Chương 7: C, Bát Tự Hà Lạc - Phần 1, Tác Giả Học Năng - Kilopad

HÌNH THỨC VÀ NỘI DUNG QUẺ HÀ LẠC

Chương B trên mới đi tới gọi ra cái tên của quẻ thôi, chứ chưa tường mặt mũi của quẻ ra sao.

Quẻ Hà Lạc về hình thức tức là quẻ Dịch, Dịch hoàn toàn vì mỗi quẻ có 6 hào, và 64 quả là 384 hào, nhưng về nội dung tuy cũng căn cứ vào nghĩa Kinh dịch, nhưng diễn đạt theo lề lối riêng của phép tắc Hà Lạc để giải đoán mệnh vận con người.

Vì vậy trước khi đi vào phần nội dung quẻ Hà Lạc, cần phải thuộc hết tên và hình thức 64 quẻ dịch đã. 64 quẻ dịch lấy ở quyển Kinh dịch, hay Chu dịch, 1 bộ kinh vào hàng cổ nhất, quý nhất trong nên học vấn tư tưởng của Á Đông xưa.

I. Kinh Dịch cho biết hình thức quẻ Hà Lạc:

Trước hết nên biết sơ qua sự tích lai lịch của Kinh Dịch. Sau đây là bài dịch nguyên văn trang chữ Hán trích ở đầu quyển Hà Lạc Lý Số của Trần Hy Di Tiên sinh.

Bài tựa đại dịch Nguyên Lưu

Sách Bát quái bắt đầu từ Phục Hy, có sách mà không có chủ gì. Đó là Dịch Tiên Thiên.

64 quẻ do Văn Vương lấy 8 quẻ chồng lên nhau. Dưới mỗi quẻ có từ (lời). Đó là Dịch Hậu Thiên.

Mỗi hào là 1 biểu tượng mà không có chữ chữ gì, thì Đạo dịch không rõ ràng ra được, nên Chu Công đặt lời tượng vào dưới Hào.

Bên đến Khổng Phu Tử làm ra Hệ tứ thập truyên gồm cả Tiên Thiên, Hậu Thiên, mà tổng quát hết ý nghĩa. Đến đây gọi là Dịch Trung Thiên vậy.

Nói rõ về Quẻ, Hào, Soán Tượng trong Chu Dịch

Dịch bắt đầu từ Hy Hoàng (Phục Hy) tại sao chỉ gọi là Chu Dịch? Tại vì rằng Dịch trải qua 4 đời Thánh Nhân đến Chu Công mới thật đầy đủ nên gọi là Chu Dịch.

Dịch là sự biến đổi của Âm Dương, theo nghĩa hội ý của 2 chữ Nhật, Nguyệt mà thành vậy.

Dịch có 2 nghĩa: Giao dịch là Âm dương, đối đãi với nhau, và Biến dịch là Âm dương lưu hành.

Quẻ là treo lên, như treo cao một vật dùng làm biểu tượng cho người ta nhìn nhận thấy.

Quẻ có 6 vạch là theo khuôn phép Lục khí của Trời Đất.

Hào là do cái ý nghĩa cái nọ cái kia Tương giao mà thành. Hào lại là dấu hiệu của mọi sự dao động trong thiên hạ.

Lời (Từ) của Văn Vương đặt ở dưới quẻ, gọi tên là Soán, bởi nghĩa làm sao? Bởi vì có con Mao Tê binh 1 sừng mà lại tri cơ biết trước được điềm lành. Răng nó rắn lắm, cắn đứt được mọi vật, nên lấy đó, để tỏ rõ ý quyết định đoán được nghĩa quẻ.

Hệ Từ của Chu Công gọi là Đại Tượng, Tiểu Tượng, bởi nghĩa làm sao? Bởi rằng: Tượng (con Voi) là loài thú lớn nhất nơi hoang vu. Tượng có đủ 100 thứ thịt của loài vật, có thể chia đếm được giống như Hào có đủ nghĩa lý của 100 sự vật Tượng có 12 thứ thịt phối vào với 12 Chi.

Trên đây là truyện bày ra cho người mới học. Dịch dễ hiểu, bậc học giả về Kinh Sách ắt bỉu dài môi nhỉ?

1). Vạch và Hào: Theo Lạc Thư thì trên lưng Thần Quy có 2 vạch, 1 vạch dài và 2 vạch ngắn.

Khi sắp xếp vào Quẻ thì 1 vạch dài gọi là hào dương, còn 2 vạch ngắn gọi là hào âm.

Lấy tính chất chung phối hợp với sự vật mà nói thì:

ÂmDương

- Ưa tĩnh, lạnh, mềm:- Ưa động, nóng, cứng.

Hợp với Nữ với đêm tối: Hợp với nam với sáng ngày.

Hợp với Can Chi Âm, với số chẳn:Với Can Chi Dương với số lẻ.

2). 8 quẻ đơn: Xem hình vẽ Lạc thư (trang 39) thì bắt đầu từ bên phải ở dưới, đếm theo chiều thuận, đi vòng có tất cả 8 quẻ.

Kiền, Khảm, Cấn, Chấn thuộc Dương.

Tốn, Ly, Khôn, Đoài thuộc Âm.

Mỗi quẻ chỉ có 3 hào nên gọi là quẻ đơn.

Để dễ nhớ hình 8 quẻ đơn, nên nhẩm 8 câu ví sau đây, theo thứ tự thuận miệng:

KIỀN Tam - Liên(3 vạch liền)

KHÔN Lục - đoạn(6 vạch đứt)

CHẤNNgưỡng - vu(Hình cái bát để ngửa)

TỐN Phục - uyển(Hình cái chén để úp)

KHẢM Trung - mãn(Đầy trong)

LYTrung - hư(Rỗng giữa)

ĐOÀIThượng khuyết(Hở trên)

TỐN Hạ - đoạn (Đứt dưới)

Tuy chỉ có vạch liền vạch đứt, mà quẻ nào cũng nói lên nghĩa lý của nó. Xem bảng nghĩa quẻ sau đây:

BẢNG NGHĨA QUẺ

NGHĨA

QUẺTƯỢNGNGŨ HÀNH

số

phương - vịĐỨCÝNGƯỜIVẬTSẮC VỊ

KIỀNTHIÊN

TrờiKIM 4.9

Tây - bắccứng mạnhsáng, lớn giỏi, thựccha, chủ chồng, đầumặt trời nước đá ngựa, vàngđỏ, trắng cay, nhạt

KHẢMTHỦY

NướcTHỦY 1.6

Bắchiểm trởkhốn cùng gian kế

lý sựtrai thứ giặc cướp taitrăng, rượu, heođen

mặn

CẤNSƠN

NúiTHỔ 5.10

Đông - Bắctĩnh

ankính, thực cố chấp

trở - trệtrai út lưng, tay, mũiđá, gà, chóvàng

ngọt

CHẤNLÔI

SấmMỘC 3.8

Đôngđộng khởidũng mãnh

vang lừng

thành công trai lớn

kẻ hiền

chânmáy bay

hoa quả

rồngxanh

chua

TỐNPHONG

GióMỘC 3.8

Đông-Namphục

theotươi tốt thuận chiềugái lớn tăng ni

đùi vếquạt, cá, quả, gàxanh lục thơm, thối

LYHỎA

LửaHỎA 2.7

Namsáng suốtvăn minh

mỹ lệ

lễ nghĩagái thứ

văn vẻ

mắtmặt trời

ấn tín

cây khô

chim trĩđỏ tía

đắng

KHÔNĐỊA

ĐấtTHỔ 5.10

Tây-Namnhu thuậnnuôi mang khiêm tốn ngu, suymẹ vợ nông phu bụng, máukho chứa chợ, thóc trâuvàng ngọt

ĐOÀITRẠCH

đầm chuômKIM 4.9

Tâyvui vẻhậu tinh biện thuyết

lợi kỷ, hối lộgái út

kỷ nữ

miệng, lưỡitrăng sao nhạc khí bút, giấy, dêtrắng

cay

3/ Quẻ trùng (Chồng lên nhau)

a). Trên đã nói Văn Vương đem 8 quẻ đơn chồng lên nhau bằng mọi cách thành ra được 8 x 8 là 64 Quẻ Kép gọi là Quẻ Trùng.

