Dư địa Cho Phát Triển Ngành Nhuyễn Thể ở Việt Nam Còn Rất Lớn

Tham dự Hội nghị có lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục Thủy sản, các đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT, lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định, Sở Nông nghiệp và PTNT, Chi cục Thủy sản một số tỉnh/thành phố ven biển; các Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I,II,III; Trường Cao đẳng thủy sản thủy sản; các doanh nghiệp và người dân sản xuất, xuất khẩu nhuyễn thể cùng với các phóng viên báo chí đến đưa tin về Diễn đàn.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến và bà Hà Lan Anh - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định đã chủ trì Hội nghị.

Phát biểu tại Diễn đàn, bà Hà Lan Anh cho biết, cho đến hiện nay đối tượng ngao được xác định là đối tượng nuôi chủ lực của tỉnh Nam Định. Trong thời gian qua, lĩnh vực nuôi ngao đã tạo công ăn việc làm và mang lại nguồn thu nhập cao cho người nuôi. Trong đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp đã được tỉnh Nam Định đưa đối tượng ngao trở thành đối tượng nuôi chủ lực của tỉnh, hiện tỉnh Nam Định đã làm chủ được công nghệ nuôi ngao từ công nghệ sản xuất giống cũng như dây chuyền công nghệ tiên tiến sản xuất các mặt hàng xuất khẩu, toàn tỉnh đã có vùng nguyên liệu ngao phục vụ cho xuất khẩu đạt chứng nhận ASC. Đây là chứng nhận nhuyễn thể đầu tiên đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường trên thế giới. Thời gian tới, Nam Định tiếp tục đẩy mạnh việc củng cố phát triển chuỗi liên kết nuôi và tiêu thụ ngao an toàn theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; mở rộng vùng nuôi ngao bền vững được chứng nhận theo tiêu chuẩn ASC; ứng dụng công nghệ khoa học mới để phát triển chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ ngao trên địa bàn.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết trong Chiến lược phát triển thủy sản đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 đã đặt ra mục tiêu tăng sản lượng nuôi trồng thủy sản, đa dạng hóa các đối tượng tiềm năng của Việt Nam; trong đó, sản phẩm nhuyễn thể là một trong đối tượng nuôi có tiền năng, đặc biệt là đang có dư địa phát triển lớn, thị trường xuất khẩu rộng mở. Chính vì vậy ngay từ bây giờ chúng ta cần có các giải pháp đồng bộ để đưa ngành nhuyễn thể phát triển một cách bền vững.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng đã chỉ ra những thách thức, khó khăn mà nghề nuôi nhuyễn thể, đặc biệt nuôi ngao, hàu, sò điệp,.. hiện nay đang phải đối mặt như : nguồn lợi suy giảm, chất lượng con giống không ổn định dẫn đến tỷ lệ hao hụt cao; nhiều nơi, nhiều vùng sản xuất sản phẩm không đảm bảo kích cỡ, tỉ lệ thịt/vỏ thấp do con giống có dấu hiệu thoái hóa nguồn gen, mật độ thả nuôi quá nhiều dẫn đến việc tiêu thụ gặp rất khó khăn; tác động của ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu, đòi hỏi về chất lượng an toàn thực phẩm. Đặc biệt hiện tượng ngao, hàu, tu hài chết hàng loạt trong những năm gần đây gây nhiều thiệt hại cho người nuôi, bên cạnh đó công tác quản lý môi trường, quản lý nuôi còn nhiều bất cập.

Một trong những khâu quan trọng nhất hiện nay được Thứ trưởng chỉ ra đối với ngành nuôi nhuyễn thể là phát triển con giống chất lượng cao, yếu tố chất lượng giống sẽ quyết định năng suất của các sản phẩm nhuyễn thể, chính vì vậy Thứ trưởng yêu cầu các nhà khoa học, các viện trường cần tập trung nghiên cứu tạo ra nguồn giống chất lượng cao phù hợp với điều kiện tự nhiên của Việt Nam…

Để giải quyết những khó khăn trên, Thứ trưởng yêu cầu các cơ quan quản lý, viện trường nghiên cứu, các địa phương, các đại biểu tham dự Diễn đàn tập trung thảo luận các vấn đề trọng tâm: Đánh giá được tình hình sản xuất giống, nuôi thương phẩm và quản lý môi trường nhuyễn thể trong thời gian qua cũng như những thách thức đối với phát triển bền vững ngành hàng nhuyễn thể; Công tác giám sát an toàn vệ sinh, kiểm soát chất lượng nhuyễn thể đáp ứng yêu cầu xuất khẩu; Phân tích hiện trạng về công nghệ chế biến và hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường nhuyễn thể; Kinh nghiệm và phương án tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm nghêu/ngao; Cách thức để chủ động xây dựng vùng nguyên liệu nhuyễn thể đạt chứng nhận thực hành tốt (ASC, VietGAP…) phục vụ cho xuất khẩu.

