Giáo Trình Kỹ Thuật Xung - Tài Liệu - Ebook

Có thể bạn quan tâm

Trang chủ
Đăng ký
Đăng nhập
Liên hệ

Tài liệu - Ebook

Thư viện tài liệu, ebook, đồ án, luận văn, giáo trình tham khảo cho học sinh, sinh viên

Giáo trình Kỹ thuật xung

Các mạch tạo xung cơbản nhất là các mạch tạo xung vuông được gọi chung là mạch

dao động đa hài. Có ba loại mạch dao độâng đa hài là:

- Dao động đa hài lưỡng ổn (bistable – multivibrator) ( còn gọi là mạchFlip-Flop,

mạch lật hay bấp bênh): mạch có hai trạng thái và hai trạng thái đều ổn định.

- Dao động đa hài đơn ổn ( Monostable Multivibraor) (còn gọi là mạch định thì):

mạch có hai trạng thái, trong đó một trạng thái ổn định và một trạng thái không

ổn định gọi là trạng thái tạo xung

- Dao động đa hài phi ổn (astable Multivibrator): mạch có hai trạng thái và cảhai

trạng thái đều không ổn định còn gọi là mạch tựdao động.

Mạch dao động đa hài dùng BJT dựa vào sựnạp điện và sựxả điện của tụ điện kết

hợp với đặc tính chuyển mạch của Transistor.

