Đảm Bảo Lưu Thông Hàng Hóa, Tránh Hiện Tượng "ngăn Sông Cấm Chợ"

Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương nhìn nhận, mặc dù có đầy đủ các văn bản hướng dẫn của các Bộ, ngành và địa phương nhưng do yêu cầu phòng chống dịch, đồng thời lại vào chính vụ thu hoạch nông sản (lượng nông sản cần tiêu thụ thời điểm này rất lớn), nên việc lưu thông tiêu thụ hàng hóa, theo phản ánh (của một số doanh nghiệp) có gặp khó khăn hơn so với thời điểm không có dịch Covid-19,  việc thu mua, vận chuyển tiêu thụ nông sản bị ách tắc khi các thương lái không thể (hoặc chậm) vận chuyển nông sản ra vào vùng có dịch đi tiêu thụ vì quy định phòng chống dịch tại nhiều địa phương, nguyên nhân:

- Việc thực hiện yêu cầu xét nghiệm Covid-19 của Bộ Y tế tại Công văn số 898/BYT-MT ngày 07 tháng 2 năm 2021 về việc hướng dẫn phòng chống dịch Covid-19 trong vận chuyển hàng hóa có nhiều điểm chưa phù hợp như:  Theo quy định, tất cả các lái xe khi qua trạm kiểm dịch phải có giấy xét nghiệm Covid-19. Tuy nhiên, các đơn vị y tế chỉ phục vụ xét nghiệm cho người thuộc diện cách ly, chưa xét nghiệm dịch vụ. Hơn nữa, năng lực xét nghiệm của các địa phương có dịch chưa đáp ứng đủ, kịp thời. Kết quả xét nghiệm không thể hiện rõ thời hạn hiệu lực của phiếu xét nghiệm… khiến nhiều doanh nghiệp, lái xe phải tạm ngừng hoạt động hoặc kinh doanh cầm chừng.

- Do số lượng vắcxin còn hạn, phần lớn lái xe và người áp tải hàng chưa được tiêm, gây tâm lý e ngại (do mất thời gian làm xét nghiệm, tốn tiền xét nghiệm, lo ngại bị lây dịch, tốn phí xét nghiệm, ra vào vùng dịch phải cách ly 21 ngày….) không muốn tham gia vận chuyển lưu thông hàng hóa, từ đó gây thiếu phương tiện và lái xe cục bộ. Chưa có hướng dẫn về việc sử dụng hộ chiếu vắcxin, nếu tiêm vắcxin rồi thì có phải xét nghiệm nữa hay không.

- Nông sản vận chuyển đi tiêu thụ mặc dù có đầy đủ giấy tờ về phòng chống dịch nhưng do phải đi qua nhiều chốt kiểm soát nên mất nhiều thời gian kiểm soát (làm giảm phẩm cấp, chất lượng nông sản…), thậm chí có nhiều chốt do thực hiện quá nghiêm, vận dụng cực đoan do hiểu sai văn bản hướng dẫn đã dẫn đến hiện tượng “ngăn sông, cấm chợ”. Bên cạnh đó, mỗi địa phương có quy định về thủ tục, quy trình kiểm soát hàng hóa, phương tiện con người và phòng chống dịch Covid-19 khác nhau nên các doanh nghiệp lúng túng trong hoạt động kinh doanh.

Như vậy, vướng mắc chính trong lưu thông, tiêu thụ hàng hóa nói chung các mặt hàng nông sản thời gian qua chủ yếu liên quan đến ngành Y tế, Giao thông và việc vận dụng thực hiện tại các địa phương. Do đó, để việc lưu thông, tiêu thụ nông sản kịp thời hiệu quả, đặc biệt trong yêu cầu, điều kiện phòng chống dịch, Bộ Công Thương đề nghị:

- Ngành Y tế nghiên cứu, tháo gỡ khó khăn về các thủ tục xét nghiệm; tạo điều kiện cho đội ngũ lái xe và người áp tải hàng được tiêm Vacxin phòng dịch Covid-19.

- Ngành Giao thông nghiên cứu hướng dẫn để thực hiện việc phương tiện vận chuyển hàng hóa khi có đầy đủ giấy xác nhận phòng chống dịch theo quy định được ưu tiên “luồng xanh” để lưu thông trong thời gian ngắn nhất. Phối hợp các địa phương chủ động phương án xây dựng các điểm, các trạm dừng nghỉ do quân đội quản lý bảo đảm an toản phòng dịch, an toàn giao thông cho lái xe và phương tiện (gọi là vùng đệm trung chuyển hàng hóa).

- Ngành Nông nghiệp chỉ đạo, điều tiết sản xuất nông nghiệp theo đúng nhu cầu của thị trường, đặc biệt, nhu cầu nông sản trong bối cảnh dịch bệnh thường giảm hơn điều kiện bình thường (để hạn chế tối đa việc tồn ứ nông sản). Căn cứ nhu cầu của thị trường đề điều tiết lại sản xuất cũng như phát triển ngành chế biến, dự trữ và dịch vụ logistics phù hợp, để giảm thiểu tình trạng cung vượt cầu (là lý do cơ bản gây ra tình trang giá nông sản bấp bênh như thời gian qua);  Phối hợp Bộ Công Thương chỉ đạo các địa phương tích cực thực hiện Quyết định số 194/QĐ-TTg ngày 08 tháng 02 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Đổi mới phương thức kinh doanh tiêu thụ nông sản giai đoạn 2021 - 2025 định hướng đến năm 2030”.

- Ban chỉ đạo Trung ương thành lập Tổ thường trực liên ngành về hỗ trợ vận chuyển lưu thông hàng hóa, gồm các Bộ, ngành: Y tế, Giao thông, Công an, Nông nghiệp và PTNT, Công Thương và các địa phương… để kịp thời giải quyết các vướng mắc nêu trên.

- Tăng cường hoạt động thông tin, tuyên truyền về việc tạo điều kiện cho hoạt động vận chuyển, tiêu thụ hàng hóa an toàn dịch bệnh và an toàn thực phẩm. Đồng thời tuyên truyền các giải pháp đã được các địa phương thực hiện tốt thời gian qua (ví dụ như tỉnh Bắc Giang đã: thiết lập vùng sản xuất nông sản an toàn,  xây dựng các clip an toàn dịch bệnh tại các vùng sản xuất nông sản để truyền thông trong và ngoài nước; xây dựng các kịch bản tiêu thụ nông sản để ứng phó với các cấp độ của dịch bệnh; có phương án xây dựng vùng đểm để trung chuyển hàng hóa, phương tiện và lái xe, ưu tiên xét nghiệm và tiêm vác xin cho đội ngũ lái xe, người lao động, thương lái thu mua nông sản…) để các địa phương, doanh nghiệp cả nước biết, tham khảo, áp dụng.

- Các địa phương tiếp tục thực nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan để tao điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động lưu thông hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng nông sản. Đồng thời ưu tiên nguồn lực để góp phần thiết lập “luồng xanh” trong lưu thông hàng hóa:

+ Lập điểm trung chuyển, dừng nghỉ an toàn phòng dịch cho xe khi lưu thông; quy định về thời gian nghỉ cho lái xe, niêm phong cửa xe; có phương án chuẩn bị về nhân lực, phương tiện vận tải để sẵn sàng phục vụ tại chỗ cho địa phương cũng như hỗ trợ các địa phương khác khi cần thiết.

+ Thiết lập vùng sản xuất an toàn dịch bênh; Kiểm soát thương nhân, lái xe, công nhân, lao động… đến và đi từ vùng trồng.