Full Bộ Bài Giảng Nguyên Lý Kế Toán

Đánh giá

Bài giảng nguyên lý kế toán là những kiến thức căn bản nhất mà sinh viên cũng như người đi làm định hướng theo ngành kế toán cần phải nắm được. Dưới đây kế toán Việt Hưng sẽ chia sẻ full bộ bài giảng nguyên lý kế toán chi tiết và mới nhất hiện nay nhé. 

1. 1. Lịch sử của kế toán 
2. 2. Định nghĩa, chức năng và vai trò của kế toán 
   1. Định nghĩa kế toán 
   2. Chức năng của kế toán 
   3. Vai trò của kế toán 
3. 3. Đối tượng của kế toán
   1. a. Tài sản ngắn hạn 
   2. b. Tài sản dài hạn 
   3. c. Nợ phải trả 
   4. d. Nguồn vốn chủ sở hữu 
4. 4. Mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn 
5. 5. Những nguyên tắc cơ bản của kế toán 
   1. a. Các khái niệm cơ bản 
   2. b. Các nguyên tắc kế toán cơ bản
6. 6. Nhiệm vụ, yêu cầu, đặc điểm của công tác kế toán 
   1. 6.1 Nhiệm vụ của kế toán 
   2. 6.2 Yêu cầu đối với công tác kế toán 
7. 7. Đặc điểm của kế toán 

1. Lịch sử của kế toán 

Lịch sử của kế toán là chương đầu tiên trong bộ bài giảng nguyên lý kế toán. Sự hình thành và phát triển của khoa học kế toán gắn liền với sự hình thành và phát triển của đời sống kinh tế, xã hội loài người từ thấp lên cao mà khởi điểm là nền sản xuất hàng hóa. Trong giai đoạn này công việc sản xuất không chỉ nhằm tự túc trong một gia đình hay bộ tộc mà xã hội đã có sự trao đổi sản phẩm giữa những người sản xuất với nhau từ đó yêu cầu theo dõi, tính toán hiệu quả của những hoạt động này đã được đặt ra nhằm mục đích khai thác một cách tốt nhất năng lực sản xuất hiện có. Tức là phải thực hiện công tác kế toán để cung cấp các thông tin cần thiết. 

Tuy nhiên khi trình độ sản xuất còn thô sơ, khối lượng sản phẩm thu được trong không nhiều; nghiệp vụ trao đổi giản đơn thì người chủ sản xuất chỉ cần trí nhớ hoặc dùng các phương pháp ghi nhận đơn giản là có thể nhận thức được tình hình cũng như kết quả của hoạt động kinh tế.

Khi nền kinh tế xã hội phát triển ở trình độ cao hơn, các hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra

nhiều hơn thì phải dùng đến một vài quyển sổ để ghi chép diễn biến của các hoạt động kinh tế. Tuy

nhiên nếu công việc không có gì phức tạp lắm thì người chủ sản xuất có thể vừa là người tổ chức sản xuất vừa thực hiện luôn việc ghi chép sổ sách và tính toán kết quả tài chính (thường là ghi sổ đơn).

Khi trình độ xã hội hóa của lực lượng sản xuất và sự phân công lao động đạt đến đỉnh cao thì

người chủ cơ sở sản xuất kinh doanh không thể là người sản xuất, vừa là người bán hàng, là thủ kho, thủ quỹ vừa ghi chép sổ sách để theo dõi tình hình và tính toán hiệu quả sản xuất kinh doanh. Khi đó nhất thiết phải có các bộ phận thừa hành thực hiện các công việc có tính chất nghiệp vụ kỹ thuật chuyên môn như:

– Bộ phận kinh doanh: tìm hiểu nhu cầu thị trường, đề xuất mẫu mã mặt hàng, lập kế hoạch mua bán vật tư, sản phẩm, hàng hóa.

– Bộ phận kỹ thuật: nghiên cứu thiết kế mẫu mã, xây dựng quy trình công nghệ, yêu cầu chất lượng, định mức hao phí lao động vật tư…

– Bộ phận sản xuất: tổ chức thực hiện các lệnh sản xuất theo đúng tiến độ, đúng yêu cầu chất lượng với hao phí thấp nhất.

– Bộ phận kế toán: tổ chức huy động vốn, theo dõi tình hình và tính toán kết quả sản xuất kinh doanh; ghi chép sổ sách và lập các báo cáo tài chính (ghi sổ kép).

Hoạt động của chủ cơ sở sản xuất kinh doanh lúc đó là hoạt động quản lý thể hiện ở chức năng: Xây dựng các kế hoạch dài hạn, ngắn hạn có tính chất chiến lược; Tổ chức thực hiện, kiểm tra và ra các quyết định điều hành quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị mình trên cơ sở những thông tin về tình hình thực hiện các kế hoạch sản xuất kinh doanh, các quyết định quản lý kể cả ảnh hưởng của những nhân tố bên ngoài đến thực tiễn hoạt động của cơ sở do các bộ phận chuyên môn cung cấp.

