Kháng Nguyên – Wikipedia Tiếng Việt

Kháng nguyên là phân tử kích thích đáp ứng miễn dịch của cơ thể, đặc biệt là sản xuất kháng thể. Thông thường kháng nguyên là một protein hay một polysaccharide, nhưng nó cũng có thể là bất cứ loại phân tử nào, mang các phân tử hapten nhỏ và gắn với một protein chuyên chở.

Các loại kháng nguyên

[sửa | sửa mã nguồn]

• Miễn dịch nguyên - kháng nguyên loại này kích thích đáp ứng miễn dịch khi được đưa vào trong cơ thể. Miễn dịch nguyên luôn luôn là một đại phân tử (protein, polysaccharide). Khả năng kích thích đáp ứng miễn dịch của nó phụ thuộc vào tính lạ đối với vật chủ, kích thước phân tử, thành phần hoá học và tính không đồng nhất (thí dụ như phân tử protein chứa nhiều loại amino acid khác nhau).
• Dung nạp nguyên - kháng nguyên loại này kích thích tình trạng không đáp ứng miễn dịch đặc hiệu, do hình dạng phân tử của nó. Khi thay đổi hình dạng, nó có thể trở thành miễn dịch nguyên.
• Dị ứng nguyên - đây là chất gây phản ứng dị ứng. Chúng có thể xâm nhập do được ăn, hít, tiêm vào cơ thể hoặc tiếp xúc với da.

Tế bào trình diện với kháng nguyên của chúng qua phân tử phù hợp mô. Các loại tế bào miễn dịch khác nhau có thể được hoạt hoá tuỳ thuộc vào kháng nguyên được trình diện và loại phân tử phù hợp mô.

Nguồn gốc của kháng nguyên

[sửa | sửa mã nguồn]

Kháng nguyên ngoại sinh

[sửa | sửa mã nguồn]

Kháng nguyên ngoại sinh là kháng nguyên xâm nhập vào cơ thể từ bên ngoài, như do hít, ăn, tiêm. Bằng quá trình nhập nội bào hoặc thực bào, các kháng nguyên này được đưa vào tế bào trình diện kháng nguyên (APC) và được xử lý thành các mảnh nhỏ. Sau đó các APC trình diện các mảnh này cho tế bào T giúp đỡ (CD4+) bằng cách dùng phân tử phù hợp mô loại II trên bề mặt của chúng. Một số tế bào T đặc hiệu cho phức hợp peptide:MHC. Chúng trở nên hoạt hoá và bắt đầu tiết cytokine. Cytokine là các chất có khả năng hoạt hoá lympho bào T độc tế bào (CTL), tế bào B tạo kháng thể, đại thực bào và các tế bào khác.

Kháng nguyên nội sinh

[sửa | sửa mã nguồn]

Kháng nguyên nội sinh là các kháng nguyên được sản xuất bên trong tế bào, là kết quả của quá trình chuyển hoá tế bào không bình thường, hoặc do nhiễm khuẩn nội bào hay nhiễm virus. Sau đó, các mảnh kháng nguyên được trình diện trên bề mặt tế bào trong phức hợp phân tử phù hợp mô loại I. Nếu tế bào T CD8+ độc tế bào nhận ra chúng, các tế bào T này bắt đầu tiết các loại độc tố khác nhau gây ly giải hoặc chết theo chương trình (apoptosis) tế bào bị nhiễm. Để giữ tế bào độc tế bào khỏi giết nhầm các tế bào vốn chỉ sản xuất protein của chính nó, các tế bào T tự đáp ứng được loại ra khỏi quá trình miễn dịch qua cơ chế dung nạp trung ương (cũng được biết là quá trình chọn lọc âm tính xảy ra ở tuyến ức). Chỉ những lympho bào T độc tế bào nào không phản ứng với peptide của chính nó (peptide này được trình diện trong tuyến ức qua phân tử MHC loại I) mới được phép vào máu.

Có một ngoại lệ không thuộc ngoại sinh lẫn nội sinh, được gọi là trình diện chéo.

