Giáo Phận Công Giáo Tại Việt Nam – Wikipedia Tiếng Việt

Giáo hội Công giáo tại Việt Nam hiện tại được tổ chức theo địa giới gồm có 3 giáo tỉnh là Hà Nội, Huế và Sài Gòn. Mỗi giáo tỉnh nêu trên lại được chia thành các giáo phận cùng một tổng giáo phận. Hiện nay, Việt Nam có tất cả 27 đơn vị giáo phận (gồm 3 tổng giáo phận và 24 giáo phận). Quản trị mỗi tổng giáo phận là một tổng giám mục (trong lịch sử, riêng hai vị ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh có thể được giáo hoàng phong thêm tước hồng y), và quản trị mỗi giáo phận là một giám mục (hoặc giám quản nếu nơi này đang trống tòa). Các giáo phận có thể có duy nhất một giám mục phó và một số giam mục phụ tá đồng quản trị giáo phận dựa trên nhu cầu sinh hoạt tôn giáo trên địa bàn.

Hai Hạt Đại diện Tông Tòa (giáo phận tông tòa/địa phận) đầu tiên ở Việt Nam được thành lập vào năm 1659. Các giáo phận chính tòa được thành lập từ năm 1960. Tên của các giáo phận ở Việt Nam được đặt theo địa danh có tòa giám mục và nhà thờ chính tòa. Đến nay, giáo phận rộng lớn nhất là Hưng Hóa, trong khi giáo phận đông giáo dân nhất là Xuân Lộc; giáo phận nhỏ nhất là Bùi Chu, trong khi giáo phận ít giáo dân nhất là Lạng Sơn và Cao Bằng.

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Giai đoạn sơ khởi

[sửa | sửa mã nguồn]

Khâm định Việt sử Thông giám cương mục đề cập đến sự truyền bá đạo Công giáo vào Đại Việt năm 1533. Tiếp theo đó là những nỗ lực của một số cá nhân và nhóm truyền giáo khác. Các cộng đoàn tín hữu lâu bền hơn được thành lập từ khi các tu sĩ Dòng Tên tới truyền giáo tại Đàng Trong năm 1615 và tại Đàng Ngoài năm 1627. Để thuận lợi hơn trong vấn đề truyền giáo, ngày 3 tháng 11 năm 1534, Giáo hoàng Phaolô III ban Sắc chỉ Aequum Reputamus thiết lập Giáo phận Goa (Hạt Đại diện Tông tòa Goa) khởi từ mũi Hảo Vọng (Nam Phi) đến Nhật Bản, bao gồm quốc gia Đại Việt. Ngày 4 tháng 2 năm 1557, Giáo hoàng Phaolô IV ký Sắc chỉ Pro Exellenti Praeminentia thiết lập Giáo phận Malacca, bao gồm lãnh thổ Indonesia, Malaysia, Xiêm, Cam Bốt, Chàm, Đại Việt, Trung Hoa và Nhật Bản. Năm 1558, giáo sĩ Jorge da Santa Lucia, Dòng Đa Minh Bồ Đào Nha, được phong Giám mục tiên khởi Giáo phận Malacca. Đến ngày 23 tháng 1 năm 1576, Giáo hoàng Grêgôriô XIII ban Sắc chỉ Super Specula Militantis Ecclesiae, thành lập Giáo phận Macao, tách ra từ Giáo phận Malacca, gồm lãnh thổ Trung Hoa, Đại Việt và Nhật Bản.[1]

Vào ngày 9 tháng 9 năm 1659, Giáo hoàng Alexanđê VII ra sắc chỉ Super Cathedram[2] thiết lập hai Hạt Đại diện Tông tòa đầu tiên của Việt Nam trên cơ sở chia tách từ Giáo phận Macao. Giáo hoàng bổ nhiệm hai Giám mục: François Pallu hiệu tòa Heliopolis in Augustamnica và Pierre Lambert de la Motte hiệu tòa Berytus làm Giám mục tiên khởi cho hai Hạt Đại diện Tông tòa (cũng gọi là Địa phận hoặc Giáo phận Tông tòa) này với địa giới như sau:

• Hạt Đại diện Tông tòa Đàng Ngoài: bao gồm Đàng Ngoài, Lào, cùng với 5 tỉnh Nam Trung Quốc Vân Nam, Quý Châu, Hồ Quảng (Hồ Nam và Hồ Bắc ngày nay), Tứ Xuyên và Quảng Tây, trao cho Giám mục Pallu.
• Hạt Đại diện Tông tòa Đàng Trong: bao gồm Đàng Trong, cùng với các tỉnh Đông Nam Trung Quốc Chiết Giang, Phúc Kiến, Quảng Đông, Giang Tây và đảo Hải Nam, trao cho Giám mục Lambert.

