Đồ Thị Phân Tán (Scatterplot) - Nghiên Cứu Giáo Dục

1. Khi nào sử dụng?

Trước khi tiến hành phân tích tương quan Pearson, (phân tích hồi quy,…), chúng ta cần kiểm tra dữ liệu bằng biểu đồ phân tán. Biểu đồ phân tán có thể cung cấp các thông tin rất hữu ích về: i) phát hiện mối quan hệ tuyến tính giữa hai biến, ii) phát hiện các điểm ngoại lệ, iii) cung cấp một vài mô tả ban đầu về mối quan hệ hai biến.

2. Cách kiểm tra đồ thị phân tán trong SPSS

Bước 1: Click Graphs > Legacy Dialogs > Scatter/Dot… 

Bước 2: Tại hộp thoại Scatter/Dot, chúng ta chọn dạng đồ thị phân tán muốn hiển thị. Có 5 dạng đồ thị phân tán thường được sử dụng: đồ thị phân tán đơn giản (Simple Scatter), dạng trùng lặp (Overlay Scatter), dạng ma trận (Matrix Scatter) và Simple Dot.

Trong ví dụ này, chúng ta muốn biết mối quan hệ giữa hai biến Điểm thi viết cuối kì môn Toán giải thích và số giờ ôn tập của các sinh viên, nên có thể chọn dạng Simple Scatter.

Bước 3: Trong hộp thoại Simple Scatterplot, chúng ta chuyển biến “Điểm thi” vào hộp Y Axis, biến “Giờ ôn tập” vào hộp X Axis. Sau đó nhấp OK để hiển thị kết quả.

Biểu đồ scatter giữa Điểm thi và Giờ ôn tập gợi ý xu hướng gần đúng tuyến tính, nhưng cỡ mẫu là nhỏ để quan sát rõ ràng một đường tuyến tính. Trong thực tế, chúng ta cần một cỡ mẫu lớn hơn, ít nhất n > 30. Biểu đồ này cũng cho thấy một quan sát ngoại lệ rất rõ ràng (điểm gần giá trị 4 ở trục hoành).

Tuy nhiên, để nhận xét rõ hơn mối quan hệ tuyến tín này, chúng ta cần thêm đường hồi quy cũng như mức độ tương quan giữa hai biến. Để thực hiện việc đó, chúng ta click đúp vào khung đồ thị, màn hình Chart Editor xuất hiện.

– Vào Elements > Fit Line at Total. Tại cửa sổ Properties, chúng ta chọn Linear ở khung Fit Line. Bấm vào Close để đóng cửa sổ.

– Kết quả, chúng ta thu được đường hồi quy tuyến tính đã hiển thị cùng với giá trị R2.