ra" không có cơ sở đứng vững và tất cả các sinh vật đều được sinh ra từ "bố mẹ" của chúng.

Năm 1920, Alexandre Oparine (người Nga) cố tìm cách lý giải sự sống nguyên sơ đã được sinh thành từ vật chất vô tri vô giác và quá trình đó kéo dài nhiều triệu năm. Một phần ý tưởng của ông đã được kiểm nghiệm vào năm 1950 bởi Stanley Miller, một người Mỹ lúc đó mới 20 tuổi. Miller đã thu được những giọt nước có chứa các axit amin - những viên gạch đầu tiên để xây dựng vật chất sống. Một người Mỹ khác là Fox cũng đã thực nghiệm để khẳng định ý tưởng của mình: sự sống được phôi thai từ miệng núi lửa. Ông đã thu được cái gọi là "vi cầu" với khả năng lớn lên và tự nhân bản, mặc dù chúng chưa phải là cơ thể sống.

Một số nhà nghiên cứu khác cũng đã tạo ra trong phòng thí nghiệm các chất quan trọng làm nền tảng cho sự sống. Tuy vậy, tất cả những thứ kể trên có phải đã tạo nên các cơ thể sống đầu tiên hay không thì chưa ai thực sự tin. Chưa có một cách lý giải khả dĩ nào về nguồn gốc sự sống.

Dựa theo thuyết vũ trụ đa chiều thực tại có thể nói rằng: mọi sinh vật hữu hình trên hành tinh chúng ta đã bắt nguồn từ các nguyên tử vật lý của Trái Đất, quá trình tạo nên chúng đã kéo dài hàng tỷ năm, động lực duy nhất sinh thành và thúc đẩy sự sống tiến hoá chính là "hiệu ứng tâm thức" được biểu hiện qua sự liên kết, phản ứng, cảm ứng, ý thức...

Thực vậy, chúng ta sẽ xem xét tỷ mỷ hơn kết luận này. Trước hết như sau này sẽ thấy, ngoài các sinh vật hữu hình còn tồn tại những sinh thể vô hình trong các bình diện vật chất không nhìn thấy (trừ bình diện tâm thức). Rõ ràng, kết luận trên đây phù hợp với các khía cạnh thực tế sau:

- Tất cả các cơ thể sinh vật đều gồm những nguyên tử vật lý vốn hiện hữu trên Trái Đất từ hàng tỷ năm nay;

- Đời sống của mọi sinh vật đều dựa trên các nguyên tố hoá học có mặt trên hành tinh chúng ta;

- Mọi sinh vật đều có khả năng "nhận biết" nhất định;

- Sự sống được thể hiện vô cùng phong phú với quá trình tiến hoá ở quy mô toàn cầu từ sinh vật nguyên sơ (đơn bào) cho đến sinh vật phức tạp nhất (con người);

- Mỗi cơ thể sống như một cộng đồng khổng lồ các tế bào hoặc phân tử mà đến lượt chúng, mỗi tế bào hoặc phân tử lại thể hiện như một đơn vị sống riêng lẻ có "nhận biết";

- Nguồn lực tạo nên sự sống và thúc đẩy mọi sinh vật phát triển được vận hành một cách thụ động, hiệu quả và đã được duy trì nhiều tỷ năm nay;

- Cơ chế phát sinh sự sống và thúc đẩy nó phát triển có tính phổ biến, sâu rộng, liên tục và đa dạng.