Kháng nguyên khối u

[sửa | sửa mã nguồn]

Kháng nguyên khối u là các kháng nguyên được trình diện bởi các phân tử MHC I trên bề mặt tế bào khối u. Đôi khi các kháng nguyên này chỉ được trình diện bởi các tế bào khối u và không có ở tế bào thường. Trong trường hợp này, chúng được gọi là kháng nguyên đặc hiệu khối u và thường là kết quả của một đột biến đặc hiệu cho khối u. Phổ biến hơn, các kháng nguyên này được trình diện ở tế bào khối u lẫn tế bào thường, khi đó chúng được gọi là kháng nguyên liên hệ khối u. Nếu lympho bào T độc tế bào nhận ra kháng nguyên này, chúng có thể tiêu diệt tế bào khối u trước khi tế bào khối u tăng sinh và di căn.

Kháng nguyên khối u cũng có thể có ở bề mặt khối u ở dạng, chẳng hạn là, một thụ thể bị đột biến. Trong trường hợp này chúng bị nhận diện bởi tế bào B.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Miễn dịch
• Miễn dịch học
• Sinh lý người
• Vắc-xin
• Kết tủa miễn dịch
• Phản ứng kháng nguyên - kháng thể
• ELISA

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

x t s Miễn dịch học: Hệ miễn dịch thu được lympho và bổ thể
Lymphoid	Kháng nguyên Kháng nguyên Siêu kháng nguyên Dị ứng nguyên Bán kháng nguyên Quyết định kháng nguyên Thẳng Có cấu hình Giả quyết định kháng nguyên Trình diện kháng nguyên/APCs chuyên hóa: Tế bào tua Đại thực bào Tế bào B Kháng nguyên-miễn dịch tố Kháng thể Kháng thể Kháng thể đơn dòng Kháng thể đa dòng Kháng thể tự miễn Tiểu kháng thể Đáp ứng tế bào B đa dòng Allotype Isotype Idiotype Phức hệ miễn dịch Paratope-nhận diện kháng nguyên Miễn dịch và chống chịu Chủ động: Miễn dịch Tự miễn dịch Đồng miễn dịch Dị ứng Quá mẫn Viêm Phản ứng chéo Không chủ động: Chống chịu Trung tâm Ngoại vi Miễn dịch bản sao Hủy dòng Miễn dịch chống chịu khi đang mang thai Suy giảm miễn dịch Di truyền miễn dịch Thuần thục ái lực Siêu đột biến thân Chọn lọc dòng Kết hợp V(D)j Đa dạng nhờ tiếp nối Chuyển lớp globulin miễn dịch MHC/HLA
Lympho bào	Tế bào Tế bào T Thể dịch Tế bào B Tế bào NK
Các chất liên quan	Cytokine Opsonin Tiêu tế bào tố

x t s Cơ quan của hệ lympho
Cơ quan chủ đạo	Tủy xương Tế bào gốc sinh máu Tuyến ức Tiểu thể Hassall
Cơ quan thứ yếu	Lách Cấu trúc Tâm phân mắt Bó xương Tủy đỏ Dây Billroth Vùng gân phụ mép Tủy trắng Vùng tủy trắng ở lách Trung tâm mầm Dòng máu Sợi xương động mạch Sợi xương tĩnh mạch Hạch hạnh nhân Amidan Hạch nhân lưỡi Hạch nhân hầu Hạch nhân vòi Hốc amydan Vòng hạch nhân Waldeyer Hạch bạch huyết Mạch bạch huyết Tế bào T Tiểu tĩnh mạch nội mô cao Tế bào B Trung tâm mầm Corona-bao quanh trung tâm mầm Vùng gân phụ mép MALT GALT Màng Peyer Trung tâm mầm