Ngoài ra, sắc chỉ cũng thiết lập Hạt Đại diện Tông tòa Nam Kinh còn gồm cả Bắc Kinh, Sơn Tây, Sơn Đông, Triều Tiên và Tartaria nhưng chưa chỉ định giám mục.

Trong năm 1668, tại Ayutthaya (kinh đô cũ của Thái Lan), Giám mục Lambert de la Motte truyền chức linh mục cho các thầy giảng Giuse Trang và Luca Bền thuộc Đàng Trong, cùng với Bênêđictô Hiền và Gioan Huệ thuộc Đàng Ngoài. Đây là 4 vị linh mục tiên khởi của Giáo hội Công giáo Việt Nam. Năm 1669, Giám mục Lambert de la Motte truyền chức thêm 7 linh mục Việt Nam nữa. Năm 1670, ông chuẩn y thành lập Dòng Mến Thánh Giá cho các nữ tu Việt Nam.

Năm 1678, Giám mục Pallu từ Thái Lan về Roma, đề nghị tấn phong Giám mục cho 6 linh mục trong số các linh mục tiên khởi. Tuy nhiên đề nghị này đã bị Tòa Thánh bác bỏ.

Năm 1679, Hạt Đại diện Tông tòa Đàng Ngoài tách rời thành hai địa phận mới, lấy sông Hồng làm ranh giới (cụ thể là trục sông Lô–sông Hồng–sông Đào–sông Đáy). Hai địa phận Đàng Ngoài mới, gồm 2 Giám mục, 7 linh mục thừa sai người Pháp, 3 linh mục Dòng Đa Minh Tây Ban Nha, một số linh mục Dòng Tên và Dòng Âu Tinh, 11 linh mục người Việt và hơn 200.000 tín hữu, là:

• Hạt Đại diện Tông tòa Đông Đàng Ngoài: từ tả ngạn sông Hồng đến vùng ven biển, trao cho Giám mục François Deydier Phan.
• Hạt Đại diện Tông tòa Tây Đàng Ngoài: từ hữu ngạn sông Hồng đến biên giới Ai Lao, đặt dưới sự cai quản của Giám mục Jacques de Bourges Gia.

Năm 1693, Giám mục Deydier qua đời, Giám mục Bourges kiêm nhiệm Địa phận Đông Đàng Ngoài. Vì thiếu hụt thừa sai nên Địa phận Đông được bổ sung các nhà truyền giáo Dòng Đa Minh, Phan Sinh và Âu Tinh. Năm 1696, Giám mục Raimondo Lezzoli Cao được Tòa Thánh bổ nhiệm cai quản Địa phận Đông. Năm 1756, việc truyền giáo tại Đông Đàng Ngoài chính thức được giao cho Tỉnh Rất Thánh Mân Côi của Dòng Đa Minh, trụ sở tại Manila, Philippines.

Năm 1844, Giáo hoàng Grêgôriô XVI chia Hạt Đại diện Tông tòa Đàng Trong thành hai địa phận mới:

• Hạt Đại diện Tông tòa Đông Đàng Trong (từ Nam Quảng Bình đến Bình Thuận), do Giám mục Etienne-Théodore Cuénot Thể cai quản.
• Hạt Đại diện Tông tòa Tây Đàng Trong (Nam Kỳ lục tỉnh và Cao Miên), trao cho Giám mục Dominique Lefèbvre Ngãi cai quản.

Năm 1846, Hạt Đại diện Tông tòa Nam Đàng Ngoài – bao gồm Nghệ An, Hà Tĩnh và Bắc Quảng Bình tách từ Hạt Đại diện Tông tòa Tây Đàng Ngoài – được thành lập, do Giám mục Jean-Denis Gauthier Hậu coi sóc.

Năm 1848, Hạt Đại diện Tông tòa Trung Đàng Ngoài được thành lập, gồm phần lớn tỉnh Nam Định và Hưng Yên, tách từ Hạt Đại diện Tông tòa Đông Đàng Ngoài, giao cho Giám mục D. Martin Gia cai quản.

Năm 1850, Hạt Đại diện Tông tòa Bắc Đàng Trong được tách từ Hạt Đại diện Tông tòa Đông Đàng Trong, bao gồm Nam Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên, do Giám mục Pellerin Phan cai quản. Cũng trong năm này, một địa phận mới được tách ra từ Tây Đàng Trong là Hạt Đại diện Tông tòa Cao Miên, Giám mục Jean-Claude Miche Mịch được chỉ định làm Đại diện Tông tòa.

