Giáo án CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN - Tài Liệu Text

Có thể bạn quan tâm

Tải bản đầy đủ (.docx) (8 trang)

Trang chủ

Sư phạm

Sư phạm văn

giáo án CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (89.06 KB, 8 trang )

Tiết 67, 68Ngày soạn: 29/01/2018CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN(Tản Viên từ phán sự lục – trích Truyền kì mạn lục)- Nguyễn Dữ I.Mức độ cần đạtGiúp học sinh:- Thấy được phẩm chất dũng cảm, kiên cường của nhân vật chính Ngô TửVăn – đại biểu cho chính nghĩa chống lại những thế lực gian tà; qua đó củngcố lòng yêu chính nghĩa và niềm tự hào về người trí thức nước Việt.- Thấy được cái hay của nghệ thuật kể chuyện sinh động, hấp dẫn, giàu kịchtính của tác giả Truyền kì mạn lục.II.Trọng tâm kiến thức kĩ năng1. Kiến thức- Một số đặc trưng cơ bản của thể loại truyền kì.- Vẻ đẹp nhân vật Ngô Tử Văn – đại diện cho người tri thức nước Việt dũngcảm, kiên cường, yêu chính nghĩa, trọng công lí và có tinh thần dân tộcmạnh mẽ.- Kể chuyện có lớp lang, kết cấu truyện giàu kịch tính, hấp dẫn; tạo dựng thếgiới thực - ảo xen lẫn, hòa quyện.2. Kĩ năng- Đọc, tóm tắt một tác phẩm tự sự trung đại- Phân tích nhân vật trong truyện truyền kì.3. Thái độ Ủng hộ chính nghĩa, đấu tranh chống gian tà và niềm tự hào về tríthức Việt.III. Phương pháp, phương tiện1. Phương pháp- Nêu vấn đề.- Thuyết trình, diễn giảng.- Thảo luận nhóm.- Đàm thoại.2. Phương tiệnTrang 1- Giáo viên: Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 (tập 2), sách giáo viên, sáchhướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng, tài liệu tham khảo, giáo án, bảng phụ,phiếu học tập.- Học sinh: Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 (tập 2), vở soạn, vở ghi bài.IV. Các bước lên lớp1. Ổn định lớp (1’): Kiểm tra sĩ số, nề nếp.2. Kiểm tra bài cũ+ Câu hỏi: Bài học lịch sử rút ra từ việc khắc bia ghi tên tiến sĩ trong tácphẩm “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” của Thân Nhân Trung?3. Bài mới: Ở chương trình Ngữ Văn lớp 9, các em đã được học tác phẩmChuyện người con gái Nam Xương - một trong hai mươi truyện thuộc tácphẩm Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ. Hôm nay, chúng ta lại cùng nhautìm hiểu thêm một câu chuyện nữa trong tập truyện đó của ông, đó làChuyện chức phán sự đền Tản Viên. Câu chuyện phản ánh hiện thực xã hộiphong kiến đương thời với đầy rẫy tệ trạng thông qua các yếu tố hoangđường, kì ảo.Hoạt động của GV – HSHoạt động 1: Hướng dẫn HS tìmhiểu phần Tiểu dẫn.Thao tác 1: Tìm hiểu về tác giả.GV: Mời HS đọc phần Tiểu dẫn.HS: Đọc.GV: Phần Tiểu dẫn nêu lên những nộidung nào?HS: Trả lời.GV: Nêu một vài nét chính về tác giảNguyễn Dữ? (quê quán, xuất thân, tácphẩm nổi tiếng).HS: Trả lời.Thao tác 2: Tìm hiểu tác phẩmGV: Nêu những hiểu biết của em vềthể loại truyền kì và đặc trưng của nó?HS: Trả lời.GV bổ sung: Qua truyện truyền kìchúng ta sẽ thấy được đằng sau nhữngchi tiết hoang đường kì ảo (phi hiệnTrang 2Nội dung cần đạtI. Tìm hiểu chung1. Tác giả: Nguyễn Dữ- Sống vào khoảng thế kỉ XVI.