Giới Thiệu Kính Lúp Và Kính Hiển Vi Quang Học

Bài 5 KÍNH LÚP, KÍNH HIỂN VI VÀ CÁCH sử DỤNG Muốn có hình ảnh phóng to horn vật thật ta phải dùng kính lúp và kính hiển vi. 1. Kính lúp và cách sử dụng Cách quan sát vật mẫu bằng kính lúp cầm tay : Hình 5.1. Kính lúp Hình 5.2. Tư thế quan sát vật mẫu hằng kính lúp Kính lúp cầm tay gồm một tay cầm bằng kim loại (hoặc bằng nhựa) được gắn với tấm kính trong, dày, hai mặt lồi, có khung bằng kim loại (hoặc bằng nhựa), có khả năng phóng to ảnh của vật từ 3 -20 lần(H. 5.1). Tay trái cầm kính lúp. Để mặt kính sát vật mầu. mắt nhìn vào mặt kính, di chuyển kính lúp lên cho I khi nhìn thật rõ vật (H. 5.2). Hãy dùng kính lúp quan sát các bộ phận của một cây xanh mà em mang đến lớp. Kính hiển vi và cách sử dụng Kính hiển vi (kính hiển vi quang học) có thể phóng to ảnh của vật được quan sát 40 - 3 000 lần. Kính hiên vi điện tử phóng to ảnh từ 10 000 - 40 000 lần. Một kính hiển vi gồm ba phần chính (H. 5.3) : Chân kính. Thân kính gồm : Thị kính (kính đê mắt vào quan sát), có ghi độ phóng đại / X 10 (gấp 10 lần), X 20 (gấp 20 lần),... + Ong kinhC-— Đĩa quay gắn các vật kính. Vật kính (kính sát với vật cần quan sát) có ghi độ phóng đại X 10, X 20,... x / ốc to. + Ôc điều chỉnh' z x Ốc nhỏ. - Bàn kính : nơi đặt tiêu bản đê quan sát, có kẹp giữ. Ngoài ra còn có gương phản chiếu ánh sáng để tập trung ánh sáng vào vật mẫu. ▼ Quan sát kính hiển vi và H.5.3 đê nhận biết các bộ phận của kính. + Gọi tên, nêu chức năng của từng bộ phận kính hiển vi. + Bộ phận nào của kính hiên vi là quan trọng nhất ? Vì sao ? 6 Hình 5.3. Kính hiển vi 1. Thị kính ; 2. Đĩa quay gắn các vật kính ; Vật kính ; 4. Bàn kính ; 5. Gương phản chiếu ánh sáng ; 6. Chân kính ; 7. Ôc nhỏ ; 8. Ôc to □ Cách sừ dụng kính hiển vi : " Điều chỉnh ánh sáng bằng gương phản chiếu. " Đặt tiêu bản lên bàn kính sao cho vật mẫu nằm ở đúng trung tâm, dùng kẹp giữ tiêu bản. Hãy thận trọng không đê ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp vào gương, làm như vậy dễ bị hỏng mắt. " Mắt nhìn vật kính từ một phía của kính hiển vi, tay phải từ từ vặn ốc to theo chiều kim đồng hồ (vặn xuống) cho đến khi vật kính gần sát lá kính của tiêu bản. " Mắt nhìn vào thị kính, tay phải từ từ vặn ốc to theo chiều ngược lại (vặn lên) cho đến khi nhìn thấy vật cần quan sát. " Điều chỉnh bằng ốc nhỏ để nhìn vật mẫu rõ nhất. Kính lúp và kính hiền vi dùng để quan sát nhũng vật nhỏ bé, kính hỉển vỉ giúp ta nhìn được những gĩ mát không tháy được. Cách sử dụng kính lúp: để mật kính sát vật mẫu, từ từ đưa kính lên cho đến khỉ nhìn rõ vật. Cách sử dụng kính hiển vi: Đỉều chỉnh ánh sáng bàng gưong phàn chiếu ảnh sáng. Đật và cố đỉnh tiêu bàn trên bàn kính. Sử dụng hệ thống ốc điêu chinh đề quan sát rõ vật màu. c*âu hói Chỉ trên kính (hoặc tranh vẽ) các bộ phận của kính hiển vi và nêu chức năng của từng bộ phận. Trình bày các bước sừ dụng kính hiển vi. d m có biết ỉ • I Ai chê tạo ra kính hiển vi ? Từ năm 1590, con người đã sáng chế ra kính hiển vi, nhưng người thành công nhất trong việc chế tạo ra kính hiển vi thời đó là Lơven Hue (Antonie Leeuwenhoek) người Hà Lan, sinh năm 1632. Cha mất sớm, ông phải làm thuê cho cửa hàng buôn bán vải sợi. Suốt ngày dùng kính lúp để đánh giá các loại vải, sợi, len, dạ,... Niềm say mê từ thuở niên thiếu đã thôi thúc ông cải tiến những chiếc kính lúp sao cho có độ phóng đại to hon để nhìn rõ những vật nhỏ bé hon. Vừa đi làm, ông vừa tranh thủ mài giũa các thấu kính nhỏ xíu tạo ra 419 cái thấu kính khác nhau. Ông đã chê tạo ra chiếc kính hiển vi đầu tiên. Không thoả mãn với kết quả ban đầu, ông làm đi làm lại, chế tạo ra 247 chiếc kính hiên vi khác nhau. Ông mải mê quan sát dưới kính hiển vi mọi thứ : bụa răng, máu, râu, tóc, lá cây, nhũng giọt nước bẩn,... Ông hết sức ngạc nhiên khi thấy trong bụa răng có những sinh vật nhỏ bé mà ông gọi là "dã thú", bơi. lội như cá măng trong nước, "trong mồm tôi số lượng của chúng có lẽ còn đông hơn cả tổng vương quốc Hà Lan". Năm 1723 Lơven Hue qua đời, thọ 91 tuổi. Các kết quả quan sát của ông về những sinh vật nhở bé được giới thiệu trong 4 tập sách có nhan đề "Những bí mật của giới tự nhiên nhìn qua kính hiển vi". Bảo quản kính hiển vi Khi di chuyển kính phải dùng cả hai tay : một tay đờ chân kính, một tay cầm chắc thân kính. Khi dùng xong phải lau kính ngay : dùng khăn bông lau thân kính, chân kính, bàn kính ; dùng giấy thấm lau thị kính, vật kính.

