Chuyên đề Sóng Xuân Quỳnh - Tài Liệu Text - 123doc

Có thể bạn quan tâm

Tải bản đầy đủ (.docx) (8 trang)

Trang chủ

Văn Mẫu

Văn Nghị Luận

Chuyên đề Sóng Xuân Quỳnh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (88.17 KB, 8 trang )

Chuyên đề: SóngĐề 1: Sóng của Xuân Quỳnh không chỉ là Hoa dọcchiến hào mà còn là bài thơ đi cùng năm tháng?Gợi ý:1. Giới thiệu ngắn gọn về nhà thơ Xuân Quỳnh và bài thơSóng gắn với định hướng "hoa dọc chiến hào” và bài thơđi cùng năm tháng.2. Sóng là hoa dọc chiến hào- Mỗi tác phẩm văn học ra đời đều mang dấu ấn của thờiđại lịch sử cụ thể.- Hoa dọc chiến hào là tên tập thơ của Xuân Quỳnh ra đờinăm 1967, in năm 1968- thời kì cả dân tộc sẻ dọc Trường Sơn đicứu nước. Các tác phẩm văn học Việt Nam thời bấy giờ ra đờingay trên những chiến hào chống Mĩ, là sáng tác của những thếhệ nhà văn cầm súng nên thường mang đậm tính sử thi. Thơchống Mĩ thường có giọng điệu rắn rỏi, trang trọng, hào sảngkhi viết về đất nước và con người trong kháng chiến.- Sóng của Xuân Quỳnh, trong hoàn cảnh ấy, xuất hiệnnhư một bông hoa – hoa dọc chiến hào đem đến cho thi đàndân tộc thời kì chống Mĩ nói chung, phong trào thơ trẻ chống Mĩnói riêng một hương sắc độc đáo: giàu nữ tính và luôn da diếtnhững khát vọng hạnh phúc đời thường, đặc biệt là khát vọngcủa con người về tình yêu muôn thuở.3. Sóng là bài thơ đi cùng năm tháng- Để đi cùng năm tháng, một bài thơ phải có nội dung cảmxúc sâu lắng (phải là tiếng lòng, tình cảm, ý nghĩ...) và cónhững vẻ đẹp riêng về nghệ thuật (sử dụng ngôn từ, hình ảnh,nhịp điệu, cấu tứ...).- Sóng là bài thơ đi cùng năm tháng với đề tài tình yêumuôn thuở. Nét độc đáo của Sóng là diễn tả tình yêu của ngườiphụ nữ tha thiết, nồng nàn, chung thuỷ, muốn vượt lên thửthách của thời gian và hữu hạn của đời người. Sóng là lời tựbạch của một tâm hồn phụ nữ về những khám phá, trải nghiệm,triết lí vừa chân thành, mạnh bạo,da diết những lo âu mà lạiđầy lạc quan tin tưởng. Đó là một tình yêu dâng hiến cao đẹpmà con người trong mọi thời đại còn hướng tới.(Có thể so sánh liên hệ với những bài thơ khác của Xuân Quỳnhhoặc các nhà thơ khác cùng viết về đề tài tình yêu để thấy đâylà một nội dung cảm hứng hấp dẫn đối với cả người sáng tác vàngười đọc).-Nghệ thuật: Sóng là bài thơ đi cùng năm tháng với một giọngthơ trữ tình dạt dào, sâu lắng mang âm điệu của sóng, của thểthơ ngũ ngôn truyền thống.+ Ngôn từ giản dị, trong sáng.+Cặp hình tượng sóng và em song trùng, tương ứng, hoà nhập,khi đan xen, khi soi chiếu, khi tạo kết cấu vòng tròn liên tiếp,miên man...(Dùng hình tượng sóng để diễn tả cảm xúc tình yêu không chỉcó Xuân Quỳnh. Nguyễn Du trong Truyện Kiều có viết: "Sóngtình dường đã xiêu xiêu/ Xem trong âu yếm có chiều lả lơi";Xuân viết: "Anh muốn làm sóng biếc/ Hôn mãi cát vàngem/Hôn thật khẽ thật êm/Hôn êm đềm mãi mãi". Con sóngtrong thơ Xuân Diệu mang thiên tính nam. Sóng của XuânQuỳnh mang thiên tính nữ nhưng không kém da diết, táo bạo,chân thành).4. Đánh giá:- Khẳng định giá trị bài thơ không chỉ gắn với một thời mà cònmãi mãi.- Mở rộng: Để đi cùng năm tháng một bài thơ ngoài tự phátsáng còn nhờ vào quá trình tiếp nhận của người đọc . Vì thế,mỗi người đọc cũng phải có ý thức trau dồi, bồi đắp tâm hồn, trítuệ để biết tri âm cùng tác giả.Đề 2: “Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụnữ hồn hậu, chân thành, nhiều lo âu và luôn dadiết trong khát vọng hạnh phúc đời thường”.(SGK Văn học 12, tập 1,Nxb Giáo dục, HàNội,2000, tr.250).Phân tích bài thơ Sóng để làm rõ nhậnđịnh trên.Gợi ý:1.Giới thiệu bài thơ- Bài thơ sáng tác tại biển Diêm Điền năm 1967, in trongtập thơ Hoa dọc chiến hào (1968).