x t s Các hệ cơ quan trong cơ thể người
Vận động	Bộ xương Khối xương sọ Xương trán, xương sàng, xương bướm, xương chẩm, xương đỉnh, xương thái dương Khối xương mặt xương lá mía, xương hàm dưới, xương lệ, xương mũi, xương xoăn mũi dưới, xương gò má, xương hàm trên, xương khẩu cái Xương thân mình Cột sống, sụn sườn, xương ức, xương sườn, xương sống Xương chi trên Xương đòn, xương vai, xương cánh tay, xương cẳng tay, xương quay, xương trụ, xương cổ tay, khớp vai Xương chi dưới Xương chậu, xương đùi, xương bánh chè, xương chày, xương mác, xương bàn chân, khớp hông Hệ cơ Cơ xương, cơ trơn, cơ tim Cơ đầu mặt cổ Cơ vùng đầu, cơ vùng cổ Cơ thân mình Cơ thành ngực, cơ thành bụng, cơ hoành Cơ tứ chi Cơ chi trên, cơ chi dưới
Tuần hoàn	Tim Tâm thất, tâm nhĩ, nội tâm mạc, ngoại tâm mạc, van tim Mạch máu Động mạch Động mạch chủ, động mạch đầu mặt cổ Tĩnh mạch   Mao mạch   Máu Huyết tương, hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu Vòng tuần hoàn Vòng tuần hoàn lớn, vòng tuần hoàn nhỏ
Miễn dịch	Bạch cầu Bạch cầu ưa kiềm, bạch cầu trung tính, bạch cầu ưa a-xit, bạch cầu mô-nô, bạch cầu lim-phô (tế bào B, tế bào T) Cơ chế Thực bào, tiết kháng thể, phá hủy tế bào nhiễm
Bạch huyết	Phân hệ phân hệ lớn, phân hệ nhỏ Đường dẫn bạch huyết ống bạch huyết, mạch bạch huyết, mao mạch bạch huyết, hạch bạch huyết Bạch huyết
Hô hấp	Đường dẫn khí Mũi, thanh quản, khí quản, phế quản Phổi Hai lá phổi, phế nang Hô hấp Sự thở, sự trao đổi khí
Tiêu hóa	Ống tiêu hóa Miệng, răng, hầu, lưỡi, thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột non, ruột già, ruột thừa, hậu môn Tuyến tiêu hóa Tuyến nước bọt, tuyến mật, tuyến ruột, tuyến tụy, gan
Bài tiết	Hệ tiết niệu Thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo Hệ bài tiết mồ hôi Da, tuyến mồ hôi Hệ bài tiết Carbon dioxide (CO2) Mũi, đường dẫn khí, phổi
Vỏ bọc	Da Lớp biểu bì, lớp bì, lớp mỡ dưới da Cấu trúc đi kèm Lông - tóc, móng, chỉ tay và vân tay
Thần kinh	Thần kinh trung ương Não (trụ não, tiểu não, não trung gian, đại não), tủy sống Thần kinh ngoại biên Dây thần kinh (dây thần kinh não, dây thần kinh tủy), hạch thần kinh Phân loại Hệ thần kinh vận động, hệ thần kinh sinh dưỡng (phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm)
Giác quan	Mắt  • thị giác (màng cứng, màng mạch, màng lưới) Tai  • thính giác (tai ngoài, tai giữa, tai trong) Mũi  • khứu giác (lông niêm mạc) Lưỡi  • vị giác (gai vị giác) Da  • xúc giác (thụ quan)
Nội tiết	Nội tiết não Vùng dưới đồi, tuyến tùng, tuyến yên Nội tiết ngực Tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến ức Nội tiết bụng Tuyến thượng thận, tuyến tụy, tuyến sinh dục (buồng trứng (ở nữ), tinh hoàn (ở nam))
Sinh dục	Cơ quan sinh dục nam Tinh hoàn, tinh trùng, mào tinh, ống dẫn tinh, túi tinh, dương vật, tuyến tiền liệt, tuyến hành, bìu Cơ quan sinh dục nữ Buồng trứng, vòi trứng, ống dẫn trứng, tử cung, âm đạo, âm vật, cửa mình

x t s Thụ thể xuyên màng: Siêu họ kháng thể Thụ thể miễn dịch
Thụ thể kháng thể:Thụ thể Fc	Epsilon (ε) FcεRI (FcεRII là C-type lectin) Gamma (γ) FcγRI FcγRII FcγRIII Sơ sinh Alpha (α)/mu (μ) FcαRI Fcα/μR Chất tiết Thụ thể kháng thể cao phân tử
Thụ thể kháng nguyên	Tế bào B Thụ thể kháng nguyên BCR Đồng thụ thể kích thích: CD21/CD19/CD81 ức chế: CD22 Phân tử bổ trợ Ig-α/Ig-β (CD79) Tế bào T Phối tử MHC MHC lớp I MHC lớp II Thụ thể kháng nguyên TCR: TRA@ TRB@ TRD@ TRG@ Đồng thụ thể CD8 (với 2 chuỗi glycoprotein CD8α and CD8β) CD4 Phân tử bổ trợ CD3 CD3γ CD3δ CD3ε ζ-chain (còn gọi là CD3ζ và TCRζ)
Thụ thể cytokine	xem Thụ thể cytokine
Thụ thể giống kháng thể ở tế bào giết	KIR2DL1 KIR2DL2 KIR2DL3 KIR2DL4 KIR2DL5A KIR2DL5B KIR2DS1 KIR2DS2 KIR2DS3 KIR2DS4 KIR2DS5 KIR3DL1 KIR3DL2 KIR3DL3 KIR3DS1
Thụ thể giống kháng thể ở bạch cầu	LILRA1 LILRA2 LILRA3 LILRA4 LILRA5 LILRA6 LILRB1 LILRB2 LILRB3 LILRB4 LILRB5 LILRA6 LILRA5

