Độc đáo 9 Khẩu Súng Thần Công ở Huế được Công Nhận Là Bảo Vật ...

Sau khi đã đánh đổ vương triều Tây Sơn, lên ngôi hoàng đế, vua Gia Long hạ lệnh tập trung các khí mảnh bằng đồng tịch thu được của triều đại này đem nấu chảy và đúc thành 9 khẩu súng lớn để "làm kỷ niệm muôn đời".

Quốc sử triều Nguyễn cho biết bộ đại bác này được đúc tại Huế trong vòng 12 tháng, từ tháng 2/1803 đến tháng 1-1804. Lính thợ ở bộ Công và binh sĩ ở bộ Binh tiến hành công việc này.

5 khẩu Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. (Ảnh: Sưu tầm).

Chín khẩu thần công được chia làm 2 nhóm: Nhóm "Tứ thời" gồm 4 khẩu Xuân - Hạ - Thu - Đông và nhóm "Ngũ hành" gồm 5 khẩu Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Trước kia, cửu vị thần công được đặt trước Ngọ Môn - cửa chính của Hoàng thành, trong hai dãy Pháo xưởng; nay được đặt ở cửa Thể Nhơn (cửa Ngăn) và cửa Quảng Đức (cửa Sập) của Kinh thành Huế.

Mỗi khẩu thần công có chiều dài 5,1m với đường kính trong của nòng là 22,5cm; trên thân có khắc nhiều chi tiết hoa văn trang trí tinh xảo và các bài văn ngắn nói về lai lịch của thần công. Chuôi thần công có khắc tên và thứ bậc của mỗi khẩu, như khẩu Xuân được mệnh danh là "Đệ nhất cửu vị thần uy"... Trên gối đỡ có khắc bài văn nói về cách pha chế thuốc đạn.

4 khẩu Xuân, Hạ, Thu, Đông. (Ảnh: Sưu tầm).

Chín khẩu súng đều có kích thước và trọng lượng rất lớn, trung bình mỗi khẩu là 11.000kg. Mỗi khẩu súng được kê trên cái giá bằng gỗ chạm trổ rất công phu. Hai bên giá có 4 bánh xe bằng gỗ viền sắt để tiện cho việc di chuyển. Thân súng có khắc chữ, khắc hoa văn trang trí.

Ngoài tên súng, niên đại năm Gia Long thứ 3 (1804), thân súng còn được khắc trọng lượng từng khẩu theo đơn vị cân ta (khẩu nặng nhất 18.400 cân, khẩu nhẹ nhất 17.200 cân). Đối xứng với mỗi chỗ ghi trọng lượng trên mỗi khẩu còn có một bài văn ngắn nêu lý do đúc súng, cách chế thuốc đạn để bắn.

Ngoài ra, có các hoa văn trang trí bằng hoa, lá và có gắn hai quai lớn hình hai con lân rất tinh xảo. Trên súng cũng khắc tên những người điều khiển thi công đúc các khẩu súng này là Đô thống chế Nguyễn Văn Khiêm, cai cơ Hoàng Văn Cẩn, cai cơ Cái Văn Hiếu và Tham tri bộ công Phan Tiến Cẩn.

Cửu vị thần công được coi là tác phẩm điêu khắc tuyệt mỹ, thể hiện nghệ thuật - kỹ thuật luyện kim và đúc đồng đỉnh cao thời Nguyễn. Trải qua hơn 200 năm, cửu vị thần công vẫn tồn tại gần như nguyên vẹn, hiện diện như một phần quan trọng trong hệ thống di sản văn hóa của tỉnh Thừa Thiên Huế.

Ngày 1-10-2012, cửu vị thần công được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia Việt Nam.

Theo KHÔI VŨ (Dân Trí)