Giáo án Văn 8 Bài Phương Pháp Thuyết Minh

Hoạt động 1. HDHS tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:

- Đọc lại các văn bản thuyết minh vừa học: Huế, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Cây dừa Bình Định, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất,

H: Cho biết các văn bản ấy sử dụng những loại tri thức nào?( thuộc các môn khoa học nào?)

- Cây dừa Bình Định: tri thức khoa học địa lí.

- Tại sao lá cây có màu xanh lục: tri thức khoa học thực vật.

- Huế: tri thức khoa học văn hoá.

- Khởi nghĩa Nông Văn Vân: tri thức khoa học lịch sử.

- Con giun đất: tri thức khoa học sinh vật.

I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:

1. Quan sát, học tập tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:

a. Bài tập / 126

- Cây dừa Bình Định: tri thức khoa học địa lí.

- Tại sao lá cây có màu xanh lục: tri thức khoa học thực vật.

- Huế: tri thức khoa học văn hoá.

- Khởi nghĩa Nông Văn Vân: tri thức khoa học lịch sử.

- Con giun đất: tri thức khoa học sinh vật.

H: Để có tri thức ấy ta phải làm gì?

- Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức.

H: Bằng tưởng tượng, suy luận có thể làm bài văn thuyết minh được không?

- Không.

H: Trong các câu văn trên ta thường gặp từ nào?

( Là)

H: Sau từ “là” người ta cung cấp kiến thức gì về đối tượng?

- Chỉ ra đặc điểm, công dụng của sự vật.

H: Câu này có vị trí như thế nào trong bài thuyết minh?

- thường đứng đầu bài, đầu đoạn giữ vai trò giới thiệu, giải thích.

* Nhận xét:

- Muốn làm bài văn thuyết minh ta phải quan sát, học tập, tích luỹ tri thức .

- Không hư cấu tưởng tượng trong bài văn thuyết minh.

2. Phương pháp thuyết minh:

H: Em hiểu phương pháp nêu định nghĩa là phương pháp như thế nào?

- Đọc vd SGK- 127.

H: Đoạn 2 liệt kê điều gì?

- Liệt kê tác hại của bao bì nilon.

H: Phương pháp liệt kê có tác dụng như thế nào đối với việc trình bày tính chất của sự vật?

b.Phương pháp liệt kê:

- Là phương pháp kể ra các thuộc tính biểu hiện cùng loại của đối tượng thuyết minh.

H: Phương pháp nêu ví dụ có tác dụng gì trong văn bản thuyết minh?

c. Phương pháp nêu ví dụ:

- Nêu ví dụ để làm dẫn chứng cụ thể, thuyết phục người nghe,dễ nắm bắt .

H: Đoạn văn dùng những số liệu nào?nếu không có số liệu thông tin đưa ra sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

- Đọc ví dụ SGK tr 128.

d. Phương pháp dùng số liệu( con số) :

- Dùng số liệu làm cho sáng tỏ những thông tin về đối tượng thuyết minh để người đọc đễ hình dung .

H: Để làm nổi bật diện tích rộng của biển Thái Bình Dương tác giả làm như thế nào?

- So sánh: bằng ba đại dương khác.

Lớn gấp 14 lần BBD.

H: Văn bản nào đã học sử dụng phép so sánh để thuyết minh?

- Văn bản “ Ôn dịch, thuốc lá”: nguy hại của thuốc lá còn nặng hơn AIDS .

- Sự đáng sợ của thuốc lá so với cái đáng sợ của giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu.

Tác hai sâu xa tiềm ẩn của thuốc lá.

H: Phương pháp so sánh có tác dụng gì trong văn bản thuyết minh?

- Đọc lại văn bản thuyết minh “Huế”.

H: Tác giả trình bày những đặc điểm của Huế theo những mặt nào?

- Là thành phố đẹp, đẹp của thiên nhiên, đẹp của thơ, đẹp của những con người sáng tạo anh dũng.

e. Phương pháp so sánh.

- So sánh để làm nổi bật đặc điểm sự vật.

- Để người đọc dễ hình dung ra đặc điểm, hình ảnh của đối tượng thuyết minh.

H: Em hiểu như thế nào là phương pháp phân loại ? phân loại có tác dụng gì trong văn bản thuyết minh?

→ Chia nhỏ đối tượng để phân tích, xem xét về nhiều mặt của đối tượng đó.

Vậy: Muốn viết bài thuyết minh tốt yêu cầu người viết phải như thế nào?

- Đọc ghi nhớ- SGK/ 128

d. Phương pháp phân loại.

- Là phương pháp chia nhỏ đối tượng để xem xét. Chia đối tượng vốn có thành từng cá thể, thành từng loại theo một số tiêu chí.

3. Ghi nhớ (SGK/ 128)

Hoạt động 2. HDHS luyện tập:

- Đọc bài 1, nêu yêu cầu bài 1.

- HS làm bài.

- Y/c hs báo cáo kết quả trước lớp.

- HS nhận xét, giáo viên sửa chữa, bổ sung.

3. Ghi nhớ (SGK/ 128)

II. Luyện tập:

1. Bài tập1/128. Chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề trong “ôn dịch thuốc lá”.

- Bài viết thể hiện kiến thức của một bác sĩ ( khói thuốc lá vào phổi tác hại như thế nào, hại đến hồng cầu và động mạch ra sao).

- Kiến thức của người quan sát đời sống xã hội (hiểu một nét tâm lí: cho rằng hút thuốc lá văn minh, sang trọng, hút thuốc lá là ảnh hưởng tới mọi người xunh quanh, ảnh hưởng đến bữa ăn, gia đình.

- Kiến thức của một người tâm huyết với điều bức xúc của xã hội.

→ Muốn thuyết minh một vấn đề phải phát huy tối đa vốn kiến thức về vấn đề đó.

- Bài thuyết minh đáng tin cậy bởi những thông tin được đưa ra đều dựa trên cơ sở khoa học và hiểu biết thực tế khách quan của người viết

⇒ Muốn thuyết minh về vấn đề nào đòi hỏi người viết phải huy động tối đa vốn hiểu biết về vấn đề đó.

- Đọc bài 2, nêu yêu cầu bài tập.

- Thảo luận bàn 3 phút.

Báo cáo.

Nhận xét.

GV kết luận.

2. Bài tập 2/ 128

Bài :Ôn dịch, thuốc lá sử dụng phương pháp thuyết minh: phương pháp so sánh, đối chiếu; phân tích, nêu vấn đề để làm nổi bật tác hại của thuốc lá.

Đọc bài tập 3, xác định yêu cầu, làm bài.

GV hướng dẫn, bổ sung.

3. Bài tập 3/ 129

- Thuyết minh đòi hỏi kiến thức phải cụ thể, chính xác dựa trên những số liệu có thực, những sự thật có liên quan dến lịch sử.

- Bài “Ngã ba Đồng Lộc” sử dụng phương pháp : dùng số liệu, sự kiện cụ thể.

- Đọc bài tập 4, nêu yêu cầu bài tập.

- Gọi HS lên giải.

- HS và GV nhận xét, bổ sung.

4. Bài tập 4/ 129.

- Cách phân loại đó hợp lí vì ba loại đó không trùng lặp, không có trường hợp học sinh vừa ở loại này vừa ở loại khác.