x t s Dược lý học: Các nhóm thuốc chính dựa trên hệ thống phân loại giải phẫu - điều trị - hoá học
Ống tiêu hóa/chuyển hóa (A)	Axít dạ dày Các thuốc kháng axít Các thuốc kháng H2 Các thuốc ức chế bơm proton Các thuốc chống nôn Các chất tăng nhu động ruột Các thuốc tiêu chảy/thuốc giảm nhu động ruột Các thuốc béo phì Các thuốc tiểu đường Các Vitamin Các nguyên tố vi lượng
Máu và các cơ quan tạo máu (B)	Các chất chống đông máu Thuốc chống tiểu cầu Chất chống tạo máu đông Các thuốc phân giải máu đông/sợi fibrin Các chất cầm máu Tiểu cầu Chất đông máu Thuốc ức chế phân giải fibrin
Hệ tim mạch (C)	cardiac therapy/antianginals Các Glicozit tim chống loạn nhịp tim Cardiac stimulants Antihypertensives Diuretics Vasodilators Thuốc chẹn beta Calcium channel blockers hệ renin-angiotensin Thuốc ức chế men chuyển angiotensin Thuốc đối kháng thụ thể angiotensin II Renin inhibitors Antihyperlipidemics Các Statin Các Fibrate Bile acid sequestrants
Da (D)	Emollients Cicatrizants Antipruritics Antipsoriatics Medicated dressings
Hệ niệu sinh dục (G)	Hormonal contraception Fertility agents SERMs Các hoócmôn sinh dục
Hệ nội tiết (H)	Các hoócmôn vùng dưới đồi-tuyến yên Các corticosteroid Glucocorticoids Mineralocorticoids Hoócmôn sinh dục Các hoócmôn tuyến giáp trạng/chất kháng hoócmôn giáp trạng
Infection and infestations (J, P, QI)	Các chất chống vi sinh: Kháng sinh (kháng mycobacterium) Thuốc kháng nấm Thuốc kháng virus Thuốc kháng kí sinh trùng Chất chống động vật nguyên sinh Thuốc chống giun Ectoparasiticides IVIG Vắc-xin
Bệnh ác tính (L01-L02)	Các chất chống ung thư Antimetabolites Alkylating Spindle poisons Thuốc chống khối u Topoisomerase inhibitors
Bệnh miễn dịch (L03-L04)	Immunomodulators Immunostimulants Immunosuppressants
Cơ, xương, khớp (M)	Anabolic steroids Thuốc kháng viêm Các NSAID Thuốc chống phong thấp Các corticosteroid Muscle relaxants Bisphosphonates
Não và hệ thần kinh (N)	Analgesics Anesthetics General Local Anorectics Các chất chống ADHD Thuốc chống nghiện Thuốc chống co giật Tác nhân chống mất trí nhớ Thuốc chống trầm cảm Antimigraine Agents Antiparkinson's Agents Antipsychotics Anxiolytics Depressants Entactogens Entheogens Euphoriants Chất gây ảo giác Chất thức thần Chất gây ảo giác phân ly Deliriants Thuốc ngủ/Thuốc an thần Mood Stabilizers Neuroprotectives Nootropics Neurotoxins Orexigenics Serenics Chất kích thích Wakefulness-Promoting Agents
Hệ hô hấp (R)	Decongestants Bronchodilators Thuốc ho H1 antagonists
Giác quan (S)	Nhãn khoa Otologicals
Khác (V)	Chất giải độc Thuốc cản quang Radiopharmaceuticals Dressings