Quẻ đơn nào tự chồng lên (Mình) như Kiền chồng lên Kiền, Khảm chồng lên Khảm v.v... thì gọi là quẻ Thuần: Thuần Kiền, Thuần Khảm v.v...

Vậy có 8 quẻ Thuần. Mỗi quẻ Thuần lại đẻ ra 7 quẻ Trùng khác để cùng với mình lập thành một Nhóm gồm 8 Quẻ, ví như một gia đình gồm 8 người. Quẻ Thuần cầm đầu Nhóm có thể gọi là Quẻ Cái còn 7 quẻ kia là Quẻ con.

b). Nội bộ mỗi quẻ trùng tổ chức như sau

Ví dụ quẻ Thuần Khảm.

- Hào đếm từ dưới lên trên.

- Hào 1 và 2 là Địa, 3 và 4 là Nhân, 5 và 6 là Thiên.

- Hào 1 đối 4, 2 đối 5, 3 đối 6, Hào nọ làm thế thì Hào kia làm ứng.

Giải thích hình vẽ trên

(Đi từ trái sang phải)

- Trong 1 quẻ Trùng, quẻ Đơn trên gọi là quẻ Thượng hay quẻ Ngoại, quẻ Đơn dưới gọi là Quẻ hạ hay Quẻ Nội.

Quẻ Trùng có 6 Hào đi từ dưới lên trên từ Hào 1 còn gọi là Hào Sơ đến Hào 6 còn gọi là Hào Thượng

Hào Âm thì thêm tiếng Âm vào cho rõ.

Hào Dương thì thêm tiếng Dương vào cho rõ.

Ví dụ: Nói Hào 1 Âm, Hào 2 Dương, Hào 6 Âm.

6 Hào chia ra làm Tam tài: Thiên, Địa, Nhân.

Hào 1 và Hào 2 thuộc về Địa (đất) ở dưới.

Hào 3 và Hào 4 thuộc về Nhân (người) ở giữa.

Hào 5 và Hào 6 thuộc về Thiên (Trời) ở trên.

- Mỗi Hào tự coi mình là Thế (Ta) gọi là Hào đối diện với mình là Ứng (Hắn). Ứng ngồi cách Thế 2 Hào.

Ví dụ: Nếu Hào 1 là Thế thì Hào 4 là Ứng.

Nếu Hào 2 là Thế thì Hào 5 là Ứng.

Nếu Hào 3 là Thế thì Hào 6 là Ứng.

Nếu Hào 4 là Thế thì Hào 1 là Ứng.

Nếu Hào 5 là Thế thì Hào 2 là Ứng.

Nếu Hào 6 là Thế thì Hào 3 là Ứng.

Tất cả 64 quẻ đều như thế cả.

c). Danh sách 64 quẻ Trung

Muốn dựng lên 1 quẻ Hà Lạc, điều tối thiểu là cần phải biết mặt biết tên đủ 64 Quẻ Dịch đã.

Mới đọc tên 64 Quẻ Dịch, ngay người có chữ Nho mà chưa học Dịch, thì cũng còn thấy khó hiểu. Đại khái nghe đọc: Kiền, Vi Thiên, Thiên Phong Cấu, Thiên Sơn Độn v.v... thì có khác gì không đi chùa, mà nghe thấy bài chú Kinh Phật với những Danh từ: Yết Đế, Yết Đế, Ba La Yết Đế... Bồ Đề Tát Bà Ha v.v... Song (đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi, mà khó vì lòng người ngại núi e sông - Nguyễn Bá Học). Nên không cái gì bằng kiên nhẫn: Đọc mãi phải hiểu, học mãi phải nhớ. Trên đã rõ, Dịch có tất cả 64 quẻ trùng, chia làm 8 nhóm, mỗi nhóm 8 Quẻ kể cả Quẻ Thuần cầm đầu. Nên trong mỗi Nhóm Quẻ Thuần được coi như nhà Cái mà 7 quẻ kia là nhà Con trong 1 Bát họ Việt Nam 8 người cùng ngồi với nhau. Lấy tên Quẻ cầm đầu đặt tên cho mỗi Nhóm. Theo thứ tự trong hình Lạc Thư.

NHÓM I - TRÙNG KIỀN

1

KIỀN VI THIÊN2

THIÊN PHONG CẨU3

THIÊN SƠN ĐỘN4

THIÊN ĐỊA BĨ5

PHONG ĐỊA QUAN6

SƠN ĐỊA BẮC7

HỎA ĐỊA TẤN8

HỎA THIÊN ĐẠI HỮU

Hãy ngừng lại nơi đây để nhận xét kỹ

Ta đọc tên các Quẻ theo hàng ngang từ 1 đến 8 thì nhận thấy rằng: Chỉ có hàng Chữ cuối (Cấu, Độn, Bỉ, Quan, Bác, Tấn, Đại, Hữu) là chữ mới thêm vào,còn những chữ Thiên Phong, Thiên Sơn, Thiên Địa v.v... đều là Chữ đã có sẵn ở trong cột Tượng, Bảng Nghĩa Quẻ trên (trang 59).

- Mỗi quẻ có 2 Chữ T và Ư tức là Thế và Ứng viết tắt (mục giải thích trên) T và Ư sắp đặt theo thứ tự nào, xem sau đây. Dịch là biến đổi. Từ Quẻ 1 Kiền đến Quẻ 8 Hỏa Thiên Đại Hữu sở dĩ mỗi Quẻ lấy 1 tên riêng là nhờ sự biến đổi của mỗi Hào. Từ dưới lên trên, (từ Hào 1 đến Hào 5) rồi lại biến trở xuống Hào 4 Hào 3 là vừa đúng 8 Quẻ. Biến ở Hào nào thì T ngồi ngay Hào đó. T kéo Ư theo, như quy tắc đã định ở mục giải thích trên.

Ví dụ: Quẻ 1 thuần Kiền chưa biến thì T ở Hào 6 Ư ở Hào 3.

Quẻ 2 Thiên Phong Cấu biến Hào 1 thì T ở Hào 1, Ư ở Hào 4.

Quẻ 3 Thiên Sơn Độn biến Hào 2 thì T ở Hào 2, Ư ở Hào 5.

Chỉ cần nhìn 2 Quẻ: Đơn Thượng và Đôn Hạ trong quẻ Trùng, hễ nhận diện ra nó tức khắc gọi tên nó ra được dễ lắm. Ví dụ: Quẻ Thiên Phong Cấu thì Đơn Thượng là Kiền (Thiên) Đơn Hạ là Tốn (Phong) chắp nghĩa lại mà đọc thì là Thiên Phong chỉ cần thêm chữ Cấu vào thôi Thế là Quẻ Thiên Phong Cấu.

Ví dụ: Quẻ Thiên Sơn Độn cũng vậy Thượng là Thiên Hạ là Sơn chắp lại thành Thiên Sơn chỉ thêm chữ Độn vào mà thôi.

- Xem tiến trình của chữ T và Ư thì ta thấy T đi lên từ Hào 1 (Quẻ 2), đến Hào 5 (Quẻ 6), rồi lại đi xuống Hào 4 (Quẻ 7), Hào 3 (Quẻ 8) là vừa hết 8 Quẻ của 1 Nhóm.

Kết luận: Biết rõ tiến trình của Nhóm 1 Trùng Kiền rồi, thì hết thảy 7 Nhóm kia đều lập theo lề lối như thế cả, không sai 1 ly. (Độc giả thử lấy 1 tờ giấy mà tự vạch Quẻ để tìm xem, rồi xong hãy nhìn vào bảng kiểm soát ở trang sau).