Nếu trên Trái Đất không đủ điều kiện để phát sinh mầm sống muôn hình muôn vẻ như vậy thì không thể có giới sinh vật vô cùng phong phú như hiện nay. Không thể hình dung ra một thực thể siêu phàm hữu hạn nào đó lại có đủ khả năng, sức mạnh và thời gian để sáng tạo nên hàng tỷ tỷ sinh vật từ xa xưa đến nay. Có nhiều cơ sở để tin rằng, quá trình sinh thành tổ tiên của sinh vật nói chung đã kéo dài hàng tỷ năm và đã diễn ra trong những điều kiện đột biến mạnh mẽ của môi trường Trái Đất. Vì vậy, việc nghiên cứu thực nghiệm điều đó hoặc tìm kiếm vết tích còn để lại trong lòng đất đá là cực kỳ khó khăn. Cần nhắc lại rằng, động lực sinh thành và thúc đẩy sự sống tiến hoá bắt nguồn từ bình diện tâm thức, cho nên nó có tác động tuyệt đối giống nhau trên Trái Đất hay tại bất kỳ một hành tinh nào khác với điều kiện tương tự. Chính bình diện tâm thức đóng vai trò nguồn lực vô tận đã tạo nên một cách gián tiếp và thụ động muôn loài sinh vật như ngày nay.

Bản chất của sự sống

Vấn đề cần được quan tâm trước tiên là những khía cạnh nào đóng vai trò cốt lõi trong việc hình thành một sinh vật nguyên thuỷ? Điều này có quan hệ chặt chẽ với cả quá trình tiến hoá của sự sống.

Chúng ta biết rằng, sinh vật đơn sơ nhất chỉ gồm một tế bào từ hàng triệu nguyên tử. Đó là một cấu trúc "sống". Như trong phần 1 đã đề cập đến, mọi cấu trúc vật chất vô sinh và hữu sinh đều tương tác với "sóng tâm thức" mà kết quả là tạo ra "hiệu ứng tâm thức", tức là chúng có khả năng "nhận biết" ở những mức độ khác nhau. Bởi vậy, sự phân biệt căn bản giữa một cấu trúc sống và một cấu trúc không sống chỉ là ở mức độ thể hiện "nhận biết" của chúng. Khía cạnh này có ý nghĩa cầu nối tiến hoá của vật chất.

Khía cạnh thứ hai có liên quan đến nguồn gốc "nhận biết" của một cơ thể sống. Cần phải luôn luôn ghi nhớ rằng, mức độ "nhận biết" của mọi sinh vật không phải do tự thân chúng sinh ra, mà chỉ là kết quả tương tác giữa chúng với sóng tâm thức ("hiệu ứng tâm thức"). Nói cách khác, nếu không tồn tại sóng tâm thức thì không thể có sự sống trong vũ trụ. Mọi vị Phật đều biết rõ điều này.

Chúng ta có thể hình dung sự kiện trên đây qua mô hình giản đơn về các máy thu hình. Rõ ràng, nếu không có sóng truyền hình từ đài phát thì mọi máy thu hình đều trở nên vô dụng. Mặc dù sóng truyền hình nào đó được phát đi từ một đài, nhưng các máy thu hình khác nhau lại thu được hình ảnh và âm thanh với chất lượng và kích cỡ không đồng đều. Tương tự, các cơ thể sống từ đơn giản đến phức tạp có một khả năng vượt trội so với những cấu trúc vật chất không sống trong việc tương tác với "sóng tâm thức" mà kết quả là thể hiện sự "nhận biết" ở các mức cao thấp khác nhau. Tại bất kỳ thời điểm nào và ở bất kỳ vị trí nào, mỗi cơ thể sống luôn luôn tương tác với một ít "sóng tâm thức", tương tự như mỗi máy thu hình ở chế độ làm việc luôn luôn tương tác với một ít sóng truyền hình.

Một cấu trúc sống ít nhiều giống với máy thu sóng. Dù ở dạng đơn giản hay phức tạp, mỗi sinh vật hoạt động như một cỗ máy liên hợp với nhiều chức năng tinh vi và đồng bộ với nhau. Nói ngắn gọn, mỗi cơ thể sống tồn tại trên cơ sở tự thân phối hợp sự hoạt động của ba dạng chức năng cơ bản sau đây phân bố và liên hệ đan xen lẫn nhau:

Trao đổi thông tin - thu thập, lưu trữ, nhận dạng, biến đổi thông tin trong phạm vi môi trường và cơ thể;

Đảm bảo nhu cầu sống - chế biến các chất liệu và năng lượng cần thiết cho quá trình sống và sinh sản;

Điều khiển hoạt động - điều khiển mọi hoạt động của cơ thể một cách nhịp nhàng.