2. Định nghĩa, chức năng và vai trò của kế toán 

Định nghĩa kế toán 

+ Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động.

+ Kế toán tài chính là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính bằng báo cáo tài chính cho đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin của đơn vị kế toán.

+ Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán.  

+ Nghiệp vụ kinh tế, tài chính là những hoạt động phát sinh cụ thể làm tăng, giảm tài sản, nguồn hình thành tài sản của đơn vị kế toán.

Nói chung kế toán vừa là một môn khoa học vừa là một nghề nghiệp quản lý nên để hiểu kế toán là gì ta phải nắm được hai đặc điểm này .

+ Là một môn khoa học thì kế toán là một phân hệ thông tin thực hiện việc phản ánh và giám đốc mọi diễn biến của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế thông qua một số phương pháp riêng biệt gắn liền với việc sử dụng ba loại thước đo: tiền, hiện vật và thời gian lao động, trong đó thước đo bằng tiền là chủ yếu.

+ Là nghề nghiệp thì kế toán được hiểu đó là nghệ thuật tính toán và ghi chép bằng con số mọi hiện tượng kinh tế tài chính phát sinh trong đơn vị để cung cấp một cách toàn diện và nhanh chóng các thông tin về tình hình và kết quả hoạt động của đơn vị.

Để hiểu một cách cụ thể hơn, ta có thể phân tích trên các mặt sau:

Về hình thức: Kế toán là việc tính toán, ghi chép bằng con số mọi hiện tượng kinh tế tài chính phát sinh trong đơn vị vào các loại chứng từ,sổ sách có liên quan.

Về nội dung: Kế toán là việc cung cấp thông tin về toàn bộ diễn biến thực tế trong quá trình hoạt động của đơn vị.

Về trạng thái phản ánh: Kế toán phản ánh cả hai mặt tĩnh và động, nhưng động là trạng thái thường xuyên và chủ yếu.

Chức năng của kế toán 

Kế toán có các chức năng cơ bản sau: Chức năng phản ánh, giám đốc và cung cấp thông tin.

Chức năng phản ánh: thể hiện ở chỗ kế toán theo dõi toàn bộ các hiện tượng kinh tế tài chính phát sinh trong quá trình hoạt động của đơn vị thông qua việc tính toán, ghi chép, phân loại, xử lý và tổng kết các số liệu có liên quan đến quá trình hoạt động và sử dụng vốn của đơn vị.

Chức năng giám đốc: (chức năng kiểm tra) được thể hiện ở chỗ thông qua số liệu đã được phản ánh, kế toán sẽ nắm được một cách có hệ thống toàn bộ quá trình và kết quả hoạt động của đơn vị; giúp cho việc phân tích, đánh giá được đúng đắn nhằm đem lại hiệu quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh .

Chức năng cung cấp thông tin: Đây là chức năng quan trọng nhất của kế toán. Thông qua thu thập thông tin về các sự kiện kinh tế tài chính, xử lý thông tin và bằng các phương pháp khoa học của mình, kế toán có thể cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh của đơn vị cho các đối tượng sử dụng thông tin khác nhau để ra quyết định thích hợp.

Vai trò của kế toán 

– Đối với doanh nghiệp, kế toán giúp doanh nghiệp theo dõi thường xuyên tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như sản xuất sản phẩm, tiêu thụ sản phẩm, tình hình cung ứng nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, giúp cho việc theo dõi thị trường để sản xuất, tích trữ hàng hóa nhằm cung cấp kịp thời cho thị trường những sản phẩm đáp ứng nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng. Ngoài ra kế toán còn cung cấp tài liệu cho doanh nghiệp để làm cơ sở hoạch định chương trình hành động cho từng giai đoạn, thời kỳ.

– Nhờ kế toán mà người quản lý điều hành trôi chảy các hoạt động của đơn vị, giúp cho việc quản lý lành mạnh, tránh hiện tượng tham ô, lãng phí tài sản, thực hiện việc kiểm soát nội bộ có hiệu quả.

– Nhờ kế toán mà người quản lý tính được kết quả công việc mình đã điều hành trong từng giai đoạn và qua đó vạch ra phương hướng hoạt động cho tương lai. Điều phối được tình hình tài chính của doanh nghiệp .

– Kế toán là cơ sở để giải quyết mọi tranh chấp, khiếu tố, là cơ sở pháp lý chứng minh về hành vi thương mại.

