MARKER SINH HỌC MỚI NS1 PHÁT HIỆN SỚM SỐT XUẤT HUYẾT ...

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh nhiễm khuẩn cấp do virus Dengue gây ra. Bệnh được lây truyền từ người sang người do muỗi Aedes, chủ yếu là A. aegypti còn gọi là muỗi vằn. Nước ta có 2 loại muỗi Aedes gây bệnh là Aedes aegypti và Aedes albopictus.

1. Kháng nguyên Dengue NS1

- NS1 là 1 protein phi cấu trúc, có bản chất là glycoprotein, được tổng hợp ở cả dạng màng tế bào và dạng được bài tiết, là kháng nguyên kết hợp bổ thể, quyết định tính đặc hiệu nhóm và loài, có vai trò quan trọng trong phản ứng đáp ứng miễn dịch của cơ thể khi bị nhiễm virus.

Kháng nguyên NS1 (NS1-Ag) xuất hiện trong máu từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 9 của bệnh. Đáp ứng miễn dịch với kháng nguyên NS1 tạo ra kháng thể IgM và IgG kháng virus Dengue.

- IgM được tìm thấy từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 của bệnh từ khi có triệu chứng và tồn tại khoảng 30 đến 60 ngày

- IgG xuất hiện vào ngày thứ 6 của bệnh, tăng nồng độ lên sau vài tuần, nhiều nhất ở tuần thứ 2 đến tuần thứ 3 và tồn tại suốt đời. Nhiễm virus thứ phát làm tăng IgG trong vòng 2 ngày sau khi có triệu chứng.

2. Test nhanh phát hiện sớm sốt xuất huyết Dengue

Test Dengue NS1 và test Dengue IgM, IgG cho phép chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sốt xuất huyết Dengue. Tuy nhiên kháng thể Dengue IgM thường xuất hiện muộn vào ngày thứ 3-4 và Dengue IgG thường xuất hiện vào ngày thứ 14 sau khi nhiễm Dengue nguyên phát, nên việc chẩn đoán thường chậm; còn Real-time PCR để phát hiện Dengue RNA sớm nhưng chỉ có thể thực hiện được ở các phòng xét nghiệm hiện đại. Kháng nguyên Dengue NS1 (NS1 antigen) dương tính ngay từ ngày đầu của bệnh, vì vậy được cho là một dấu ấn sinh học mới (new biomarker) cho chẩn đoán sớm nhiễm virus Dengue. NS1 có thể phát hiện trước khi hình thành các kháng thể Dengue IgM và IgG. Kháng nguyên Dengue NS1 có thể phát hiện trong máu từ ngày đầu tiên cho đến ngày thứ 9 sau khi xuất hiện sốt, ở cả bệnh nhân nhiễm Dengue thể nguyên phát hoặc thứ phát, ngay cả khi Dengue-RNA còn âm tính và Dengue IgM còn chưa xuất hiện. Xét nghiệm kháng nguyên Dengue huyết thanh có độ nhạy 92,4% và có độ đặc hiệu là 98,4%.

- Test Dengue NS1- Ag là một thử nghiệm nhanh sắc ký miễn dịch dạng que dùng để định tính kháng nguyên NS1 của virus Dengue trong huyết tương hoặc huyết thanh của người bệnh. Ở Việt Nam đang sử dụng Dengue Ag Rapid Test của CTK Biotech (USA) với độ nhạy là 95.6% và độ đặc hiệu là 95.5%. Kết quả phải được đọc trong vòng 25 phút sau khi tiến hành, việc không tuân thủ theo qui trình hoặc đọc kết quả sau thời gian này có thể cho kết quả sai.

- Test Dengue IgM, IgG là một thử nghiệm nhanh sắc ký miễn dịch dạng que dùng để phát hiện và phân biệt đồng thời các kháng thể IgM, IgG kháng virus Dengue (D1, D2, D3 và D4) trong huyết tương hoặc huyết thanh của người bệnh. Ở Việt Nam đang sử dụng Dengue IgM/IgG Rapid Test của CTK Biotech (USA) với độ nhạy là 97,3% và độ đặc hiệu là 99,3%. Kết quả phải được đọc trong vòng 25 phút, việc không tuân thủ theo qui trình hoặc đọc kết quả sau thời gian này có thể cho kết quả sai. Kết quả có thể dương tính giả khi nhiễm các Flavivirus khác như Viêm não Nhật Bản, Sốt vàng, West Nile …, có thể âm tính giả khi số lượng kháng thể hiện diện trong mẫu dưới ngưỡng phát hiện của thử nghiệm hoặc kháng thể chưa xuất hiện trong giai đoạn lấy mẫu.