NHÓM II TRÙNG KHẢM

QUẺ1Khảm vi Thủy

QUẺ2Thủy Trạch Tiết

QUẺ 3Thủy - Lôi - Truân

QUẺ 4Thủy - Hỏa - Ký - Tế

QUẺ 5Trạch - Hỏa - Cách

QUẺ 6Lôi - Hỏa - Phong

QUẺ 7Địa - Hỏa - Minh - Di

QUẺ 8Địa - Thủy - Sư.

NHÓM III TRÙNG CẤN

QUẺ1Cấn vi Sơn

QUẺ2Sơn Hỏa Bí

QUẺ3Sơn - Thiên Đại - Súc

QUẺ4Sơn - Trạch - Tốn

QUẺ5Hỏa - Trạch - Khuê

QUẺ6Thiên - Trạch - Lý

QUẺ 7Phong - Trạch Trung - Phu

QUẺ8Phong - Sơn - Tiệm.

NHÓM IV TRÙNG CHẤN

QUẺ1Chấn vi Lôi

QUẺ 2Lôi - Địa - Dự

QUẺ3Lôi - Thủy - Giải

QUẺ 4Lôi - Phong - Hằng

QUẺ5Địa - Phong - Thăng

QUẺ 6Thủy - Phong - Tỉnh

QUẺ 7Trạch - Phong Đại - Quá

QUẺ 8Trạch - Lôi - Tùy

NHÓM V TRÙNG TỐN

QUẺ 1Tốn vi Phong

QUẺ 2Phong Thiên Tiểu Súc

QUẺ 3Phong Hỏa Gia Nhân

QUẺ 4Phong Lôi Ích

QUẺ 5Thiên Lôi Vô Vọng

QUẺ 6Hỏa Lôi Phệ Hạp.

QUẺ 7Sơn Lôi Di

QUẺ 8Sơn Phong Cổ

NHÓM VI TRÙNG LY

QUẺ 1Ly vi Hỏa

QUẺ2Hỏa Sơn Lữ

QUẺ3Hỏa Phong Đỉnh

QUẺ 4Hỏa Thủy Vi Tế

QUẺ 5Sơn Thủy Mông

QUẺ6Phong Thủy Hoán

QUẺ 7Thiên Thủy Tụng

QUẺ8Thiên Hỏa Đồng Nhân

NHÓM VII TRÙNG KHÔN

QUẺ 1Khôn vi Địa

QUẺ 2Địa Lôi Phục

QUẺ3Địa Trạch Lâm

QUẺ 4Địa Thiên Thái

QUẺ5Lôi Thiên Đại Tráng

QUẺ6Trạch Thiên Quải

QUẺ 7Thủy Thiên Nhu

QUẺ8Thủy Địa Tỷ

NHÓM VIII TRÙNG ĐOÀI

QUẺ 1Đoài vi Trạch

QUẺ 2Trạch Thủy Khốn

QUẺ3Trạch Địa Tuy

QUẺ4Trạch Sơn Hàm

QUẺ5Thủy Sơn Kiển

QUẺ6Địa Sơn Khiêm

QUẺ7Lôi sơn Tiểu quá

QUẺ8Lôi trạch Quy Muội.

NHÓM12 345678

IKIỀN VI THIÊNTHIÊN PHONG CẨUTHIÊN SƠN ĐỘNTHIÊN ĐỊA BĨPHONG ĐỊA QUANSƠN ĐỊA BẮCHỎA ĐỊA TẤNHỎA THIÊN ĐẠI HỮU

IIKHẢM VI THỦYTHỦY TRẠCH TIẾTTHỦY LÔI TRUÂNTHỦY HỎA KÝ TẾTRẠCH HỎA CÁCHLÔI HỎA PHONGĐỊA HỎA MINH DIĐỊA THỦY SƯ

IIICẤN VI SƠNSƠN HỎA BISƠN THIÊN ĐẠI SÚCSƠN TRẠCH TẦNHỎA TRẠCH KHUÊTHIÊN TRẠCH LÝPhong Trạch Trung PhuPHONG SƠN TIỆM

IVCHẤN VI LÔILÔI ĐỊA DỰLÔI THỦY GIẢILÔI PHONG HẰNGĐỊA PHONG THĂNGTHỦY PHONG TĨNHTrạch Phong Đại quáTRẠCH LÔI TÙY

VTỐN VI PHONGPhong Thiên Tiểu SúcPHONG HỎA GIA NHÂNPHONG LÔI ÍCHTHIÊN LÔI VÔ VỌNGHỎA LÔI PHỆ HẠPSƠN LÔI DISƠN PHONG CỔ

VILY VI HỎAHỎA SƠN LỮHỎA PHONG ĐINHHỎA THỦY VỊ TẾSƠN THỦY MĂNGPHONG THỬ HOÁNHIÊN THỦY TỤNG THIÊN HỎA ĐỒNG NHÂN

VIIKHÔN VI ĐỊAĐỊA LÔI PHỤCĐỊA TRẠCH LÂMĐỊA THIÊN THÁILÔI THIÊN ĐÁI TRÁNGTRẠCH THIÊN QUẢITHỦY THIÊN NHUTHỦY ĐỊA TÝ

VIII

ĐOÀI VI TRẠCHTRẠCH THỦY KHÔNTRẠCH ĐỊA TỤYTRẠCH SƠN HÀMTHỦY SƠN KIỀNĐỊA SƠN KHIÊMLÔI SƠN TIÊU QUÁLÔI TRẠCH QUY MUỘI

Lưu ý 11: Đến đây ta đã có một cái nhìn tổng quát về bộ Khung sườn của tòa nhà Kinh Dịch. Môn số Hà Lạc hãy chỉ cần biết đến thế thôi, để có thể dựng lên một quẻ Hà Lạc.

Tuy nhiên, trước khi bắt tay vào cộng tác mới này, ta nên thong dong chút ngày giờ để ôn lại cho kỹ phần Kinh Dịch, để những danh từ khó khăn ấy ngấm vào trí nhớ, để không lộn xộn không nhầm lẫn. Cố nắm vững được đủ 64 quẻ Dịch thì khi lên 1 Quẻ Hà Lạc, mới tránh được cái buồn cười mà lấy râu ông nọ cắm cằm ông kia như Tốn đánh ra Tổn, Ly đánh ra Lý, Bí đánh ra Bĩ v.v...

Cái gì cũng không vượt khỏi thời gian. Đốt cháy giai đoạn nhiều khi trở thành Hộc tốc bất đạt.

II. Nội dung quẻ Hà Lạc:

Đối với một tuổi nào đó, sau khi Chương B đã bảo ta cách chuyển số Hà Lạc ra quẻ Dịch rồi (dù mới trên danh từ thôi, sau khi Kinh Dịch đã cho ta biết tường tận hình thức của 64 Quẻ rồi, thì nay ta có thể An ngay Quẻ lên trên giấy để tính nội dung của Quẻ theo lề lối của môn số Hà Lạc.

Nhưng trước khi An Quẻ xuống giấy, hãy nên biết nội dung quẻ có những vấn đề gì đã, thì nhiên hậu việc An Quẻ mới được dễ dàng.

CÓ MẤY VẤN ĐỀ LÀ:

- QUẺ TIÊN THIÊN và quẻ HẬU THIÊN

- Cách tính Nguyên Đường

- Cách biến TIÊN THIÊN thành HẬU THIÊN

- Cách tìm quẻ HỖ

- Cách tính ĐẠI VẬN

- Cách tính LƯU NIÊN

1). Thế nào là quẻ Tiên Thiên và Hậu Thiên? (T.T, H.T)

Quẻ T.T là quẻ Dịch đầu tiên do Bát tự chuyển ra mà có (như tất cả các Quẻ ở những ví dụ trên nơi giải đáp bài thực tập).

