LÀM THẾ NÀO ĐỂ BIẾT MỘT GAM CƠ BẢN - ĐÀN PIANO

Để chơi được 1 bài hát ( có bản nhạc ) thì ta phải làm theo tuần tự các bước như sau :

– Xác định Gam của bài nhạc

– Lập bộ hợp âm cho gam đó

– Đặt hợp âm vào giai điệu

Trong bài  này sẽ giải quyết khâu đầu tiên trong tiến trình trên .

Trước hết , Gam là một tập hợp gồm 7 nốt nhạc . Có 2 loại à gam trưởng và gam thứ

Cách nhận biết gam của 1 bài hát :

Để nhận biết gam của 1 bài hát thông thường ta dựa vào 2 yếu tố sau :

1 . Dấu hóa cố định của bài hát được  ghi ở đầu khuông nhạc .

2 . Nốt nhạc cuối cùng của bài nhạc .

Ta cần phải biết :

Thứ tự cố định của dấu thằng (#) :Nhìn vào thứ tự trên ta thấy ngay từ trái sang phải là các nốt Fa Đô Sol Rê La Mi Si .

Thứ tự cố định của dấu giáng (b) : Với dấu giáng là si mi la re sol do fa ngược lại so với dấu thăng .

Một Bản nhạc sẽ có dấu hóa ghi ở đầu khuông nhạc tương ứng với gam của bài nhạc đó . Trong bài viết trên ta đã dễ dàng xây dựng được  các gam với các dấu thăng (#) và giáng (b) của gam đó . Sau đây là quy tắc để ta có thể tìm nhanh Gam của bài nhạc dựa vào dấu hóa :

Với dấu thăng (#) : từ dấu thăng cuối cùng ta tiến lên 1 Q2t ta sẽ có nốt gốc gam trưởng cần tìm .

VD : bài nhạc có 2 dấu # , nhìn vào vị trí các dấu thăng ta có thể dễ dàng biết được  , đó là các nốt F và C ( theo thứ tự trái sang phải ) , vậy dấu # cuối là ở nốt C , từ nốt C# tiến lên 1 Q2t là nốt D vậy bài đó thuộc gam D trưởng hoặc gam thứ song song  là Bm .

Với dấu giáng (b) : thì ngoại trừ giấu giáng đầu tiên là gam F trưởng , từ 2 dấu giáng trở đi , vị trí nốt giáng áp chót sẽ là nốt gốc hợp âm trưởng cần tìm .

VD 1 bài nhạc có 2 dâu giáng : theo thứ tự từ trái sang phải ta có vị rí 2 nốt giáng là ở nốt Si và Mi , dấu giáng áp chót là Si , vậy bài nhạc thuộc gam Si giáng trưởng Bb hoặc gam thứ song song là Gm .

Để biết được  bài nhạc thuộc gam trưởng hay thứ ta sẽ dựa vào yếu tố còn lại , đó là nốt nhạc cuối cùng của bản nhạc :

1 bài nhạc kết thúc bằng nốt nào thì đó chính là nốt gốc của gam bài đó

VD : bài nhạc kết thúc ở nốt C thì chắc chắn là bài đó ở gam C trưởng C hoặc gam C thứ Cm . Để biết được  là C hay Cm thì ta lại nhờ vào yếu tố phía trên , đó là dấu hóa đầu khuông nhạc

Ghi chú :

Với 1 bản nhạc thông thường thì chắc chắn sẽ tuân theo các quy luật trên .

VD : nếu bài nhạc ko có dấu thăng , giáng gì thì chắc chắn nốt kết bài sẽ là nốt C hoặc A ko thể là nốt khác được  , và tương tự với các trường hợp có các dấu hóa khác .