- Bài thơ đã hội tụ những vẻ đẹp của tâm hồn Xuân Quỳnhtrong tình yêu - một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, nhiềulo âu và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.2. Giải thích nhận định- Nhận định trên có ý nghĩa khái quát về thơ và con ngườiXuân Quỳnh. Đấy là những vần thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồncủa nhà thơ: tình yêu là cái đẹp, cái cao cả, tình yêu là sự hoànthiện con người.- Nhận định còn có ý nghĩa khái quát: thơ Xuân Quỳnh tiêubiểu cho tiếng nói tâm tư, tình cảm của giới mình.3. Phân tích bài thơ để chứng minh nhận địnha. Một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, nhiều lo âuvà luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường:- Một tâm hồn phụ nữ luôn có những rung động mãnh liệt,luôn rạo rực đầy khát khao, luôn tìm cách lí giải tâm hồn mìnhvà đi tìm nguồn cội của tình yêu:“ Sông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể”Và: “ Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhau”- Một tâm hồn phụ nữ hồn hậu, chân thành với tình yêuđắm say, trong sáng và chung thủy:“ Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thức”Hay: “ Nơi nào em cũng nghĩHướng về anh- một phương”- Một tâm hồn phụ nữ hi vọng vào tình yêu cao cả trướcthử thách nghiệt ngã của thời gian và cuộc đời sẽ hoàn thiệnmình:“ Con nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trở”- Một tình yêu không vị kỉ mà đầy trách nhiệm, muốn hòanhập vào cái chung để hiến dâng trọn vẹn:“ Giữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ”b. Nghệ thuật biểu hiện:- Sử dụng thể thơ năm chữ, âm điệu bắng trắc của nhữngcâu thơ thay đổi, đan xen nhau, nhịp điệu phù hợp với nhịp điệuvận động của sóng và phù hợp với cảm xúc của nhân vật trữtình.- Sử dụng từ ngữ gợi hình, gợi cảm, diễn tả những trạngthái đối lập mà thống nhất của sóng và của tình cảm con người.- Hình tượng sóng trong bài thơ đã thể hiện sinh động vàchính xác những cảm xúc và khát vọng trong tâm hồn ngườiphụ nữ đang yêu.4. Đánh giá:- Nhận định trên hoàn toàn xác đáng.- Từ ý kiến trên và bài thơ giúp ta nhìn lại tâm hồn mình đểsống đẹp trong tình yêu và trong cuộc đờiĐề 3: Về bài thơ “ Sóng” của Xuân Quỳnh, có ýkiến cho rằng: “ Bài thơ thể hiện quan niệm rấtmới mẻ và hiện đại của Xuân Quỳnh về tìnhyêu”. Nhưng lại có ý kiến khác cho rằng “Bài thơthể hiện quan niệm về tình yêu mang tính truyềnthống”. Từ cảm nhận về bài thơ “ Sóng” hãy bìnhluận những ý kiến trên?Bài làm:Tình yêu là một đề tài quen thuộc trong thơ ca hiện đạiVN. Có lẽ đối với người đã hoặc đang yêu, chỉ cần khi nhắc đếnhai chữ “Tình yêu” là chúng ta không khỏi bận lòng nghĩ đếnmối tình nào đó, người mà luôn ẩn sâu trong trái tim của mình.Chắc hẳn chỉ có ai được yêu và đã từng trải qua tình yêu mớithấy hết được những cung bậc mà tình yêu đem lại: hồi hộp, lolắng, ghen tuông, hi vọng và nỗi khắc khoải nhớ nhung… tất cảđều đan xen, trộn lẫn khó phân tách. Bài thơ “Sóng” của nhàthơ XQ được sáng tác năm 1967 in trong tập “Hoa dọc chiếnhào” năm 1968 là một bài thơ đã diễn tả hết mọi cung bậc tâmtrạng ấy của những con người đang yêu. Đó là tiếng lòng củangười phụ nữ giàu lòng trắc ẩn, khao khát mạnh mẽ trong tìnhyêu đôi lứa. Đã có nhận định về tác phẩm: “ Bài thơ thể hiệnquan niệm rất mới mẻ và hiện đại của Xuân Quỳnh về tìnhyêu”. Nhưng lại có ý kiến khác cho rằng “Bài thơ thể hiện quanniệm về tình yêu mang tính truyền thống”. Nếu nhìn qua chúngta tưởng là hai ý kiến trái chiều nhưng nằm sâu trong mạchngầm cảm xúc thì hai ý kiến đều bổ sung ý nghĩa cho nhau.