Quẻ T.T chi phối tiền vận của đời mình từ lên 1 tới tuổi nào do Hào quyết định.

Quẻ H.T do T.T đẻ ra, và phải biết Nguyên Đường ngồi đâu rồi mới An được quẻ H.T. Cũng phải biết Nguyên Đường thì rồi mới tính được Đại Vận.

Lưu ý 12: T.T và H.T của số Hà Lạc khác hẳn T.T và H.T Bát quái của Dịch.

2). Thế nào là Nguyên Đường (N.Đ)?

N.Đ là Chủ điểm của quẻ Hà Lạc, cũng như Cung Mệnh Cung Thân của lá Tử vỉ, Mệnh quản 30 năm về trước, Thân quản 30 năm về sau, thì N.Đ ở quẻ T.T cũng quản về Tiền Vận, và N.Đ ở quẻ hậu Thiên quản về Hậu vận của đời người. Vì vậy N.Đ rất quan trọng, N.Đ tốt thì được Phú, Quý, Thọ. N.Đ xấu thì bần, tiện, ngu, yểu.

Hào N.Đ của T.T biến và trở thành Hào N.Đ của H.T.

Cách tính N.Đ không khó lắm nhưng có nhiều trường hợp rắc rối, cần nhớ kỹ để khỏi lẫn vì tính sai N.Đ là sai bét cả nội dung của quẻ. Sau đây là Bài ca Khởi Nguyên Đường dịch ở sách Hà Lạc ra.

Phiên âm

1). Âm dương nhất nhị Trùng nhi ký

2). Tam vị tuy trùng một ký cung.

3). Tứ ngũ vô Trùng ưng hữu ký

4). Thuần Hào nam nữ bất tương đồng.

Dịch nghĩa

(Phải dịch dài dòng thì mới dễ hiểu)

1). Quẻ 1, 2 Hào Âm Dương

Đếm đi, đếm lại chạy nương nhờ người.

2). Quẻ 3 Hào Âm như Dương

Đếm đi đếm lại, không nương nhờ người.

3). Quẻ Âm Dương 4, 5 hào

Đã không đếm lại, mà sao nhờ người?

4). Đến như 2 Quẻ thuần Hào

Nữ nam khác hẳn đặt vào lệ riêng.

Tóm tắt 3 câu ca trên vào 1 bảng sau đây:

QUẺĐẾM LẠINHỜ NGƯỜI

1, 2 Hào

3 Hào

4, 5 HàoCó +

Có +

Không 0Có +

Không 0

Có +

a). Cách tính Nguyên Đường cho những Quẻ có từ 1 đến 5 Hào.

- Căn cứ vào giờ sanh:

Sanh giờ Dương là những giờ Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ (6 giờ này khi Dương nhiều)

Sanh giờ Âm là những giờ Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi (6 giờ này khí Âm nhiều).

- Áp dụng câu Ca nào?

Sanh giờ Dương thì nhận họ nhà Dương và đếm xem quẻ có mấy Hào dương thì biết ngay phải áp dụng câu Ca nào. Khởi đếm giờ Tý cũng từ Hào Dương và đếm từ dưới đi lên.

Sanh giờ Âm thì nhận họ nhà Âm và đếm xem quẻ có mấy hào âm thì biết ngay phải áp dụng câu ca nào. Khởi đếm giờ Ngọ cũng từ hào Âm và cũng đếm từ dưới đi lên.

- Theo câu ca 1 và 2 thì khi gặp những quẻ có 1, 2, 3, hào âm hay dương mình chỉ có quyền đếm 2 lần ở hào mình. (1 lượt đếm đi 1 lượt đếm lại), nếu chưa hết thì phải đếm tiếp sang hào người, và khi sang hào người thì chỉ được đếm 1 lần thôi. Đêm đến giờ sanh ở hào nào thì đặt N.Đ vào hào đó...

- Theo câu Ca 3, thì khi gặp quẻ có 4, 5 hào âm hay dương. Mình cũng khởi đếm từ Hào Minh nhưng chỉ đếm được 1 lần thôi, nếu chưa hết thì đếm tiếp sang Hào người, và bao giờ cũng đi từ dưới lên trên.

Áp dụng

Ví dụ: 1 - Sanh giờ Dương (từ Tý đến Tỵ) gặp quẻ Địa Thủy Sư (có 1 Hào Dương) nhận họ và khởi đếm giờ Tý từ Hào dương đến giờ sanh ở Hào nào, thì đặt N.Đ ở Hào đó. Áp dụng:

Câu Ca 1: Quẻ 1, 2 Hào Âm Dương

Đếm đi đếm lại chạy nương nhờ người.

Khởi đếm giờ từ dưới đi lên

- Tý, Sửu: N.Đ ở hào 2 Dương (đủ 2 lần rồi mà chưa hết thì phải đếm tiếp sang Hào Âm và đi từ dưới lên trên, mỗi Hào đếm 1 lần thôi).

- Dần: N.Đ ở Hào 1 Âm

- Mão: N.Đ ở Hào 3 Âm (Bỏ cách Hào 2 Dương)

- Thìn: N.Đ ở Hào 4 Âm

- Tỵ: N.Đ ở Hào 5 Âm

ĐỊA THỦY SƯ

Lưu ý 13: Nếu sanh giờ Tý, Sửu thì N.Đ còn được ở hào 2 DƯƠNG là hào minh. Sanh từ Dần đến Tỵ thì phải chạy sang Hào Âm, thế là phải đi nương nhờ người.

Ví dụ 2: Sanh giờ Âm (từ Ngọ đến Hợi). Gặp quẻ Phong Thiên Tiểu Súc có 1 Hào Âm, nhận Họ và khởi đếm giờ Ngọ từ Hào Âm, đến giờ sanh ở Hào nào thì đặt N.Đ ở Hào đó..

Áp dụng Câu Ca 1 như trên:

Khởi đếm giờ

- Ngọ Mùi: N.Đ ở hào 4 Âm (Đủ 2 lần rồi mà chưa hết thì phải đếm tiếp sang hào dương, mỗi hào đếm 1 lần thôi)

- Thân: N.Đ ở Hào 1 Dương

- Dậu: N.Đ ở Hào 2 Dương

- Tuất: N.Đ ở Hào 3 Dương

- Hợi: N.Đ ở Hào 5 (bỏ cách Hào 4 âm).

Lưu ý 14: Nếu sanh giờ Ngọ, Mùi thì N.Đ còn được ở Hào 4 Âm là Hào Minh. Sanh từ Thân đến Hợi thì phải chạy sang Hào Dương, thế là phải đi nương nhờ người.

Ví dụ 3: Sanh giờ Dương gặp quẻ Trạch Địa Tụy có 2 Hào Dương. Nhận họ và khởi đếm giờ Tý từ Hào Dương đến giờ sanh ở Hào nào thì đặt N.Đ ở Hào đó, vẫn áp dụng Câu Ca 1.

TRẠCH ĐỊA TỤY

Khởi đếm

- Đếm đi: Tý ở Hào 4 Dương, Sửu ở Hào 5 Dương.

Nếu chưa hết thì.

- Đếm lại: Dần ở Hào 4 Dương, Mão ở Hào 5 Dương.

- Nếu chưa hết nữa thì phải đếm sang Âm.

- Thìn ở Hào 1 Âm.

- Tỵ ở Hào 2 Âm.

Ví dụ 4: Sanh giờ Âm, gặp quẻ Thiên Lôi Vô Vọng có 2 Hào Âm. Nhận họ và khởi đếm giờ Ngọ từ hào Âm. Vẫn áp dụng câu Ca 1. Thiên Lôi Vô Vọng.

Khởi đếm

- Đếm đi : Ngọ ở Hào 2 Âm, Mùi ở Hào 3 Âm.

Nếu chưa hết thì.

- Đếm lại: Thân ở Hào 2 Âm, Dậu ở Hào 3 Âm.

Nếu chưa hết nữa thì đếm sang Dương.

