Lịch Sử Họ Trần ở Việt Nam - Tỏi đen

Có thể bạn quan tâm

Nguồn: hotranvietnam.vn

Danh từ họ Trần bắt nguồn từ họ Quy (媯, bính âm: Gūi), một họ Trung Quốc cổ, hậu duệ của vua Thuấn, một trong Tam Hoàng Ngũ Đế[3]. Khi Chu Vũ Vương thiết lập nhà Chu, ông đã dành vùng đất Trần cho các con cháu vua Thuấn thành lập quốc gia riêng. Để thể hiện sự kính trọng tới vua Thuấn, tiểu quốc Trần được xem là một trong ba khách quốc của nhà Chu (tam khác, 三恪, bính âm: Sān Kè), nghĩa là quốc gia này không bị lệ thuộc mà chỉ là khách. Tuy nhiên, về sau, lãnh thổ này bị nước Sở chiếm đóng vào thế kỷ 5 TCN. Từ đó, những người sống tại đây lấy Trần làm họ của mình.

Vùng đất Trần thời Chu Vũ Vương cũng là nơi Vĩ Mãn, con Ngu Yên, hậu duệ vua Ngu Thuấnđược phong vương và khởi sinh họ Hồ tại đây và Trung Quốc nói chung. Sau này Hồ Quý Ly dựng nước Đại ngu là để nhắc nhở về dòng họ Hồ này.

Tuy nhiên, Trần Xuân Sinh có ý kiến cho rằng: Hồ Quý Ly đã nhận sai về dòng dõi của mình. Dòng dõi vua Thuấn chỉ có chi họ Diêu và họ Quy chứ không có chi nào họ Hồ. Theo đó, có thể Hồ Quý Ly cũng mang họ Trần.

Theo Sử ký Tư Mã Thiên, Hồ Công Mãn là thủy tổ họ Trần chứ không phải họ Hồ. Vua Chu Vũ Vương sau khi diệt nhà Thương, tìm được Quy Mãn là dòng dõi vua Thuấn và phong cho làm vua nước Trần. Sau khi mất, Mãn được đặt thụy hiệu là Trần Hồ công. Công là tước, Hồ là thụy hiệu chứ không phải họ. Từ Trần Hồ công truyền các đời, tới Trần Thân công, Trần Tương công…

Các vua nước Trần từ thời Tây Chu trở đi đều là dòng dõi Trần Hồ công chứ không phải mang họ Hồ. Do đó Lê Quý Ly đổi sang họ Hồ và nhận dòng dõi vua Thuấn chỉ là mượn danh dòng họ đế vương cổ xưa[4] Sau này nhà Minh sang đánh Đại Ngu cũng kể ra 1 trong 22 tội của Hồ Quý Ly là tự ý đổi từ họ Lê sang họ Hồ[5]. Phía trên là thông tin về họ Trần bên Trung Quốc.

Trong lịch sử Việt Nam dòng họ Trần cũng có những biến đổi lịch sử, Sau khi cướp ngôi của vua Trần Thuận Tông, Hồ Qúy Ly noi theo Trần Thủ Độ, bắt tất cả dòng dõi nhà Trần, nếu có tội nặng phải đổi thành họ Mai. Vì nhà Hồ chỉ tồn tại được bảy năm, rồi bị quân nhà Minh bên Trung Quốc tiêu diệt, nên họ Trần bị đổi họ không nhiều.

Có nguồn tin trong dân gian nói là con cháu họ Trần có gia tộc đổi sang họ Bùi để luôn ghi nhớ họ gốc của mình. Theo Hán ngữ chữ Bùi gồm chữ Phi và chữ Y tạo thành, Phi Y có nghĩa là không có áo quần, là ở trần, tức họ Trần.

Dưới thời Lê Thánh Tông, dòng họ này phải đổi sang họ Trình. Sau khi lên ngôi và trừ khử Trần Cảo, Lê Lợi đã tiến hành ban Quốc tích và ban họ cho một số đại thần như Trần Nguyên Hãn thành Lê Hãn. cũng sau khi trừ khử được Trần Nguyên Hãn, nhà Lê đã truy tìm con cháu của ông khiến con trai là Trần Trung Khoản tự là Trung Lương phải tục bỏ đi và đổi ra họ Quách.[6] và Trần Đăng Huy phải đổi sang họ Đào.