Hậu kỳ cận đại

[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1868, hai tỉnh Hà Tiên và Châu Đốc của Nam Kỳ lục tỉnh được sáp nhập vào Hạt Đại diện Tông tòa Cao Miên.

Năm 1883, Hạt Đại diện Tông tòa Bắc Đàng Ngoài được thành lập, tách rời từ Hạt Đại diện Tông tòa Đông Đàng ngoài, và bao gồm các tỉnh Bắc Ninh, Thái Nguyên, Lạng Sơn và Cao Bằng, trao cho Giám mục Colomer Lễ coi sóc.

Năm 1895, Hạt Đại diện Tông tòa Thượng Đàng Ngoài (Đoài), gồm các tỉnh Sơn Tây, Yên Bái, Hòa Bình và Lai Châu, được thành lập và được trao cho Giám mục Paul Marie Raymond Lộc.

Năm 1901, Hạt Đại diện Tông tòa Duyên hải Đàng Ngoài (Thanh) được thành lập gồm hai tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa, cùng với tỉnh Hủa Phăn của Lào (có tỉnh lỵ là Sầm Nưa), tách rời từ Hạt Đại diện Tông tòa Tây Đàng Ngoài và đặt dưới sự cai quản của Giám mục Alexandre Marcou Thành. Năm 1905, tỉnh Bình Thuận được chuyển đổi từ Hạt Đại diện Tông tòa Đông Đàng Trong sang Tây Đàng Trong.

Năm 1913, Hạt Phủ doãn Tông tòa Lạng Sơn và Cao Bằng được thành lập, tách từ Hạt Đại diện Tông tòa Bắc Đàng Ngoài, và được ủy thác cho các thừa sai Dòng Đa Minh Lyon đảm trách.

Ngày 3 tháng 12 năm 1924, Giáo hoàng Piô XI đã cho đổi tên một loạt các Hạt Đại diện Tông tòa tại Việt Nam theo địa danh nơi đặt tông tòa giám mục, bấy giờ gồm 10 Hạt Đại diện Tông tòa gồm Hưng Hóa (trước là Thượng Đàng Ngoài), Bắc Ninh (trước là Bắc Đàng Ngoài), Hải Phòng (trước là Đông Đàng Ngoài), Hà Nội (trước là Tây Đàng Ngoài), Bùi Chu (trước là Trung Đàng Ngoài), Phát Diệm (trước là Duyên hải Đàng Ngoài), Vinh (trước là Nam Đàng Ngoài), Huế (trước là Bắc Đàng Trong), Qui Nhơn (trước là Đông Đàng Trong), Sài Gòn (trước là Tây Đàng Trong). Hạt Đại diện Tông tòa Cao Miên được đổi tên thành Nam Vang.

Năm 1932, Hạt Đại diện Tông tòa Thanh Hóa, gồm các tỉnh Thanh Hóa và Hủa Phăn, tách ra từ Hạt Đại diện Tông tòa Phát Diệm, được thiết lập và đặt dưới sự hướng dẫn của Giám mục Louis de Cooman Hành.

Năm 1932, Hạt Đại diện Tông tòa Kon Tum được thành lập, bao gồm 3 tỉnh Kontum, Darlac và Pleiku, tách ra từ Địa phận Qui Nhơn và đặt dưới sự hướng dẫn của Giám mục Jannin Phước.

Các Giám mục người Việt tiên khởi

[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thế kỷ 20, Tòa Thánh chủ trương bản địa hóa các hàng giáo phẩm ở ngoài châu Âu, trao quyền cho các giám mục bản địa. Bất chấp sự chống đối kịch liệt của chính quyền thực dân Pháp, chính sách này của Vatican trở thành hiện thực tại Việt Nam vào thập niên 1930. Cuối năm 1931, Phát Diệm được đồng thuận chọn làm địa phận đầu tiên sẽ được giám mục Việt Nam coi sóc.[3] Ngày 11 tháng 6 năm 1933, tại Đền Thánh Phêrô ở Roma, Giáo hoàng Piô XI tấn phong vị Giám mục Việt Nam tiên khởi là Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng, người đã được bổ nhiệm vào ngày 10 tháng 1. Ông là Giám mục phó với quyền kế vị Hạt Đại diện Tông tòa Phát Diệm. Năm 1935, Giám mục Marcou Thành từ chức, trao quyền Giám mục Địa phận Phát Diệm cho Giám mục Nguyễn Bá Tòng. Đây là địa phận đầu tiên được ủy thác cho hàng giáo sĩ Việt Nam.