3. Đối tượng của kế toán

Trong bài giảng nguyên lý kế toán này, đối tượng nghiên cứu của kế toán là vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài việc sử dụng thước đo bằng tiền, kế toán còn sử dụng thước đo bằng hiện vật như kg, cái, m… và thước đo về thời gian lao động như ngày, giờ …

Dưới giác độ nghiên cứu kế toán phân loại vốn kinh doanh thành hai mặt :

– Một mặt là kết cấu của tài sản: Tài sản này bao gồm những gì như nhà cửa, máy móc, thiết bị …

– Một mặt là nguồn hình thành nên tài sản đó: Tài sản này do đâu mà có từ nguồn vốn tự có của doanh nghiệp hay từ nguồn vay mượn để mua sắm nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh.

a. Tài sản ngắn hạn 

TSNH là những tài sản có thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi vốn trong một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh. TSNH tồn tại dưới dạng vốn bằng tiền, các khoản đầu tư ngắn hạn, các khoản phải thu, hàng tồn kho …

1.1. Tiền và các khoản tương đương tiền: Bao gồm tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền đang chuyển và đầu tư tài chính ngắn hạn có thời hạn thu hồi dưới 3 tháng

– Tiền mặt: Tiền mặt có tại quỹ của doanh nghiệp, ngoại tệ,vàng bạc, đá quý.

– Tiền gửi ngân hàng: Là giá trị vốn bằng tiền mà doanh nghiệp đã gửi tại ngân hàng hay kho bạc, công ty tài chính.

– Tiền đang chuyển: Là giá trị các loại vốn bằng tiền Việt Nam hay ngoại tệ doanh nghiệp đã nộp vào kho bạc, ngân hàng hay đã làm thủ tục chuyển tiền từ tài khoản tại ngân hàng để trả cho đơn vị khác nhưng chưa nhận được giấy báo.

– Các khoản tương đương tiền bao gồm các khoản đầu tư tài chính như cho vay, mua chứng khoán có thời hạn thu hồi dưới 3 tháng.

1.2 Đầu tư tài chính ngắn hạn 

Đầu tư tài chính là việc dùng tiền để mua các chứng khoán hay góp vốn liên doanh nhằm mục đích sử dụng hợp lý các nguồn vốn để tăng thu nhập và nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị .

– Đầu tư chứng khoán ngắn hạn : Là việc dùng tiền để mua các loại trái phiếu, cổ phiếu có thể mua bán trên thị trường kể cả tín phiếu kho bạc hay kỳ phiếu ngân hàng mà có thể thu hồi trong một năm hay một chu kỳ sản xuất kinh doanh.

TSNH là những tài sản có thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi vốn trong một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh. TSNH tồn tại dưới dạng vốn bằng tiền, các khoản đầu tư ngắn hạn, các khoản phải thu, hàng tồn kho …

1.3 Các khoản phải thu: là tài sản của doanh nghiệp nhưng do cá nhân hay doanh nghiệp khác chiếm dụng, sẽ phải trả lại doanh nghiệp, hay doanh nghiệp có trách nhiệm thu về

– Phải thu của khách hàng: Là số tiền hàng mà khách hàng đã mua sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa của doanh nghiệp nhưng chưa thanh toán cho doanh nghiệp (bán chịu).

– Thuế giá trị gia tăng được khấu trừ – thuế phải thu: (thuế VAT đầu vào) là số thuế VAT ghi trên hóa đơn VAT mua hàng hóa, dịch vụ, và chứng từ nộp thuế VAT của hàng nhập khẩu

– Phải thu nội bộ: Phản ánh các khoản nợ (phải thu) của doanh nghiệp đối với cấp trên hoặc các đơn vị trực thuộc, phụ thuộc trong một doanh nghiệp độc lập; các khoản mà đơn vị cấp dưới có nghĩa vụ phải nộp cho cấp trên hoặc cấp trên phải cấp cho cấp dưới.

– Phải thu khác:

+ Trị giá tài sản thiếu, đã phát hiện chưa xác định được nguyên nhân, còn chờ quyết định xử lý.

+ Trị giá tài sản thiếu đã có quyết định xử lý.

+ Các khoản cho vay, cho mượn vật tư tiền vốn có tính chất tạm thời.

+ Các khoản phải thu cho thuê tài chính, lãi đầu tư tài chính.

– Dự phòng phải thu khó đòi: Là giá trị các khoản phải thu có khả năng không đòi được vào cuối niên độ kế toán.

1.4 Các khoản ứng trước

– Tạm ứng : Là khoản tiền tạm ứng cho CBCNV để thực hiện một nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

– Chi phí trả trước : Phản ánh các khoản chi phí thực tế đã phát sinh nhưng chưa tính vào chi phí sản xuất kỳ này vì nó có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều kỳ hạch toán nó phải được tính cho hai hay nhiều kỳ hạch toán tiếp theo.

Ví dụ:

– Chi phí phải trả về thuê nhà xưởng, văn phòng … phục vụ kinh doanh liên quan nhiều kỳ kế toán.

– Tiền mua các loại bảo hiểm như (cháy nổ, phương tiện vận tải) trả một lần trong năm.

+ Công cụ, dụng cụ xuất dùng một lần với giá trị lớn và bản thân công cụ, dụng cụ đó tham gia từ hai kỳ hạch toán trở lên, phải phân bổ dần vào các đối tượng chịu chi phí.

+ Chi phí trong thời gian ngừng việc.

+ Chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định phát sinh lớn.

+ Chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp thực tế phát sinh trong kỳ đối với những hoạt động có chu kỳ kinh doanh dài, nhưng trong kỳ không có hoặc có ít doanh thu bán hàng, được phép kết chuyển chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp một phần, phần còn lại kết chuyển vào chi phí trả trước để phân bổ vào chi phí kỳ sau.

– Thế chấp, ký cược, ký quỹ ngắn hạn: Phản ánh các khoản tiền, vật tư, tài sản … doanh nghiệp mang đi thế chấp, ký quỹ, ký cược ngắn hạn (có thời gian thu hồi 1 năm) tại ngân hàng, kho bạc, tổ chức kinh tế khác.

1.5 Hàng tồn kho 

Hàng tồn kho: Là những tài sản:

– Được giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường;

– Đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang;

– Nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ.

Hàng tồn kho bao gồm:

– Hàng mua đang đi trên đường :

+ Hàng hóa, vật tư mua ngoài đã trả tiền hoặc chấp nhận thanh toán nhưng còn để ở kho người bán, ở bến cảng, bến bãi, trên đường vận chuyển.

+ Hàng hóa vật tư mua về nhưng chờ kiểm nghiệm, kiểm nhận.

– Nguyên vật liệu : Là những đối tượng lao động doanh nghiệp mua ngoài hoặc tự sản xuất ra dùng cho mục đích sản xuất ra sản phẩm của doanh nghiệp. Bao gồm:

+ Nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế.

+ Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản, phế liệu thu hồi.

– Công cụ, dụng cụ: Là những tư liệu lao động không có đủ tiêu chuẩn về giá trị và thời gian sử dụng theo quy định đối với tài sản cố định. Vì vậy nó được quản lý và hạch toán như nguyên vật liệu và TSCĐ.

– Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (giá trị sản phẩm dở dang): Là chi phí sản xuất bỏ ra nhằm mục đích chế tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh nhưng tại một thời điểm nhất định (cuối kỳ) chi phí này chưa chế tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh nó bao gồm 3 yếu tố chi phí :

+ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.

+ Chi phí nhân công trực tiếp.

+ Chi phí sản xuất chung.

– Thành phẩm: Là giá trị những sản phẩm đã kết thúc quá trình sản xuất do các phân xưởng sản xuất ra hoặc thuê ngoài gia công đã xong được kiểm nghiệm phù hợp với các tiêu chuẩn kỹ thuật, được nhập kho để tiêu thụ.

Như vậy chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai mặt khác nhau của quá trình sản xuất, một bên là yếu tố chi phí “đầu vào” và một bên là kết quả sản xuất ở “đầu ra”. Nhưng chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ mật thiết với nhau vì nó có nguồn gốc giống nhau (bao gồm 3 yếu tố chi phí) chỉ khác nhau về phạm vi và hình thái biểu hiện. Chi phí sản xuất được tính trong phạm vi giới hạn từng kỳ nhất định (tháng, quý, năm) và chi phí sản xuất trong từng kỳ có liên quan đến hai bộ phận khác nhau. Giá trị sản phẩm đã hoàn thành và giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ.

– Hàng hóa: Là giá trị các loại vật tư, sản phẩm doanh nghiệp mua về với mục đích để bán (bán buôn hoặc lẻ).

– Hàng gửi đi bán : Phản ánh giá trị hàng hóa, sản phẩm đã gửi hoặc chuyển đến cho khách hàng nhưng chưa được chấp nhận thanh toán. (Giá trị thực tế của sản phẩm, hàng hóa nhờ đại lý bán, ký gửi đã bàn giao cho khách hàng theo hợp đồng nhưng chưa được chấp nhận thanh toán).

– Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: là dự phòng phần giá trị bị tổn thất do giá vật tư, thành phẩm, hàng hóa tồn kho bị giảm. Để phản ánh đúng giá trị thực tế của hàng tồn kho, nhằm đưa ra một hình ảnh trung thực về tài sản của doanh nghiệp khi lập báo cáo tài chính vào cuối kỳ hạch toán.

b. Tài sản dài hạn 

Tài sản dài hạn là những tài sản có giá trị lớn, có thời gian sử dụng, luân chuyển và thu hồi vốn trên một năm hoặc trên một chu kỳ sản xuất kinh doanh.

– Tài sản cố định hữu hình : là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất thoả mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định hữu hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu như nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải…

– Tài sản cố định thuê tài chính : là những TSCĐ mà doanh nghiệp thuê của công ty cho thuê tài chính. Khi kết thúc thời hạn thuê, bên thuê được quyền lựa chọn mua lại tài sản thuê hoặc tiếp tục thuê theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng thuê tài chính. Tổng số tiền thuê một loại tài sản quy định tại hợp đồng thuê tài chính ít nhất phải tương đương với giá trị của tài sản đó tại thời điểm ký hợp đồng.

– Tài sản cố định vô hình : là những tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện một lượng giá trị đã được đầu tư thoả mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định vô hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, như một số chi phí liên quan trực tiếp tới đất sử dụng; chi phí về quyền phát hành, bằng phát minh, bằng sáng chế, bản quyền tác giả…

– Hao mòn tài sản cố định : là sự giảm dần giá trị sử dụng và giá trị của tài sản cố định do tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh, do bào mòn của tự nhiên, do tiến bộ kỹ thuật… trong quá trình hoạt động của tài sản cố định.

