ĐẠI CƯƠNG Dược LIỆU Ppt _ DƯỢC LIỆU - 123doc

Bài giảng pptx các môn chuyên ngành Y dược hay nhất có tại “tài liệu ngành dược hay nhất”; https://123doc.net/users/home/user_home.php?use_id=7046916. Slide dược liệu ppt dành cho sinh viên chuyên ngành dược. Trong bộ sưu tập có trắc nghiệm kèm đáp án chi tiết các môn, giúp sinh viên tự ôn tập và học tập tốt môn dược liệu bậc cao đẳng đại học chuyên ngành dược

ĐẠI CƯƠNG DƯỢC LIỆU

Bài giảng pptx các môn chuyên ngành Y dược hay nhất có tại “tài liệu ngành dược hay nhất” ;

https://123doc.net/users/home/user_home.php? use_id=7046916

DƯỢC LIỆU LÀ GÌ?

 Định nghĩa: Là môn học nghiên cứu về sinh học

và hóa học những nguyên liệu làm thuốc có

nguồn gốc thực vật và động vật.

 Theo từ điển Sinh Dược học, từ

" Pharmacognosy " có nguồn gốc từ tiếng Hy

Lạp, ghép bởi 2 từ pharmakon (thuốc), và

gnosis (hiểu biết).

 Matiere medica / Planta medica

Phytochemistry and medicinal Plants.

DƯỢC LIỆU

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

 Thời tiền sử

 Thời đại đồ đá mới (8.000 – 5.000 B.C)

 Văn minh Lưỡng hà (3.500 B.C)

 Trung quốc cổ đại

 Ai cập cổ đại

 Ấn độ cổ đại (700 B.C)

 Hy lạp và La mã cổ đại

 Châu Âu: Sử dụng cây cỏ làm thuốc theo

kinh nghiệm dân gian

 Cây cỏ trị liệu (Phytotherapie)

 Hương trị liệu (Aromatherapie)

 TRUNG QUỐC

 Trung Y học cổ truyền dựa trên học thuyết

âm dương và ngũ hành (tương sinh, tương khắc) Theo học thuyết này các bài thuốc được kết cấu theo Quân - Thần – Tá - Sứ

 Sử dụng cây cỏ theo kinh nghiệm dân gian, theo dân tộc, vùng …

 ẤN ĐỘ

 Ayurveda (Ayur = cuộc sống, veda = hiểu

biết), có nghĩa là ‘Science of life’ Học thuyết

mang lại sự hài hòa giữa thể chất, tâm hồn, tín ngưỡng (niềm tin) của mỗi người với xã hội.

MÔN HỌC DƯỢC LIỆU

 Từ năm 1950 tất cả sinh viên Dược khoa đều phải học

môn Dược liệu.

 Dược liệu nghiên cứu cả trồng trọt, thu hái và chế biến

nguyên liệu làm thuốc

 Nghiên cứu Dược liệu cần phải thẩm định được đúng

dược liệu, nghiên cứu tác dụng sinh học và dược lý cũng như đánh giá được tác dụng trên lâm sàng

 Phần lớn các nghiên cứu về dược liệu tập trung nghiên

cứu cây thuốc và các bài thuốc dân gian.

MÔN HỌC DƯỢC LIỆU

 Dược liệu là môn học liên ngành (khoa học tự nhiên và khoa

học xã hội) bao gồm các môn học như Thực vật, Thực vật dân tộc học, Cây cỏ làm thuốc, Hoá học (Hóa thực vật),

Dược lý, Công nghiệp dược, Dược lâm sàng và Thực hành dược khoa để có thể kiểm nghiệm và đánh giá các thuốc có nguồn gốc thiên nhiên và khả năng ứng dụng trong điều trị

 Hiện nay, việc tách và xác định cấu trúc các hợp chất từ

nguồn nguyên liệu tự nhiên cũng là một phần của môn học Dược liệu mà trước đây được gọi là Hóa học các hợp chất tự nhiên.

 Thiếu những nghiên cứu chứng minh cách sử dụng

cây thuốc theo kinh nghiệm dân gian.

 Tranh luận về chất có hoạt tính

 An toàn

 Tiêu chuẩn cho thử nghiệm lâm sàng.

 Mất nhiều loài cây quý, hiếm.

 Không tạo nguồn dược liệu ổn định.

 Thiếu phổ cập kiến thức sử dụng cây thuốc dân gian.