Ngoài ra mạch dao động đa hài được tạo ra từcác linh kiện nhưop-amp, IC555, các

cổng logic,

68 trang | Chia sẻ: maiphuongdc | Lượt xem: 3887 | Lượt tải: 1

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Giáo trình Kỹ thuật xung, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trênhai điện trở RB1 – RB2 được nối mass hay có thể không cần dùng cũng được . 3.3.3. Các phương pháp kích đổi trạng thái của flip-flop . Trường hợp T1 đang bão hòa, T2 đang ngưng dẫn như mạch hình 3.6, muốn đổi trạng thái của Flip-Flop thì ta có thể cho một xung âm vào cực B1 (hoăïc là cho một xung dương vào cực B2). Muốn đổi trở lại trạng thái cũ thì phải cho một xung dương vào cực B1( hoăïc là cho một xung âm vào cực B2). Để giản đơn người ta thường dùng một loại xung. Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 35 a. Mạch kích một bên Sơ đồ hình 3.6 là mạch Flip- Flop với mạch kích một bên. Xung kích điều khiển là xung vuông qua mạch vi phân RC để đổi từ xung vuông ra hai xung nhọn (xung nhọn dương ứng với cạnh lên và xung nhọn âm ứng với cạnh xuống). Diod D có tác dụng loại bỏ xung nhọn dương và chỉ đưa xung nhọn âm vào cưc B1 để đổi trạng thái T1 từ bão hòa sang ngưng dẫn. Giả thiết mạch có trạng thái như hình 3.6 là T1 đang bão hòa và T2 đang ngưng dẫn . Khi ngõ vào nhận xung vuông (Vin) qua mạch vi phân RC tạo điện áp VI trên điện trở R là hai xung nhọn. Khi có xung nhọn dương thì diode D bị phân cực ngược nên ngưng dẫn và mạch Flip –Flop vẫn giữ nguyên trạng thái đang có. Khi có xung nhọn âm thì diod D được phân cực thuận coi như nối tắt làm điện áp VB1 giảm xuống dưới 0V. Lúc đó T1 ngưng dẫn nên Ib1= 0, Ic1= 0 nên Vc1 tăng cao sẽ tạo phân cực đủ mạnh 6V +12V 1 8K 1 8K 47K 1 2 47K R 18K 0,2V 0,8V D C + Hình 3.5. Mạch kích một bên. Vin T2T1 bão hòa ngưng + t t Vi VD t VB1 t_ + 0,8v -1,5v +11v 0,2v VC1 Hình 3.6. Dạng sóng ở các chân. Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 36 cho cực B2 vàT2 chạy bão hòa. Khi T2 đã bão hòa thì Vc2 ≈ 0,2 V nên T1 không được phân cực sẽ tiếp tục ngưng dẫn mặc dầu đã hết xung âm. Như vậy, mạch Fl ip-Flop đã chuyển từ trạng thái T1 bão hòa,T2 ngưng sang trạng thái T1 ngưng _T2 bão hòa. Khi mạch đã ổn định ở trạng thái này thì mạch sẽ không bị tác động đổi trạng thái bởi xung kích vào cực B1 nữa. Bây giờ muốn đổi trạng thái của mạch trở lại trạng thái cũ thì phải cho xung vuông tiếp theo qua mạch vi phân và diod D vào cực B2 (vì T2 đang ở trạng thái bão hòa) b. Mạch kích đếm: Đối với mạch kích một bên thì mạch Flip-Flop phải được kích lần lượt, luân phiên vào cực B1 và B2 thông qua hai mạch vi phân và hai Diod. Để đổi trạng thái mạch Flip- Flop bằng một thứ xung kích vào một ngõ chúng ta có thể dùng mạch kích đếm. Mạch điện hình 3.8 là sơ đồ mạch Flip-Flop có ngõ kích đếm nhận xung kích là xung vuông. Theo sơ đồ này, mạch đang ở trạng thái T1 bão hòa, T2 ngưng dẫn. Hai điện trở 10k thêm vào mạch ra hai điểm A vàB và hai điểm này có điện áp gần giống như điện áp của hai cực C1 và C2. Ta có: VA ≈ VC 1= 0,2 V ( T1 đang bão hòa) VB ≈ VC 2 =11V ( T2 đang ngưng dẫn) Khi có xung vuông ở ngõ vào ( Vin ) thì qua hai tụ C1 – C2 sẽ có hai xung nhọn dương ứng với cạnh lên xung của vuông và có 2 xung nhọn âm ứng với cạnh xuống của xung vuông tại điểm A và B. Thời điểm có xung nhọn dương cả hai diode D1 – D2 đều bị phân cực ngược nên không có tác dụng với mạch Flip-Flop. Khi có xung nhọn âm tại hai điểm A và B thì tại hai điểm này sẽ có hai mức biến đổi khác nhau. Do VA ≈ 0,2 V nên khi có xung nhọn âm thì xung âm sẽ làm giảm điện áp VA và diod V1 được phân cực thuận. Điều này sẽ làm đổi trạng thái T1 từ bão hòa sang ngưng dẫn và đổi trạng thái T2 từ ngưng dẫn sang bão hòa. Lúc đó do VB =11V rất cao so với xung âm nên khi có xung nhọn âm thì điện áp VBvẫn ở mức dương cao nên D2 vẫn bị phân cực ngược và xung âm không có tác dụng với T2. Khi có xung vuông thứ hai đến ngõ vào thì lần này xung nhọn âm chỉ có tác dụng đối với T2 là transistor đang bão hòa nên mạch Flip-Flop lại