Sau khi Lê Thánh Tông lên ngôi được hai tháng, ông hạ chiếu đổi tên tất cả những ai đang phạm vào chữ huý của Hoàng Thái hậu Phạm Ngọc Trần[7] Nhà vua lấy cớ rằng: Cung từ Hoàng Thái hậu họ Phạm, tên huý là Ngọc Trần, nên yết thị cho trong kinh thành, ngoài các đạo, phàm nơi có “họ Trần” đổi chép làm chữ “Trình”, có lẽ ông đã đã dùng kị huý như là một thủ đoạn để ngăn chặn ảnh hưởng và ngầm đe doạ con cháu họ Trần về các ảo tưởng phục thù.[8] Lệnh này được thực thi triệt để, ai cũng phải tuân theo, ví như: trường hợp của ông Trình Thanh (vốn họ Hoàng sau đổi sang họ Trần nhưng sau lại phải đổi lại thành họ Trình), sau này đến Trần Khắc Minh (cháu của Trình Khanh) mới đổi lại họ Trần.[9]

Để tránh hiểu nhầm cho người dân Việt Nam chúng ta cần lưu ý rằng theo những tư liệu lịch sử để lại, con cháu họ Trần bên Việt Nam hiện nay có nguồn gốc thuần thuần Việt Nam.

Trước thời nhà Trần

Man Thiện (tên thật là Trần Thị Đoan) thân mẫu của Hai Bà Trưng, người đã tham gia vào cuộc khởi nghĩa của hai bà[10].

Trần Nang, tướng lĩnh của Hai Bà Trưng

Trần Lãm (Trần Minh Công), một tướng trong thời loạn 12 sứ quân thế kỷ X.

Trần Trung Tá, quan thời nhà Lý người được Tô Hiến Thành đề cử

Trần Điền, Trần Điện, Trần Hòa: Được coi là ông tổ của nghề kim hoàn Việt Nam

[sửa]Thời Trần – Hồ

Giai đoạn nhà Trần – Nhà Hồ có nhiều danh nhân, người nổi tiếng mang họ Trần, có thể kể đến như:[11]

Các vị vua đời Trần bao gồm:

Mười hai đời vua trong triều đại nhà Trần ở Việt Nam, từ vua Trần Thái Tông đến vua Trần Thiếu Đế gồm:

Trần Thái Tông

Trần Thánh Tông

Trần Nhân Tông

Trần Anh Tông

Trần Minh Tông

Trần Hiến Tông

Trần Dụ Tông

Trần Nghệ Tông

Trần Duệ Tông

Trần Phế Đế

Trần Thuận Tông

Trần Thiếu Đế

Hai vị vua Nhà Hậu Trần là:

Trần Ngỗi (Giản Định Đế)

Trần Quý Khoáng (Trùng Quang Đế)

Một số nhân vật được phong làm vua nhưng thực chất chỉ là bù nhìn và là con bài chính trị như:

Trần Di Ái: Người được Nhà Nguyên phong làm An Nam quốc vương trong cuộc chiến tranh lần 2 (thực chất là con bài chính trị của nhà Nguyên)

Trần Ích Tắc: Người được Nhà Nguyên phong làm An Nam quốc vương trong cuộc chiến tranh lần 3 (thực chất là con bài chính trị của nhà Nguyên)

Trần Thiêm Bình (tên thật là Trần Tông, gia nô của Trần Khang, đã mạo xưng con của Trần Nghệ Tông) người được nhà Minh phong làm An Nam quốc vương. (thực chất cũng là con bài chính trị của nhà Minh)

Trần Cảo, được Lê Lợi tôn làm vua (lấy hiệu là Thiên Khánh) theo yêu cầu của nhà Minh (thực chất cũng là con bài chính trị của Lê Lợi)

Tổ tiên của các vua nhà Trần:

Trần Lý (thủy tổ của nhà Trần,con của Trần Hấp),

Trần Thừa (cha vua Thái Tông, được truy tôn làm Trần Thái Tổ)

Các thế hệ tông thất khai quốc:

Trần Tự Khánh

Trần Thị Dung (hoàng hậu nhà Lý), sau này là Linh Từ quốc mẫu

Trần Liễu cha của Trần Hưng Đạo,

Trần Thủ Độ, Thái sư nhà Trần (người có công kiến lập nhà Trần)

Trần An Quốc, Trần An Bang

Các tông thất nhà Trần có công lao cho đất nước:

Trần Quốc Tuấn (Hưng Đạo đại vương – Tiết chế Quốc công)

Trần Quang Khải Thượng tướng, Thái sư nhà Trần

Trần Nhật Duật

Trần Khánh Dư

Trần Quốc Toản

Trần Quốc Hiến (Nghiễn) (Con trai của Hưng Đạo Vương)

Trần Quốc Tảng (Con trai của Hưng Đạo Vương)

Trần Quốc Uất (Con trai của Hưng Đạo Vương)

