Cụm Di Tích Đình Chùa Bia Bà La Khê (Hà Đông – Hà Nội)

Giới thiệu

Khu di tích Đình – Chùa – Bia Bà La Khê là di tích văn hóa ở làng La Khê, Phường La Khê, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội. Cụm di tích này bao gồm Đình La Khê và chùa Diên Khánh và Võ Quận Linh Từ (Nhà thờ Quận công Trần Chân) tại chùa Ngòi.

Lịch sử hình thành

Đình La Khê

Đình được ghi nhận xây dựng vào đầu thế kỷ VVII và được tu bổ lớn trong thế kỷ XVIII. Khuôn viên của đình có diện tích 8000m². Đình quay theo hướng Nam, chung quanh có tường bao và có giếng nước rộng trước cửa. Năm 1997 đã trùng tu nhà đại bái và năm 2002 tu sửa trung cung và hậu cung đình.

Thờ tự:

• 2 vị thành hoàng là Hắc Diện Đại Vương và Thiên Tiên Bảo Hoa công chúa (gọi là nhị vị đại vương)
• Có Bia Bà và Bia Thánh Sư, và trong đình còn lưu giữ được 28 sắc phong của các triều đại Quân chủ Việt Nam.
• Bia Bà thờ Bà Trần Thị Hiền – Hoàng phi đời Vua Mạc Thái Tông (Mạc Đăng Doanh).

Bia Bà và Bia Thánh Sư là hai di tích lịch sử văn hóa quý.

Chùa Diên Khánh

Bên cạnh Đình là chùa Diên Khánh, hay là Diên Khánh tự, được xây dựng từ đời nhà Lý. Trong chùa còn giữ lại được nhiều di sản quý hiếm như: cụm văn bia từ đời Lê, chuông đồng đúc từ thời Cảnh Thịnh thứ 2.

Bia Bà La Khê

Bia Bà La Khê là một tấm bia ghi chép về sự tích của Bà đệ nhị cung phi triều Mạc Thái Tông, thật danh là Trần Thị Hiền, hay còn được biết đến là Hoàng phi – người vợ của vua Mạc Đăng Doanh. Sinh vào năm 1511 và qua đời vào năm 1538, Bà La Khê thuộc một gia đình thế phiệt có nhiều đời làm quan trong triều, là con gái của cụ Đô lực sĩ Thiết Sơn bá Trần Chân đời Lê sơ.

Bà không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp, trí tuệ, mà còn được biết đến với tấm lòng nhân ái, hướng dẫn người nghèo khó và khuyến khích phát triển nghề dệt. Sau khi mắc bệnh, Bà La Khê trở về quê nhà là làng La Ninh, huyện Từ Liêm, và khi qua đời, được chôn tại cánh đồng Đa Bang trong làng, được dân làng tôn là Đức Thánh Bà.

Bia Bà La Khê được dựng tại cánh đồng Đa Bang, còn được biết đến với cái tên “cánh đồng Hoàng Hậu”, và đã tồn tại trong suốt 3 thế kỷ. Sự sụt lún của bia không phải là do tự nhiên mà là do phá hủy, chống lại mê tín dị đoan bằng cách sử dụng thuốc nổ. Duy nhất, phần đầu của tấm bia, hình như là đầu rùa đá từ thời Mạc, đã còn sót lại. Gia đình trưởng họ Trần đã bảo quản nó trong vườn suốt một thời gian, nhưng không đủ khả năng để khôi phục và tái tạo khu di tích vì thiếu đất đai và nguồn tài chính.

Năm 1982, bia được bàn giao cho Thị ủy Hà Đông và thành lập Ban di tích, được đặt ở sân đình làng La Khê. Gia tộc giữ lại được di tích của Thân phụ Đông cung Hoàng Hậu thời Mạc, là Đô lực sĩ Thiết sơn bá Trần Chân, may mắn không bị phá hủy, được giữ ở phía bên trái cổng vào chùa Ngòi Hà Đông (Đạo Tràng Phúc Khê). Con rể Mạc Đăng Doanh đã xây dựng chùa bên cạnh nơi thờ bố vợ, để cầu nguyện cho linh hồn công thần đã hy sinh vì nước. Tại am thờ, còn lưu giữ đôi câu đối thể hiện sự khóc thương của vua Mạc Đăng Doanh đối với bà vợ.

Sự kiện

Đình Bia Bà – La Khê (Quận Hà Đông) đã được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật vào năm 1998. Nơi này được coi là một địa điểm linh thiêng, thu hút du khách với tâm linh và văn hóa, đặc biệt là trong các dịp lễ như Giao thừa, Tết, và Hội làng La Khê từ ngày 14 đến 16 tháng Giêng âm lịch.

Tuy nhiên, cũng có những vấn đề tiêu cực như nạn khấn thuê và cắm hương một cách lộn xộn. Ngày 20 tháng 4 năm 2014, một bước tiến được thực hiện khi “Bia ghi dấu địa điểm xét xử đầu tiên của Tòa án nhân dân tại Bắc Bộ” được tạo lập và khánh thành.