trở về trạng thái cũ. 3.3.4. Các điểm cần lưu ý trong thiết kế . a. Mạch vi phân ở ngõ vào được chọn trị số cao cho thỏa các yêu cầu sau: - Xung âm phải có biên độ đủ cao và độ rộng đủ lớn để đủ kíck đổi trạng thái của transistor đang bão hòa sang ngưng . - Nếu hằng số thời gian τ =RC sẽ làm giới hạn tần số xung kíck ( theo điều kiện của mạch vi phân trong chương. - Nếu hằng số thời gian τ =RC nhỏ hơn sẽ làm giảm độ rộng xung và có thể không đủ đổi trạng thái của transistor b. Khi mạch Flip–Flop làm việc với các tín hiệu xung kíck tần số cao nên chọn loại transistor có kết cấu Epiplanar để có đáp ứng nhanh. +12V -6v 10K 10K 1,8K 18K 47K 1,8K 47K 0,2V 0,8V 18K D C Vin C Hình 3.8:Mạch F-F có ngõ kích đếm. Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 37 c. Để mạch chuyển trạng thái tốt, tốc độ làm việc nhanh nên chọn mức điện áp nguồn thấp điều này còn phụ thuộc vào yêu cầu của tải nếu tải là Rc. d. Trong các mạch đơn giản người ta có thể không cần dùng âm –VBB. Tuy nhiên, khi không có nguồn âm thì tính ngưng dẫn của transistor không tốt vàkhả năng chống nhiễu của mạch kém 3.4. DAO ĐỘNG ĐA HÀI ĐƠN ỔN. 3.4.1. Giới thiệu. Mạch dao động đa hài đơn ổn cũng có hai trạng thái ( T1bão hòa T2 ngưng hay T1 ngưng T2 bão hòa) nhưng trong hai trạng thái đó có một trạng thái ổn định và một trạng thái không ổn định gọi là trạng thái tạo xung. Bình thường khi khi mạch đơn ổn được cấp nguồn sẽ ở trạng thái ổn định và ở mãi trạng thái này nếu không có tác động từ bên ngoài vào. Khi ngõ vào nhận được một xung kích thì mạch đơn ổn sẽ đổi trạng thái tạo xung ở ngõ ra và độ rộng xung ra sẽ tùy thuộc các thông số RC thiế t kế trong mạch. Sau thời gian có xung ra ở mạch đơn ổn sẽ trở về trạng thái ổ định ban đầu . Mạch dao động đa hài đơn ổn còn được gọi là mạch định thì vì thời gian có xung ra có thể định trước nhờ các thông số trong mạch. Mạch đơn ổn rất thông dụng trong lĩnh vực điều khiển tự động trong các thiết bị điện tử và điện tử công ngiệp. Mạch đơn ổn có thể thực hiện bằng nhiều cách: dùng transistor, op-amp vi mạch định thì hay các cổng logic. Phần này chỉ giới thiệu và phân tích mạch đơn ổn dùng transistor, các mạch dạng khác được giới thiệu trong chương sau. 3.4.2. Mạch đơn ổn cơ bản. a. Sơ đồ ở hai trạng thái . b. Nguyên lý. * Trạng thái ổn định của mạch đơn ổn.(hình 3.10). Khi mở điện, tụ C tức thời nạp điện qua điện trở R C2 tạo dòng điện đủ lớn cấp cho cực B1 nên T1 sẽ chạy ở trạng thái bão hòa. Lúc đó, dòng IC1 qua RC1 đủ lớn để tạo -VBB Vi = 0 +VCC RC2 RB2 RC1 RB RB1 C C Hình 3.10. Mạch đa hài đơn ổn -VBBVI = +VCC RC2 RB2 RC1 RB RB1 C C Hình 3.11. Mạch đa hài đơn ổn T1 T2 T1 T2 t Vi 0,8v t VB1 + + - -Vcc Cxả t VC + 0,2v Vcc t VC - 0,2v Vcc a). a). b). c). d). Hình 3.12. Dạng sóng vào và ra của mạch đơn ổn . Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 38 sụt áp và VC1 = VCesat ≈ 0,2V. Cầu phân áp RB2 và RB sẽ tạo ra điện áp phân cực cho T2 ngưng dẫn vì VB2 < 0V. sau khi tụ nạp đầy sẽ có như hình vẽ 5.9. Điện áp nạp trên tụ có giá trị khoảng : VC = VCC – VBesat ≈ VCC. Khi tụ nạp đầy thì dòng nạp bên tụ bằng 0 nhưng tụ T1 vẫn chạy ở trạng thái bão hòa vì vẫn còn dòng IB1 qua RB1 cấp phân cực cho cực B1. Hai Transistor sẽ chạy ổn định ở trạng thái này nếu không có tác động gì từ bên ngoài. * Trạng thái tạo xung của mạch đơn ổn (hình 3.11). Khi ngõ vào Vi nhận xung kích âm qua tụ C1 sẽ làm điện áp VB1 giảm và T1 đang chạy bão hòa chuyển sang trạng thái ngưng dẫn. Lúc đó IC1 = 0 điện áp vào VC1 tăng cao qua cầu phân áp RB2 – RB sẽ phân cực cho T2 chạy bão hòa. Khi T2 chạy bão hòa VC2=VBEsat ≈ 0,2V điều này làm cho tụ C có chân mang điện áp dương coi như nối mass và chân kia có điên áp âm so vớ mass nên điện áp âm này sẽ phân cực ngược cho cực B1 làm T1 tiếp tục ngưng mặc dầu đã hết xung kích. Lúc đó tụ C xả điện qua điện trở RB1 và transistor T2 từ C xuống E. Trong thời gian này T1 ngưng dẫn T2 bão hòa nên điện áp ở các chân C và B của transistor đổi ngược lại chính là xung điện ở ngõ ra. Sau