1 Nguồn gốc, phân bố và đặc điểm những dược liệu

thường dùng

2 Cấu trúc hóa học nhóm hợp chất tự nhiên thường gặp trong dược liệu (carbohydrat, glycosid tim, saponin, iridoid glycosid, flavonoid, anthranoid, coumarin, tanin, alcaloid, vitamin, tinh dầu, nhựa, chất béo)

3 Phương pháp kiểm nghiệm dược liệu

4 Tác dụng sinh học và công dụng của những dược liệu thường dùng

MỤC TIÊU MÔN HỌC

 Tách strychnin và brucin từ hạt mã tiến (1818)

 Tách quinin và cinchonin từ vỏ cây canhkina (1820), tạo muối, thử lâm sàng.

O OH

O

OH O

OH

O

H

O H

H RO

Catharanthus roseus (L) G.Don f

Apocynaceae

R

Vinblastine CH3 Leukaemia, testicular, kidney,

bladder, ovarian cancers, Hodgkin’disease

Vincristine CHO Acute lymphoblastic leukaemia

Vinorelbine =

5’-noranhydrovinblastine

Lung and breast cancer

N H

Camptotheca acuminata Decn., Nyssaceae

N

N

O O

O OH

R2 R1

R3

Topotecan Irinotecan

R1 OH R2 CH2NMe2 H

OAc O

H O

O

Paclitaxel (Taxol®) Docetaxel (Taxotere®)

R1 C6H5 tBuO R2 CH3 H

Breast and ovarian cancer Lung cancer

Breast cancer Lung cancer

VỊ TRÍ CỦA DƯỢC LIỆU TRONG NGÀNH Y TẾ VÀ

KINH TẾ QUỐC DÂN

- Theo thống kê của WHO : 80% dân số thế giới sử dụng cây cỏ cho chăm sóc sức khỏe ban đầu

- Ở Pháp : 45% thuốc trong danh mục thuốc được lưu hành trên thị trường là thảo mộc (VIDAL)

- Nguồn nguyên liệu bán tổng hợp các hormone steroid (cần

100.000 tấn củ mài chứa diosgenin)

- Nguồn khai thác các hợp chất thiên nhiên để phát triển thuốc hóa dược

CHẤT LƯỢNG DƯỢC LIỆU

CHẤT LƯỢNG DƯỢC LIỆU

Trồng

trọt

Thu hái

Phơi sấy Bảo

quản

THU HÁI DƯỢC LIỆU

 Thu hái : hàm lượng hoạt chất

 - phụ thuộc theo mùa, theo chu kỳ phát

- Dược liệu chứa nhiều enzym : enzym thuỷ phân, emzym đồng phân hóa, enzym oxi hóa …

-Enzym tồn tại trong cây sau thu hái hoạt động mạnh ở nhiệt độ 25 –

50 oC với độ ẩm thích hợp

- Enzym tác động lên hoạt chất để chuyển thành các sản phẩm thứ cấp

Ví dụ : hyoscyamin (belladon, cà độc dược), có dây nối ester →

tropanol và acid tropic

SƠ CHẾ DƯỢC LIỆU

1 Phương pháp phá hủy enzyme bằng cồn sôi : cồn 95 o

- thu cồn hoặc cao thuốc

2 Phương pháp dùng nhiệt ẩm : hơi cồn hoặc hơi nước

- hơi cồn : cho dược liệu có màu đẹp, thành phần hóa học không đổi

- hơi nước : dùng với dược liệu cứng, nhược điểm : tinh bột thành hồ …

3 Phương pháp dùng nhiệt khô : (chế biến chè xanh) luồng gió nóng 80-110 o C

- nhược điểm : môi trường khô khó phân hủy enzym.

SƠ CHẾ DƯỢC LIỆU

1 Phơi :

- phơi dưới ánh sáng mặt trời (ưu điểm : rẻ; nhược điểm : phụ thuộc thời tiết, nhiễm bụi, thu hút ruồi, hoạt chất biến đổi bởi UV)

- phơi trong bóng râm : dược liệu là hoa, dược liệu chứa tinh dầu

2 Sấy (nhiệt độ cao) :

- Nhiệt độ cao và áp suất thường: buồng sấy kiểu hầm thông (đầu cung cấp điện, đầu kia có quạt gió hút, dược liệu di chuyển bằng đường ray)

- Nhiệt độ cao và áp suất giảm

3 Đông khô : phương pháp cho tinh thể nước đá thăng hoa ở nhiệt độ thấp

và áp suất giảm.