Một cấu trúc vật chất như vậy sẽ được gọi là cấu trúc thông tin hoá hoạt động tự thân (THT). Đây là khía cạnh thứ ba của một sinh vật tại bình diện vật lý.

Như vậy, "cơ thể sống" là một cấu trúc THT trong mối tương tác với "sóng tâm thức". Nói cụ thể hơn: bản chất của sự sống là sự thể hiện "nhận biết" ở một mức độ nhất định của các cấu trúc vật chất phức tạp, tất cả chúng đều có nguồn gốc sâu xa từ bình diện tâm thức. Các đại sư từ hàng ngàn năm qua đã thấu hiểu chân lý này.

Quá trình hình thành sự sống

Quá trình hình thành sự sống có lẽ không diễn ra như nhiều người đã suy nghĩ và tìm kiếm. Các nhà triết học xưa nay vẫn không ngừng tranh luận gay gắt xung quanh những câu hỏi như: Vật chất có trước hay ý thức có trước? Nếu vật chất có trước và sinh ra ý thức thì quá trình đó như thế nào? Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức ra sao?

Có thể nhận được các câu trả lời cho những câu hỏi trên đây nếu xuất phát từ thuyết vũ trụ đa chiều thực tại đã được xem xét. Trước hết, thuật ngữ "vật chất" mà người ta thường dùng ngụ ý chỉ dạng vật chất có cấu trúc, tức là không tính đến bình diện tâm thức bao gồm dạng vật chất phi cấu trúc. Tiếp đến cũng cần lưu ý rằng, ý thức là một hình thái "nhận biết" - đó là một biểu hiện của "hiệu ứng tâm thức" phát sinh từ sự tương tác giữa một cấu trúc vật chất phức tạp và sóng tâm thức. Như vậy, ý thức mang tính tương đối, tức là không thể nói ý thức hay vật chất có trước vì ý thức hoàn toàn biến mất nếu thiếu một trong hai thành phần là bình diện tâm thức hoặc dạng vật chất có cấu trúc. Ở đây cần luôn ghi nhớ rằng, sự tồn tại của bình diện tâm thức cùng với những tính chất đặc biệt của nó, kể cả sóng tâm thức, là bất biến và vĩnh hằng.

Quá trình hình thành sự sống được quy về quá trình tạo ra các cấu trúc THT. Rõ ràng, mỗi cấu trúc THT bao gồm hàng chục triệu hay hàng tỷ tế bào hoặc nguyên tử, được kết hợp với nhau theo một trình tự nhất định. Các nguyên tử của cấu trúc THT đã được kết nối với nhau như thế nào?

Các bước hình thành sự sống không đến nỗi quá bí ẩn nếu xuất phát từ những hệ quả đơn giản sau đây rút ra từ thuyết vũ trụ đa chiều thực tại:

- Mọi cấu trúc vật chất đều tương tác với sóng tâm thức, tạo ra "hiệu ứng tâm thức" thể hiện bởi "nhận biết";

- Các cấu trúc vật chất càng tinh tế, ví dụ như các vi hạt, càng nhạy cảm trong việc tương tác với sóng tâm thức;

- Bất kỳ một cấu trúc các nguyên tử nào cũng có biểu hiện "nhận biết" ở mức độ nhất định;

- Một cấu trúc phức tạp bao gồm những cấu trúc đơn giản hơn với sự tổ hợp "nhận biết" của chúng.