Hợp âm , cấu tạo hợp âm

Phần trên chúng ta đã biết về cách thức xác định gam của 1 bài nhạc . Và điều tiếp theo là ta phải lập được  bộ hợp âm trong gam đó để có thể biết được  có những hợp âm gì sẽ phải dùng đến trong gam đó , tất nhiên các hợp âm để ở dạng cơ bản và chưa nâng cao . Ta cần hiểu rõ bản chất của hợp âm :

– Bất kỳ 1 hợp âm cơ bản nào cũng đều được  cấu tạo từ 3 nốt nhạc : nốt 1 , nốt 3 và nốt 5 . Trong đó nốt 1 là nốt gốc của hợp âm , nốt 3 tùy là vào hợp âm trưởng hay thứ sẽ là quãng 3 trưởng hay thứ của nôt gốc , nốt 5 là quãng 5 của nốt gốc .

Hợp âm lại có 2 dạng , hợp âm trưởng và hợp âm thứ :

+ Hợp âm trưởng :

Nốt 3 là nốt cách nốt gốc một quãng 3 trưởng Q3T , nốt 5 lại cách nốt 3 1 quãng 3 thứ Q3t .

+ Hợp âm thứ :

Nốt 3 là nốt cách nốt gốc một quãng 3 thứ Q3t , nốt 5 lại cách nốt 3 1 quãng 3 trưởng Q3T.

VD : Hợp âm Đô trưởng gồm 3 nốt :

Nốt 1 : nốt gốc C

Nốt 3 : nốt quãng 3 trưởng của C là E

Nốt 5 : nốt quãng 5 của C là G

=> vậy hợp âm Đô trưởng C gồm có 3 nốt C , E và G

Hợp âm Đô thứ Cm :

Nốt 1 : nốt gốc C

Nốt 3 : nốt quãng 3 thứ của C là Eb

Nốt 5 : nốt quãng 5 của C là G

= > vậy hợp âm Cm gồm 3 nốt là C , Eb và G

Bộ hợp âm của gam

Sau khi đã hiểu rõ hơn về hợp âm , ta sẽ đi tìm các hợp âm trong 1 gam .

Trong bài này ta đã biết công thức lập các gam trưởng và thứ , từ đó ta sẽ biết được  trong gam đó có bao nhiêu dấu hóa và tại vị trí nốt nào . Trong 1 gam ta sẽ có các hợp âm tương ứng , 1 gam có 7 nốt nhạc , như vậy ta sẽ có 7 hợp âm tương ứng thuộc gam đó . Nguyên tắc tạo nên hợp âm giống như bản chất của nó ở bài trên , ta sẽ dựa vào các nốt nhạc với dấu thăng giáng của từng gam và bản chất của hợp âm để tìm ra các hợp âm trong gam đó , mình sẽ dùng ví dụ để các bạn có thể hiểu được  nhanh nhất :

Giả sử ta đã xác định được  bài nhạc được  chơi ở giọng Đô trưởng ( hay gam Đô trưởng )

Gam Đô trưởng gồm 7 nốt : C , D , E , F , G , A , B và ko có dấu thăng , giáng gì

Các hợp âm trong gam C sẽ là :

C ( nốt 1 là C , nốt 3 là E , nốt 5 là G )

Dm vì nốt 1 là D , nốt 3 là F cách D 1 quãng 3 thứ chứ ko phải quãng 3 trưởng , nốt 5 là A .

Em : nốt 1 là E , nốt 3 là G cách E 1 Q3t , nốt 5 là B

F : nốt 1 F , nốt 3 là A cách F 1 Q3T chứ ko phải Q3t , nốt 5 là C

G : nốt 1 G , nốt 3 là B cách G 1 Q3T , nốt 5 là D

Am : nốt 1 A , nốt 3 C cách A 1 Q3t , nốt 5 là E

riêng hợp âm B thì sẽ là Bm vì nốt 3 D cách nốt gốc 1 Q3t và nốt 5 F cũng cách nốt 3 1 Q3t ( ta sẽ bỏ qua hợp âm này vì đó là hợp âm nâng cao rồi )

Vậy khi chơi 1 bài nhạc giọng C thì ta cần có 6 hợp âm để sử dụng trong bài là C, Dm , Em , F , G , Am .

Tương tự như vậy các bạn hãy thử tự mình làm bộ hợp âm ở các giọng khác , D , E , F v.v..