Con Người Dưới Cách Nhìn Của Y Học Cổ Truyền (Kì 12)

B. Công năng tạng Can với sức khỏe con người

3. Chức năng của phủ Đởm (Đảm):

Phủ Đởm có quan hệ biểu lí với tạng Can, chứa chất mật do can bài tiết còn được gọi là tinh chấp - bởi dịch mật do tạng Can gan lọc nên khá tinh khiết và có tinh khí ở trong nên được gọi như vậy. Cổ nhân nói: “Khí thừa của can tràn vào mật, tụ lại thành tinh chấp”. Dịch mật giúp cho việc tiêu hoá đồ ăn. Chất mật có màu xanh, vàng và vị đắng. Khi có bệnh ở đởm thường xuất hiện chứng vàng da, miệng đắng, nôn mửa ra chất đắng.

Đởm còn có chức năng về tinh thần, chủ về quyết đoán. Can và đởm có quan hệ biểu lí, can chủ về mưu lự, đởm chủ về quyết đoán là cơ sở của lòng dũng cảm. Các bệnh về can đởm hay phối hợp với nhau.

Phủ Đởm tàng trữ đởm chấp (dịch mật) và tiết ra đởm chấp giúp cho sự tiêu hóa. Đởm không trực tiếp tương thông với ngoại giới cũng không trực tiếp truyền hóa thủy cốc, có sự khác nhau về công năng với Vị, Tiểu trường và Đại trường, vì vậy phủ Đởm còn được xếp vào loại phủ kì hằng.

4. So sánh tạng Can trong Y học cổ truyền với Gan trong Y học hiện đại

Chức năng của tạng Can trong Y học cổ truyền gồm có:

Can chủ sơ tiết

Can chủ tàng huyết

Can chủ cân, vinh nhuận ra móng tay, móng chân

Can khai khiếu ra mắt

Can chủ mưu lự

Can tàng hồn

Can là tướng hỏa, thông với phong khí.

Chức năng của Gan trong Y học hiện đại gồm có:

Chức năng chuyển hóa: Chuyển hóa glucid, lipid, protid.

Chức năng chống độc - đào thải độc tố.

Chức năng tạo mật.

Chức năng dự trữ: Dự trữ các vitamin tan trong dầu, dự trữ sắt, dự trữ máu.

Điểm chung giữa tạng Can trong Y học cổ truyền và Gan trong Y học hiện đại có là đều có chức năng tàng huyết - dự trữ máu và tạo mật.

Có thể chức năng chuyển hóa và chức năng đào thải độc tố của Gan trong Y học hiện đại tương ứng với chức năng sơ tiết của Y học cổ truyền. Vì sự sơ tiết của can là sự thư thái, thông xướng và còn được hiểu là điều đạt.

Còn các chức năng của tạng Can trong Y học cổ truyền có, mà Gan trong Y học hiện đại không có đó là can là tướng hỏa, can tàng hồn, chủ mưu lự, khai khiếu ra mắt, can chủ cân, vinh nhuận ra ở móng tay, móng chân. Chúng ta thấy đây đều là những chức năng vô hình, chúng ta không thể nhìn thấy chúng bằng mắt thường hay bằng các loại máy móc, kính hiển vi được. Nhưng trên thực tế lâm sàng đã chứng minh rằng những chức năng này của Can có tồn tại. Các biểu hiện bệnh lí của các chức năng này chúng ta có thể nhìn thấy được và điều trị vào can đều đạt được hiệu quả tốt.

5. So sánh phủ Đởm trong Y học cổ truyền với Túi mật trong Y học hiện đại

Điểm chung giữa chức năng của phủ Đởm trong Y học cổ truyền với Túi mật trong Y học hiện đại đó là đều là nơi để chứa dịch mật do Can hay gan tạo ra, trước khi được đưa xuống tiểu trường hay ruột non để tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn.

Điểm khác biệt giữa phủ Đởm trong Y học cổ truyền với Túi mật trong Y học hiện đại đó là phủ Đởm còn có thêm chức năng về tinh thần, nó chủ về quyết đoán. Có câu “Đởm giả, trung chính chi quan, quyết đoán xuất yên” có nghĩa là đởm là cơ quan trung chính, sự quyết đoán từ đó mà ra.

Phủ Đởm còn được gọi là Đảm, ghép với tạng Can thành “Can Đảm”. Một người có công năng tạng Can và phủ Đởm tốt đồng nghĩa với việc người đó có sự can đảm hơn người, dám nghĩ dám làm. Ngược lại, người mà chức năng của tạng Can và phủ Đởm không tốt sẽ không có sự quyết đoán, hay sợ sệt, không dám đương đầu với thử thách, khó khăn.

Con người dưới cách nhìn của Y học cổ truyền (Kì 11) Ở các kì trước chúng ta đã tìm hiểu về chức năng của tạng Tâm, Tâm bào, Tiểu trường và Tam tiêu đối với sức ...

Con người dưới cách nhìn của Y học cổ truyền (Kì 10) Ở các kì trước chúng ta đã tìm hiểu về chức năng của tạng Tâm, Tâm bào, Tiểu trường và Tam tiêu đối với sức ...