LB Nga: Tác Giả 'Sống Và Nhớ Lấy' Tròn 70 Tuổi - Tiền Phong

Tác giả Nguyễn Thị Kim Hiền, dịch giả Thúy Toàn và nhà thơ Châu Hồng Thủy gặp nhà văn Rasputin tại Mátxcơva. Ảnh : Ban đối ngoại Hội Nhà Văn Nga.

Valentin Rasputin bước vào nền văn học Nga ở đầu thập niên 60, rất thuận buồm xuôi gió, hầu như không cần phải lấy đà.

Nhà văn đã nói: “Hiện giờ, không có gì cao cả, xứng đáng với thời đại hơn là xây dựng và củng cố đạo đức con người”. Bằng cách này hay cách khác, điều đó xuyên suốt toàn bộ sáng tác của ông.

Ông đã viết về nỗi dày vò của người phụ nữ nông thôn Nga bình dị Nastjona, có chồng đào ngũ trong thời gian chiến tranh Vệ quốc chống phát xít Đức. Chị đã che giấu chồng và cảm nhận tất cả nỗi khủng khiếp về tội đào ngũ và tội đồng lõa. Đó là mối xung đột trong tác phẩm “Sống và nhớ lấy” của Rasputin đã được dịch ra tiếng Việt và được bạn đọc nước ta đón nhận với sự đồng cảm sâu sắc.

Tác phẩm văn xuôi gần đây nhất của Valentin Rasputin có nhan đề là “Con gái của Ivan, mẹ của Ivan” đề cập đến số phận của những người dân Nga bình thường bị ném vào giữa những đổi thay của cuộc sống thời kinh tế thị trường. Một phụ nữ nông thôn phải tự đứng ra bảo vệ nhân phẩm và cả tính mạng các thành viên gia đình, đã dùng khẩu súng săn của bố để lại bắn chết kẻ hãm hiếp con gái mình khi tên này dùng tiền hối lộ thẩm phán (1).

Văn phong của Valentin Rasputin thường điềm đạm, nhưng chứa đựng một sực mạnh nội tâm vĩ đại, một tiềm lực sử thi khổng lồ - dĩ nhiên, điều này gắn liền với nhân cách của chính tác giả, một người vốn xuất thân từ xứ sở Xibiri kì vĩ. Hiện giờ ông vẫn sống trong một ngôi làng Xibiri nhỏ bé, bên bờ hồ Baican nổi tiếng.

“Rộng lớn và bị làm cho rách nát, đa dân tộc và tản mát, chứa đầy vàng và thiếu tiện nghi – Xibiri đang chờ đợi sự trợ giúp kiên quyết của tất cả chúng ta”, - nhà văn Rasputin đã từng viết như vậy.

Ông muốn bảo vệ, gìn giữ vẻ đẹp của Baican, của Xibiri nói riêng và của nước Nga nói chung cho các thế hệ con cháu mai sau. Cũng có thể vì vậy mà mấy năm gần đây nhà văn ít quan tâm hơn đối với văn xuôi, mà dành nhiều thời gian cho chính luận.

“Muốn nói một điều gì đó ngắn gọn và nói lên điều chính yếu, - nhà văn khẳng định – Con người sẽ ra sao? Sẽ trở thành như thế nào? Hiện giờ tôi đang suy ngẫm về một quyển sách tạm gọi là “Và tôi cũng đã từng ở nơi ấy”. Đó là những hồi tưởng từ ngôi thứ nhất. Tôi định viết về những gì đã từng xảy ra với mình.”

Một khi nào đó quyển hồi kí này sẽ được in trong toàn tập của nhà văn. Nhân dịp mừng Valentin Rasputin thượng thọ 70 tuổi, những người đồng hương Xibiri đã xuất bản một tuyển tập tác phẩm của ông, gồm bốn quyển. Tại thư viện quốc gia Nga, kho sách chính của đất nước, người ta đang tổ chức triển lãm về sự nghiệp sáng tác của Rasputin. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tặng nhà văn xuất chúng Nga huân chương cao quý “Vì những cống hiến cho Tổ quốc”.

Ngày 16.3, nhà văn cũng đã gặp gỡ với những người hâm mộ tại khu triển lãm quốc gia trong Hội nghi bàn tròn “Valentin Rasputin – Cuộc tranh luận với thời gian”.

Ngày 18.3, Hội nhà văn Nga tổ chức Dạ hội Rasputin tại nhà hát MKHAT, nơi đã diễn các vở kịch được chuyển thể từ các tác phẩm của nhà văn như “Vĩnh biệt Matjora”, “Sống mà nhớ lấy”.

Nhân dịp này, dịch giả Nguyễn Thúy Toàn, Chủ tịch Hội đồng Văn học dịch của Hội nhà văn Việt Nam, và nhà thơ Châu Hồng Thủy, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam tại Liên bang Nga, đã gửi điện mừng tới nhà văn Valentin Rasputin.

* Năm 2004 tác phẩm “Sống và nhớ lấy” được dịch sang tiếng Trung Quốc và đạt giải Tác phẩm văn học nước ngoài hay nhất trong năm. Nhà văn Valentin Rasputin đã cho phép dịch tác phẩm này sang tiếng Việt)