Đa Minh Hoàng Văn Đoàn – Wikipedia Tiếng Việt

Giám mục  Đa Minh Hoàng Văn Đoàn O.P.
Giám mục chính tòa Giáo phận Qui Nhơn (1963–1974)
Giáo hội	Công giáo Rôma
Chức vụ chính yếu
Giám mục chính tòa Giáo phận Qui Nhơn
Giáo tỉnh	Giáo tỉnh Huế
Tòa	Giáo phận Qui Nhơn
Bổ nhiệm	Ngày 18 tháng 1 năm 1963
Hết nhiệm	Ngày 20 tháng 5 năm 1974
Tiền nhiệm	Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi
Kế nhiệm	Phaolô Huỳnh Đông Các
Đại diện Tông Tòa Địa phận Bắc Ninh
Tòa	Hiệu tòa Saccæa
Bổ nhiệm	Ngày 12 tháng 3 năm 1950
Tựu nhiệm	Ngày 3 tháng 9 năm 1950
Hết nhiệm	Năm 1955
Tiền nhiệm	Eugenio Artaraz Emaldi Chỉnh
Kế nhiệm	Chức vụ bị bãi bỏ Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng Giám mục Giáo phận Bắc Ninh
Các chức khác	Giám mục Hiệu tòa Saccæa (1950–1963)
Truyền chức
Thụ phong Linh mục	Ngày 24 tháng 12 năm 1939
Tấn phong	Ngày 3 tháng 9 năm 1950
Thông tin cá nhân
Tên khai sinh	Hoàng Văn Thứ
Sinh	Ngày 5 tháng 11 năm 1912Phú Nhai, Xuân Trường, Nam Định, Việt Nam
Mất	Ngày 20 tháng 5 năm 1974
Quốc tịch	Việt Nam
Cha mẹ	Hoàng Văn Nhu
Giáo sĩ Nghĩa phụ	Lm. Đa Minh Lịch
Khẩu hiệu	"Tôi sẽ rao truyền danh Chúa cho anh em tôi"

Cách xưng hô vớiĐa Minh Hoàng Văn Đoàn
Danh hiệu	Đức Giám mục
Trang trọng	Đức Giám mục, Đức Cha
Thân mật	Cha
Khẩu hiệu	Nuntiabo nomen Tuum fratribus meis
Tòa	Giáo phận Qui Nhơn (1963–1974)

Đa Minh Hoàng Văn Đoàn (1912–1974) là Giám mục Việt Nam đầu tiên coi sóc Giáo phận Bắc Ninh. Ông có khẩu hiệu là "Tôi sẽ rao truyền danh Chúa cho các anh em tôi".[1]

Ông sinh năm 1912 tại Nam Định, từ sớm đã khá thông minh và có chí hướng tu tập thành linh mục dòng. Trong quá trình tu tập, ông đã học ở nhiều nơi, ngoài trong nước còn có Hương Cảng và nhiều năm tại Paris. Cuối năm 1939, ông được thụ phong linh mục và đi dạy nhiều môn tại Paris cùng học nhiều văn bằng khác.

Năm 1950, ông được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Đại diện Tông Tòa Hạt Đại diện Tông Tòa Bắc Ninh, đến năm 1955 thì ông ngã gãy chân, đi chữa bệnh, năm 1960 về Việt Nam và năm 1963 được bổ nhiệm là Giám mục chính tòa Giáo phận Qui Nhơn.

Ngày 20 tháng 5 năm 1974, ông qua đời tại Tòa Giám mục Qui Nhơn, thọ 62 tuổi.

