Điểm Danh 3 Lễ Hội Phồn Thực ở Nước Ta - PLO

Chúng tôi mời bạn đọc cùng điểm tên các lễ hội có yếu tố phồn thực ở nước ta và hiểu ý nghĩa của các lễ hội này.

Lễ hội Linh tinh tình phộc

Lễ hội Trò Trám hay còn gọi là "Linh tinh tình phộc" diễn ra vào ngày 11 và 12 tháng Giêng ở xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ được xem là lễ hội mang tín ngưỡng phồn thực cổ xưa của người Việt.

Tâm điểm của lễ hội Trò Trám là lễ mật diễn ra lúc sang canh đêm 11 rạng ngày 12 tháng Giêng âm lịch, thời gian giao hòa giữa trời và đất, ngày cũ qua và ngày mới bắt đầu.

Đôi trai gái được chọn thực hiện nghi thức cầm nõ và nường "đâm vào nhau”. Ảnh Công Phương (ĐS&PL).

Sau khi các bậc cao niên làm lễ tế miếu, đèn, nến trong và ngoài miếu đều tắt, cụ chủ tế hô “linh tinh tình phộc”, hai nhân vật chính (là cặp vợ chồng được lựa chọn kỹ càng) với nam cởi trần đóng khố cầm nõ – tượng trưng cho sinh thực khí nam; nữ mặc váy, đeo yếm đào cầm nường – tượng trưng cho sinh thực khí nữ làm các thao tác tượng trưng hoạt động tính giao. Ba lần đâm trúng – mùa màng tươi tốt, bội thu; hai lần – được mùa; một lần là làm ăn kém…

Động thái “linh tinh tình phộc” và “chày cối” là hiện tượng “tục hèm” trừ đuổi tà ma triệt tiêu hiểm hoạ, cho vật thịnh dân an xóm làng trù. Về tính hiện thực, động thái “linh tinh tình phộc” đó là phút “khởi nguyên” sự sống cho một vòng đời, nên còn gọi là lễ “cầu đinh”.

Lễ hội rước "của quý" tại Ná Nhèm

Lễ hội Ná Nhèm (tiếng Tày là "bôi nhọ mặt") là lễ hội truyền thống hết sức đặc sắc của người Tày ở khu vực cửa đình Làng Mỏ, xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn được tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng.

Lễ hội Ná Nhèm có rất nhiều nội dung liên quan đến tưởng niệm vua Mạc như: tục rước nước – rước Vua, tục thờ Thái tổ Mạc Đăng Dung, ẩn dưới việc thờ cây đại đao, trò diễn đánh đại đao tại lễ hội, tục cung tiến lễ vật trong tiếng hô “vạn tuế”, việc ông tướng mượn lời giáo để xưng “trời sinh tôi xuống...”, sự khớp nối về thời điểm chạy loạn (1677) và sự hiện diện đến đời thứ 14 của họ Hoàng và họ Bế ở cửa đình Làng Mỏ…

Thanh niên trai tráng rước sinh thực khí nam đến miếu Xa Vùn để làm lễ. Ảnh: TRIỆU QUANG

Trong số các lễ vật dâng vua có hai vật tế gây chú ý là tàng thinh và mặt nguyệt (sinh thực khí nam và nữ) tượng trưng cho mong muốn con đàn cháu đống, duy trì nòi giống, dòng họ.

Tàng thinh 50 năm trở về trước hình que bằng cổ chân, mặt nguyệt làm từ cạp thúng, có lúc từ cái mâm. Từ 2012, mẫu tàng thinh được thay đổi chỉnh sửa dần và tới năm 2016 mẫu lễ vật mang kích cỡ táo bạo với màu sơn hồng đã gây nên nhiều ý kiến trong dư luận.

Lễ hội “Ông Đùng bà Đà”

Lễ hội diễn ra vào ngày 14-4 âm lịch hàng năm tại Đền thờ bà chúa Muối thuộc làng Quang Lang, xã Thụy Vân, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Lễ hội là nơi gửi gắm ước vọng của những người dân làng muối về sự sản sinh, sinh sôi, dồi dào.

Theo sử cũ chép lại, bà chúa Muối - có tên thật là Nguyệt Ánh, một hôm, khi chở muối trên một chuyến đò, Nguyệt Ánh gặp thuyền của vua Trần Anh Tông trên sông Hồng. Mấy người chèo thuyền khát nước, liền gọi đò cô bán muối đến và xin nước uống. Chợt thấy người con gái e lệ, dịu dàng, vua đón sang thuyền mình và sau đó lập làm vợ ba.

Cảnh rước kiệu kèm hình nộm "ông Đùng, bà Đùng" ở Thái Bình Ảnh: TL

Sống trong cung điện nhưng nàng không nguôi nhớ về quê nhà, vua đành phải đồng ý xuất lụa là, vàng bạc cho nàng về quê. Không lâu, bà lâm bệnh nặng qua đời. Nhà vua sắc phong cho bà làm Phúc thần, người dân làng Quang Lang biết ơn bà lập đền thờ bà chúa Muối ngày nay.

Lễ hội đặc sắc với điệu múa ông Đùng, bà Đà mang đậm chất văn hóa dân gian nhằm cầu mong sự sinh sôi, thịnh vượng.

Tục chính của lễ hội là múa Đùng được diễn ra vào lúc nhập nhoạng tối cùng ngày. Trong khi múa người ta xướng vang những câu tụng ca công đức của bà chúa Muối như: "Lạy chúa! Muối của chúa năm nay được mùa lắm! Lạy chúa, lạy chúa…".

VIẾT THỊNH (Tổng hợp)