– Đầu tư chứng khoán dài hạn: Là dùng tiền mua các chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu) có thời gian thu hồi vốn trên một năm.

– Góp vốn liên doanh dài hạn: Là hoạt động đầu tư tài chính mà doanh nghiệp dùng tiền, tài sản của mình để đầu tư với một doanh nghiệp khác để cùng nhau chia thu nhập hoặc chịu rủi ro theo tỷ lệ vốn góp.

– Đầu tư dài hạn khác : Như đầu tư kinh doanh bất động sản, cho vay vốn, cho thuê tài sản cố định theo phương thức thuê tài chính mà thời hạn thu hồi vốn trên một năm.

– Dự phòng giảm giá đầu tư tài chính dài hạn: là dự phòng phần giá trị bị tổn thất do các loại chứng khoán đầu tư của doanh nghiệp bị giảm giá; giá trị các khoản đầu tư tài chính bị tổn thất do tổ chức kinh tế mà doanh nghiệp đang đầu tư vào bị lỗ.

– Xây dựng cơ bản dở dang : Là chi phí bỏ ra mua sắm hoặc xây dựng, sửa chữa tài sản cố định chưa hoàn thành. Bao gồm :

+ Chi phí mua sắm tài sản cố định chưa nghiệm thu, bàn giao hoặc chi phí cải tạo, nâng cấp tài sản cố định chưa xong.

+ Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản chưa hoàn thành, bàn giao.

+ Chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định của doanh nghiệp đến cuối kỳ chưa hoàn thành, bàn giao.

– Ký quỹ, ký cược dài hạn : Phản ánh số tiền mà doanh nghiệp đem đi ký quỹ, ký cược dài hạn thời gian từ một năm trở lên.

c. Nợ phải trả 

Nợ phải trả: Là các khoản nợ phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà doanh nghiệp phải trả, phải thanh toán cho các chủ nợ như nợ vay ngân hàng, phải trả người bán, nợ thuế, nợ lương … bao gồm :

– Vay ngắn hạn : Là các khoản tiền vay (vay ngân hàng, vay của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài doanh nghiệp) có thời hạn trả trong vòng một năm kể từ ngày vay.

– Nợ dài hạn đến hạn trả : Là các khoản vay dài hạn, nợ dài hạn sẽ phải trả cho chủ nợ trong niên độ

kế toán hiện hành.

– Phải trả cho người bán : Các khoản tiền mà doanh nghiệp mua vật liệu, hàng hóa, dịch vụ chưa thanh toán cho người bán, người cung ứng dịch vụ.

– Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước : Các khoản thuế, lệ phí mà doanh nghiệp có nghĩa vụ phải nộp ngân sách như thuế VAT, thuế TTĐB, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tài nguyên, thuế nhà đất …

– Phải trả người lao động : Bao gồm tiền lương, tiền công, tiền thưởng và các khoản phải trả khác thuộc về thu nhập của công nhân viên.

– Chi phí phải trả : Các khoản được ghi nhận là chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ nhưng thực tế chưa phát sinh (chưa chi), mà sẽ chi trong kỳ kế toán sau cho các đối tượng chịu chi phí để đảm bảo khi chi phí phát sinh không gây đột biến cho chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ như :

+ Chi phí tiền lương cho công nhân sản xuất trong thời gian đi phép.

+ Chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định có dự trù trước công việc cho năm kế hoạch hoặc một số niên độ kế toán.

+ Các khoản lãi tiền vay chưa đến kỳ trả lãi, phải ghi vào chi phí trong kỳ này.

– Phải trả nội bộ : Phản ánh các khoản phải trả giữa doanh nghiệp với các đơn vị trực thuộc, phụ thuộc (đơn vị thành viên) và giữa các đơn vị trực thuộc trong một doanh nghiệp độc lập.

– Phải trả, phải nộp khác :

+ Trị giá tài sản thừa chưa xác định rõ nguyên nhân, còn chờ quyết định xử lý của cấp trên.

+ Giá trị tài sản thừa phải trả cho cá nhân, tổ chức kinh tế theo qui định của cấp trên.

+ BHXH (22%), BHYT (4,5%), KPCĐ (2%), BHTN(2%).

+ Các khoản phải trả cho cá nhân, đơn vị bên ngoài khi nhận ký quỹ, ký cược ngắn hạn.

+ Lãi phải trả cho các bên tham gia liên doanh.

– Vay dài hạn : Phản ánh các khoản tiền vay dài hạn của ngân hàng hay các tổ chức kinh tế khác để xây dựng cơ bản hay mua sắm tài sản cố định (máy móc, thiết bị).

– Nợ dài hạn : Các khoản nợ như nợ thuê tài sản cố định thuê tài chính hay các khoản nợ dài hạn khác.