khi tụ xả xong làm mất điện áp âm đặt vào cực B1 vàT1 sẽ hết trạng thái ngưng dẫn và chuyển sang trạng thái bão hòa như lúc ban đầu. Khi T1 trở lại trạng thái bão hòa thì VC1 =VCEsat ≈ 0,2 V nên T2 mất phân cực sẽ ngưng dẫn như lúc ban đầu. Thời gian tạo xung của mạch đơn ổn chính là thời gian xả điện của tụ C qua RB1 Sau thời gian này mạch tự trở lại trạng thái ban đầu là trạng thái ổn định. c. Dạng sóng ở các chân. Hình 3.12 cho thấy dạng sóng ở các chân của mạch đơn ổn Trong đó hình 3.12 a là áp ngõ vào Vi, trước thời điểm có xung kích là trạng thái ổn định. Khi có xung nhọn âm thì mạch đơn ổn bắt đầu chuyển sang trạng thaí tạo xung. Hình 3.12 b là dạng điện áp VB1, khi có xung kích là T1 ngưng, tụ C xả điện áp âm nên VB1 có điện áp âm ≈ -VCC và tụ C xả điện qua RB1 làn điện áp âm giảm dần theo hàm số mũ. Thời gian xả của tụ C chính là thời gian tạo xung ở ngõ ra. Ở trạng thái ổn định VC1 =0,2V (bão hòa), ở trạng thái tạo xung VC1 = VCC (ngưng dẫn) nên T1 có xung vuông dương ra. Ngược lại T2 có xung vuông âm ra, độ rộng xung là Tx. d. Điều kiện và thông số kỹ thuật của mạch đơn ổn. Để cho mạch đơn ổn hoạt động đúng theo nguyên lý phải thỏa mãn điều kiện là T1 bão hòa với : 11 1 C CC C CEsatCC C R V R VV I ≈−= (1) (với VCEsat ≈ o,2V) 11 1 B CC B BEsatCC B R V R VV I ≈−= (2) (với VBEsat ≈ o,2V) Muốn cho T1 bão Hòaphải có: sat C B I I β> 1 1 (3) (sat saturation : bão hòa) Thường chọn: sat C B I KI β= 1 1 . Trong đó : K là hệ số bão hòa sâu và K = 2 ÷ 5 Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 39 *. Cách tính độ rộng xung: Trong thời gian ổn định tụ C nạp điện qua RC1 với hằng số thời gian nạp là τnạp = RC1 . C Điện áp nạp trên tụ tăng theo hàm số mũ bởi công thức : VC(t) = VCC (1 )τ −− t e = VCC - VCC. τ − t e Điện áp trên tăng từ 0V lên VCC. Khi có xung âm vào cực B1 thí tụ C xả điệnqua RB1 với hằng số thời gian xả là: τxả = RB1 . C Điện áp trên tụ khi xả giảm theo hàm số mũ bởi công thức: VC(t) = VCC. τ − t e Do chân dương của tụ C coi như nối mass qua chân C2 khi T2 bão hòa nên tụ xả điện âm (–VCC) và điện áp trên tụ tăng từ –VCC lên 0V rồi sau đó nạp tiếp tục từ 0V lên +VCC. Như vậy đường xả điện và nạp điên của tụ sẽ biến thiên như hình 3.13 đựợc giới hạn từ -VCC lên +VCC. Đường biểu diễn điện áp trên tụsẽ được tính theo công thức: VC(t) = VCC - 2VCC. τ − t e Khi VC(t) = 0V là hết thời gian xả của tụ và møạch trở lại trạng thái ổn định thời gian này chính là thời gian tạo xung ở ngõ ra và còn gọi là độ rộng xung tx. Ta có : VCC = 2VCC. τ − Xt e . τ − Xt e 2 1= hay τ− Xt e = 2. Suy ra τ xt = Ln2 ⇒ tx = τ.Ln2. Thay τ = RB1.C và Ln2 = 0,69 . Suy ra: tx = 0,69 RB1.C Muốn thay đổi độ rộng xung tx ta có thể thay đổi RB1 hay trị số của tụ C trong đó RB1 bị giới hạn bởi điều kiện nên thường người ta chỉ thay đổi tụ C. * Biên độ xung ra: Ở trạng thái ổn định T1 bảo hòa T2 ngưng : VC1 = VCEsat ≈ 0,2V ,VC2 ≈ VCC Ơû trạng hái tạo xung T1 ngưng T2 bão hòa. VC1 ≈ VCC. 21 2 BC B RR R + =Vx (do mạch phân áp) VC2 = VCEsat ≈ 0,2V Như vậy biên độ xung vuông dương cho T1 tạo ra là: V01 =Vx – 0,2V ≈ Vx Biên độ xung vuông âm do T2 tạo ra là: -Vcc +Vcc 0V tx Nạp điện Xả điện t Hình 3.13: Đường xả và nạp điện trên tụ C VC t VC t tx tx Hình 3.14: Thời gian hồi phục Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 40 V02 =Vx – 0,2V ≈ VCC * Thời gian hồi phục : Theo sơ đồ mạch đơn ổn cơ bản: trạng thái ổn định là trạng thái T1 bão hòa, ngưng dẫn, trạng thái tạo xung là trạng thái T1 ngưng, T2 bão hòa. Sau khi song thời gian tạo xung tx thì T2 sẽ trở lại trạng thái ngưng dẫn. Trong thực tế mạch chưa trở lại trạng thái ổn định ngay vì lúc đó tụ C lại nạp điện qua RC2 làm VC2 tăng lên theo hàm số mũ chứ không tăng tức thời như hình vuông. Thời gian này được gọi là thời gian hồi phục th Hằng số thời gian nạp của tụ là: τnạp = RC2 . C Tụ nạp đầy trong thời gian 5τ nhưng thường chỉ tính : Th ≈ 4τnạp = 4RC2 .C * Thời gian phân cách: Do có thời gian hồi phục th để mạch đơn ổn trở lại trạng thái ổn định nên