Trần Quốc Hiện (Nghiện) (Con trai của Hưng Đạo Vương)

Trần Bình Trọng[12]

Trần Khát Chân (dòng dõi Trần Bình Trọng, người có công giết được Chế Bồng Nga)

Tuệ Trung Thượng Sĩ (Trần Quốc Tung): người cùng tham gia trong cả 3 lần kháng chiến chống Nguyên Mông và đặt nền móng cho trường phái Trúc Lâm Yên Tử

An Tư công chúa (người được gả cho Thoát Hoan để nghị hòa trong tình thế nguy kịch của nhà Trần)

Huyền Trân công chúa: người được gả cho vua Chiêm Thành để đổi lấy châu Ô là châu Lý (Rí)

Trần Nguyên Đán, là người có công lật đổ Dương Nhật Lễ giành ngôi lại cho nhà Trần, có nhiều công trình thơ văn giá trị và là ông ngoại của Nguyễn Trãi

Các tôn thất nhà Trần khác:

Trần Bà Liệt, Hoài Đức Vương, con trai của Trần Thừa

Trần Quốc Khang (anh trai Trần Quốc Tuấn)

Trần Nhật Hiệu Thái úy, chỉ huy quân Tinh cương của nhà Trần

Trần Kiện

Trần Văn Lộng

Trần Tú Viên

Trần Lão Thượng vị hầu

Trần Khắc Hãn công chúa

Trần Ngạc Thái úy

Trần Nhật Đôn Trụ quốc, người cùng hợp mưu với Trần Khát Chân trừ khử Hồ Quý Ly bất thành

Trần Doãn Vũ Thành Vương

Trần Thị Thiều (Hoàng hậu của Trần Thánh Tông)

>> Xem ngay Máy làm tỏi đen LUVA D2 (CN Nhật Bản - MỚI) - MUA 1 TẶNG 1

Các văn thần, danh nhân:

Trần Chiêu Ngạn, thượng thư bộ hình thời Trần

Trần Quốc Lặc: Trạng nguyên khoa Bính Thìn

Trần Cố: Trạng nguyên khoa Bính Dần

Trần Thì Kiến (Trần Thời Kiên)

Trần Thế Pháp, tác giả của Lĩnh Nam chích quái

Trần Quang Triều, tác giả của Cúc đường di khảo (một tác phẩm văn học thời Trần)

Trần Quốc Toại, tác giả của Sầm lâp tập (một tác phẩm văn học thời Trần)

Trần Đình Thám, thám hoa dưới triều vua Trần Duệ Tông

Trần Nguyên Hãng, Thiếu bảo thời vua Trần Nghệ Tông – là người hợp mưu với Trần Khát Chân trừ khử Hồ Quý Ly bất thành

Trần Nguyên Huyên và Trần Thái Bộc, tướng của nhà Hồ đã tử trận trong chiến tranh với nhà Minh

Trần Phong, tướng hợp tác với nhà Minh trong cuộc xâm lược Đại Việt

[sửa]Thời Lê – Mạc[13]

Trần Nguyên Hãn, danh tướng khởi nghĩa Lam Sơn

Trần Lựu, tướng giỏi của Lê Lợi, người đã dụ được Liễu Thăng lọt vào thế trận phục kích ở ải Chi Lăng

Trần Bàn, sứ thần nhà Lê sang nhà Minh vào năm Nhâm Ngọ (1462).

Trần Phong, quan lại trong viện Khâm hình triều đình thời Lê Thánh Tông

Trần Khắc Minh (cháu của Trình Khanh, đã đổi lại họ Trần), đỗ Tiến sỹ khoa Giáp Thìn 1484, niên hiệu Hồng Đức thứ mười lăm đời Lê Thánh Tông. Sau ông làm quan đến chức Thượng thư bộ Lễ kiêm Đông các đại học sỹ, tước Lương Nhân hầu.

Trần Cảo: Tự nhận là dòng dõi 5 đời của Trần Thái Tông, tự xưng làm Đế Thích thiên, tự phong làm Vua, lấy hiệu là Thiên Ứng.

Trần Cung (Trần Thăng) là con của Trần Cảo, kế thừa sự nghiệp của cha, cũng xưng làm vua, lấy hiệu là Tuyên Hòa.

Trần Tuân: Tướng khởi nghĩa thời Lê Sơ

Trần Chân, là vị tướng giỏi thời Lê, đã có công đánh dẹp các lộ quân khởi nghĩa thời Lê sơ.

Trần Văn Huy, ông tổ 4 đời của Trần Tuân, đỗ tiến sĩ trong niên hiệu Thái Hòa đời Lê Nhân Tông.