Trong năm 2014, Ban quản lý cụm di tích Đình, Chùa, Bia Bà La Khê đã lắp đặt một bảng Led điện tử kích cỡ hơn 10m² để vinh danh những người đã quyên góp, thay vì việc khắc bia đá tri ân. Hành động này đã bị coi là vi phạm Luật Di sản Văn hóa và các cơ quan chức năng tại Hà Nội (bao gồm Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội, và Ủy ban Nhân dân quận Hà Đông) đã ra chỉ đạo tháo gỡ.

_____________________________________

Các ngôn ngữ khác

Tiếng Anh (English)

The cultural heritage complex of Đình – Chùa – Bia Bà La Khê is located in La Khê village, La Khê Ward, Ha Dong District, Hanoi. This complex includes Đình La Khê, Diên Khánh Pagoda, and the Bia Bà La Khê. The history of its formation is as follows:

Đình La Khê was initially constructed in the early 17th century and underwent significant renovations in the 18th century. The temple complex spans an area of 8,000 square meters, facing south with surrounding walls and a spacious well in front of the entrance. In 1997, the main worship hall was renovated, followed by the central and rear halls in 2002.

Inside the temple, there are altars dedicated to two founding deities, Hắc Diện Đại Vương and Thiên Tiên Bảo Hoa Princess, referred to as the two great deities. Noteworthy features include the Bia Bà and Bia Thánh Sư, along with the preservation of 28 royal decrees from various Vietnamese dynasties.

Diên Khánh Pagoda, located next to Đình La Khê, was built during the Lý dynasty. The pagoda houses valuable artifacts such as a collection of stone steles from the Lê dynasty and a cast bronze bell from the second reign of Cảnh Thịnh.

Bia Bà La Khê is a stone slab inscribed with the legend of Trần Thị Hiền, also known as Hoàng phi, the second consort of King Mạc Thái Tông (Mạc Đăng Doanh). Born in 1511 and passing away in 1538, she belonged to a prestigious family with a history of serving in the royal court.

Despite her beauty and intelligence, Bà La Khê was renowned for her compassionate heart, aiding the poor, and encouraging the development of weaving crafts. Upon falling ill, she returned to her hometown in La Ninh village, Từ Liêm district, and upon her death, she was buried in Đa Bang field within the village, revered by the locals as a Saintly Lady.

The inscription on Bia Bà La Khê recounts her story and has been present in Đa Bang field for three centuries. The subsidence of the stone slab was not natural but resulted from deliberate destruction, using explosives to combat superstitions. Only the head of the stone turtle from the Mạc era has survived. The Trần family attempted to preserve it in their garden, but the lack of resources prevented the restoration of this historical site. In 1982, the slab was handed over to the Ha Dong District People’s Committee and established as a heritage site.

In 1998, Đình Bia Bà – La Khê was officially recognized as an architectural and artistic heritage by the Ministry of Culture and Information (now the Ministry of Culture, Sports and Tourism). Despite being a sacred and cultural destination, issues such as superstitious offerings and disorderly incense burning have occurred. On April 20, 2014, a significant event took place with the establishment and inauguration of the “Stone Tablet marking the location of the first trial of the People’s Court in the Northern region.”

In 2014, the Management Board of the Đình – Chùa – Bia Bà La Khê heritage complex installed an electronic LED board, exceeding 10m² in size, to honor the contributions of individuals. However, this action was considered a violation of the Cultural Heritage Law, and authorities in Hanoi, including the Department of Culture, Sports and Tourism, and the People’s Committee of Ha Dong District, issued directives to remove it.

Tiếng Trung (Chinese)

La Khê村的庙宇-寺庙-玛吉巴是位于越南河内市河东区La Khê村的文化遗产区。这个复合遗址包括La Khê庙宇，Diên Khánh寺庙和Bia Bà La Khê。其形成历史如下：

La Khê庙最初建于17世纪初，并在18世纪经历了重大翻修。寺庙占地8000平方米，面向南方，四周有围墙，门前有宽敞的井。1997年，主大殿进行了翻新，2002年翻修了中殿和后殿。

寺庙内有两位创始神灵的祭坛，分别是Hắc Diện Đại Vương和Thiên Tiên Bảo Hoa公主，被称为两位伟大的神灵。值得注意的特点包括Bia Bà和Bia Thánh Sư，以及保存着来自不同越南王朝的28封国王诏书。

紧邻La Khê寺庙的Diên Khánh寺庙建于黎朝时期。寺庙内保留有许多珍贵的文物，如黎朝的石碑集合和康清二世时期的铸铜钟。

Bia Bà La Khê是一块石碑，记载了Mạc Thái Tông（Mạc Đăng Doanh国王）的第二位玛吉王后Trần Thị Hiền的传奇故事。生于1511年，于1538年去世，她出生在一位有着在王室中服务历史的显赫家庭。

尽管她拥有美貌和智慧，但Bà La Khê以其慈悲之心而闻名，帮助穷人，并鼓励纺织工艺的发展。生病后，她回到家乡La Ninh村，Từ Liêm区，并在去世后被埋葬在La Khê村内的Đa Bang田野中，被当地居民尊奉为圣女。