1. KHÁI NIỆM KÍNH HIỂN VI QUANG HỌC

Là một dụng cụ quang học hỗ trợ cho mắt gồm có nhiều lăng kính với các độ phóng đại khác nhau, có tác dụng làm tăng góc trông ảnh của những vật rất nhỏ mà ta không thể nhìn thấy được bằng mắt thường.

2. CẤU TẠO

Hệ thống giá đỡ gồm:

Bệ, thân, Revonve mang vật kính, bàn để tiêu bản, kẹp tiêu bản.

Hệ thống phóng đại gồm:

- Thị kính: là 1 bộ phận của kính hiển vi mà người ta để mắt và để soi kính, có 2 loại ống đôi và ống đơn. (Bản chất là một thấu kính hội tụ có tiêu cự rất ngắn, dùng để tạo ra ảnh thật của vật cần quan sát)

- Vật kính: là 1 bộ phận của kính hiển vi quay về phía có vật mà người ta muốn quan sát, có 3 độ phóng đại chính của vật kính: x10, x40, x100. (Bản chất là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn, đóng vai trò như kính lúp để quan sát ảnh thật).

Hệ thống chiếu sáng gồm:

- Nguồn sáng (gương hoặc đèn).

- Màn chắn, được đặt vào trong tụ quang dùng để điều chỉnh lượng ánh sáng đi qua tụ quang.

- Tụ quang, dùng để tập trung những tia ánh sáng và hướng luồng ánh sáng vào tiêu bản cần quan sát. Vị trí của tụ quang nằm ở giữa gương và bàn để tiêu bản. Di chuyển tụ quang lên xuống để điều chỉnh độ chiếu sáng.

Hệ thống điều chỉnh:

- Ốc vĩ cấp

- Ốc vi cấp

- Ốc điều chỉnh tụ quang lên xuống

- Ốc điều chỉnh độ tập trung ánh sáng của tụ quang

- Núm điều chỉnh màn chắn

- Ốc di chuyển phiến kính mang tiêu bản (trước, sau, trái, phải)

3. CÁCH SỬ DỤNG KÍNH HIỂN VI

- Đặt tiêu bản lên bàn để tiêu bản, dùng kẹp để giữ tiêu bản, nhỏ 1 giọt dầu soi để soi chìm trên phiến kính khi soi vật kính x100.

- Chọn vật kính: tùy theo mẫu tiêu bản và mục đích quan sát để chọn vật kính thích hợp.

- Điều chỉnh ánh sáng.

- Điều chỉnh tụ quang: đối với vật kính x10 hạ tụ quang đến tận cùng, vật kính x40 để tụ quang ở đoạn giữa, vật kính x100.

- Điều chỉnh cỡ màn chắn tương ứng với vật kính.

- Hạ vật kính sát vào tiêu bản (mắt nhìn tiêu bản).

- Mắt nhìn thị kính, tay vặn ốc vĩ cấp để đưa vật kính lên cho đến khi nhìn thấy hình ảnh mờ của vi trường.

- Điều chỉnh ốc vi cấp để được hình ảnh rõ nét.

4. BẢO QUẢN KÍNH HIỂN VI

- Sử dụng và bảo quản kính hiển vi một cách thận trọng.

- Đặt kính ở nơi khô thoáng, vào cuối ngày làm việc đặt kính hiển vi vào hộp có gói hút ẩm silicagel để trách bị mốc.

- Lau hệ thống giá đỡ hàng ngày bằng khăn lau sạch, lau vật kính dầu bằng giấy mềm chuyên dụng có tẩm xylen hoặc cồn.

- Bảo dưỡng, mở kính lau hệ thống chiếu sáng phía trong định kỳ.