x t s Sinh học tiến hóa
Dẫn nhập Tóm tắt Dòng thời gian Lịch sử tiến hóa Chỉ mục
Tiến hóa	Cội nguồn sự sống Phát sinh phi sinh học Thích nghi Phát xạ thích nghi Phát xạ phi thích nghi Miêu tả theo nhánh học Đồng tiến hóa Dòng dõi chung Hội tụ Phân tách Song song Dạng sống sớm nhất được biết Bằng chứng về tiến hóa Tuyệt chủng Sự kiện Quan điểm di truyền học Tính tương đồng Tổ tiên phổ quát chung cuối cùng Tiến hóa vĩ mô Tiến hóa vi mô Giả thuyết hạt giống toàn vũ trụ Sự hình thành loài Đơn vị phân loại
Di truyền họcquần thể	Nhân giống chọn lọc Đa dạng sinh học Dòng gen Phiêu bạt di truyền Đột biến sinh học Chọn lọc tự nhiên Chọn lọc theo dòng dõi Chọn lọc nhân tạo Đột biến sinh học Biến dị di truyền Quần thể Dị hình giới tính Chọn lọc giới tính Lựa chọn bạn đời
Phát triển	Canalisation Sinh học phát triển tiến hóa Đảo nghịch Mô-đun Tính dẻo dai kiểu hình
Của việc phân loại	Chim Nguồn gốc Ngành Tay cuộn Ngành Nhuyễn thể Lớp Chân đầu Khủng long Cá Nấm Côn trùng Bướm Sự sống Lớp thú Mèo Họ Chó Sói Chó nhà Linh cẩu Cá heo và cá voi Ngựa Linh trưởng Người Vượn cáo Bò biển Thực vật Bò sát Nhện Động vật bốn chân Vi-rút Bệnh cúm
Của cáccơ quan	Tế bào ADN Tiên mao Sinh vật nhân thực Thuyết nội cộng sinh Nhiễm sắc thể Hệ thống nội màng Ty thể Nhân Lạp thể Ở động vật Mắt Lông Xương tai Hệ thần kinh Não bộ
Của cácquá trình	Lão hóa Chết Sự chết theo chương trình của tế bào Bay lượn của chim Phức tạp sinh học Hợp tác Sắc giác ở linh trưởng Cảm xúc Đồng cảm Đạo đức học Tổ chức xã hội cao Hệ miễn dịch Trao đổi chất Đơn giao Đạo đức Tiến hóa mô-đun Sinh vật đa bào Sinh sản hữu tính Giới tính Vòng đời Kiểu giao hợp Giảm phân Quyết định giới tính Nọc độc rắn
Tempovà mode	Thuyết phát sinh loài từng bước một/Cân bằng ngắt quãng/Thuyết nhảy vọt Đột biến vi mô/Đột biến vĩ mô Thuyết đồng nhất/Thuyết thảm họa
Sự hìnhthành loài	Biệt lập địa lí Anagenesis Catagenesis Cladogenesis Đồng hình thành loài Sinh thái Lai Cận địa lý Ngoại vi Hiệu ứng Wallace Đồng địa lý
Lịch sử	Thời Phục Hưng và Khai Sáng Thuyết biến hình Charles Darwin Nguồn gốc các loài Lịch sử cổ sinh vật học Hóa thạch chuyển tiếp Kế thừa pha trộn Di truyền Mendel Sự che khuất của học thuyết Darwin Thuyết tiến hoá tổng hợp Lịch sử tiến hóa phân tử Thuyết tiến hoá tổng hợp mở rộng
Triết học	Học thuyết Darwin Các giả thuyết thay thế Thuyết thảm họa Thuyết Lamarck Thuyết tiến bộ Thuyết đột biến Thuyết nhảy vọt Thuyết cấu trúc Spandrel Thuyết hữu thần Thuyết sức sống Mục đích luận trong sinh học
Liên quan	Địa lý sinh học Di truyền học sinh thái Tiến hóa phân tử Phát sinh chủng loại học Cây tiến hóa Đa hình Tế bào đầu tiên Quan hệ tiến hóa
Thể loại Commons

Cơ sở dữ liệu tiêu đề chuẩn
Quốc tế	GND
Quốc gia	Hoa Kỳ Pháp BnF data Cộng hòa Séc Israel
Khác	Encyclopedia of Modern Ukraine Yale LUX

Cổng thông tin:

• Thiên nhiên
• Sinh học
• Y học