- Quê quán: xã Đỗ Tùng – huyệnTrường Tân (nay thuộc huyệnThanh Miện tỉnh Hải Dương)- Ông xuất thân trong một gia đìnhkhoa bảng, từng đi thi và làm quannhưng không lâu sau thì lui về ở ẩn.- Tác phẩm nổi tiếng: Truyền kìmạn lục.2. Tác phẩm: Truyền kì mạn lục- Thể loại: Truyền kì - là một thểvăn xuôi tự sự thời trung đại phảnánh hiện thực lịch sử thông qua cácyếu tố kì ảo, hoang đường.- Truyền kì mạn lục – một “thiên cổkì bút” viết bằng chữ Hán, gồm 20truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉXVI.thực) lại là những vấn đề cốt lõi củahiện thực, thể hiện rõ quan niệm vàthái độ của tác giảGV: Giải thích nhan đề tác phẩm“Truyền kì mạn lục”.(Truyền kì: những chuyện kì lạ đượclưu truyền trong dân gian.Mạn lục: ghi chép một cách rộng rãi.→ Ghi chép một cách rộng rãi nhữngchuyện kì lạ được lưu truyền trongdân gian).Thao tác 3: Tìm hiểu văn bảnGV: Dựa vào phần đọc và soạn bài ởnhà, hãy chia bố cục văn bản và nêunội dung chính của từng phần?HS: Trả lời câu hỏi.- Tác phẩm vừa có giá trị hiện thựcvà giá trị nhân đạo cao, vừa là tuyệttác của thể loại truyền kì.3. Văn bản: Chuyện chức phán sựđền Tản Viêna. Xuất xứ: một trong hai mươitruyện được rút ra từ tập “Truyền kìmạn lục”.b. Bố cục: 4 phần.Đoạn 1: từ đầu đến “không cần gìcả”: Giới thiệu nhân vật Tử Văn vàhành động đốt đền.Đoạn 2: “Đốt đền xong…khó lòngthoát nạn”: Tử Văn gặp tên Bách hộhọ Thôi và Thổ thần.Đoạn 3: “Tử Văn vâng lời…khôngbệnh mà mất”: Tử Văn gặp DiêmVương, được minh oan và tiến cửlàm chức phán sự đền Tản Viên.Đoạn 4: phần còn lại: Cuộc gặp gỡtình cờ giữa quan phán sự với ngườiquen cũ và lời bình của tác giả.II. Đọc – hiểu văn bản1. Nhân vật của Ngô Tử Văna. Hoàn cảnh xuất thân- Tên chữ (tự): Ngô Tử Văn, tên(tục): Soạn.Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc –- Quê: người huyện Yên Dũng, đấthiểu văn bảnThao tác 1: Tìm hiều nhân vật Ngô Lạng Giang.- Tính tình: khảng khái, nóng nảy.Tử Văn- Phẩm chất: cương trực, dũng cảm,GV: Từ đầu câu chuyện tác giả đã giớitrọng công lí.thiệu NTV là một người như thế nào? → Giới thiệu nhân vật một cáchTừ đó nhận xét về cách giới thiệutrực tiếp, ngắn gọn, cụ thể; đặc biệtnhân vật của tác giả?là tính tình, phẩm chất bằng nhữngTrang 3HS: Trả lời.GV: Nhận xét và bổ sung.GV: Chia lớp thành 4 nhóm, trả lờicác câu hỏi thảo luận sau:Nhóm 1: Nguyên nhân nào dẫn đếnhành động đốt đền của NTV? Trướckhi đốt đền chàng đã làm gì?HS: Suy nghĩ trả lời.GV nhận xét, bổ sung.Nhóm 2: Ý nghĩa hành động đốt đềncủa NTV?HS: Đại diện nhóm trả lời.GV: Nhận xét, bổ sung.Nhóm 3: Sau khi đốt đền, NTV đãgặp phải hậu quả gì?HS: Đại diện nhóm trả lời.GV: Nhận xét, bổ sung.Nhóm 4: Phân tích diện mạo, lời nói,bản chất của tên tướng giặc? Thái độcủa NTV khi gặp tên tướng giặc?HS: Trả lờiGV: Nhận xét, bổ sung.Trang 4lời khen ngợi, khẳng định. Cáchgiới thiệu nhân vật (mở truyện) theokiểu truyền thống.→ Tác dụng: định hướng rõ cho sựtiếp nhận câu chuyện của ngườiđọc.b. Ngô Tử Văn – hànhđộng đốt đền- Lí do đốt đền: Vì tức giận trướcviệc “hưng yêu tác quái” của tênhung thần → Đốt đền trừ hại chodân.- Cách thực hiện: Tắm gội sạch sẽ,khấn trời đất, châm lửa đốt đền.