Gia Vị - Một Trong Những Yếu Tố Cơ Bản Tạo Nên Văn Hóa ẩm Thực Việt

Gia vị là một trong số những nét văn hóa đặc trưng trong ẩm thực Việt Nam. Nước ta không chỉ đa dạng về nguyên liệu chế biến mà con đa dạng về cách nêm nếm gia vị. Để có một món ăn thơm ngon tròn vị thì người Việt đã dựng lên các nguyên tắc phối hợp gia vị với nhau lấy hài hòa làm gốc. Nhờ vào đó mà món ăn càng thêm ngon miệng và hấp dẫn hơn đồng thời tạo nên hương vị đặc trưng của ẩm thực Việt Nam. Cùng tìm hiểu nguyên tắc phối hợp gia vị độc đáo được đề cập qua bài viết dưới đây.

Mục Lục

• Sự đa dạng của gia vị trong văn hóa ẩm thực Việt Nam
• Các nguyên tắc phối hợp gia vị riêng biệt của ẩm thực Việt
  • Sử dụng gia vị để khử mùi tanh trong thức ăn
  • Phối hợp theo nét đặc trưng thời tiết của từng vùng miền
  • Phối hợp theo khẩu vị chung của người Việt

Sự đa dạng của gia vị trong văn hóa ẩm thực Việt Nam

Theo các chuyên gia ẩm thực, gia vị để chế biến món ăn Việt rất phong phú, gồm húng thơm, tía tô, kinh giới, hành, thìa là, mùi tàu… Ớt, hạt tiêu, sả, hẹ, tỏi, gừng, chanh quả hoặc lá non; gia vị lên men như mẻ, mắm tôm, bỗng rượu, dấm thanh hoặc kẹo đắng, nước cốt dừa cũng là chất xúc tác làm nên vô số món ăn đặc trưng của người Việt.

Hành tím, tỏi cần thiết với các món thịt và rau xanh. Khi dùng, đầu bếp sẽ thái hành ra từng lát mỏng, còn tỏi phải giã hoặc đập dập dùng tẩm ướp nguyên liệu trong giai đoạn sơ chế hoặc xào nấu. Hành lá khiến món ăn dậy mùi. Riềng và sả giúp giò heo ngon, thịt hon bắt mắt, kích thích vị giác. Các món từ đặc sản đến bình dân, truyền thống hay hiện đại của người Việt không thể thiếu gia vị đi kèm. Nghệ thuật sử dụng gia vị còn tạo nét chấm phá ấn tượng trong văn hóa ẩm thực vùng miền.

Các nguyên tắc phối hợp gia vị riêng biệt của ẩm thực Việt

Sử dụng gia vị để khử mùi tanh trong thức ăn

Sử dụng nhiều gia vị có thể khử mùi tanh có trong thức ăn. Điển hình là món cá kho trong ẩm thực Việt sử dụng tới 5 loại nguyên liệu gia vị khác nhau từ nước mắm, ớt bột, ớt tươi, bột ngọt, tiêu, đường,…Ngoài việc khử mùi tanh có trong cá, chúng còn giúp tăng hương vị món ăn, tăng phần đậm đà và hợp khẩu vị nhiều người hơn. Mặc dù trong ẩm thực của người Ấn Độ, việc sử dụng gia vị còn đa dạng và nhiều hơn cả nước ta. Tuy nhiên, sự khéo léo lựa chọn thực phẩm hay nói rõ hơn là nguyên tắc phối hợp gia vị của người Việt vẫn nhẹ tay và hợp với nhiều quốc gia trên thế giới hơn.

Ngược lại với một số thực phẩm khác bạn nên “nhẹ tay”. Hoặc hạn chế sử dụng gia vị để giữ nguyên được đúng hương vị của chúng. Cũng giống như món kho quẹt ngon khét tiếng miền Tây Nam Bộ, nhắc đến là thèm như cơm cháy + rau củ + kho quẹt. Để thực khách tận hưởng được mùi hương loại gạo thơm, hay vị béo bùi của các loại rau củ. Thì khi luộc người ta cũng chỉ luộc trần hoặc cho một ít muối mà thôi. Thịt được cắt nhỏ, riêu lửa, đã nêm nếm khá đậm vị. Khi đi kèm với cơm cháy và rau củ sẽ cho ra một món ăn dân giã nhưng lại ngon hết sẩy.

Phối hợp theo nét đặc trưng thời tiết của từng vùng miền

Nói đến yếu tố này, chắc hẳn nhiều bạn đọc sẽ rất ngạc nhiên. Nhưng chính xác, thời tiết đã “can thiệp” vào khẩu vị của chúng ta. Sự khác biệt thời tiết giữa 3 vùng miền Bắc – Trung – Nam. Được cho là nguyên nhân chính tác động đến cách phối hợp nguyên liệu và gia vị trong món Việt cũng khác biệt. Từ đó, ẩm thực Việt cũng dần đa dạng và độc đáo đến kì diệu. Do đó, bạn phải cần căn cứ vào thời tiết để sử dụng cho gia vị sao cho hợp lí.

Thử tưởng tượng giữa 1 ngày đông giá rét. Được ăn 1 tô mì nóng kèm với kim chi cay nồng thế thì còn gì bằng. Tuy nhiên, chúng sẽ giảm bớt phần nào hấp dẫn nếu ăn giữa 1 ngày hè nóng bức. Và đồng thời, nêm ít gia vị, hạn chế sử dụng ăn các món cay nóng. Thường xuyên nấu các món thanh nhẹ mát, dễ tiêu như hầm, luộc, nấu canh,…

Một ví dụ điển hình về sự kết hợp gia vị theo từng vùng được thể hiện qua món canh chua của 3 miền với những hương vị đặc trưng riêng. Nếu như món canh chua của người miền Bắc có vị chua thanh của mẻ, trái sấu và mùi thơm thì là; miền Trung có vị chát của khế, cay của rớt, mùi thơm của hến; miền Nam lại có vị chua, ngọt của cá và các nguyên liệu như me hòa quyện vào nhau.

Phối hợp theo khẩu vị chung của người Việt

Ngoài khẩu vị chung, bạn cũng nên “để tâm” nguyên tắc phối hợp gia vị theo tuỳ theo mỗi thành viên trong đình của bạn. Có người thích cay, người lại thích ngọt, người thích chua, … để điều chỉnh tăng giảm các loại gia vị cho phù hợp.

Chung quy lại, việc tạo ra món ăn không chỉ để đáp ứng nhu cầu thiết yếu hàng ngày. Mà còn để thưởng thức, để tận hưởng, để ngắm nhìn. Hay sâu sắc hơn là để gởi gắm suy nghĩ nếp sống của con người qua từng món ăn. Dù không hay có tuân theo nguyên tắc phối hợp gia vị đi chăng nữa. Thì 1 bữa ăn thành công có nghĩa là mỗi người thưởng thức cảm thấy hài lòng. Hoặc hơn cả là yêu thích và muốn thử chúng lại lần thứ 2.

Xem thêm nhều thông tiin liên quan khác tạ Văn hóa Việt Nam.