nếu tín hiệu xung kích ở ngõ vào là nhũng tín hiệu liên tiếp nhau có tần số xung kích fi chu kỳ xung kích Ti thì chu kỳ Ti phải thỏa điều kiện là: Ti > tx + th Điều kiện này có nghĩa là khoảng cách ngắn nhất giữa hai xung kích phải lớn hơn độ rộng và thời gian hồi phục th thời gian tx = th gọi là thời gian phân cách tf. Ta có: Ti >tf với tf = tx + th 3.4.3. Các mạch đơn ổn cải tiến . a. Mạch đơn ổn dùng 1 nguồn. Trong các mạch đơn giản người ta có thể không dùng nguồn –VBB và điện trở RB được nối mass – lúc đó RB được chọn lại với trị số khác. Trường hợp này mạch có khả năng chống nhiễu kém… Sơ đồ mạch đơn ổn hình 3.15, ngõ vào là mạch vi phân Ri-Ci để đổi xung vuông ra hai xung nhọn và diod D chỉ nhận xung nhọn âm đưa vào cực B1. b. Mạch đơn ổn có xung kích vào cực C2. Ở trạng thái ổn định T1 bảo hòa T2 ngưng, tụ nạp điện có điện áp như hình vẽ (hình 3.16). Khi có xung nhọn âm làm diod D được phân cực thuận thì tụ C có chân nạp +VCC Vi RC2 RB RB1 RB2 Ri RC1 C Ci T2 T1 Hình 3.15: Mạch đơn ổn dùng 1 nguồn +VCC Vi RC2 RB1 RB2 RC1 RB Ri C C Hình 3.16. Mạch đơn ổn có xung kích vào cực C2. Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 41 điện áp dương nối mass nên chân nạp điện áp âm sẽ làm phân cực ngược cực B1 và T1 ngưng dẫn. Lúc đó, VC1 tăng cao làm T2 tăng được phân cực bão hòa và VC2 ≈ 0,2V nên tụ C tiếp tục xả điện qua RB1 và mạch sẽ duy trì trạng thái T1 ngưng, T2 bảo hòa cho đến khi tụ xả xong. Sau thời gian tạo xung tx tì mạch lại trở về trạng thái ổn định. c. Mạch đơn ổn dùng tụ gia tốc . Để chuyển nhanh trạng thái của T2 từ ngưng dẫn sang bão hòa khi có xung kích âm vào cực B1. Ta có thể dùng tụ tốc Cj ghép song song RB2. Khi có xung kích âm vào cực B1, transistor T1 đang bão hòa chuyển sang ngưng làm VC1 tăng ở trạng thái chuyển tiếp tụ Cj coi như nối tắt nên điện áp VC1 phân cực nhanh cho cực B2 làm T2 bão hòa nhanh. Điều này có tác dụng làm xung vuông ra ở cực C2 có cạnh xuống được thẳng đứng, sửa lại độ dốc trước xung ra (hình 3.17). d. Dùng diode cách ly sửa độ dốc sau. Trong phần các thông số của mạch đơn ổn có xét đến thời gian hồi phục th của xung ra trên cực C2 là do tụ c nạp điện qua điện trở R2 làm điện áp VC2 tăng chậm,độ dốc sau của xung dài ra. Để đảm bảo thời gian hồi phục ở ngõ ra, làm độ dốc sau được thẳng đứng người ta dùng thêm diode D và điện trở RD (hình 3.18). Khi T2 ngưng, điện áp VC2 làm phân cực ngược diode D và tụ C chỉ nạp điện qua RD nên điện áp VC2 tăng nhanh. Điều cần lưu ý trong mạch này là khi T2 bão hòa, VC2 giảm nên diod D được phân cực thuận, điện trở ở cực C2 là RC 2 song song RD Thường chọn : RC2 = RD = 2.RC1. e. Dùng diod cách ly bảo vệ mối nối BE1 . Khi mạch vi phân cho ra xung nhọn âm làm phân cực diod Di đưa đến T1 ngưng dẫn, T2 bão hòa. Lúc đó tụ C sẽ xả điện và điện áp đang nạp trên tụ đưa vào cực B1 với trị số khoảng VCC, điện áp này có thể làm hư mối nối BE1 vì điện áp đánh thủng mối nối BE ( BVEBO ) thường có trị số không cao ( khoảng vài volt) Để tránh hiện tượng trên người ta đặt thên 1 diod giữa tụ C và cực B1như hình vẽ. Khi tụ xả điện thì diode D sẽ chịu điện áp ngược thay cho mối nối BE mà điện áp ngược của diod thường cao nên diod không bị hư (hình 3.19). +VCC Vi RC2RC1 1 2 Ri RB1 C C Hình 3.17 Dùng tụ gia tốc Cj . +VCC Vi RB1 RC2RC1 RB2 Ri 1C C D R Hình 3.18. Dùng diode cách ly D Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 42 3.4.4. Bài tập áp dụng . Thiết kế mạch đa hài đơn ổn theo các yêu cầu và thông số kỹ thuật sau: -Nguồn VCC = 12V, transistor có β = 100, dòng tải IC =10mA độ rộng xung tx = 2 giây * Tính điện trở tải RC1 = RC2 : Khi transistor dẫn bão hòa ta có: VCEsat ≈ 0,2V Suy ra: RC1 = RC2 = C CEsatCC I VV − = mA VV 10 2,012 − ≈ 1,2KΩ * Tính điện trở phân cực RB1 = RB2: Để transistor dẫn bão hòa thường chọn hệ số bão hòa sâu là K = 3. Ta có : IB = β CIK = mAmA 3,0 100 10.3 = Điện trở RB dược tính với mức điện áp phân cực bão hòa là VBEsat = 0,8V . RB1 = RB2 = B EsatCC I VV B− = 37 3,0 8,012 =− mA VV KΩ Chọn trị số tiêu chuẩn là: RB = 39KΩ. * Tính trị số tụ C : Theo yêu cầu độ rộng xung là tx =2 giây Ta có : tx = 0,69.RB.C Suy ra : C = F R t B x µ≈= 75 10.39.69,0 2 .69,0 3 Trong mạch này không yêu cầu thiết kế mạch vi phân. Muốn tính trị số R và C của mạch vi phân phải biết tần số hay độ rộng của xung vuông fi. Điều kiện của mạch vi phân là R.C << ifπ2 1 . (Xem lại chương 1) +VCC Vi Ri RB2 RB1RC1 RC2 C C Hình 3.19. Diode bảo vệ mối nối BE1 D +12 39K 39K 12K 12K 75 Hình 3.20. Mạch thiết kế. Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 43 3.5. MẠCH DAO ĐỘNG ĐA HÀI PHI ỔN. 3.5.1 Giới thiệu . Mạch đa hài lưỡng ổn có hai trạng thái ổn định, muốn đổi trạng thái của mạch từ trạng thái ổn định này sang trạng thái ổn định khác thì phải có xung kích từ bên ngoài. Mạch đa hài đơn ổn có một trạng thái ổn định và một trạng thái không ổn định trạng thái không ổn định chính là trạng thái tạo xung. Bình thường, mạch đơn ổn sẽ ở trạng thái ổn định, muốn tạo xung thì phải có xung kích từ bên ngoài. Mạch đa hài phi ổn khác với hai mạch trên, mạch đơn ổn sẽ tạo ra sóng vuông liên tục mà không cần xung kích bên ngoài. Mạch đa hài phi ổn hoạt động theo đúng nguyên lý của mạch dao động là loại mạch tự phát sinh tín hiệu mà không cần tín hiệu điều khiển ở ngỏ vào. 3.5.2. Mạch đa hài phi ổn cơ bản. a.Sơ đồ Thông thường, mạch đa hài phi ổn là mạch đối xứng nên hai Transistor có cùng tên và các linh kiện điện trở, tụ điện có cùng trị số. b.Nguyên lý hoạt động : Tuy là hai Transistor cùng tên, các linh kiện cùng trị số nhưng không thể giống nhau một cách tuyệt đối. Điều này sẽ làm cho hai Transistor mạch dẫn điện không bằng nhau, khi mở điện sẽ có một Transisitor dẫn điện mạnh hơn và một Transisitor dẫn điện yếu hơn. Nhờ tác dụng của mạch hồi tiếp dương từ cực C2 về cực B1 và từ cực C1 về cực B2 sẽ làm cho Transistor dẫn mạnh hơn tiến dần đến bão hòa, Transistor dẫn điện yếu hơn tiến dần đến ngưng dẫn. Giả thiết T1 dẫn điện mạnh hơn, tụ C1 nạp điện qua RC2 làm cho dòng IB1 tăng cao nên T1 tiến đến bão hòa. Khi T1 bão hòa, dòng IC1 tăng cao và VC 1 ≈ VCE sat ≈ 0,2V,tụ C2 xả điện qua RB2 và qua T1. Khi tụ C2 xã điện, điện áp âm trên tụ C2 đưa vào cực B2 làm T2 ngưng ( hình 3.21) Thời gian ngưng dẫn của T2 chính là thới gian tụ C2 xả điện qua RB2. Sau khi tụ C2 xả song, cực B2 lại được phân cực nhờ RB2 nên T2 dẫn bão hòa làm VC2 =VCE sat ≈ o,2V. điều Điều này làm tụ C1 xả điện qua RB1 và điện áp âm trên tụ C1 đưa vào cực B1 làm cho T1 ngưng. Lúc đó tụ C2 lại nạp điện qua RC1 làm cho dòng IB2 tăng cao và T2 bão hòa nhanh. Thời gian ngưng dẫn của T1 chính là thời gian tụ CC1 xả điện qua RB1. Sau khi tụ C1 xả điện xong, cực B1lại được phân cực nhờ RB1 nên T1 trở lại trạng thái dẫn bão hòa như trạng thái gỉa thiết ban đầu. Hiện tượng này được lặp lại tuần hoàn . c. Dạng sóng ở các chân: Xét cực B1 khi T1 bão hòa VB ≈ 0,8V. Khi T1 ngưng cho tụ C1 xả điện làm cực B1 có điện áp âm ( khoảng- VCC ) và điện áp âm này giảm dần theo hàm số mũ. Xét cực C1 : khi T1 bão hòa VC1 ≈ 0,2V, khi T1 ngưng VC1 ≈ +VCC . Dạng sóng raở cực C là dạng sóng vuông. Hình 3.23. Tương tự khi xét cực B2 và cực C2 .Dạng sóng ở hai cực này cùng dạng với dạng sóng ở cực B1 và C, nhưng đảo pha nhau. Chu kỳ của tín hiệu hình vuông là: Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 44 T= t1+t2. Trong đó: • t1 là thờigian tụ C1 xả điện qua RB1 từ điện áp –VCC lên nguồn +VCC nên điện áp tức thời của tụ ( lấy mức –VCC làm gốc ) là: VC1(t) = 2VCC. 11 1 .CR t Be − Thời gian để tụ C1 xả qua RB1 từ –VCC lên 0V cho bởi công thức: VCC = 2VCC. 11 1 .CR t Be − Suy ra: 11 1 .CR t Be − = 2 ⇒ 2 1 1 Ln R t B = ⇒ t1 = RB1 .C1 Ln2 ≈ 0,69RB1.C1 Tương tự, thời gian t2 để tụ C2 xả điện qua RB2 từ –VCC lên 0V là: t2 ≈ 0,69RB2.C2 Chu kỳ dao động là: T= t1+t2 = 0,69 ( RB1.C1 + RB2.C2 ) Trong mạch đa hài phi ổn đối xứng ta có : RB1 = RB2= RB C1 = C2 = C Chu kỳ dao động là: T = 2 x 0,69RB.C = 1,4 RB.C Tần số của xung vuông là: )..