→ Cẩn trọng, công khai,quyết liệt, đàng hoàng, tôntrọng thần linh.- Ý nghĩa hành động đốt đền:+ Thể hiện sự khảng khái, chínhtrực, dũng cảm, muốn vì dân trừbạo của kẻ sĩ.+ Thể hiện tinh thần dân tộc mạnhmẽ qua việc diệt trừ hồn ma têntướng giặc xâm lược hung bạo.- Hậu quả:+ Tử Văn bị “sốt nóng sốt rét”.+ Bị hồn ma tên tướng giặc mắngmỏ.+ Bị hắn đe dọa, quyết kiện Tử Vănở âm phủ.c. Ngô Tử Văn gặp Báchhộ họ Thôi- Hình ảnh hồn ma tên tướng giặc:+ Diện mạo: khôi ngô, cao lớn, đầuđội mũ trụ.+ Lời nói: tỏ vẻ hiểu biết.+ Bản chất thực: xảo trá, tham lam,hung ác.- Thái độ của Tử Văn: coi thường,mặc kệ, “vẫn cứ ngồi ngất ngưỡngtự nhiên”, tin vào việc làm chínhnghĩa của mình.d. Ngô Tử Văn gặp ThổthầnCuộc gặp gỡ với Thổ thần:Tiết 2:+ Giúp Tử Văn thấy rõ bản chất giảGV tiếp tục hướng dẫn HS tìm hiểumạo, xảo trá cùng những hành độngnhân vật Tử Văn theo bố cục văn bản tác oai tác quái của hồn ma tênGV: Cuộc gặp gỡ với Thổ thần có tác tướng giặc.+ Thổ thần mong Tử Văn quyết tâmdụng gì đến sự phát triển của cốtvà bày cách giúp chàng đối phó vớitruyện và nhân vật chính Tử Văn?tên tướng giặc.HS: Trà lời.→ Tạo ra sự phát triển lô gích choGV: Tại sao lại có vụ kiện ở âm phủ?câu chuyện.Hồn ma tên tướng giặc đã làm những → Thể hiện mong muốn diệt trừ tậnviệc gì?gốc thế lực xâm lược tàn ác, làmHS: Trả lời (Vì hồn ma tên tướng giặc sáng tỏ nỗi oan khuất và phục hồikiện NTV đốt đền/Giả mạo Thổ thần, danh vị cho Thổ thần nước Việt củaTử Văn.làm hại dân, qua mặt Diêm Vương)e. Ngô Tử Văn trong vụ xửGV: Vì sao hồn tên tướng giặc gây tộikiện của Diêm Vươngác như vậy mà vẫn tồn tại?- Tinh thần, thái độ của Tử Văn:HS: Suy nghĩ trả lời (Vì các thần ởđiềm nhiên, không hề khiếp sợcác đền miếu lân cận ăn của đút lóttrước cảnh địa ngục rùng rợn, quỷnên bao che cho kẻ ác, vì các phánsứ đe dọa. Một mực đòi kêu oan,quan của Diêm Vương chưa làm hếtđòi phán xét công khai, minh bạch.trách nhiệm, không theo sát thực tế).- Thái độ, lời lẽ tên tướng giặc: giảGV: Tinh thần, thái độ, lời nói của Tử hiệu, xảo trá, ra vẻ đáng thương,Văn trên đường bị quỷ sứ bắt đi, trong nhún nhường.→ Nghệ thuật tương phản đặc sắc.điện và trước Diêm Vương như thế* Ý nghĩa của việc Diêm Vươngnào?xử kiện:HS: Hoàn thành bảng phụ.- Thể hiện niềm tin của con ngườiLầnHồn ma DiêmTửthời trung đại: bên cạnh cõi trần cònVương Văncó một thế giới khác là âm phủ, nơiThứ 1 KhúmQuátĐiềmcon người sau khi chết sẽ đến đểnúm kêu mắngnhiên,nhận sự phán xét và thưởng phạt vềoan, tỏTV,khôngnhững việc làm của mình khi cònvẻ đáng bênhrun sợ,sống.thương, vựccứng- Thể hiện khát vọng công lí chưaTrang 5nhúnhồn ma cỏinhường.minhoan.Thứ 2 ĐổiCửĐềgiọngngười nghịnhânđếnDiêmnghĩa,đềnVươngrộngTảnđếnlượngViênđềnlấyTảnchứng Viêncớđể xácminhThứ 3 Bị nhốt Trừng Đượcvàophạtminhngụchồnoan vàCửu Uma,banbanthưởngthưởngchoTVGV: Nêu ý nghĩa của việc DiêmVương xử kiện?HS: Suy nghĩ trả lời.GV: Chức phán sự là chức quan nhưthế nào? Tại sao Tử Văn nhận chứcnày? Việc nhậm chức của Tử Văn có ýnghĩa như thế nào?HS: Suy nghĩ trả lời.Thao tác 2: Tìm hiểu ý nghĩa phêphán của tác phẩmGV: Tác giả muốn phê phán điều gì?HS: Trả lờiGV: Có phải tác giả chỉ đơn thuần phêphán hung thần và quan lại cõi âmkhông?HS: Suy nghĩa trả lờiTrang 6thực hiện được trong cuộc sống trầnthế của người xưa.