Ý kiến thứ nhất: “ Sóng thể hiện quan niệm rất mới mẻ về hiệnđại của XQ về tình yêu”. Sự “ hiện đại” trong tình yêu chính làviệc vượt qua khỏi những quy định ngặt nghèo ràng buộc của lễgiáo phong kiến để tự do khẳng định tình cảm, bộc lộ “cái tôi”khát vọng trong tình yêu một cách chủ động và luôn luôn thểhiện niềm tin vào sức mạnh của tình yêu.Ý kiến thứ hai: “ Sóng thể hiện về quan niệm tình yêu mangtính truyền thống”. Sự “truyền thống” trong tình yêu biểu hiệntrong sự thủy chung, son sắt gắn liền với nỗi nhớ nhung da diết,một lòng hướng đến người mình yêu.Hai ý kiến trên đã được XQ thể hiện rất rõ trong tác phẩm“Sóng”. Đó là tình yêu của một người phụ nữ vừa truyền thốnglại vừa rất hiện đại.Bài thơ được XQ xây dựng nên bỏi hai hình tượng nhân vật trữtình đó là hình tượng “sóng” và hình tượng “em”. Hai hìnhtượng này thực chất là sự phân thân, hóa thân của tác giả. XQmượn hiện tượng sóng biển để soi vào nhịp lòng mình, nhịp đậpcủa con tim đang rung lên đồng điệu với nhịp sóng, đang bùngdậy những khát khao mãnh liệt trong tình yêu.A, Trước hết, bài thơ Sóng là tiếng nói của một “cái tôi”tình yêu mới mẻ, hiện đại. ( Khổ 1 và 2 khổ cuối)+ Đó là thứ tình yêu mang trong mình những trạng thái đối cựcmâu thuẫn:“Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽ”Tình yêu cũng như song biển vậy, lúc biển động phong ba sóng“dữ dội – ồn ào”, khi trời yên biển lặng sóng “dịu êm – lặnglẽ”.Tâm trạng của người con gái khi yêu cũng thế, luôn mangtrong mình những trạng thái tình cảm khác thường: lúc giận dữhờn ghen, khi dịu dàng sâu lắng. Nhưng tất cả những mâuthuẫn ấy đều là những biểu hiện khác nhau của một trái timđang yêu chân thành, mãnh liệt. Cho nên có thể nói: “Tình yêuluôn có những quy luật mà lý trí không thể lý giải được”, chúngta chỉ có thể lý giải nó bằng tình cảm, bằng trái tim đang yêu.+ Tình yêu hiện đại của XQ được bộc bạch một cách táo bạonhưng hết sức tự nhiên, sẵn sàng vượt qua mọi những cản trởmà “vượt rào” đi đến với những tâm hồn đồng điệu:“Sông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể”Cũng như sóng biển vậy, sóng sẵn sàng vượt qua mọi chiềukích chật hẹp mà vươn tới biển rộng bao la thì người con gái khiyêu cũng dám bất chấp tất cả để hướng tới một tình yêu đồngcảm, để vươn tới một tình yêu đích thực, vững bền. Ta thấy mộtquan niệm hoàn toàn mới mẻ về tình yêu của XQ. Nếu nhưngười phụ nữ trong tình yêu ngày xưa luôn thể hiện sự nhẫnnhực, cam chịu, chờ đợi:“Thân em như hạt mưa saHạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”Hay sau này Thúy Kiều có dám chủ động gặp Kim Trọng bằnghành động “Săm săm băng lối vườn khuya một mình” nhưngvới quan niệm phong kiến chặt chẽ, Thúy Kiều vẫn chưa dámkhẳng định được như XQ “Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn”.Người phụ nữ trong thơ XQ dám dứt khoát từ bỏ nói tù túng,chật hẹp để đến với cái bao la, khoáng đạt, phù hợp với khátvọng và tình yêu mà mình mong muốn.+ Người con gái ấy thật chủ động, thật tự tin sống cháy bỏnghết mình cho một tình yêu đẹp, dâng hiến hòa nhập tình yêu cánhân của mình vào tình yêu cuộc đời. Ấy là khi nhà thơ chiêmnghiệm về cuộc đời tình yêu và khát vọngt tình yêu:“Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ”Đó là một niềm tin bất diệt vào tình yêu. Nữ thi sĩ đã lấy chiềudài của thời gian, chiều rộng của không gian để đo đếm tìnhyêu hạnh phúc. Niềm nguyện ước khát vọng của em về mộttình yêu bền vững muôn thưở. Ấy là em muốn được “tan ra”hóa thân thành “trăm con sóng” trên biển lớn tình yêu nhânloại để rì rào vỗ, xôn xao reo mãi mãi sống trong một tình yêucuộc đời.B. Bên cạnh một tình yêu hiện đại, bài thơ “Sóng” cònbộc lộ một tình yêu truyền thống.