Đền Chúa Thác Bờ (Đài Bắc, Hòa Bình) - Chốn Thiêng

Trong thập tam lục động, bà được thờ ở rất nhiều nơi nhưng nổi tiếng nhất là Đền Chúa Thác Bờ ở xã Thung Nai, huyện Cao Phong và Đền Chúa Thác Bờ tại xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc.

Cũng lưu ý rằng có nhiều người lầm tưởng đền Vầy Nưa là thờ Cô bé Thác Bờ, còn Đền Cao Phong là thờ Chúa Thác Bờ, bởi ít ai nghĩ có cùng hai đền thờ Bà Chúa Thác Bờ.

Đền Vầy Nưa thuộc sự quản lý của Nhà nước bởi đền đã được công nhận là Di tích lịch sử còn đền Cao Phong hiện vẫn do người dân quản lý. Hai đền cách nhau khoảng 15 phút đi đò và cũng chỉ cách Động Thác Bờ khoảng 15 phút đi đò tạo nên một quần thể du lịch tâm linh Thác Bờ.

Đền Chúa Thác Bờ (xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình)

Kiến trúc đền 

Đền Chúa Thác Bờ là địa danh thắng cảnh hàng năm được rất đông du khách đến chiêm bái, được lập ở thị xã Hòa Bình, ngay trên hòn đảo giữa dòng sông Đà. Ngoài ra còn có một nơi còn lưu lại thánh tích rõ ràng nhất của Chúa Thác Bờ là động Tiên, nằm sừng sững giữa dòng sông Đà cuộn sóng. Từ các địa danh này đi tới nhà máy thủy điện Hòa Bình rất gần và đều phải đi bằng thuyền mới tới được.

Được xây dựng theo thế nhìn sông, tựa núi với phong cảnh hữu tình, khu di tích đền Thác Bờ được chia làm 2 khu vực:

• Đền bà Chúa Thác Bờ phía tả ngạn nằm trên đỉnh đồi Hang Thần, thuộc xã Vầy Nưa và đền Thác Bờ phía hữu ngạn nằm ở chân Thác Bờ, ngay cạnh sông Đà. Trải qua một số lần trùng tu, xây dựng lại, đền vẫn giữ được những nét độc đáo, đặc trưng. Đền phía tả ngạn có kiến trúc mặt bằng hình chữ đinh, gồm nhà đại bái và nhà hậu cung. Phía trước đền có 5 cửa được lợp bằng mái ngói vảy cá. Cửa chính treo bức đại tự viết bằng chữ Hán. Trên nóc có đắp nổi mặt rồng chầu. 
• Đền phía hữu ngạn gồm 3 gian thờ chính và hậu cung, được xây 2 tầng tựa vào núi. Tầng 1 làm nơi nghỉ trọ cho khách hành hương, tầng 2 là nơi thờ tự các vị thần linh.  Đền được xây dựng bằng xi măng cốt thép, trần đổ mái bằng, giữa bờ nóc đắp hình l­ưỡng long chầu nguyệt, mô phỏng dáng dấp hình con rồng thời Nguyễn. Cầu thang lên xuống được thiết kế bên phải của đền. Vào mùa khô du khách thăm đền phải leo bộ hết 108 bậc, vào mùa mưa n­ước dâng cao lên sát nền móng đền.

Trong đền không chỉ thờ bà Chúa Thác Bờ mà còn thờ các vị thần thánh khác như công đồng quan lớn, ngũ vị tôn ông, bà chúa Sơn Trang, tứ phủ Thánh Cô, tứ phủ Thánh Cậu, Đức Đại vương Trần Quốc Tuấn, tứ phủ Chầu Bà…

Động Tiên – Động Thác Bờ

Động Thác Bờ hay còn gọi là động Tiên là nơi thờ vọng Chúa Thác Bờ. Ngày xưa là nơi Chúa cất giữ lương thảo giúp vua Lê Lợi đánh giặc. Ngôi đền thờ hai bà Chúa có công giúp Lê Lợi trong trận đánh đèo Cát Hãn năm 1431. 

Động có diện tích khá lớn, sâu đến hơn 100m với nhiều vách đá và nhũ thạch được hình thành từ trăm năm trước. Quần thể hang động được chia làm 3 khu vực:

• Khu nghỉ ngơi cho du khách, nằm ngay phía cửa động. Đây là khu vực có vòm cao, diện tích rộng.
• Khu thứ hai là một hồ nước trong nằm ngay bên trong động. Khi đi vào khu vực này, du khách sẽ có cảm giác như lạc vào chốn tiên cảnh với những khối nhũ đá lóng lánh có hình thù độc đáo.
• Khu cuối cùng là nơi thờ Phật. Nơi đây có vòm động khá rộng nên có thể để được tượng Phật rất to và cao. Bàn thờ phật được bày biện trang hoàn, vô cùng lộng lẫy.

Động Thác Bờ đã được Bộ Văn Hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích danh thắng cấp quốc gia vào năm 2008.

Vậy đền Thung Nai hay đền Vầy Nưa là đền thờ chính của Chúa Thác Bờ?

Căn cứ sự nghiên cứu về lịch sử và di vật Đền Thung Nai và Đền Vầy Nưa, Sở VHTT Hòa Bình đã xác định Đền Chúa Thác Bờ Vầy Nưa là xuất phát từ ngôi đền cổ tại xã Hào Tráng, huyện Đà Bắc xưa kia. Hiện Đền Chúa Thác Bờ Vầy Nưa còn có hai bức tượng cổ về hai bà Chúa Thác Bờ và cái chuông cổ có niên đại mấy trăm năm là di vật của ngôi đền cổ.

Mặt khác, cả hai bà chúa đều được sinh ra tại xóm Mó Nẻ, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc. Như vậy Đền Vầy Nưa không chỉ là được xuất phát từ đền cổ mà còn chính là quê sinh của cả hai bà Chúa. Chính vì vậy, Sở VHTT Hòa Bình đã công nhận Đền Chúa Thác Bờ Vầy Nưa là Di tích lịch sử và được đưa vào danh sách trùng tu, bảo tồn. 

Có một số tài liệu cho rằng, đền Thung Nai thờ Chúa Thác Bờ người Dao, đền tổ thờ Chúa Thác Bà người Mường. Thật ra chỉ có một bà Chúa Thác Bờ mà thôi, cả hai người Mường và người Dao đều là hiện thân của Bà Chúa Thác Bờ chứ không tách bạch là riêng bà nào. Ý kiến mỗi bà một đền là trái với sắc phong của vua Lê Lợi và ảnh hưởng tình cảm lâu đời của cộng đồng người Dao và người Mường nơi đây.

4/5 (3 bình chọn)