– Nhận ký quỹ, ký cược dài hạn : Các khoản tiền mà doanh nghiệp nhận ký quỹ, ký cược dài hạn của các đơn vị, cá nhân bên ngoài (trên một năm) để đảm bảo các dịch vụ liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị như : hợp đồng đại lý, hợp đồng kinh tế giao hàng đúng tiến độ (nhận ký quỹ, ký cược dài hạn bằng hiện vật không theo dõi ở nội dung này).

– Quỹ khen thưởng, phúc lợi : Dùng để khen thưởng CBCNV có thành tích và trang trải các hoạt

động phúc lợi của doanh nghiệp.

d. Nguồn vốn chủ sở hữu 

Là số vốn chủ doanh nghiệp không phải trả (không phải cam kết thanh toán) nó bao gồm vốn đầu tư của chủ sở hữu và các quỹ của doanh nghiệp, …

– Vốn đầu tư của chủ sở hữu :

+ Doanh nghiệp Nhà nước : Nguồn vốn kinh doanh do ngân sách cấp và được bổ sung từ thu nhập trong SXKD hoặc do biếu, tặng, nhận vốn góp liên doanh …

+ Công ty cổ phần : Vốn đầu tư của chủ sở hữu hình thành do vốn của các cổ đông góp vào (mua cổ phiếu) và được bổ sung từ thặng dư vốn cổ phần, thu nhập trong quá trình sản xuất kinh doanh hoặc góp vốn liên doanh, mua cổ phiếu ngân quỹ.

+ Công ty TNHH : Vốn đầu tư của chủ sở hữu do các bên tham gia liên doanh góp vốn và được bổ sung từ kết quả sản xuất kinh doanh.

+ Doanh nghiệp tư nhân: Do chủ doanh nghiệp bỏ vốn ra

– Chênh lệch đánh giá lại tài sản : Phản ánh giá trị chênh lệch (tăng hay giảm) của tài sản khi có quyết định kiểm kê đánh giá lại tài sản (nhà nước, HĐQT, sáng lập viên).

– Chênh lệch tỷ giá : Phản ánh số chênh lệch tỷ giá (tăng hay giảm) của số ngoại tệ hiện có của doanh nghiệp phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh.

– Quỹ đầu tư phát triển : Dùng để đầu tư phát triển, mở rộng, đổi mới trang thiết bị máy móc, dây chuyền công nghệ, nghiên cứu ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao trình độ chuyên môn kỷ thuật cho công nhân viên, bổ sung vốn lưu động, góp vốn liên doanh, mua cổ phiếu …

– Quỹ dự phòng tài chính : Để bù đắp các khoản thiệt hại, tổn thất về tài sản do thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, những rủi ro trong kinh doanh không được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ (sau khi đã trừ các khoản đền bù thiệt hại của cơ quan bảo hiểm).

– Lãi chưa phân phối: phản ánh kết quả kinh doanh (lợi nhuận, lỗ) sau thuế thu nhập doanh nghiệp và tình hình phân chia lợi nhuận hoặc xử lý lỗ của doanh nghiệp

– Nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản : Do ngân sách cấp hoặc cấp trên cấp, do cổ đông góp vốn, do bổ sung từ kết quả kinh doanh.

– Quỹ quản lý cấp trên : Phản ánh quá trình hình thành, thanh quyết toán nguồn kinh phí quản lý của cấp trên, quỹ này do các đơn vị thành viên nộp lên, dùng để chi tiêu cho bộ máy quản lý của cấp trên.

– Nguồn kinh phí sự nghiệp: Phản ánh tình hình tiếp nhận và quyết toán số kinh phí sự nghiệp đã sử dụng ở các doanh nghiệp được Nhà nước cấp kinh phí sự nghiệp để thực hiện những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội do cấp trên hoặc nhà nước giao, không vì mục đích lợi nhuận.

– Nguồn kinh phí đã hình thành tài sản cố định : Phản ánh nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước cấp đã hình thành tài sản cố định phục vụ cho hoạt động sự nghiệp.

Trong quá trình sản xuất kinh doanh các loại tài sản, nguồn vốn thường xuyên vận động, thay đổi. Việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời số hiện có và sự vận động của từng loại tài sản, từng loại nguồn vốn nêu trên là nội dung cơ bản của công tác hạch toán kế toán.

Như vậy từng loại tài sản, nguồn vốn nêu trên và sự vận động của nó trong quá trình sản xuất kinh doanh là đối tượng cụ thể mà kế toán phải phản ánh và giám đốc.

4. Mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn 

Tài sản và nguồn vốn có mối quan hệ mật thiết với nhau thể hiện ở đặc điểm: bất kỳ một tài sản nào cũng được hình thành được từ một hoặc một số nguồn nhất định và một nguồn có thể tham gia hình thành nên một hoặc nhiều tài sản khác.