+ Đó là tình yêu gắn liền với nỗi nhớ ( Khổ 5)“Con sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ đượcLòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thức”Cũng giống như người phụ nữ xưa, XQ bộc lộ một tình yêu gắnliền với nỗi nhớ mong da diết, khắc khoải yêu thương. Viết vềnỗi nhớ, người phụ nữ xưa đã từng bộc bạch qua những câu cadao đậm đà tình cảm:“Nhớ ai ra ngẩn vào ngơNhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai”Hay:“Nhớ ai bổi hổi bồi hồiNhư đứng đống lửa như ngồi đống than”Đúng vậy, tình yêu thì luôn gắn liền với nỗi nhớ. Làm sao yêumà lại không nhớ, không mong. Nỗi nhớ trong tình yêu là mộtnỗi nhớ da diết nhất, cháy bỏng nhất và cồn cào nhất. Nhưngca dao đã vậy, còn ý thơ viết về nỗi nhớ của XQ mới thực sựdiễn tả được hết cũng bậc của nội niềm nhớ mong. Có thể nói,nếu như sóng tạo nên sự tồn tại của biển thì nỗi nhớ là sự sốngbất diệt trong tình yêu. Nỗi nhớ ấy của XQ nó mãnh liệt đếnmức bao trùm cả không gian chiều sâu, chiều rộng, bao trùm cảthời gian và thậm chí còn thường trực xúât hiện cả khi thức, khingủ. Nỗi nhớ mong được XQ gửi gắm qua hình tượng “sóng nhớbờ” dường như vẫn chưa đủ, chưa thỏa nên tác giả đã trực tiếpdiễn tả bằng suy nghĩ của mình qua nhân vật trữ tình “em”:“Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thức”+ Cũng như người phụ nữ truyền thống trong tình yêu, với XQtình yêu phải luôn gắn liền với sự thủy chung son sắt:“Dẫu xuôi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh một phương”Sự thủy chung son sắt ấy đã được XQ diễn tả bằng cách nóingược : “xuôi về phương bắc / ngược về phương nam”. Qua đónhà thơ muốn khẳng định, tình yêu của mình hướng đến ngườimình yêu không chỉ có ở hai phía “Bắc – Nam” mà còn bao trùmcả bốn phương, tám hướng, bất cứ ở đâu “em” cũng nguyệnthủy chung son sắt. Chính vì thế hai tiếng “một phương” đặt ởcuối câu kết hợp dấu gạch nối như một lời thề thiêng liêng củamột tâm hồn một lòng hướng về một phương duy nhất là“phương anh”.+ Tình yêu truyền thống là thứ tình yêu luôn đòi hỏi một chỗdựa vững chắc trong một mái ấm gia đình. Vì thế, cũng khôngnằm ngoại lệ, người phụ nữ trong thơ XQ cũng khát khao hướngđến tổ ấm gia đình bằng một niềm tin hi vọng vào tương lai tươisáng:“Ở ngoài kia đại dươngTrăm ngàn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trở”Nếu như sóng phải trải qua bao bão tố đến đến được tới bờ thìem cũng nguyện được như sóng, sẵn sang bất chấp sự vất vả,đạp đổ mọi chông gai thử thách để đến bên anh, đến với tâmhồn đồng điệu. Bởi anh mãi mãi là điểm về, là cái đích hạnhphúc của cuộc đời em. Đó là một quan niệm mang tính nhânvăn sâu sắc, tình yêu luôn luôn gắn liền với một mái ấm hạnhphúc nhỏ bé của cuộc đời mỗi con người.Như vậy, qua hình tượng sóng biển, XQ đã diễn tả hết sức độcđáo quan niệm về tình yêu của phái mình. Đó là tình cảm củamột tâm hồn vừa mang trong mình một quan niệm hiện đại,mới mẻ dám chủ động khẳng định tình cảm của bản thân lạivừa là thể hiện một tâm hồn của một tình yêu truyền thống:gắn bó, thủy chung và son sắt. Vì thế bài thơ “Sóng” là tiếngnói chung , nói hộ nỗi lòng của người con gái khi yêu. Hai ý kiếnnhận định tuy trái ngược nhau nhưng lại bổ sung và soi chiếucho nhau