- Có ý nghĩa khuyên răn con ngườisống đúng đắn, hợp lẽ phải, tránhlàm điều ác.* Quan phán sự: chức quan trôngcoi việc xử án ngày xưa (xem xétcác vụ kiện tụng, giúp việc chongười xử án), là chức quan thực thicông lí.- Tử Văn nhận chức phán sự là bởichàng là người chính trực, dũngcảm, trọng lẽ phải. Chàng muốnthực hiện công lí, diệt trừ gian tà, ácbá.- Ý nghĩa việc nhậm chức:+ Là một phần thưởng xứng đáng.+ Khích lệ mọi người dũng cảm đấutranh chống cái ác, bảo vệ công lí.2. Ngụ ý phê phán+ Hồn ma tên tướng giặc xâm lượcvới bản chất gian xảo, tham lamhung ác, đáng bị vạch mặt và trừngtrị.+ Thánh thần, quan lại ở cõi âm vìtham tiền đã tiếp tay cho kẻ ác, kẻxấu, gây nên bao nỗi khổ cho ngườidân lương thiện→ Đây cũng là hình chiếu chonhững bất công trong xã hội đươngthời: quan lại tham nhũng, vua xadân, người tốt chịu bất công, oantrái.3. Nghệ thuật kể chuyện- Kết cấu truyện giàu kịch tính vớinhững tình tiết lôi cuốn.- Cách dẫn dắt truyện hợp lô gích,khéo léo; cách kể tả sinh động, hấpdẫn.Thao tác 3: Tìm hiểu nghệ thuật kểchuyện của tác phẩmGV: Nêu những đặc sắc nghệ thuậtcủa tác phẩm?HS: Trả lời(Cuốn hút với nhiều kịch tính:- Chi tiết mở đầu truyện: Tử Văn đốtđền: đã gây sự chú ý và dự báo nhữngdiễn biến tiếp theo sẽ rất khác thường,thu hút người đọc đi sâu vào tình tiếtcâu chuyện.- Câu chuyện được thắt nút dần vớinhững xung đột ngày càng căngthẳng.+ Tử Văn thấy trong mình khó chịuđầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổilên một cơn sốt nóng, sốt rét. Sau đó,tên hung thần đến trách mắng, đe dọa.+ Thổ thần đến báo cho Tử Văn biếttên hung thần đã kiện chàng xuốngMinh ti và bày cách đối phó.+ Bệnh Tử Văn nặng thêm rồi bị quỷsứ bắt xuống Âm ti.+ Tử Văn bị giải đến trước DiêmVương, bị Diêm Vương quát mắng,nhưng vẫn bình tĩnh kể đầu đuôi sựviệc, lời nói, hành động rất cứng cỏi,không chịu nhún nhường.- Câu chuyện được mở nút: lời TửVăn được minh chứng, sự thực phơibày. Công lý được thực hiện: kẻ ác bịđền tội, người lương thiện được đềnTrang 7III. Tổng kết- Đề cao tinh thần khảng khái,cương trực dám đấu tranhchống lại cái ác, trừ hại chodân của Ngô Tử Văn, đồngthời thể hiện niềm tin công lí,chính nghĩa nhất định chiếnthắng gian tà.- Nghệ thuật kể chuyện lôicuốn, nhân vật chính đượcxây dựng sắc nét, tình tiết vàdiễn biến truyện giàu kịchđáp).Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổngkếtGV: Khái quát lại những nội dungchính của bài học?HS: Khái quát, tổng kết.GV: Bổ sung.GV: Gọi HS đọc Ghi nhớ/SGK/514.5.V.tính; truyện đã để lại ấntượng mạnh mẽ trong lòngngười đọc.Củng cố:Tính cách, phẩm chất của Ngô Tử Văn qua diễn biến truyện?Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm theo bố cục.Dặn dò:Nắm vững kiến thức đã học.Chuẩn bị bài “Phương pháp thuyết minh”.Rút kinh nghiệm…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………VI.Nhận xét của giáo viên hướng dẫn………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Trang 8