Tiểu sử

Thân thế và tu tập

Ông sinh ngày 5 tháng 11 năm 1912 tại làng Trà Lũ Đoài nay thuộc giáo họ Thánh Tâm, giáo xứ Phú Nhai, giáo phận Bùi Chu, xã Xuân Phương, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định.[2][3]

Cha ông là cụ Hoàng Văn Nhu, một nhà Nho uyên thâm, sinh được 12 người con và ông là con thứ hai và gia đình gọi là Thứ. Cậu Thứ hiền lành đạo đức, thông minh chăm học và sớm có chí hướng đi tu làm linh mục, được Linh mục Đa Minh Lịch nhận làm nghĩa tử, đổi tên là Đoàn.[2]

Năm 1927, cậu Đoàn lên 15 tuổi, được vào Tiểu chủng viện Ninh Cường, cùng năm với một người bạn quê ở An Lập, Thái Bình, là Giuse Trương Cao Đại người mà sau này làm Giám mục Giám quản Tông tòa Giáo phận Hải Phòng.[2]

Năm 1932, ông vào Giáo hoàng học viện tỉnh Nam Định do các linh mục Đa Minh điều khiển. Học 3 năm Triết lý, thầy Đoàn tỏ ra có trí tuệ xuất sắc và lòng đạo đức vượt trội.[2]

Năm 1935, thầy xin gia nhập dòng Đa Minh tại Quần Phương cùng với hai người bạn là Giuse Trương Cao Đại và Micae Tuần. Ngày 31 tháng 8 năm 1936, ông được khấn dòng tại Quần Phương. Qua đầu năm sau, thầy cùng một số thầy khác được sang Hương Cảng, học tại Rosaryhill.[2]

Năm 1938, bề trên gửi ông đi du học Pháp, vào trường dòng Saulchoir.[2] Năm 1939, ông đi Paris, học tại nhà dòng Etoiles đồng thời theo lớp văn chương ở đại học Sorbonne. Cũng năm này, ông được khấn trọn đời tu sĩ dòng Đa Minh.[2]

Linh mục

Ông được thụ phong Linh mục ngày 24 tháng 12 năm 1939, trở thành một linh mục của dòng Đa Minh.[3] Sau đó, linh mục Đoàn tiếp tục học thêm và đỗ Tiến sĩ Thần học, Cử nhân Thánh kinh, năm 1944.[2]

Trong 2 năm sau chiến tranh, 1945 và 1946 ở Pháp, linh mục Hoàng Văn Đoàn giảng dạy tiếng Hy Lạp, Do thái và La tinh tại nhà dòng thánh Maximin và tại Collège Sète, đồng thời làm Tuyên úy cho Việt kiều tại Pháp. Ông nhận chăm sóc giúp đỡ những người được gọi là “tội lỗi” trú ngụ tại nhà Grotte de Sainte Baumevà thường đi thuyết giảng ở nhiều nơi trên đất Âu như Pronille, Vienne, Grenoble, La Voule-sur-Rhône và nhất là ở Sanatorium Thorenc.[2]

Năm 1946, ông sang Roma ngụ tại đại học Angelico của dòng Đa Minh để theo học ở viện Institulum Biblicum, học chuyên sâu tiếng Semetico (tiếng Do Thái), đỗ Cử nhân Triết học. Và đặc biệt, ông là người Việt Nam đầu tiên lấy được bằng tốt nghiệp ngôn ngữ Semetico và Tú tài Kinh Thánh ở Roma, báo Observator Romano có viết bài ca tụng linh mục Hoàng Văn Đoàn. Cuối năm 1946, ông rời Roma về Việt Nam giữa lúc chiến tranh Việt-Pháp leo thang lan rộng toàn quốc và ông lưu trú ở Hải Phòng. Giám mục Hải Phòng bấy giờ là Giám mục Francisco Gomez (Lễ) nhờ linh mục Đoàn làm Chính xứ họ đạo Hồng Gai vì giáo phận này quá thiếu linh mục.[2]

Giáo xứ Hồng Gai là một giáo xứ nghèo, nằm phía cực Đông Bắc biên giới Việt-Trung. Khi linh mục Hoàng Văn Đoàn vui vẻ đến nhận xứ thì giáo dân đã tan tác, nhà thờ trên Núi Đạo bị quân Tưởng Giới Thạch tàn phá. Ông nỗ lực xây lại nhà thờ, Nhà Chung, tập hợp giáo dân, củng cố các hội đoàn, giáo dục tình tương thân tương trợ cho giáo dân. Ông củng cố các phường trống, phường trắc, phường bát âm để hỗ trợ và tăng phần sống động trang trọng các nghi lễ tôn giáo và vận động mở trường dạy chữ, dạy giáo lý cho thiếu nhi. Ông còn quan tâm chăm sóc cho đời sống cho giáo dân luôn tìm kiếm công ăn việc làm cho họ. Là một linh mục Dòng và là giáo sư đại học nhưng khi ở cương vị linh mục Chính xứ, ông cũng đã phát huy năng lực trí tuệ và nhiệt tâm phục vụ giáo dân với tinh thần đầy trách nhiệm.[2]