(69,0 11 2211 CRCRT f BB + == Nếu là mạch đa hài phi ổn đối xứng ta có : CRT f B .4,1 11 == d. Thiết kế mạch : Thiết kế mạch đa hài phi ổn theo các thông số kỹ thuật sau VCC = 12V, dòng điện tải qua cực là IL = 10mA transistor có β =100 tần số dao động là f = 1000 Hz. Bài giải Mạch đa hài phi ổn là loại đối xứng có sơ đồ như mạch đa hài cơ bản ( hình 3.21 và hình 3.22) -Tính điện trở RC : Khi transistor chạy bão hòa sẽ có: VC =VCEsat ≈ 0,2V IC = IL = 10mA Điện trở RC được tính theo công thức: RC = C CEsatCC I VV − = Ω≈− K VV mA 2,1 10 2,012 -Tính điện trở RB Để transistor chạy bão hòa sâu thường chọn hệ số bão hòa sâu là K = 3. 0,8v VB1 t VC1 -Vcc +Vcc t t1 C1 xả VB2 t VC2 -Vcc +Vcc t C1 xả t2 Hình 3. 23. Dạng sóng ở các chân. 0,8v Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 45 Ta có : IB = β CIK = mAmA 3,0 100 10.3 = . Điện áp phân cực cho transistor chạy bão hòa là VB = VBEsat = 0,8V. RB1 = RB2 = B EsatCC I VV B− = 37 3,0 8,012 =− mA VV KΩ. Chọn trị số tiêu chuẩn là: RB = 39KΩ. -Tính trị số tụ C: Từ công tính thức tần số của mạch đa hài phi ổn đối xứng là: CR f B .4,1 1= Suy ra: F fR C B µ=== 018,0 10.10.39.4,1 1 .4,1 1 33 3.5.3. Mạch phi ổn thay đổi tần số : a. Sơ đồ mạch Từ công thức tính tần số của mạch đa hài phi ổn định cho thấy tần số dao động có thể thay đổi bằng cách thay đổi trị số điện trở RB hay thay đổ giá trị tụ điện C. Thông thường người ta dùng biến trở VR để thay trị số RB như hình 3.23. b. Nguyên lý hoạt động: Biến trở VR là phần điện trở phân cực chung cho hai cực B của hai transistor. Điều kiện của mạch là khi điều chỉnh biến trở VR sẽ không làm thay đổi nguyên lý hoạt động của mạch , khi dẫn điện transistor vẫn phải ở trạng thái bão hòa. Khi điều chỉnh biến trở VR sẽ làm thay đổi trị số điện trở RB1 và RB2 trong khoảng : RB1max =R1 + VR hay RB2min = R2 + VR RB1min = R1 hay RB2min = R2 Giới hạn trên sẽ cho ra khoảng tần số mà mạch dao động có thể cho ra được. c. Thiết kế mạch : Giả thiết mạch đa hài phi ổn được thiết kế trong phần trên có tần số điều chỉnh được từ fmin = 500Hz đến fmax = 1500Hz thì phần tính toán được giải theo trình tự sau: *. Đầu tiên ta giả thiết mạch dao động đa hài phi ổn có tần số dao động không đổi là tần số trung bình của fmin và fmax : HzHzHzfff 1000 2 1500500 2 maxmin =+=+= *. Với tần số không đổi là f = 1000Hz bài toán đã trở về dạng thiết kế mạch đa hài phi ổn cơ bản như trên và ta đã có đã có kết quả: RC = RC1= RC2 = 1,2KΩ RB = RB1= RB2 = 39KΩ C = C1 = C2 =0,018µF *. Sau khi có kết quả trên ta giữ trị số tụ C không đổi và thay trị số điện trở RB để thay đổi tần số f. Ta có: CR f B .4,1 1= Suy ra: Cf RB .4,1 1= Trị số RB tỉ lệ nghịch với tần số f nên ta có hai trường hợp : - Tần số làfmin khi RBmax. - Tần số làfmax khi RBmin. Giáo Trình Kỹ Thuật Xung Biên Soạn: Đào Thị Thu Thủy Trang 46 * Tính trị số điện trở RB. Ω=== − KCfRB 8010.018,0.500.4,1 1 4,1 1 6 min max . Ω=== − KCfRB 8010.018,0.500.4,1 1 4,1 1 6 min max Ω=== − KCfRB 2710.018,0.1500.4,1 1 4,1 1 6 max min . Trong phần nguyên lý ta có: RBmin = R1= R2 = 27kΩ RBmax = R1 + VR = R2 + VR = 80KΩ VR = RBmax - RBmin = 80KΩ - 27kΩ = 53KΩ Chọn biến trở VR = 50KΩ theo tiêu chuẩn. Sơ đồ mạch hình 5.24 là mạch đa hài phi ổn thay đổi tần số được thiết kế. * Kiểm tra điều kiện bão hòa. Điều kiện của mạch đa hài phi ổn la khi dẫn điện phải ở trạng thái bão hòa. Khi thay đổi biến trở VR sẽ làm thay đổi RB vàdòng điện IB nên cần kiểm tra lại trạng thái dẫn của transistor khi có RBmax. Ta có : mA KR VV I VV B BEsatCC B 14,080 8,012 max max =Ω −=−= Do dòng điện IC = 10 với β =100 thì ở trạng thái khuếch đại ta có: mAmAII CB 1,0100 10 ==β= Dòng điện IBmin = 0,14mA vẫn lớn hơn IB =0,1mA nên vẫn đảm bảo transistor dẫn điện bão hòa. Trường hợp không đạt điều kiện này thì phải chọn transistor cóβ lớn hơn hay dùng transistor ráp kiểu Darlington. 3.5.4. Mạch thay đổi chu trình làm việc. Trong chương 1 khái niệm cơ bản về kỹ thuật xung, phần các thông số của tín hiệu xung có khái niệm về chu kỳ T của tín hiệu xung là: T = ton + tof Trong đó ton là thời gian tín hiệu