- Tuất: ở Hào 1 Dương.

- Hợi: ở Hào 4 Dương (bỏ cách Hào 2, 3 Âm).

Ví dụ 5: Sanh Dương, gặp quẻ Hỏa Sơn Lữ có 3 hào Dương.

Nhận họ và khởi đếm Tý từ Hào Dương. Áp dụng câu Ca 2.

Quẻ 3 Hào Âm như Dương

Đếm đi đếm lại, không nương nhờ người.

HỎA SƠN LỮ

Khởi đếm

- Đếm đi: Tý ở hào 3 Dương, Sửu ở Hào 4 Dương, Dần ở Hào 6 Dương, nếu chưa hết.

- Đếm lại: Mão ở Hào 3 Dương, Thìn ở Hào 4 Dương, Tỵ ở Hào 6Dương.

Lưu ý 15: Có 3 hào Dương, đủ cung cho 6 giờ Dương (rồi đếm 2 lượt) đâu có cần đếm sang hào âm nưữ. Nên câu ca 2 nói rằng: Không nương nhờ người là thế.

Ví dụ 6: Sanh giờ Âm, gặp quẻ Thủy Trạch Tiết có 3 hào âm, nhận họ và khởi đếm Ngọ từ Hào âm, vẫn áp dụng câu ca 2.

THỦY TRẠCH TIẾT

Khởi đếm

- Đếm đi: Ngọ ở hào 3 âm, Mùi ở Hào 4 âm. Thân ở Hào 6 Âm. Nếu chưa hết thì.

- Đếm lại: Dậu ở Hào 3 Âm. Tuất ở hào 4 âm, Hợi ở hào 6 âm.

Lưu ý 16: Có 3 hào âm, đủ cung cho 6 giờ Âm (đếm 2 lượt) đâu có cần đếm sang hào dương nữa. Nên câu ca 2 nói rằng: Không nương nhờ người là thế.

Ví dụ 7: Sanh giờ Dương, gặp quẻ Tốn có 4 hào Dương. Nhận họ và khởi đếm Tý từ hào Dương. Áp dụng câu ca 3:

- Quẻ Âm dương 4, 5 hào.

Đã không đếm lại mà sao nhờ người?

THUẦN TỐN

Khởi đếm

- Đếm đi: Tý ở Hào 2 Dương, Sửu ở Hào 3 Dương, Dần ở Hào 5Dương, Mão ở Hào 6Dương.

Không đếm lại: đếm tiếp sang luôn Hào âm.

Thìn ở Hào 1 âm

Tỵ ở hào 4 âm.

Lưu ý 17: Câu ca 3 trách rằng: Bần cùng lắm mới phải đi nhờ người. Đằng này, mình có, chưa đếm lại mà đã vội chạy sang nhờ người là tại sao? Xét cho kỹ thì: Chỉ còn 2 giờ Dương (Thìn Tỵ) là chưa đếm, mà mình những 4 hào dương, đếm lại thì cũng dở dang. Sợ bất công tự phe mình đâm lủng củng, âu là sang nhờ người là hơn.

Ví dụ 8: Sanh giờ Âm, gặp quẻ Chấn có 4 hào âm. Khởi đếm Ngọ từ hào âm. Vẫn áp dụng câu ca 3.

THUẦN CHẤN

Khởi đếm

- Đếm đi: Ngọ ở hào 2 âm, Mùi ở hào 3 âm, Thân ở hào 5 âm, Dậu ở hào 6 âm.

Không đếm lại, đếm tiếp luôn sang Hào Dương. Tuất ở hào 1 Dương, Hợi ở hào 4Dương.

Lưu ý 18: Cũng bị trách như trên. Nhưng xét kỹ thì chỉ còn 2 giờ âm (Tuất Hợi) nữa là chưa đếm mà mình có những 4 hào âm. Đếm lại thì dở dang quá, đành chạy sang nhờ người cho tiện việc.

Ví dụ 9: Sanh giờ Dương, gặp quẻ Thiên Hỏa Đồng Nhân có 5 hào Dương. Khởi đếm Tý từ hào Dương, vẫn áp dụng câu ca 3.

THIÊN HỎA ĐỒNG NHÂN

Khởi đếm

Đếm đi: Tý ở Hào 1 là Dương, Sửu ở hào 3 Dương, Dần ở hào 4 là Dương, Mão ở hào 5 là Dương.

Thìn ở hào 6 là Dương, chỉ còn 1 giờ Tỵ.

Không đếm lại, đếm tiếp luôn sang hào âm, tỵ ở hào 2 âm (nếu đếm lại, chỉ được 1 hào nữa thôi, mà thêm dở dang).

Ví dụ 10: Sanh giờ âm, gặp quẻ Lôi Địa Dự có 5 hào âm. Khởi đếm Ngọ từ hào âm, vẫn áp dụng câu ca 3.

LÔI ĐỊA DỰ

Khởi đếm

- Đếm đi: Ngọ ở hào 1 âm, Mùi ở hào 2 âm, Thân ở hào 3 âm, Dậu ở hào 5 âm, Tuất ở hào 6 âm, chỉ còn 1 giờ Hợi.

Không đếm lại, đếm tiếp luôn sang Hào Dương. Hợi ở hào 4 Dương. (nếu đếm lại thì cũng dở dang).

Tất cả 10 ví dụ trên này đều lấy trong sách Hà Lạc Lý Số (quyển I)

b). Cách tính Nguyên đường cho 2 quẻ thuần hào

Lệ riêng (theo câu ca 4).

Quẻ Kiền thuần 6 hào Dương.

Quẻ Khôn thuần 6 hào Âm.

Nếu không có Lệ riêng thì khó nhìn ra trường hợp khác nhau để mà Lý Đoán.

QUẺ KIỀN

- Nam có 2 trường hợp (bất luận Đông Chí - Hạ Chí)

1). Sanh giờ Dương thì đếm đi, và nếu chưa hết thì đếm lại 3 hào quẻ Hạ thôi. Đếm từ dưới lên trên đến giờ sanh thì An Nguyên Đường.

THUẦN KIỀN

Đếm đi: Tý ở hào 1, Sửu ở hào 2, Dần hào 3.

Nếu chưa hết thì tiếp luôn.

Đếm lại: Mão hào 1, Thìn hào 2, Tỵ hào 3.

2). Sanh giờ Âm thì đếm đi, và nếu chưa hết thì đếm lại 3 hào quẻ thượng thôi, đếm từ dưới lên trên giờ sanh thì an nguyên đường.

THUẦN KIỀN

- Đếm đi: Ngọ hào 4, Mùi hào 5, Thân hào 6.

Nếu chưa hết thì tiếp luôn.

- Đếm lại: Dậu hào 4, Tuất hào 5, Hợi hào 6.

Nữ có 4 trường hợp (có luận Đông chí - Hạ chí).

- Trường hợp 1: Sanh giờ Dương, sau Đông chí trước hạ chí (tra Bách niên lịch) thì đếm đi, và nếu chưa hết thì đếm lại 3 hào quẻ Thượng thôi. Đếm từ trên xuống dưới đến giờ sanh thì an nguyên đường.

THUẦN KIỀN

- Đếm đi: Tý ở hào 6, Sửu hào 5, Dần hào 4.

Nếu chưa hết thì.

- Đếm lại: Mão hào 6, Thìn hào 5, Tỵ hào 4.

- Trường hợp 2: Sanh giờ Âm, sau Đông Chí trước Hạ chí thì đếm đi, và nếu chưa hết thì đếm lại 3 hào quẻ hạ thôi. Đếm từ trên xuống dưới, đến giờ sanh thì An nguyên đường.

THUẦN KIỀN

- Đếm đi: Ngọ ở hào 3, Mùi hào 2, Thân hào 1.

Nếu chưa hết thì

- Đếm lại: Dậu hào 3, Tuất hào 2, Hợi hào 1.