Ngày 12 tháng 8 năm 1949, linh mục Hoàng Văn Đoàn phải rời xứ Hồng Gai vì được bổ nhiệm sang Hương Cảng làm giáo sư khoa Kinh Thánh, tiếng Pháp, tiếng Hy Lạp cho sinh viên tu viện Đa Minh.[2]

Giám mục

Giám quản Tông tòa Bắc Ninh

Ngày 12 tháng 3 năm 1950, Tòa Thánh thông báo bổ nhiệm linh mục dòng Đa Minh Hoàng Văn Đoàn làm Giám mục Giám quản Tông tòa Giáo phận Bắc Ninh,[3] ông cũng là người Việt đầu tiên lãnh nhận cương vụ này. Lễ tấn phong Giám mục của ông tổ chức vào ngày 3 tháng 9 năm 1950[3] và ông là người đã lập lại Chủng viện Antôn Ninh Đạo Ngạn (bị giải tán từ năm 1947), xây toà Giám mục, trường trung học Vinh Sơn Liêm, nhà in Chân phước Cẩm và cử 8 linh mục đi du học.[2]

Chiến tranh Việt - Pháp lan rộng, tỉnh Bắc Ninh thuộc vùng chiến sự. Khu Tòa giám mục Bắc Ninh bị phá hủy còn một đống gạch vụn, ông phải trú trong phòng mặc áo của nhà thờ chính tòa, tòa nhà duy nhất tồn tại. Tuy vậy, ông vẫn quyết định tái thiết giáo phận này, sau khi đi vận động giúp đỡ giáo phận tại Hoa Kỳ vào năm 1950 và 1952, ông đã có nguồn tài chính để xây lại nhà Chung, trường Trung học Vinh sơn Liêm, lập ấn quán Chân phước Cẩm. Ông quan tâm đào tạo hàng giáo sĩ mới: Tiểu chủng viện được tổ chức quy mô, ông liền chọn 8 linh mục trẻ xuất ngoại du học. Lúc giáo phận đang phát triển nhanh chóng thì đất nước tạm chia đôi bằng hiệp định Genève, nhiều giáo dân và linh mục di cư vào Nam.[2]

Năm 1954, cộng đồng Công giáo rời bỏ quê hương, nhà cửa di cư ồ ạt vào miền Nam theo thông tin "Chúa vào Nam". Giám mục Hoàng Văn Đoàn đã ra thư chung kêu gọi giáo dân ở lại quê hương. Hành động này của ông được chính quyền đánh giá cao.[cần dẫn nguồn]

Giám mục Tông tòa Hoàng Văn Đoàn quyết định ở lại Bắc Ninh với giáo dân còn khoảng 55.000 người với 1 linh mục dòng Đa Minh (linh mục Phạm Quang Chiêu) và 6 linh mục triều khác. Lập trường của ông được Tòa thánh tán thưởng, trong bức điện, Tòa Thánh gọi ông là “người anh dũng tuyên xưng Đức Kitô” (“vaillant confesseur du Christ”). Ông gần như chỉ còn một mình, khi ở Bắc Ninh, khi sang Xuân Hòa, kiêm nhiệm nhiều giáo xứ.[2]

Chữa bệnh

Ngày 29 tháng 9 năm 1955, chiều ông đạp xe làm lễ bổn mạng cho giáo xứ Ngọc Lâm thuộc tỉnh Bắc Giang, đến nơi thì trời đã tối. Dân địa phương thấy một người to lớn, râu quai nón và cho rằng ông là người Tây, họ liền đuổi bắt làm Giám mục Đoàn trong lúc luống cuống thì đã té ngã gãy xương chân. Dân địa phương bắt được, dù ông nói mình là người Việt và là Giám mục Bắc Ninh, nhưng họ không tin và giam ông suốt đêm ấy. Hôm sau ông bị áp giải lên Công an tỉnh Bắc Giang. Sau khi xác nhận ông là người Việt, ông được trả tự do.