Cũng năm 1935, Giám mục Đa Minh Hồ Ngọc Cẩn được tấn phong tại nhà thờ Phủ Cam (Huế), trở thành vị Giám mục thứ hai của Việt Nam. Ông là Giám mục phó với quyền kế vị Hạt Đại diện Tông tòa Bùi Chu. Ngày 17 tháng 6 năm 1936, Giám mục Hồ Ngọc Cẩn trở thành Giám mục Việt Nam tiên khởi của Địa phận Bùi Chu, khi kế vị Giám mục chính Pedro Muzagorri Trung vừa qua đời. Đây là địa phận thứ hai được ủy thác cho hàng giáo sĩ Việt Nam.

Cũng trong năm 1936, Hạt Đại diện Tông tòa Thái Bình được thiết lập, tách rời từ Hạt Đại diện Tông tòa Bùi Chu, bao gồm hai tỉnh Thái Bình, Hưng Yên. Tân địa phận đặt dưới sự cai quản của Giám mục Cassado Thuận.

Năm 1938, Hạt Đại diện Tông tòa Vĩnh Long được thành lập, gồm các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh, và Vĩnh Long, trong đó có một phần tỉnh Đồng Tháp ngày nay, tách từ Hạt Đại diện Tông tòa Sài Gòn, và được trao cho Giám mục tân cử Phêrô Máctinô Ngô Đình Thục cai quản. Đây là địa phận thứ ba được ủy thác cho hàng giáo sĩ Việt Nam.

Năm 1939, Hạt Phủ doãn Tông tòa Lạng Sơn và Cao Bằng được Tòa Thánh nâng lên hàng Hạt Đại diện Tông tòa, do Giám mục Felix (Minh) quản nhiệm.

Năm 1940, thêm một vị Giám mục nữa được tấn phong là Giám mục Gioan Maria Phan Đình Phùng. Ông là Giám mục phó với quyền kế vị Hạt Đại diện Tông tòa Phát Diệm.

Năm 1945, linh mục Tađêô Lê Hữu Từ, khi đó đang là Bề trên Đan viện Xitô Châu Sơn (Nho Quan), được bổ nhiệm và trở thành vị Giám mục người Việt thứ năm.

Trong năm 1950, 3 Giám mục mới được bổ nhiệm là:

• Đa Minh Hoàng Văn Đoàn được tấn phong Giám mục tại Roma ngày 3 tháng 9 năm 1950, làm Giám mục Hạt Đại diện Tông tòa Bắc Ninh.
• Giuse Maria Trịnh Như Khuê được tấn phong Giám mục và đảm nhận Hạt Đại diện Tông tòa Hà Nội.
• Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi được tấn phong Giám mục và đảm nhận Hạt Đại diện Tông tòa Bùi Chu.

Năm 1951, Hạt Đại diện Tông tòa Vinh trao cho tân Giám mục Gioan Baotixita Trần Hữu Đức.

Năm 1955, Hạt Đại diện Tông tòa Cần Thơ được thành lập, tách từ Hạt Đại diện Tông tòa Nam Vang và được giao cho tân Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình.

Năm 1955, Linh mục Simon Hòa Nguyễn Văn Hiền được tấn phong Giám mục và đảm nhận Hạt Đại diện Tông tòa Sài Gòn, thay thế Giám mục Jean Cassaigne Sanh từ chức để đi làm tuyên úy Trại cùi Di Linh.

Năm 1957, Tòa Thánh cắt hai tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận (thuộc địa phận Qui Nhơn) và hai tỉnh Bình Thuận và Bình Tuy (thuộc địa phận Sài Gòn) để thiết lập Hạt Đại diện Tông tòa Nha Trang và trao cho Giám mục Piquet Lợi coi sóc.

Hàng Giáo phẩm Việt Nam

[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1960, với Tông hiến Venerabilium Nostrorum ("Chư huynh đáng kính"),[4] Giáo hoàng Gioan XXIII thành lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam, tất cả các Hạt Đại diện Tông tòa (còn gọi là Giáo phận Tông tòa) được nâng lên thành các Giáo phận (Chính tòa) và Tổng giáo phận, đồng thời nhóm vào ba Giáo tỉnh Hà Nội, Giáo tỉnh Huế và Giáo tỉnh Sài Gòn. Ba giáo phận mới là Đà Lạt, Mỹ Tho, và Long Xuyên cũng được thành lập.