Trần Cẩn, ông nội của Trần Tuân đỗ tiến sĩ thời Lê Thánh Tông, giữ chức Thượng thư Bộ Lại.

Trần Danh Lâm, quan triều Lê Trung Hưng

Trần Độc, nhà thầy thuốc Việt Nam, thầy của Lê Hữu Trác

Trần Cảnh, quan nhà Trịnh tham gia đàn áp cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu nhưng thất bại và bị cách chức

Trần Đình Cẩm, trấn thủ Kinh Bắc của chúa Trịnh

Trần Đăng Tuyển, quan nhà Lê Trung Hưng

Trần Đức Hòa, Trấn thủ Quảng Nam, anh em kết nghĩa với chúa Nguyễn. Người tiến cử Đào Duy Từ cho chúa Nguyễn

Trần Sùng Dĩnh: Trạng nguyên khoa Đinh Mùi niên hiệu Hồng Đức thứ 18 (1487), đời Lê Thánh Tông.

Trần Văn Bảo (1524 – 1610) đỗ Trạng nguyên khoa Canh Tuất, niên hiệu Cảnh Lịch thứ 3 (1550), đời Mạc Tuyên Tông

Trần Bảo Tín

Trần Tất Văn: trạng nguyên thời Lê Cung Hòang

Trần Công Xán (Trần Công Thức): Vị quan giỏi hùng biện thời Lê

[sửa]Thời Nguyễn[14] – Pháp thuộc

Trần Công Soạn

Trần Thượng Xuyên- Đô đốc người khai phá đất Sài gòn Gia định

Trần An Bình, phó tướng của Trần Thượng Xuyên, người đã giúp sức cho ông này trong việc khai phá Sài Gòn

Trần Đại Định, võ tướng của chúa Nguyễn, người có nhiều công lao trong việc đánh dẹp loạn Sá Tốt, bảo vệ biên giới Việt Nam thời đó

Trần Hầu (hay Trần Cơ, Trần Đại Lực): Võ tướng của chúa Nguyễn đã có công đánh đuổi quân xâm lấn Xiêm La

Trần Quang Diệu: Võ tướng tài giỏi của quân Tây Sơn

Trần Bá Lãm, quan viên thời Tây Sơn

Trần Xuân Trạch, thủ lĩnh cầm đầu cuộc nổi dậy của nông dân đánh phá vùng An Quảng vào năm 1778

Trần Bích San: Đình nguyên thời nhà Nguyễn

Trần Phát

Trần Công Lại

Trần Hữu Thường

Trần Tứ Duy con trai của Trần Hữu Thường, bút hiệu Trần Thiện Chánh, người mà Mã Tương Hồn, một nho sĩ bên Trung Quốc, nghe tiếng tìm đến thử tài, rồi rất mến phục.

Trần Thúc Nhân, vị quan nhà Nguyễn đã tự tử khi Pháp chiếm được thành Thuận An

Trần Tấn:(? – 1874) Thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa năm Giáp Tuất (1874) chống thực dân Pháp.

Trần Xuân Hòa

Trần Xuân Soạn

Trần Xuân Sắc

Trần Tiễn Thành, đại thần nhà Nguyễn

Trần Quý Cáp, chí sĩ yêu nước, tham gia phong trào Duy Tân

Trần Cao Vân, chí sĩ yêu nước

Đội Cung (tên thật là Trần Văn Cung)

Tú Xương tên thật là Trần Tế Xương hay Trần Duy Uyên là nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam vào thế kỷ XIX

Trần Bá Lộc

Trần Bá Phước

Trần Đình Túc

Trần Văn Dư

Trần Văn Gia

Trần Văn Thành

Tứ Định, tên thật là Trần Hữu Định, một trong những Tứ đại Phú hộ người Việt Nam thời Pháp thuộc

Trần Trinh Trạch (hội đồng Trạch) một trong những Tứ đại Phú hộ người Việt Nam thời Pháp thuộc

Công tử Bạc Liêu tên thật là Trần Trinh Huy, người giàu có nổi tiếng ở Bạc Liên và còn được gọi là Hắc công tử, ông cũng được coi là một võ sĩ môn Muay Thái.

Gilbert Trần Chánh Chiếu, là nhà văn và là Tứ đại Phú hộ Việt Nam thời Pháp thuộc

Trần Tấn Quốc, hay Thanh Tâm Trần Tấn Quốc (bút hiệu là Trần Tử Văn), là nhà văn, ký giả, chủ nhiệm nhật báo Tiếng Dội thời pháp thuộc

Trần Ngọc Lầu, nữ sĩ Việt Nam

Nguồn: hotranvietnam.vn/index.php/home/chitiettimvecoinguon/3