Sau một thời gian băng bó ở Bắc Ninh với hoàn cảnh thiếu thuốc men, phương tiện, Giám mục Tông tòa Hà Nội Giuse Trịnh Như Khuê đưa ông về Hà Nội. Bác sĩ Huard chiếu điện và khuyên Giám mục Đoàn nên sang Hồng Kông vì bệnh viện Hà Nội không đủ phương tiện chữa trị cho ông. Chính quyền cho phép ông được tự do đi Hồng Kông chữa bệnh. Sau sáu tháng, khi chân đã tạm ổn định, ông xin về giáo phận Bắc Ninh nhưng chính quyền Hồng Kông không chấp thuận và ông ở lại Hồng Kông dạy Triết học và Cổ ngữ tại học viện Rosaryhill.[2]

Giám mục chính tòa Qui Nhơn

Tháng 10 năm 1960, theo ý Tòa thánh, ông về miền Nam Việt Nam, nhận chức Giám đốc Giáo hoàng chủng viện Albert Phú Nhuận và dạy Triết học ở đại học Đà Lạt.[2]

Ngày 18 tháng 1 năm 1963, Giám mục Hoàng Văn Đoàn được Tòa Thánh chọn làm Giám mục chính tòa Giáo phận Qui Nhơn thay Giám mục Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi làm Giám mục chính tòa giáo phận Đà Nẵng.[3] Ngày 29 tháng 4 cùng năm tại tu viện Albert Phú Nhuận, tỉnh dòng Đa Minh tổ chức tiệc tiễn đưa Giám mục Đoàn, tiệc có sự tham dự của Khâm sứ Tòa thánh Salvator Asta, Đức ông De Nittis, Bề trên giáo phận Sài Gòn linh mục Phanxicô Xaviê Trần Thanh Khâm, Giám mục bạn học cũ Giuse Trương Cao Đại,.. Hôm sau, Giám mục Hoàng Văn Đoàn đáp máy bay ra Qui Nhơn nhậm chức. Cùng đi có Khâm sứ Tòa thánh, Tổng giám mục Tổng giáo phận Sài Gòn Phaolô Nguyễn Văn Bình, Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế Phêrô Máctinô Ngô Đình Thục và nhiều người khác. Trong thời gian tại nhiệm ông đã tiếp tục và hoàn thành những công trình mà Giám mục Phạm Ngọc Chi đã thực hiện từ tháng 7 năm 1957.[2]

Sức khỏe của ông suy giảm, đôi mắt ngày càng yếu gần như mù, Giám mục Đa Minh Hoàng Văn Đoàn từ trần ngày 20 tháng 5 năm 1974[3] tại Tòa Giám mục Qui Nhơn, thọ 62 tuổi với 24 năm làm Giám mục, trong đó có 5 năm Giám mục Bắc Ninh, 11 năm Giám mục Qui Nhơn.[2]

Thứ tự bổ nhiệm - tấn phong giám mục

Chú thích

1. ^ “Bishop Dominique Hoàng Văn Đoàn”. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 9 năm 2010. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2010.
2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s GIÁM MỤC ĐA MINH HOÀNG VĂN ĐOÀN (1912-1974)
3. ^ a b c d e f “Đức Cha Đôminicô Hoàng Văn Đoàn, OP. Nguyên Giám mục Giáo phận Quy Nhơn”. Catholic. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 9 năm 2015. Truy cập Ngày 1 tháng 6 năm 2016.