- Trường hợp 3: Sanh giờ Dương, sau Hạ chí trước Đông chí thì giống y hệt trường hợp 1 quẻ Kiền của Nam.

THUẦN KIỀN

- Đếm đi: Tý hào 1, Sửu hào 2, Dần hào 3.

- Đếm lại: Mão hào 1, Thìn hào 2, Tỵ hào 3.

- Trường hợp 4: Sanh giờ âm, sau Hạ chí trước Đông chí thì giống y hệt trường hợp 2 quẻ Kiền của Nam.

THUẦN KIỀN

- Đếm đi: Ngọ hào 4, Mùi hào 5, Thân hào 6.

- Đếm lại: Dậu hào 4, Tuất hào 5, Hợi hào 6.

- Nữ có 2 trường hợp (bất luận Đông Chí, Hạ Chí).

- Trường hợp 1: Sanh giờ Dương thì giống y hệt trường hợp 1 quẻ Kiền của Nam hay trường hợp 3 quẻ Kiền của nữ (chỉ khác có vạch liền và vạch đứt).

THUẦN KHÔN

- Đếm đi: Tý hào 1, Sửu hào 2, Dần hào 3.

- Đếm lại: Mão hào 1, Thìn hào 2, Tỵ hào 3.

- Trường hợp 2: Sanh giờ Âm thì giống y hệt trường hợp 2 quẻ Kiền của nam, hay trường hợp 4 Kiền của nữ.

Nam có 4 trường hợp (Luận Đông chí Hạ chí).

1). Sanh giờ Dương, sau Hạ chí, trước Đông chí giống như trường hợp 1 quẻ Kiền của nữ.

THUẦN KHÔN

- Đếm đi: Tý Hào 6, Sửu Hào 5, Dần hào 4.

- Đếm lại: Mão hào 6, Thìn hào 5, Tỵ hào 4.

2). Sanh giờ Âm sau Hạ chí trước Đông chí, giống như trường hợp 2 Kiền nữ.

THUẦN KHÔN

- Đếm đi: Ngọ hào 3, Mùi hào 2, Thân hào 1.

- Đếm lại: Dậu hào 3, Tuất hào 2, Hợi hào 1.

3). Sanh giờ Dương, sau Đông chí trước Hạ chí giống như trường hợp 3 Kiền nữ.

THUẦN KHÔN

- Đếm đi: Tý hào 1, Sửu hào 2, Dần hào 3.

- Đếm lại: Mão hào 1, Thìn hào 2, Tỵ hào 3.

4). Sanh giờ Âm, sau Đông Chí trước Hạ chí giống như trường hợp 4 Kiền nữ.

THUẦN KHÔN

- Đếm đi: Ngọ hào 4, Mùi hào 5, Thân hào 6.

- Đếm lại: Dậu hào 4, Tuất hào 5, Hợi hào 6.

Lưu ý 18: Xét lại 12 trường hợp của 2 quẻ Thuần Hào như trên thì nhìn thấy rằng:

2 trường hợp Kiền Nam giống như 2 trường hợp Khôn Nữ.

4 trường hợp Kiền Nữ giống như 4 trường hợp Khôn Nam.

Vậy có thể quy vào 2 phương trình thức:

2 Kiền Nam = 2 Khôn nữ

4 Kiền nữ = 4 Khôn nam.

Và để so sánh, kẻ 2 Bảng Thuần Hào sau đây:

BẢNG THUẦN HÀO I

KIỀN NAMKHÔN NỮ

GIỜ DƯƠNGGIỜ ÂMGIỜ DƯƠNGGIỜ ÂM

BẢNG THUẦN HÀO II

KIỀN NỮKHÔN NAM

Sau ĐC trước HCSau HC trước ĐCSau HC trước ĐCSau ĐC trước HC

G.DươngG.ÂmG.DươngG.ÂmG.DươngG.ÂmG.DươngG.Âm

- ĐC = Đông Chí HC = Hạ Chí

- Bảng I và II này dùng để tra Nguyên Đường quẻ Kiền và Khôn.

Cách dùng 2 bảng trên: Ví dụ

1. Anh A, sanh giờ Thìn, được quẻ Kiền. Vậy tìm bảng 1, mục Kiền Nam; thấy chữ Thìn ở hào 2 Dương. Đặt NĐ vào hào ấy.

2. Chị B, sanh giờ Mùi, được quẻ Khôn, vậy là Khôn Nữ, thấy chữ Mùi ở hào 5 âm. Đặt NĐ vào đó.

3. Anh C, sanh sau ĐC trước HC giờ Tỵ được quẻ Khôn. Vậy tìm bảng II, mục Khôn Nam, hàng "sau ĐC, trước HC", cột "G Dương". Thấy chữ Tỵ ở hào 3 âm. Đặt NĐ vào đó.

4. Chị H, sanh sau HC trước ĐC, giờ Tuất được quẻ Kiền vậy là Kiền Nữ, thấy chữ Tuất ở mục Kiền Nữ cột 2 (G.Âm) hào 2 Dương. Đặt NĐ vào đó. (Bảng II phức tạp hơn bảng I).

3. Cách biến quẻ Tiên thiên ra quẻ Hậu thiên

Đã biết Nguyên đường rồi thì bây giờ có thể biến T-T ra H-T được. Có 2 công tác.

a). Đảo lộn quẻ Hạ T-T thành quẻ Thượng H-T. Đảo lộn quẻ Thượng T-T thành quẻ hạ H-T.

b). Hào có N.Đ biến âm thành Dương, biến Dương thành âm để sang ngồi ở H-T.

Ví dụ 1:

Ví dụ 2:

- N-Đ biến nên quẻ cũng biến như Tốn biến thành Kiền, Khảm biến thành Khôn.

4. Thế nào là quẻ Hỗ?

Quẻ chính Tiên Thiên hay Hậu Thiên đều có quẻ phụ nằm trong lòng. Quẻ phụ ấy gọi là quẻ hỗ. Nó dùng để phụ thêm ý nghĩa hoặc bổ khuyết cho quẻ chính.

Muốn tìm quẻ hỗ thì tước hào 1 và hào 6 của quẻ chính đi, sẽ thấy 2 quẻ hỗ (nội và ngoại) cũng như tước lần vỏ cây đi thì sẽ thấy gỗ cây, khúc dưới và khúc trên.

Gọi là quẻ hỗ là vì 2 quẻ ấy hỗ tương giúp nhau 1 hào ranh giới để cùng thành lập.

Ví dụ: Quẻ Thiên Trạch Lý.

- Tước hào 1 và hào 6 đi thì còn lại ở giữa hào 2, 3, 4, 5.

- Đếm hào 2, 3, 4 lập thành quẻ hỗ ly nội.

- Đếm hào 3, 4, 5 lập thành quẻ hỗ tốn ngoại.

- Quẻ Ly mượn của Tốn hào 4 Dương.

- Quẻ Tốn mượn của Ly hào 3 âm.

5. Thế nào là đại vận?

Đời người ta, từ lúc sanh ra cho đến lúc chết, chia ra làm nhiều thời kỳ, hay giai đoạn. Mỗi thời kỳ ấy gồm nhiều năm và ít nhiều có tính cách chung không giống hẳn như thời kỳ khác, hoặc thịnh suy bĩ thái, hoặc đắc thất hanh truân.

Cách tính đại vận thì bắt đầu khởi lên 1 từ Nguyên đường, rồi cứ đi lên, mỗi hào là 1 Đ-V gồm hoặc 6 nam hoặc 9 năm.

Đi lên đến hào 6 thì lại lộn trở xuống hào 1 ở bên dưới Nguyên-đường để dùng nốt hào nào mà chưa đi tới. Nghĩa là phải đi hết 6 hào của quẻ T-T, rồi mới sang H-T, mà ở đây cũng phải bắt đầu đi từ N-Đ của H-T để tiếp theo Đ-V trước của T-T, và cũng tính đi lên đi xuống như ở T-T.