Về mặt giá trị nếu đứng trên giác độ phân loại đối tượng nghiên cứu thì chúng ta thấy rằng tài sản và nguồn vốn là hai cách phân loại khác nhau để phản ánh vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó tổng giá trị tài sản bao giờ cũng bằng tổng nguồn hình thành tài sản.

Ta có phương trình kế toán

Tài sản = Nguồn vốn 

Hay: Tổng tài sản = Nợ phải trả + Nguồn vốn chủ sở hữu 

5. Những nguyên tắc cơ bản của kế toán 

a. Các khái niệm cơ bản 

Đơn vị kế toán:

Đơn vị kế toán là những đối tượng theo Luật kế toán Việt Nam 2003. Các đơn vị kế toán có thể là:

+ Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, tổ chức có sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước;

+ Đơn vị sự nghiệp, tổ chức không sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước;

+ Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế được thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam; chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam ;

+ Hợp tác xã;

+ Hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác;

Khái niệm đơn vị kế toán đòi hỏi hệ thống chứng từ, tài khoản kế toán, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính cũng như các nội dung qui định của hệ thống kế toán được tổ chức, vận dụng để ghi chép và báo cáo về tình hình tài chính và tình hình hoạt động của các đơn vị chứ không phải tổ chức riêng cho một cá nhân nào trong một đơn vị.

Đơn vị tiền tệ kế toán:

Đơn vị tiền tệ là đồng Việt Nam (ký hiệu quốc gia là “đ”, ký hiệu quốc tế là “VND”). Trong trường hợp nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh là ngoại tệ, phải ghi theo nguyên tệ và đồng Việt Nam theo tỷ giá hối đoái thực tế hoặc quy đổi theo tỷ giá hối đoái do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm phát sinh, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; đối với loại ngoại tệ không có tỷ giá hối đoái với đồng Việt Nam thì phải quy đổi thông qua một loại ngoại tệ có tỷ giá hối đoái với đồng Việt Nam.

Đơn vị kế toán chủ yếu thu, chi bằng ngoại tệ thì được chọn một loại ngoại tệ do Bộ Tài chính quy định làm đơn vị tiền tệ để kế toán, nhưng khi lập báo cáo tài chính sử dụng tại Việt Nam phải quy đổi ra đồng Việt Nam theo tỷ giá hối đoái do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm khóa sổ lập báo cáo tài chính, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Kì kế toán:

Kì kế toán là thời gian qui định mà các số liệu, thông tin kế toán của một đơn vị kế toán phải được báo cáo.

Kì kế toán gồm kì kế toán năm, kì kế toán quý và kì kế toán tháng.

Tài sản:

Tài sản là nguồn lực do doanh nghiệp kiểm soát được và có thể thu được lợi ích kinh tế trong tương lai.

Doanh thu và thu nhập khác:

Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kì kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường và các hoạt động khác của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.

Chi phí:

Là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích trong kì kế toán dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu.

Nợ phải trả:

Là nghĩa vụ hiện tại của doanh nghiệp phát sinh từ các giao dịch và sự kiện đã qua mà doanh nghiệp phải thanh toán từ các nguồn lực của mình.

Vốn chủ sở hữu:

Là giá trị của doanh nghiệp được tính bằng số chênh lệch giữa giá trị tài sản và nợ phải trả.

b. Các nguyên tắc kế toán cơ bản

(1) Cơ sở dồn tích

Nguyên tắc này đòi hỏi mọi nghiệp vụ kinh tế tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, thu nhập khác, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. Báo cáo tài chính lập trên cơ sở dồn tích phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

(2) Hoạt động liên tục

Theo nguyên tắc này, báo cáo tài chính phải được lập trên cơ sở giả định là doanh nghiệp đang hoạt động liên tục và sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh bình thường trong tương lai gần, nghĩa là doanh nghiệp không có ý định cũng như không buộc phải ngừng hoạt động hoặc phải thu hẹp đáng kể qui mô hoạt động của mình. Trường hợp thực tế khác với giả định hoạt động liên tục thì báo cáo tài chính phải lập trên một cơ sở khác và phải giải thích cơ sở đã sử dụng để lập báo cáo tài chính.

(3) Giá gốc

Giá gốc của tài sản được tính theo số tiền hoặc khoản tương đương tiền đã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản đó vào thời điểm tài sản đó được ghi nhận. Nguyên tắc này đòi hỏi các loại tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, thu nhập khác, chi phí phải được ghi nhận theo giá gốc. Đơn vị kế toán không được tự điều chỉnh lại giá gốc, trừ trường hợp pháp luật hoặc chuẩn mực kế toán cụ thể có qui định khác.

(4) Phù hợp

Việc ghi nhận doanh thu, chi phí phải phù hợp với nhau. Khi ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng có liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó. Chi phí tương ứng với doanh thu gồm chi phí của kỳ tạo ra doanh thu và chi phí của các kỳ trước hoặc chi phí phải trả nhưng liên quan đến doanh thu của kỳ đó.