Năm 1963, Giáo phận Đà Nẵng được thành lập, địa giới gồm có thị xã Đà Nẵng và hai tỉnh Quảng Nam, Quảng Tín. Năm 1965, Tổng giáo phận Sài Gòn được chia tách để thành lập hai giáo phận mới là Phú Cường và Xuân Lộc. Năm 1967, Giáo phận Ban Mê Thuột được thành lập. Năm 1975, Giáo phận Phan Thiết được thành lập với địa giới là hai tỉnh Bình Thuận và Bình Tuy, tách ra từ Giáo phận Nha Trang.

Ngày 5 tháng 12 năm 2005, Giáo phận Bà Rịa được tách ra từ giáo phận Xuân Lộc với Tự sắc Ad Aptius Consulendum do Giáo hoàng Biển Đức XVI ban hành ngày 22 tháng 11 cùng năm. Vào tháng 5 năm 2006, Tổng giáo phận Huế chính thức chuyển giao khu vực Nam Quảng Bình (phía Nam sông Gianh – sông Son) cho Giáo phận Vinh.

Trong cuộc họp thường niên lần I năm 2013 của Hội đồng Giám mục Việt Nam, các Giám mục đã thảo luận về việc chia tách và thành lập một số giáo phận mới trong tương lai, đó là Hà Tuyên (tương ứng hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang, tách từ 3 giáo phận Bắc Ninh, Hưng Hóa và Lạng Sơn),[5] Hà Tĩnh (tương ứng hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, tách từ giáo phận Vinh) và Pleiku (tương ứng tỉnh Gia Lai, tách từ giáo phận Kontum).[6] Tháng 9 năm 2015, cuộc họp Hội đồng Giám mục thường niên lần II đã đồng ý dự án thành lập Giáo phận Lào Cai, tách từ Giáo phận Hưng Hóa.[7]

Năm 2018, Tân Giáo phận Hà Tĩnh được thiết lập trên cơ sở tách từ Giáo phận Vinh, Giám mục tiên khởi là Phaolô Nguyễn Thái Hợp.[8]

Bảng thống kê

[sửa | sửa mã nguồn]