Ví dụ:

(Nên nhận xét kỹ lưỡng: những hào dương đều gồm 9 năm và những hào âm đều gồm 6 năm. Số 45 ở T-T là năm cuối cùng của tiền vận. Số 46 của H-T là năm bắt đầu của hậu vận).

Lưu ý 19:

- Các đại vận liên tiếp nhau đi lên từ trước mặt N-Đ rồi lại trở về sau lưng. N-Đ làm thành một vòng kín (không hở).

- Những số đặt cạnh từng hào đều là số năm của Đ-V cả. Số cuối cùng của Đ-V trước tăng thêm 1 làm thành số bắt đầu của Đ-V sau.

Nếu là hào âm thì số bắt đầu ấy cộng thêm 5 thành đủ 6 năm của Đ-V âm. Nếu là hào dương thì số bắt đầu ấy cộng thêm 8 thành đủ 9 năm cửa Đ-V dương.

6. Thế nào là lưu niên?

Lưu niên là hạn đi từng năm một, cũng như tiểu hạn của tử vi. Đại vận của Hà lạc cọn gọi là Đại tượng và lưu niên là tiểu tượng.

Cách tính lưu niên (hay tuế vận)

a). Nếu đại vận là hào âm thì cứ việc biến ngay từ hào ấy bất luận âm tuế hay dương tuế. Quẻ do hào biến lần đầu là hạn lưu niên năm thứ nhất, cứ biến lần hết 6 hào là đúng 6 năm.

b). Nếu Đ-V là hào dương thì phải xem âm tuế mới biến ngay còn dương tuế thì không biến (bất biến) nhưng dù biến hay bất biến thì hào ấy cũng được kể là năm thứ nhứt, hào của năm thứ nhất ấy coi như hào thế. Lấy hào ứng của nó mà biến đi thì được quẻ của năm thứ hai. Được năm thứ hai rồi thì lại trở về biến hào thế là được quẻ năm thứ ba. Hết ba năm rồi, thì theo lệ thường như đại vận âm nghĩa là cứ biến mỗi năm một hào, hết 6 hào là vừa đúng 6 năm nữa, 6 năm này cộng với 3 năm trước, vị chi là 9 năm. Vậy tóm tắt: Đ-V hào âm gồm 6 năm. Đ-V hào dương gồm 9 năm (4) và (5).

Ví dụ: (Lấy ở sách Hà lạc Lý số)

1 tuổi đươc quẻ Thiên hỏa đồng nhân, Nguyên đường ngôi hào 2 âm.

- Muốn tính lưu niên của Đại vận hào N-Đ tức hào âm từ lên 1 đến lên 6.

- Đ-V là hào âm thì cứ biến ngay.

Vậy:

Năm thứ 1. Hào 2 âm quẻ Đồng Nhân biến thành hào 2 dương quẻ Thuần Kiền.

Năm thứ 2.Hào 3 dương quẻ Thuần Kiền của năm thứ 1 biến thành hào 3 âm quẻ Thiên Trạch Lý.

Năm thứ 3.Hào 4 dương quẻ Lý (của năm thứ 2) biến thành hào 4 âm quẻ Phong Trạch Trung Phu.

Năm thứ 4.Hào 5 dương quẻ Trung Phu (của năm thứ 3) biến thành hào 5 âm quẻ Sơn Trạch Tổn.

Năm thứ 5.Hào 6 dương quẻ Tốn (của năm thứ 4) biến thành hào 6 âm quẻ Địa Trạch Lâm.

Năm thứ 6.Hào 1 dương quẻ Lâm (của năm thứ 5) biến thành Hào 1 âm Địa Thủy Sư.

(Thế là biến đủ 6 hào thành quẻ 6 năm. Nhớ rằng: Quẻ lưu niên năm sau là do quẻ lưu niên năm trước biến mà thành ra, chứ không phải do quẻ T-T hay H-T lúc mới bắt đầu tính Đ-V.

Theo bốc dịch thì X là hào âm biến ra hào dương, và dấu O là hào dương biến ra hào âm).

- Vẫn quẻ đồng nhân trên, muốn tính lưu niên của đại vận hào 3 dương từ 7 đến 15 gồm 9 năm.

Cần nhớ rằng: Đ-V hào dương nếu gặp dương tuế thì bất biến gặp âm tuế mười biến. Như gặp năm Nhâm Tý thì hào 3 dương trên này bất biến và được dùng luôn làm quẻ năm thứ nhất.

THIÊN HỎA ĐỒNG NHÂN

Tính lưu niên của đại vận hào 3 dương từ 7 đến 15 gồm 9 năm.

Năm thứ 1.Để nguyên hào 3 dương không biến (vì gặp Dương tuế).

Năm thứ 2.Hào 6 dương lấy làm ứng (vì Thế ở hào 3 dương) biến thành hào 6 âm quẻ Trạch Hỏa Cách.

Năm thứ 3.Hào 3 dương quẻ Cách (của năm thứ 2) tức là Hào Thế, biến thành hào 3 âm quẻ Trạch Lôi Tùy.

Năm thứ 4.(đến đây T và Ư hết vai trò rồi, hào bắt đầu biến theo thường lệ) Hào 4 dương quẻ Túy (của năm thứ 3) biến thành hào âm quẻ Thủy Lôi Truân.

Năm thứ 5.Hào 5 dương quẻ Truân (của năm thứ 4) biến thành hào 5 âm quẻ Địa Lôi Phục.

Năm thứ 6.Hào 6 âm quẻ Phục (của năm thứ 5) biến thành hào 6 dương quẻ Sơn Lôi Di.

Năm thứ 7.Hào 1 dương quẻ Di (của năm thứ 6) biến thành hào 1 âm quẻ Sơn Địa Bắc.

Năm thứ 8.Hào 2 âm quẻ Bắc (của năm thứ 7) biến thành hào 2 dương quẻ Sơn Thủy Mông.

Năm thứ 9.Hào 3 âm quẻ Mông (của năm thứ 8) biến thành hào 3 dương quẻ Sơn Phong Cổ.

Thế là tính đủ 9 năm của 1 đại vận dương.

(Nhớ rằng: Đại vận nào thì Thế ngồi ngay ở hào ấy và Ứng ở cách T 2 hào (hoặc ở trên hoặc ở dưới) vì T và Ư cần để tính 3 năm đầu của Đ.V dương.

- Năm thứ 1: Hào 3 dương, quẻ Đồng Nhân

- Năm thứ 2: Hào 6 âm quẻ Cách

- Năm thứ 3: Hào 3 âm quẻ Tùy

- Năm thứ 4: Hào 4 âm quẻ Truân

- Năm thứ 5: Hào 5 âm quẻ Phục

- Năm thứ 6: Hào 6 dương quẻ Di

- Năm thứ 7: Hào 1 âm quẻ Bác

- Năm thứ 8: Hào 2 dương quẻ Mông

- Năm thứ 9: Hào 3 dương quẻ Cổ

TÓM LƯỢC CHƯƠNG C

HÌNH THỨC VÀ NỘI DUNG QUẺ HÀ LẠC

I). Hình thức: Học 64 quẻ Kinh Dịch.

1. Vạch và hào: Âm và dương.

2. 8 quẻ đơn với ý nghĩa của từng quẻ (xem bảng nghĩa quẻ).

3. Quẻ trùng với mọi chi tiết.

a). 8 quẻ Thuần cầm đầu 8 nhóm quẻ trùng.

b). Tổ chức nội bộ của mỗi quẻ trùng: quẻ thượng hay ngoại, quẻ hạ hay nội. 6 hào thuộc Tam tài và Thế ứng của mỗi quẻ.

c). Danh sách của 64 quẻ trùng với phương pháp gọi tên từng quẻ, với tiến trình của t và Ư suốt 8 quẻ của 1 nhóm với danh sách 8 nhóm, và với đồ biểu tổng quát của 64 quẻ.