Các file đính kèm theo tài liệu này:

kilo28 .pdf

Tài liệu liên quan

Tìm hiểu phần mềm InTouch Wonderware
54 trang | Lượt xem: 6605 | Lượt tải: 1
Bài giảng Anten & truyền sóng
37 trang | Lượt xem: 3756 | Lượt tải: 3
Báo cáo Thí nghiệm vi xử lý
51 trang | Lượt xem: 2110 | Lượt tải: 4
Đề tài Ứng dụng CPU Z80 thiết kế và thi công hệ thống báo giờ tự động
Lượt xem: 1858 | Lượt tải: 3
Đồ án Điều chỉnh động cơ khong đồng bộ 3 pha
49 trang | Lượt xem: 12768 | Lượt tải: 1
Đồ án Tốt nghiệp cung cấp điện
109 trang | Lượt xem: 1882 | Lượt tải: 1
Tổng quan về kỹ thuật tổng hợp tần số trực tiếp (DDS)
66 trang | Lượt xem: 3655 | Lượt tải: 3
Luận văn Thiết kế và thi công mạch điều khiển qua đường điện thoại
102 trang | Lượt xem: 1444 | Lượt tải: 3
Đồ án Thiết kế đồng hồ số báo giờ
59 trang | Lượt xem: 2703 | Lượt tải: 5
Luận văn Thiết kế cung cấp điện toà nhà cao ốc văn phòng công ty cổ phần gạch ngói Đồng Nai
90 trang | Lượt xem: 1811 | Lượt tải: 2