Tham khảo

• Lịch sử giáo phận Bắc Ninh Lưu trữ 2010-05-29 tại Wayback Machine
• Nhân vật Công giáo Việt Nam (tập 4) - Các Vị Giám mục Một Thời Đã Qua (1933-1995, CHƯƠNG NĂM: GIÁO PHẬN BẮC NINH[liên kết hỏng]
• Bishop Dominique Hoàng Văn Đoàn Lưu trữ 2010-09-15 tại Wayback Machine

x t s Các vị giám mục Công giáo người Việt Nam
Thập niên 1930	Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng (1933) Đa Minh Maria Hồ Ngọc Cẩn (1935) Phêrô Máctinô Ngô Đình Thục (1938)
Thập niên 1940	Gioan Maria Phan Đình Phùng (1940) Tađêô Lê Hữu Từ (1945)
Thập niên 1950	Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi (04/08/1950) Giuse Maria Trịnh Như Khuê (15/08/1950) Đa Minh Hoàng Văn Đoàn (09/1950) Gioan Baotixita Trần Hữu Đức (1951) Giuse Trương Cao Đại (1953) Simon Hòa Nguyễn Văn Hiền Phaolô Nguyễn Văn Bình (cùng ngày 30/11/1955) Phêrô Maria Khuất Văn Tạo (1956) Phaolô Bùi Chu Tạo (4/1959)
Thập niên 1960	Đa Minh Maria Đinh Đức Trụ (25/03/1960) Phêrô Maria Nguyễn Huy Quang (04/1960) Giuse Maria Phạm Năng Tĩnh (11/1960) Micae Nguyễn Khắc Ngữ Antôn Nguyễn Văn Thiện Giuse Trần Văn Thiện Philípphê Nguyễn Kim Điền (cùng ngày 22/01/1961) Phaolô Nguyễn Đình Nhiên (03/1963) Giuse Maria Trịnh Văn Căn (06/1963) Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng (08/1963) Giuse Lê Quý Thanh (1964) Giacôbê Nguyễn Ngọc Quang (1965) Giuse Phạm Văn Thiên Phanxicô Xaviê Trần Thanh Khâm (cùng ngày 06/01/1966) Giuse Lê Văn Ấn (09/01/1966) Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận (06/1967) Phêrô Nguyễn Huy Mai (08/1967) Giacôbê Nguyễn Văn Mầu (1968)
Thập niên 1970	Phêrô Maria Nguyễn Năng (1971) Đa Minh Nguyễn Văn Lãng Nicôla Huỳnh Văn Nghi Phaolô Huỳnh Đông Các (cùng ngày 11/08/1974) Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm (17/03/1975) Alexis Phạm Văn Lộc (27/03/1975) Phaolô Nguyễn Văn Hòa (05/04/1975) Gioan Baotixita Bùi Tuần (30/04/1975) Đa Minh Đinh Huy Quảng (05/1975) Phanxicô Xaviê Nguyễn Quang Sách Emmanuel Lê Phong Thuận (cùng ngày 06/06/1975) Anrê Nguyễn Văn Nam (10/06/1975) Phêrô Phạm Tần (22/06/1975) Đa Minh Lê Hữu Cung (29/06/1975) Phaolô Maria Nguyễn Minh Nhật (07/1975) Raphael Nguyễn Văn Diệp (08/1975) Stêphanô Nguyễn Như Thể (09/1975) Giacôbê Huỳnh Văn Của (02/1976) Giuse Phan Văn Hoa (03/1976) Giuse Phan Thế Hinh (11/1976) Giuse Nguyễn Thiện Khuyến (04/1977) Louis Phạm Văn Nẫm (02/1978) Giuse Maria Nguyễn Tùng Cương (02/1979) Vinh Sơn Phaolô Phạm Văn Dụ (01/03/1979) Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp (04/03/1979) Giuse Maria Vũ Duy Nhất (08/1979) Giuse Maria Đinh Bỉnh (12/1979)