II. Nội dung: Phải biết

1. Thế nào là quẻ T-T và H-T?

2. Thế nào là N-Đ và cách tính N-Đ.

a). Cho những quẻ có từ 1 đến 5 hào âm dương.

b). Cho 2 quẻ thuần hào.

Cần nhớ thuộc lòng bài Ca khởi Nguyên Đường 4 câu và 2 bảng thuần hào.

3. Cách biến quẻ T-T ra H-T.

4. Thế nào là quẻ Hỗ?

5. Cách tính đại vận.

6. Cách tính lưu niên theo 2 trường hợp:

a). Đại vận là hào âm thì biến ngay rồi đi hết 6 hào là vừa đúng 6 năm.

b). Đại vận là hào dương thì năm đầu, hào chỉ biến nếu gặp Âm tuế, và biến qua T.Ư 3 năm, rồi mới bắt đầu biến theo Lệ thường để đi 6 năm nữa cho đủ số 9 năm.

Ví dụ tổng hợp cả chương C

Chương B đã bảo cách đổi các số từ Bát tự sang quẻ Hà lạc.

Chương C đã cho thấy hình thức của 64 quẻ Dịch và các thành phần nội dung của quẻ Hà Lạc. Nay tóm lược, đi vào một ví dụ tổng quát (Lấy ví dụ trang 52, Chương B).

I. Năm Quý 2 Sửu 5.10 (Âm nam)

Tháng Nhâm 6 Tuất 5.10

Ngày Đinh 7 Sửu 5.10

Giờ Ất 2 Tỵ 2.7

II. Tổng số Âm: 42 - 30 còn 12 giữ lại 2 là Khôn (Địa)

Tổng số dương: 29 - 25 còn 4 là Tốn (Phong).

Được quẻ Địa Phong Thăng

III.

Hóa Công Đoài (Có ở quẻ Hỗ T-T)

Thiên Nguyên Khí: Khôn (Có ở quẻ Hỗ H-T)

Địa Nguyên Khí: Cấn (Có ở quẻ Hỗ H-T).

IV. Tính lưu niên của đại vận (52-57) hào 2 âm quẻ H-T: ích

Năm Giáp Thìn (52 tuổi)Hào 2 âm quẻ Ích biến thành

Hào 2 dương quẻ Phong Trạch Trung Phu.

Năm Ất Tỵ (53 tuổi) Hào 3 âm quẻ Trung Phu biến thành

Hào 3 dương quẻ Phong Thiên Tiểu Súc.

Năm Bính Ngọ (54 tuổi)Hào 4 âm tiểu súc biến thành

Hào 4 dương quẻ Thuần Kiền.

Năm Đinh Mùi (55 tuổi)Hào 5 dương quẻ Kiền biến thành

Hào 5 âm quẻ Hỏa Thiên Đại Hữu.

Năm Mậu Thân (56 tuổi)Hào 6 dương quẻ Đại Hữu biến thành

Hào 6 âm quẻ Lôi Thiên Đại Tráng

Năm Kỷ Dậu (57 tuổi)Hào 1 dương quẻ Đại Tráng biến thành

Hào 1 âm quẻ Lôi Phong Hằng.

Thế là đủ 6 năm của một đại vận hào âm.

Thực tập

- Bổ khuyết cho đầy đủ những ví dụ đã đưa ra ở trang 52, phần giải đáp chương B. Làm xong rồi hãy xem phần giải đáp để kiểm soát.

1. Năm Đinh Tỵ (Âm nữ) tháng Nhâm Dần.

Ngày Bính Thân, giờ Mậu Tuất.

Hỏi: Tính lưu niên đại vận hào 5 dương quẻ T-T (năm đầu Tân Tỵ).

2. Năm Bính Tý (Dương nam) tháng Quý Tỵ.

Ngày Bính Ngọ, giờ Tân Mão.

Hỏi: Tính lưu niên Đ-V hào 1 âm quẻ T-T.

Giải đáp:

1.Đinh 7 Tỵ 2.7 (Âm nữ). Nhâm 6 Dần 3.8

Đinh 8 Thân 4.9, Mậu 1 Tuất 5.10

2. TS Dương: 32 - 25 còn 7 là Đoài (Trạch)

T-S Âm: 38 - 30 còn 8 là Cấn (Sơn)

Được quẻ Trạch Sơn Hàm

3.

Hóa công: Khảm (không có)

Thiên nguyên khí: Đoài (có ở quẻ Chính T-T)

Địa thiên khí: Tốn (có ở quẻ Hỗ T-T và quẻ Chính H-T).

4. Tính lưu niên đại vận hào 5 dương (25-33) quẻ Hàm

Năm Tân Tỵ (25 tuổi)Hào 5 dương quẻ Hàm biến thành

Hào 5 âm quẻ Tiểu Quá

Năm Nhâm Ngọ (26 tuổi)Hào 2 âm quẻ Tiểu Quá biến thành

Hào 2 dương quẻ Hằng

Năm Quý Mùi (27 tuổi)Hào 5 âm Hằng biến thành

Hào 5 dương Đại Quá.

Năm Giáp Thân (28 tuổi)Hào 6 âm Đại Quá biến thành

Hào 6 dương quẻ Cấu

Năm Ất Dậu (29 tuổi)Hào 1 âm Cấu biến thành

Hào 1 dương quẻ Kiền

Năm Bính Tuất (30 tuổi)Hào 2 dương Kiền biến thành

Hào 2 âm quẻ Đồng Nhân

Năm Đinh Hợi (31 tuổi)Hào 3 dương Đồng Nhân biến thành

Hào 3 âm quẻ Vô Vọng.

Năm Mậu Tý (32 tuổi)Hào 4 dương Vô Vọng biến thành

Hào 4 âm quẻ Ích

Năm Kỷ Sửu (33 tuổi)Hào 5 dương Ích biến thành

Hào 5 âm quẻ Di.

Ví dụ 2:

1. Bính 8 Tý 1.6 (Dương nam) Quý 2 Tỵ 2.7

Bính 8 Ngọ 2.7, Tân 4 Mão 3.8

2. T-S Dương: 18 - 10 còn 8 là Cấn (Sơn)

T-S Âm: 40 - 30 còn 10 giữ lại 1 là Khảm (Thủy)

Được quẻ Sơn Thủy Mông

3.

Hóa công : Chấn (có ở quẻ Hỗ T-T)

T-N-K: Cấn (Có ở quẻ Chính T-T và Hỗ H-T)

Đ-N-K: Khảm (Có ở quẻ Chính T-T và Chính H-T).

4. Tính lưu niên Đ-V hào 1 âm (10-15) quẻ T-T Mông

10 tuổi: Hào 1 âm Mông biến thành Hào 1 dương Tốn

11 tuổi: Hào 2 dương Tốn biến thành hào 2 âm Di

12 tuổi: Hào 3 âm Di biến thành hào 3 dương Bí

13 tuổi: Hào 4 âm Bí biến thành hào 4 dương Thuần Ly

14 tuổi: Hào 5 âm Ly biến thành hào 5 dương Đồng Nhân

15 tuổi: Hào 6 dương Đồng Nhân biến thành hào 6 âm Cách.

Lưu ý 20:

Khi đã rõ N-Đ hoặc đại vận, hoặc lưu niên tuế vận ở quẻ nào hào nào rồi, mà muốn giải đoán, thì phải sử dụng bảng "Đồ biểu 64 quẻ" ở cuốn sách để tìm Trang của quẻ và hào ở phần II "Ý nghĩa 64 quẻ..." sẽ nói sau.

Ở mỗi quẻ, mỗi hào, lại phải xác định mình thuộc "Mệnh hợp cách" hay "Mệnh không hợp" và mình thuộc thành phần nào "Quan chức, giới sĩ hay Người thường" v.v... để chú ý đặc biệt vào mục của mình, mặc dù điều đó cũng linh động một cách tối đa.