Một điểm nữa cần được chú ý khi nói về quá trình hình thành sự sống, đó là các vi hạt và các cấu trúc vật chất với mức độ "nhận biết" cao trong điều kiện môi trường "hỗn độn" sẽ rất dễ dàng gặp được những vi hạt và những cấu trúc vật chất phù hợp để liên kết với nhau. Ở đây, điều kiện "hỗn độn" đã trở nên một yếu tố thuận lợi để hình thành sự sống. Đúng như thuyết âm dương đã chỉ rõ, nếu coi "hỗn độn" là một cực đang hiện hữu thì cực đối lập với nó là "trật tự" sẽ được thiết lập. Yếu tố "nhận biết" của các cấu trúc vật chất có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình hình thành những mầm sống đầu tiên. Như vậy, quá trình hình thành sự sống dựa trên khả năng "nhận biết" của các nguyên tử, các phân tử và các mối tương tác có thể giữa chúng.

Trong số hơn một trăm nguyên tố hoá học đã biết có mặt trên Trái Đất thì các cơ thể sống chứa hơn 60 nguyên tố và tất cả các nguyên tố đó đều hiện diện trong giới vô cơ. Các hợp chất hữu cơ là chất có chứa cacbon. Sự hình thành các phân tử nói chung và các phân tử hữu cơ làm nền tảng cho sự sống nói riêng được quyết định bởi sự "nhận biết" vượt trội của một số dạng các nguyên tử và phân tử. Ngày nay đã xác định được rằng, cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống gồm 2 loại hợp chất hữu cơ là protein và axit nucleic (ADN và ARN). Trong tế bào, protein đóng vai trò xúc tác và điều hoà, còn axit nucleic - di truyền và sinh sản.

Protein và axit nucleic thuộc loại đại phân tử (chứa tới hàng vạn nguyên tử), chúng có kích thước và khối lượng rất lớn. Hai chất này có cấu trúc đa phân tử. Mỗi phân tử protein gồm trung bình 100 - 30000 phân tử axit amin. Từ 20 loại axit amin, thiên nhiên đã tạo ra vô số loại protein khác nhau ở số lượng, thành phần và trật tự sắp xếp các axit amin. Mỗi phân tử ADN gồm trung bình 10000 - 25000 phân tử nucleotic. Từ 4 loại nucleotic, đã tạo nên vô số loại ADN khác nhau ở số lượng, thành phần và trật tự sắp xếp các nucleotic. Cấu trúc đa phân tử làm cho protein và axit nucleic tuy rất đa dạng, nhưng vẫn mang tính đặc thù. Vậy là, các phân tử của protein và axit nucleic (các đại phân tử sống) với cấu trúc rất phức tạp đã thể hiện "hiệu ứng tâm thức" ở một mức độ "nhận biết" khác biệt về chất.

Sự "nhận biết" lẫn nhau như vậy giữa các đại phân tử sống khiến cho chúng có khả năng tự tổ chức và thực hiện được những chức năng nhất định. Trên cơ sở đó, các đại phân tử sống kết hợp với nhau thành các bào quan và thành các tế bào hoàn chỉnh. Chúng có mức độ "nhận biết" cao hơn do sự phức tạp hoá mang lại. Tiếp theo, các tế bào tập hợp lại thành các mô, các cơ quan... rồi thành cơ thể. Đến đây, từ "hiệu ứng tâm thức" đơn lẻ của các đại phân tử sống, các tế bào, các mô, các cơ quan... đã hình thành nên "hiệu ứng tâm thức" của cơ thể hay cấu trúc THT. Chính điều đó đã giúp cho chúng có khả năng "nhận biết" lẫn nhau và phối hợp hoạt động nhịp nhàng với nhau từ phạm vi vĩ mô cho đến vi mô và ngược lại.

Như vậy, bản chất của sự sống nói chung và giới sinh vật hữu hình nói riêng là biểu hiện vượt trội thuộc tính "nhận biết" của các sản phẩm vật chất có cấu trúc trong mối quan hệ tương tác với bình diện tâm thức.