Thập niên 1980	Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Sang (04/1981) Giuse Trịnh Chính Trực (08/1981) Phêrô Trần Thanh Chung (11/1981) Louis Hà Kim Danh (10/1982) Giacôbê Lê Văn Mẫn (1984)# Giuse Nguyễn Văn Yến (12/1988) Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến (01/1989)
Thập niên 1990	Giuse Nguyễn Phụng Hiểu (04/1991) Phêrô Nguyễn Văn Nhơn (12/1991) Tôma Nguyễn Văn Trâm (05/1992) Phaolô Maria Cao Đình Thuyên (11/1992) Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn (1993) Phaolô Lê Đắc Trọng (8/1994) Giuse Nguyễn Tích Đức (17/06/1997) Phêrô Nguyễn Văn Nho (18/06/1997) Phêrô Trần Đình Tứ (1/1999) Phaolô Bùi Văn Đọc (5/1999) Giuse Ngô Quang Kiệt Giuse Trần Xuân Tiếu (cùng ngày 29/06/1999) Phêrô Nguyễn Soạn (8/1999)
Thập niên 2000	Phaolô Tịnh Nguyễn Bình Tĩnh (06/2000) Tôma Nguyễn Văn Tân (08/2000) Giuse Hoàng Văn Tiệm (08/08/2001) Phaolô Nguyễn Thanh Hoan (11/08/2001) Giuse Vũ Duy Thống (17/08/2001) Giuse Vũ Văn Thiên (02/01/2003) Phêrô Nguyễn Văn Tốt (06/01/2003) Stêphanô Tri Bửu Thiên (02/2003) Đa Minh Mai Thanh Lương (06/2003) Micae Hoàng Đức Oanh (08/2003) Antôn Vũ Huy Chương (10/2003) Giuse Nguyễn Chí Linh (08/2004) Đa Minh Nguyễn Chu Trinh (11/2004) Phanxicô Xaviê Lê Văn Hồng (04/2005) Giuse Võ Đức Minh (12/2005) Phêrô Nguyễn Văn Đệ (01/2006) Giuse Châu Ngọc Tri (08/2006) Giuse Đặng Đức Ngân (12/2007) Cosma Hoàng Văn Đạt (10/2008) Phêrô Nguyễn Văn Khảm (11/2008) Lôrensô Chu Văn Minh (12/2008) Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản (05/2009) Giuse Nguyễn Năng (09/2009) Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu (10/2009)
Thập niên 2010	Vinh Sơn Nguyễn Mạnh Hiếu (01/2010) Mátthêu Nguyễn Văn Khôi (02/2010) Gioan Maria Vũ Tất (06/2010) Phaolô Nguyễn Thái Hợp (07/2010) Giuse Nguyễn Tấn Tước (04/2011) Vinh Sơn Nguyễn Văn Long (06/2011) Giuse Đinh Đức Đạo (04/2013) Phêrô Nguyễn Văn Viên (04/09/2013) Anphong Nguyễn Hữu Long (06/09/2013) Giuse Trần Văn Toản (05/2014) Aloisiô Nguyễn Hùng Vị (03/12/2015) Phêrô Huỳnh Văn Hai (11/12/2015) Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn (01/2016) Giuse Đỗ Mạnh Hùng (04/08/2016) Giuse Nguyễn Thế Phương (26/08/2016) Đa Minh Nguyễn Văn Mạnh (05/2017) Gioan Đỗ Văn Ngân (06/2017) Louis Nguyễn Anh Tuấn (10/2017) Tôma Nguyễn Thái Thành (12/2017) Giuse Nguyễn Đức Cường (2018)
Thập niên 2020	Giuse Đỗ Quang Khang (2021) Đa Minh Hoàng Minh Tiến (02/2022) Đa Minh Đặng Văn Cầu (12/2022) Giuse Bùi Công Trác (03/01/2023) Gioan Trần Văn Nhàn (23/01/2023) Phêrô Kiều Công Tùng (16/05/2023) Phêrô Lê Tấn Lợi (18/05/2023) Giuse Huỳnh Văn Sỹ (06/2023) Micae Phạm Minh Cường (09/2023) Gioan Baotixita Nguyễn Huy Bắc (08/2024) Đa Minh Nguyễn Tuấn Anh (10/2024) Giuse Vũ Công Viện (11/2024) Gioakim Nguyễn Xuân Thinh (02/2025)
#: thông tin chưa chắc chắn