(5) Nhất quán

Nguyên tắc này đòi hỏi các chính sách và phương pháp kế toán doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng thống nhất ít nhất trong kì kế toán năm. Trường hợp có thay đổi chính sách và phương pháp kế toán đã chọn thì phải giải trình lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi đó trong thuyết minh BCTC.

(60 Thận trọng

Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn.

Nguyên tắc thận trọng đòi hỏi:

– Phải lập các khoản dự phòng nhưng không lập quá lớn.

– Không đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và các khoản thu nhập.

– Không đánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí.

Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế, còn chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí.

(7) Trọng yếu

Thông tin được coi là trọng yếu trong trường hợp nếu thiếu thông tin hoặc thông tin thiếu chính xác có thể làm sai lệch đáng kể BCTC, làm ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng BCTC. Tính trọng yếu của thông tin phải được xem xét trên cả phương diện định lượng và định tính.

6. Nhiệm vụ, yêu cầu, đặc điểm của công tác kế toán 

6.1 Nhiệm vụ của kế toán 

Với chức năng phản ánh và giám đốc toàn bộ các hoạt động kinh tế của doanh nghiệp, kế toán có những nhiệm vụ cơ bản sau :

– Thu thập, xử lý thông tin, số liệu kế toán theo đối tượng và nội dung công việc kế toán, theo chuẩn mực và chế độ kế toán.

– Kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi tài chính, các nghĩa vụ thu, nộp, thanh toán nợ; kiểm tra việc quản lý, sử dụng tài sản và nguồn hình thành tài sản; phát hiện và ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật về tài chính, kế toán.

– Phân tích thông tin, số liệu kế toán; tham mưu, đề xuất các giải pháp phục vụ yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính của đơn vị kế toán.

– Cung cấp thông tin, số liệu kế toán theo quy định của pháp luật.

6.2 Yêu cầu đối với công tác kế toán 

Để phát huy đầy đủ chức năng, vai trò và nhiệm vụ nói trên, kế toán phải đảm bảo các yêu cầu sau

(1).Trung thực

Các thông tin và số liệu kế toán phải được ghi chép và báo cáo trên cơ sở các bằng chứng đầy đủ, khách quan và đúng với thực tế về hiện trạng, bản chất nội dung và giá trị của nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

(2) Khách quan

Các thông tin và số liệu kế toán phải được ghi chép và báo cáo đúng với thực tế, không bị xuyên tạc, không bị bóp méo.

(3) Đầy đủ

Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến kỳ kế toán phải được ghi chép và báo cáo đầy đủ, không bị bỏ sót.

(4) Kịp thời

Các thông tin và số liệu kế toán phải được ghi chép và báo cáo kịp thời, đúng hoặc trước thời hạn quy định, không được chậm trễ.

(5) Dễ hiểu

Các thông tin và số liệu kế toán trình bày trong báo cáo tài chính phải rõ ràng, dễ hiểu đối với người sử dụng. Người sử dụng ở đây được hiểu là người có hiểu biết về kinh doanh, về kinh tế, tài chính, kế toán ở mức trung bình. Thông tin về những vấn đề phức tạp trong báo cáo tài chính phải được giải trình trong phần thuyết minh.

(6) Có thể so sánh

Các thông tin và số liệu kế toán giữa các kỳ kế toán trong một doanh nghiệp và giữa các doanh nghiệp chỉ có thể so sánh được khi tính toán và trình bày nhất quán. Trường hợp không nhất quán thì phải giải trình trong phần thuyết minh để ngời sử dụng báo cáo tài chính có thể so sánh thông tin giữa các kỳ kế toán, giữa các doanh nghiệp hoặc giữa thông tin thực hiện với thông tin dự toán, kế hoạch

7. Đặc điểm của kế toán 

Cơ sở ghi sổ sách kế toán là những chứng từ gốc hợp lệ, đảm bảo thông tin chính xác và có cơ sở hợp lý. Sử dụng cả ba loại thước đo: giá trị, hiện vật và thời gian. Nhưng chủ yếu là giá trị.

Thông tin số liệu: Bằng hệ thống biểu mẫu báo cáo theo qui định của Nhà nước (thông tin bên ngoài) và theo các biểu mẫu báo cáo do giám đốc qui định (đối với thông tin nội bộ).

Phạm vi sử dụng số liệu: Trong nội bộ đơn vị kinh tế, các cơ quan chức năng Nhà nước, nhà đầu tư, ngân hàng, người cung cấp.

Tải Giá trình Nguyên lý kế toán DOWNLOAD

Trên đây là tài liệu full bộ bài giảng nguyên lý kế toán của kế toán Việt Hưng. Chúc các bạn có những khởi đầu thuận lợi khi bước vào nghề này nhé. 

BÀI LIÊN QUAN:Bài tập nguyên lý kế toán có đáp án chi tiết nhất 2022Các bài tập nguyên lý kế toán có lời giải trên 4 tài liệuBài tập cơ bản định khoản các khoản giảm trừ doanh thuBài tập nguyên lý kế toán: Bài 1 (có lời giải chi tiết)Bài tập: Hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ 0 0 Bình chọnBình chọn