Là môi trường vừa học vừa tu, đó là sự khác biệt rõ nét nhất của Học viện Phật giáo so với bất kỳ trường Đại học nào tại Việt Nam. Việc sinh hoạt và học tập của các học viên ở đây có thể nói là rất nghiêm khắc. Hàng ngày theo thời khóa, từ 4h sáng, các Tăng ni sinh đã phải thức giấc tụng kinh niệm Phật, ăn chay 3 bữa, tu học khổ luyện trong 04 đến 06 năm liên tục…
Học viện Phật Giáo Việt Nam tại Hà Nội (Xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội) là học viện đầu tiên trong hệ thống giáo dục, đào tạo Phật học của giáo hội Phật Giáo Việt Nam. Học viện Phật Giáo Việt Nam ngoài đào tạo cử nhân hệ chính quy còn các hệ tại chức, cao đẳng, chuyên tu ngắn hạn.
Một ngày của các tăng, ni sinh tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội bắt đầu từ 4h sáng. Sau 1 hồi 3 tiếng chuông khai tĩnh, tất cả tăng, ni sinh thực hành khóa lễ sáng. Sau đó, các tăng, ni sẽ ra sân tập trung làm lễ chào cờ (nếu là thứ 2 đầu tuần), sau đó họ tập thể dục và tiểu thực, lên giảng đường học tập 2 buổi sáng, chiều...
4h25 sáng, toàn bộ Tăng Ni sinh tập trung thành hàng lối dưới sân ký túc xá, ngay ngắn, trật tự. Đúng 4h30, sau 3 tiếng chuông, là lúc khai tĩnh của các Giảng sư và Tăng Ni sinh HVPGVN tại Hà Nội.
Đúng 4h30, tất cả Tăng Ni sinh di chuyển tới trai đường niệm Phật.
Mỗi ngày, Tăng Ni sinh đều đặn tụng niệm 2 khóa lễ, sáng 4h30, chiều chiều vào 17h45 tại trai đường.
Tại trai đường, sẽ có một vị Quản chúng Tăng hoặc Quản chúng Ni cầm thiền trượng chỉnh lại tư thế nếu có Tăng Ni sinh nào đó ngồi thiền chưa chuẩn.
Quản chúng Ni đang chỉnh sửa tư thế cho một Ni sinh tại trai đường.
Đây là một trong những nghi thức trong thời khóa của Tăng Ni sinh HVPGVN tại Hà Nội.
Theo quan niệm của Phật giáo, niệm Phật để suy nghĩ đến tướng tốt, đức hạnh của chư Phật mà noi theo tu tập, tự nhủ luôn sửa đổi để tâm tính ngày càng tốt hơn.
Tại HVPGVN tại Hà Nội có một Thiền Đường, đây là nơi để các Giảng sư, Tăng Ni sinh thiền định.
Trong đạo Phật, thiền là một phương tiện để phát triển tâm linh.
Thiền trong Phật giáo không chỉ hướng tới mục đích giúp tâm trí của ta tĩnh lặng mà còn là hướng đến sự thanh lọc, loại bỏ các phiền não trong tâm trí, những ảnh hưởng tiêu cực xuất phát từ tham – sân – si – mạn – nghi. Trong các giờ thiền đều có Quản chúng Tăng Ni cầm thiền trượng để điều chỉnh tư thế thiền cho các Tăng Ni sinh.
Thiền trong phật giáo còn là để nuôi dưỡng, phát triển những đức tính tốt như lòng từ bi, sự tự tin, trí tuệ…
Sau giờ học, các Tăng Ni sinh thực hành thiền tại ký túc xá.