STT	Giáo phận	Thành lập	Giám mục quản nhiệm	Nhà thờ chính tòa	Lễ bổn mạng
1	Tổng giáo phận Hà Nội	16591960	Giuse Vũ Văn Thiên Giuse Vũ Công Viện	Nhà thờ chính tòa Thánh Giuse	Thánh Giuse
2	Giáo phận Bắc Ninh	1883	Giuse Đỗ Quang Khang	Nhà thờ chính tòaNữ vương Rất thánh Mân Côi	Đức Mẹ Mân Côi
3	Giáo phận Bùi Chu	1848	Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu	Nhà thờ chính tòaNữ vương Rất thánh Mân Côi	Đức Mẹ Vô nhiễm nguyên tội
4	Giáo phận Hà Tĩnh	2018	Louis Nguyễn Anh Tuấn	Nhà thờ chính tòaTổng lãnh thiên thần Micae[9]	Đức Maria Mẹ Thiên Chúa
5	Giáo phận Hải Phòng	1679	Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản	Nhà thờ chính tòaNữ vương Rất thánh Mân Côi	Đức Mẹ Mân Côi
6	Giáo phận Hưng Hóa	1895	Đa Minh Hoàng Minh Tiến	Nhà thờ chính tòaThánh Têrêsa Hài Đồng	Đức Mẹ Vô nhiễm nguyên tội
7	Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng	1939	Giuse Châu Ngọc Tri	Nhà thờ chính tòaThánh Đa Minh	Thánh Đa Minh
8	Giáo phận Phát Diệm	1901	Phêrô Kiều Công Tùng	Nhà thờ chính tòaNữ Vương Rất Thánh Mân Côi	Thánh Phêrô và Phaolô Tông đồ
9	Giáo phận Thái Bình	1936	Đa Minh Đặng Văn Cầu	Nhà thờ chính tòaThánh Tâm Chúa Giêsu	Thánh Tâm Chúa Giêsu
10	Giáo phận Thanh Hóa	1932	Giuse Nguyễn Đức Cường	Nhà thờ chính tòaĐức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội	Thánh Giuse
11	Giáo phận Vinh	1846	Anphong Nguyễn Hữu Long Phêrô Nguyễn Văn Viên	Nhà thờ chính tòaĐức Mẹ Lên Trời	Đức Mẹ hồn xác lên Trời
12	Tổng Giáo phận Huế	18501960	Giuse Nguyễn Chí Linh phó Giuse Đặng Đức Ngân	Nhà thờ chính tòa Trái tim Cực sạch Đức Mẹ	Đức Mẹ La Vang
13	Giáo phận Ban Mê Thuột	1967	Gioan Baotixita Nguyễn Huy Bắc	Nhà thờ chính tòaThánh Tâm Chúa Giêsu	Thánh Giuse
14	Giáo phận Đà Nẵng	1963	Trống tòaGiám quản tông tòa Giuse Đặng Đức Ngân	Nhà thờ chính tòaThánh Tâm Chúa Giêsu	Thánh Tâm Chúa Giêsu
15	Giáo phận Kon Tum	1932	Aloisiô Nguyễn Hùng Vị	Nhà thờ chính tòaĐức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội	Thánh Stêphanô Théodore Cuénot Thể
16	Giáo phận Nha Trang	1957	Giuse Huỳnh Văn Sỹ	Nhà thờ chính tòaChúa Kitô Vua	Đức Mẹ Vô nhiễm nguyên tội
17	Giáo phận Qui Nhơn	1659	Mátthêu Nguyễn Văn Khôi	Nhà thờ chính tòaĐức Mẹ Lên Trời	Thánh Giuse
18	Tổng Giáo phận TP.HCM	18441960	Giuse Nguyễn Năng Giuse Bùi Công Trác	Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội	Đức Mẹ Vô nhiễm nguyên tội
19	Giáo phận Bà Rịa	2005	Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn	Nhà thờ chính tòa Thánh Giacôbê và Thánh Philípphê	Đức Maria Mẹ Thiên Chúa
20	Giáo phận Cần Thơ	1955	Stêphanô Tri Bửu Thiên Phêrô Lê Tấn Lợi	Nhà thờ chính tòaThánh Tâm Chúa Giêsu	Thánh Tâm Chúa Giêsu
21	Giáo phận Đà Lạt	1960	Đa Minh Nguyễn Văn Mạnh	Nhà thờ chính tòaThánh Nicôla Bari	Thánh Giuse
22	Giáo phận Long Xuyên	1960	Giuse Trần Văn Toản	Nhà thờ chính tòaNữ vương Hòa Bình	Đức Maria Mẹ Thiên Chúa
23	Giáo phận Mỹ Tho	1960	Phêrô Nguyễn Văn Khảm	Nhà thờ chính tòaĐức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội	Thánh Phêrô Nguyễn Văn Lựu
24	Giáo phận Phan Thiết	1975	Giuse Đỗ Mạnh Hùng	Nhà thờ chính tòaThánh Tâm Chúa Giêsu	Đức Maria Mẹ Thiên Chúa
25	Giáo phận Phú Cường	1965	Giuse Nguyễn Tấn Tước	Nhà thờ chính tòaThánh Tâm Chúa Giêsu	Thánh Tâm Chúa Giêsu
26	Giáo phận Vĩnh Long	1938	Phêrô Huỳnh Văn Hai	Nhà thờ chính tòaThánh Anna	Thánh Philípphê Phan Văn Minh
27	Giáo phận Xuân Lộc	1965	Gioan Đỗ Văn Ngân Đa Minh Nguyễn Tuấn Anh	Nhà thờ chính tòaChúa Kitô Vua	Thánh Giuse

Địa giới ngày nay

[sửa | sửa mã nguồn]

Nguồn: Niên giám Công giáo Việt Nam 2016.[10]