Bia Bà La Khê的铭文叙述了她的故事，存在于Đa Bang田野已有三个世纪。石碑的下沉不是自然发生的，而是由有意的破坏引起的，使用爆炸物来对抗迷信。只有来自Mạc时代的石龟头部幸存下来。Trần家曾试图在他们的花园里保存它，但由于缺乏资源无法恢复这个历史遗址。1982年，该石碑移交给河东区人民委员会，并设立了一个文化遗产。

1998年，Đình Bia Bà – La Khê被文化和信息部（现在是文化，体育和旅游部）正式认定为建筑和艺术遗产。尽管它是一处神圣的文化景点，但也存在着一些问题，如迷信的供奉和混乱的烧香。2014年4月20日，一项重要事件发生，即成立和揭幕“北部人民法院首次审判地点的石碑”。

2014年，La Khê庙宇-寺庙- Bia Bà La Khê管理委员会安装了一块超过10平方米的电子LED板，以表彰个人的贡献，而不是雕刻石碑以感谢。然而，这一行动被认为违反了文化遗产法，并且河内的相关部门，包括文化，体育和旅游部以及河东区人民委员会，已发布指令要求拆除它。

Tiếng Pháp (French)

Le complexe patrimonial culturel de Đình – Chùa – Bia Bà La Khê est situé dans le village de La Khê, quartier de La Khê, district de Ha Dong, à Hanoï. Ce complexe comprend Đình La Khê, le temple Diên Khánh et le Bia Bà La Khê. L’histoire de sa formation est la suivante :

Đình La Khê a été initialement construit au début du XVIIe siècle et a subi d’importantes rénovations au XVIIIe siècle. Le complexe du temple s’étend sur une superficie de 8 000 mètres carrés, face au sud avec des murs environnants et un puits spacieux devant l’entrée. En 1997, le hall de culte principal a été rénové, suivi par les halls central et arrière en 2002.

À l’intérieur du temple, il y a des autels dédiés à deux divinités fondatrices, Hắc Diện Đại Vương et la princesse Thiên Tiên Bảo Hoa, appelées les deux grandes divinités. Des caractéristiques notables comprennent le Bia Bà et le Bia Thánh Sư, ainsi que la préservation de 28 décrets royaux de différentes dynasties vietnamiennes.

Le temple Diên Khánh, situé à côté de Đình La Khê, a été construit pendant la dynastie Lý. Le temple abrite des artefacts précieux tels qu’une collection de stèles en pierre de la dynastie Lê et une cloche en bronze coulée du règne de Cảnh Thịnh.

Bia Bà La Khê est une dalle de pierre inscrite avec la légende de Trần Thị Hiền, également connue sous le nom de Hoàng phi, la deuxième concubine du roi Mạc Thái Tông (Mạc Đăng Doanh). Née en 1511 et décédée en 1538, elle appartenait à une famille prestigieuse avec une histoire de service à la cour royale.

Malgré sa beauté et son intelligence, Bà La Khê était renommée pour son cœur compatissant, aidant les pauvres et encourageant le développement de l’artisanat du tissage. Après être tombée malade, elle est retournée dans sa ville natale à La Ninh, dans le district de Từ Liêm, et à sa mort, elle a été enterrée dans le champ de Đa Bang du village, vénérée par les habitants comme une Sainte Dame.

L’inscription sur Bia Bà La Khê raconte son histoire et a été présente dans le champ de Đa Bang pendant trois siècles. L’affaissement de la dalle de pierre n’était pas naturel mais résultait de la destruction délibérée, en utilisant des explosifs pour lutter contre les superstitions. Seule la tête de la tortue en pierre de l’époque Mạc a survécu. La famille Trần a tenté de la préserver dans leur jardin, mais le manque de ressources a empêché la restauration de ce site historique. En 1982, la dalle a été remise au Comité populaire du district de Ha Dong et érigée en tant que site patrimonial.

En 1998, Đình Bia Bà – La Khê a été officiellement reconnu comme un patrimoine architectural et artistique par le ministère de la Culture et de l’Information (aujourd’hui le ministère de la Culture, des Sports et du Tourisme). Malgré son statut de lieu sacré et culturel, des problèmes tels que les offrandes superstitieuses et la combustion désordonnée d’encens se sont produits. Le 20 avril 2014, un événement significatif a eu lieu avec la création et l’inauguration de la “Tablette de pierre marquant l’emplacement du premier procès du tribunal populaire dans la région du Nord”.

En 2014, le Conseil de gestion du complexe patrimonial Đình – Chùa – Bia Bà La Khê a installé un panneau électronique LED, dépassant 10 m², pour honorer les contributions des individus. Cependant, cette action a été considérée comme une violation de la loi sur le patrimoine culturel, et les autorités de Hanoï, y compris le Département de la Culture, des Sports et du Tourisme, et le Comité populaire du district de Ha Dong, ont émis des directives pour le retirer.

Chấm điểm