Tại Diễn đàn, ông Trần Công Khôi, Phó Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng thủy sản – Tổng cục Thủy sản cho biết : với 3.200 km bờ biển, 112 cửa sông, 660.000 ha bãi triều và 2.200 loài động vật thân mềm, Việt Nam có tiềm năng lợi thế rất lớn trong phát triển nuôi nhuyễn thể. Năm 2021, tổng diện tích nuôi nhuyễn thể trên cả nước đạt 35.570 ha, sản lượng đạt 471.669 tấn. Năm 2021, nhuyễn thể 2 mảnh vỏ đã xuất khẩu sang hơn 67 thị trường trên thế giới với kim ngạch đạt trên 141 triệu USD, tăng trên 20% so với năm 2020. Trong đó, thị trường xuất khẩu chính của các sản phẩm nhuyễn thể của Việt Nam là EU, Bắc Mỹ, Mỹ, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha.

Định hướng, mục tiêu phát triển ngành nhuyễn thể đến năm 2030 là đưa tổng diện tích nuôi nhuyễn thể trên cả nước đạt 42.800 ha, sản lượng đạt 514 nghìn tấn. Theo đó, tập trung đầu tư hoàn thiện và đưa vào sản xuất ổn định các vùng nuôi nhuyễn thể tập trung. Hoàn thiện hệ thống sản xuất giống gắn với các vùng nuôi nhuyễn thể trọng điểm, tập trung để chủ động cung cấp 100% con giống.

Bên cạnh đó, khoanh vùng bảo vệ, bảo tồn các giống loài nhuyễn thể tự nhiên và quản lý khai thác sử dụng hiệu quả. Thu hút và giải quyết việc làm cho 100.000 người, khoảng 80% số lao động được đào tạo, tập huấn.

Thảo luận tại Diễn đàn, các đại biểu cho rằng tiềm năng về phát triển nuôi các sản phẩm nhuyễn thể tại Việt Nam còn rất lớn. Dư địa cho phát triển và thị trường đầu ra ngày càng được rộng mở. Tuy nhiên, ngành nuôi nhuyễn thể hiện nay còn mang tính manh mún tự phát, chưa thực sự bền vững. Biến đổi khí hậu, môi trường, tổ chức sản xuất, cơ chế chính sách trong quản lý chưa thực sự chặt chẽ, còn nhiều bất cập dẫn đến rủi ro trong ngành nuôi nhuyễn thể còn rất lớn.

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, trong Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, ngành thủy sản đặt mục tiêu giảm lượng khai thác, tăng sản lượng nuôi trồng. Trên quan điểm phát triển ngành hàng nhuyễn thể một cách bền vững, Thứ trưởng tin rằng đây sẽ là yếu tố góp phần giảm cường lực khai thác hải sản thời gian tới.

Chính vì vậy để khai thác tốt nhất cơ hội, nhất là việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do, đồng thời phấn đấu đạt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu, tiêu thụ nội địa năm 2022 cao hơn năm 2021, Thứ trưởng giao Tổng cục Thủy sản tổ chức triển khai có hiệu quả các quy định của Luật Thủy sản năm 2017 trong sản xuất giống, nuôi thương phẩm các đối tượng nhuyễn thể có giá trị kinh tế; tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý điều kiện nuôi trồng thủy sản, quan trắc môi trường nuôi trồng thủy sản vùng nuôi nhuyễn thể.

Bộ Nông nghiệp và PTNT giao cho Tổng cục Thủy sản rà soát, xây dựng các quy trình kỹ thuật nuôi nhuyễn thể nhằm nâng cao chất lượng nhuyễn thể thương phẩm cũng được lãnh đạo. Ngoài ra, đơn vị còn nhiệm vụ tổng hợp, nhân rộng các mô hình liên kết, hợp tác hiệu quả trong ngành hàng nhuyễn thể; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và chuyển giao khoa học công nghệ sản xuất giống các đối tượng nhuyễn thể có giá trị kinh tế cao.

Thứ trưởng cũng yêu cầu Cục Chế biến và Phát triển Thị trường nông sản chủ động, thường xuyên đánh giá diễn biến thị trường, đề xuất giải pháp, kịp thời thông tin để người dân biết, có kế hoạch sản xuất phù hợp. Chủ động xác định các sản phẩm nhuyễn thể chế biến có giá trị, phù hợp với thị hiếu vào các hoạt động xúc tiến thương mại cũng là một ưu tiên mà Cục cần làm.

Đối với Cục Thú y, Cục Quản lý Chất lượng Nông Lâm sản và Thủy sản, cần tăng cường kiểm dịch, kiểm soát dịch bệnh trong sản xuất giống, nuôi thương phẩm, kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm. Đây là cơ sở để xây dựng, phát triển cơ sở, vùng sản xuất giống, nuôi nhuyễn thể an toàn dịch bệnh, đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Về phía địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và người dân, Lãnh đạo ngành nông nghiệp đề nghị tiếp tục đánh giá và bổ sung các vùng nuôi dưỡng phù hợp với tiêu chuẩn MSC. Bên cạnh đó, các cơ sở cần hợp tác, liên kết sản xuất theo chuỗi để giảm khâu trung gian, giảm giá thành sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm; đồng thời áp dụng các hình thức nuôi có chứng nhận (VietGAP, GlobalGAP, ASC…) để nâng cao giá trị sản phẩm.

Văn Thọ