Stt	(Tổng) Giáo phận	Địa giới	Diện tích
1	Hà Nội	phần lớn Hà Nội (4 giáo xứ thuộc huyện Hoài Đức), Hưng Yên (1 giáo xứ), Hà Nam, Nam Định (Ý Yên, Vụ Bản, phần lớn Tp. Nam Định), Hòa Bình	4.953
2	Bắc Ninh	Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Vĩnh Phúc, Hải Dương (1 giáo xứ), Hưng Yên (1 giáo xứ), một phần Phú Thọ, Hà Nội (Long Biên, Đông Anh, Gia Lâm, Mê Linh, Sóc Sơn), Lạng Sơn (Hữu Lũng), Tuyên Quang (tả ngạn sông Lô)	24.600
3	Bùi Chu	Nam Định (Xuân Trường, Giao Thủy, Hải Hậu, Trực Ninh, Nam Trực, Nghĩa Hưng, Giáo xứ Phong Lộc và Khoái Đồng thuộc Tp. Nam Định)	1.350
4	Hà Tĩnh	Hà Tĩnh, Quảng Bình	14.091
5	Hải Phòng	Tp. Hải Phòng, Hải Dương, Quảng Ninh	9.079
6	Hưng Hóa	Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, một phần Hòa Bình, Hà Giang (hữu ngạn Sông Lô), Tuyên Quang (hữu ngạn Sông Lô), Hà Nội (thị xã Sơn Tây, Ba Vì, Hoài Đức, Phúc Thọ, Quốc Oai, Thạch Thất)	58.000
7	Lạng Sơn – Cao Bằng	Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang (tả ngạn Sông Lô)	18.359
8	Phát Diệm	Ninh Bình, một phần Hòa Bình	1.787
9	Thái Bình	Thái Bình, Hưng Yên	2.221
10	Thanh Hóa	Thanh Hóa	11.130
11	Vinh	Nghệ An	16.499
12	Huế	Thừa Thiên Huế, Quảng Trị	9.773
13	Ban Mê Thuột	Đắk Lắk, Đắk Nông, phần lớn Bình Phước	24.474
14	Đà Nẵng	Tp. Đà Nẵng, Quảng Nam	11.695
15	Kon Tum	Kon Tum, Gia Lai	25.225
16	Nha Trang	Khánh Hòa, Ninh Thuận	9.486
17	Qui Nhơn	Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên	16.194
18	Thành phố Hồ Chí Minh	Thành phố Hồ Chí Minh (trừ Củ Chi)	2.094
19	Bà Rịa	Bà Rịa - Vũng Tàu	1.989
20	Cần Thơ	phần lớn Tp. Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau	14.423
21	Đà Lạt	Lâm Đồng	9.765
22	Long Xuyên	An Giang, Kiên Giang, Tp. Cần Thơ (Thốt Nốt, Vĩnh Thạnh, Cờ Đỏ)	10.256
23	Mỹ Tho	Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp (Tp. Cao Lãnh, huyện Cao Lãnh, Thanh Bình, Tân Hồng, Hồng Ngự, Tam Nông, Tháp Mười)	9.448
24	Phan Thiết	Bình Thuận	7.813
25	Phú Cường	Tây Ninh, Bình Dương (trừ Tp. Dĩ An), Tp. HCM (Củ Chi), Bình Phước (tx. Bình Long, Hớn Quản, Lộc Ninh, Chơn Thành)	9.543
26	Vĩnh Long	Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp (Tp. Sa Đéc, Lai Vung, Lấp Vò, Châu Thành)	6.772
27	Xuân Lộc	Đồng Nai, Bình Dương (Tp. Dĩ An)	6.439

Số liệu tổng quát

[sửa | sửa mã nguồn]

STT	Giáo phận/Tổng giáo phận	Giám mục giáo phận	Diện tích(km2)	Số giáo xứ	Số linh mục	Số giáo dân	Nguồn ước tính
01	Hà Nội	Giuse Vũ Văn Thiên Giuse Vũ Công Viện	07.000	198	203	325.000	2021 Diện tích Lưu trữ 2015-09-27 tại Wayback Machine(7.000)
02	Huế	Giuse Nguyễn Chí Linh phó Giuse Đặng Đức Ngân	03.793	92	143	64.837	2021
03	Tp. Hồ Chí Minh	Giuse Nguyễn Năng Giuse Bùi Công Trác	02.093	204	965	722.098	T10/2024
04	Ban Mê Thuột	Gioan Baotixita Nguyễn Huy Bắc	09.453	118	217	465.210	2022
05	Bà Rịa	Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn	01.988	87	228	285.931	2022
06	Bắc Ninh	Giuse Đỗ Quang Khang	24.600	90	129	149.339	2022
07	Bùi Chu	Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu	01.350	183	227	427.505	2022
08	Cần Thơ	Stêphanô Tri Bửu Thiên Phêrô Lê Tấn Lợi	13.423	149	258	190.549	2023
09	Đà Lạt	Đa Minh Nguyễn Văn Mạnh	09.774	116	340	410.000	2021
10	Đà Nẵng	Giuse Đặng Đức Ngân	04.505	51	107	73.923	2021
11	Hà Tĩnh	Luy Nguyễn Anh Tuấn	14.091	121	132	284.885	2021
12	Hải Phòng	Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản	09.079	119	107	141.268	2021
13	Hưng Hóa	Đa Minh Hoàng Minh Tiến	55.000	117	161	261.119	2021
14	Kon Tum	Aloisiô Nguyễn Hùng Vị	09.743	136	199	368.232	2021
15	Lạng Sơn và Cao Bằng	Giuse Châu Ngọc Tri	18.359	14	35	6.420	2021
16	Long Xuyên	Giuse Trần Văn Toản	10.256	164	334	233.018	2021
17	Mỹ Tho	Phêrô Nguyễn Văn Khảm	09.262	113	148	138.102	2021
18	Nha Trang	Giuse Huỳnh Văn Sỹ	03.663	116	266	228.600	2021
19	Phan Thiết	Giuse Đỗ Mạnh Hùng	07.828	100	194	188.856	2021
20	Phát Diệm	Phêrô Kiều Công Tùng	01.787	79	136	158.625	2021
21	Phú Cường	Giuse Nguyễn Tấn Tước	09.543	112	182	165.002	2021
22	Qui Nhơn	Mátthêu Nguyễn Văn Khôi	06.254	59	133	77.271	2022
23	Thái Bình	Đa Minh Đặng Văn Cầu	02.221	135	182	136.293	2022
24	Thanh Hóa	Giuse Nguyễn Đức Cường	11.700	79	160	159.000	2022
25	Vinh	Anphong Nguyễn Hữu Long Phêrô Nguyễn Văn Viên	16.499	125	229	300.694	2022
26	Vĩnh Long	Phêrô Huỳnh Văn Hai	06.772	215	253	213.710	2022
27	Xuân Lộc	Gioan Đỗ Văn Ngân Đa Minh Nguyễn Tuấn Anh	05.964	277	651	1.073.179	2022

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Đỗ Quang Chính, Hai Giám mục Đầu Tiên tại Việt Nam, trang 11-24.
2. ^ “Super Cathedram Principis Apostolorum”. Constitutiones apostolicae brevia, decreta, &c. pro missionibus Sinarum, Tunquini, &c. Ad usum r.r.d.d. episcoporum, sacerdotumque à summis pontificibus, ab eminentissimis d.d. cardinalibus S. Congregationis de propaganda Fide respective in orientem missorum. 1676. tr. viii – qua Google Books.
3. ^ Keith (2008), tr. 139.
4. ^ “Tông hiến Venerabilium Nostrorum của Đức Giáo hoàng Gioan XXIII về việc thiết lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam”. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2017.
5. ^ “Phỏng vấn Giám mục Gioan Maria Vũ Tất về đề nghị thiết lập giáo phận Hà Tuyên”. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2013.
6. ^ “GH Việt Nam: các Giám mục thảo luận về việc thành lập một số giáo phận mới”. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2013.
7. ^ “Hội đồng Giám mục Việt Nam kết thúc Hội nghị Thường niên kỳ II-2015”. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 23 tháng 7 năm 2018.
8. ^ Rinunce e nomine, 22.12.2018
9. ^ Nhà thờ Chình Toà Thánh thiên thần Micae - Cathedral of St. Michael the Archangel
10. ^ Niên giám Công giáo Việt Nam 2016

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

• Keith, Charles (2008). “Annam Uplifted: The First Vietnamese Catholic Bishops and the Birth of a National Church, 1919–1945”. Journal of Vietnamese Studies. 3 (2): 128–171. doi:10.1525/vs.2008.3.2.128.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Danh sách giám mục Công giáo ngoại quốc quản nhiệm giáo phận tại Việt Nam
• Danh sách giám mục người Việt

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• Dữ liệu trên gcatholic.org
• Dữ liệu trên catholic-hierarchy.org

x t s Giáo phận Công giáo tại Việt Nam
Giáo tỉnh Hà Nội	Hà Nội · Bắc Ninh · Bùi Chu · Hà Tĩnh · Hải Phòng · Hưng Hóa · Lạng Sơn và Cao Bằng · Phát Diệm · Thái Bình · Thanh Hóa · Vinh
Giáo tỉnh Huế	Huế · Ban Mê Thuột · Đà Nẵng · Kon Tum · Nha Trang · Qui Nhơn
Giáo tỉnh Sài Gòn	Thành phố Hồ Chí Minh · Bà Rịa · Cần Thơ · Đà Lạt · Long Xuyên · Mỹ Tho · Phan Thiết · Phú Cường · Vĩnh Long · Xuân Lộc
Bài viết liên quan	Công giáo tại Việt Nam · Các thánh tử đạo Việt Nam · Quan hệ Tòa Thánh – Việt Nam · Hội đồng Giám mục Việt Nam · Danh sách giám mục người Việt (còn sống · nghỉ hưu) · Danh sách giám mục ngoại quốc