Một Lần Thăm Làng Chuối Ngự Đại Hoàng - Vnbusiness

Chuối ngự Đại Hoàng đã lọt vào top 50 trái cây đặc sản nổi tiếng Việt Nam. Vì có màu sắc và hình dáng rất đẹp, chất lượng cao nên loại chuối ngự trứ danh này được nhiều khách "săn" về ăn và dùng làm quà biếu, đặc biệt trong mỗi dịp Tết, lễ.

Một chiều cuối năm, giáp Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, theo bờ sông Châu Giang, chúng tôi về thăm làng Đại Hoàng (xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam). Dọc hai bên đường làng Đại Hoàng bây giờ nhà lầu san sát, ôtô vun vút trên đường bê tông, xen kẽ với đó là những vườn chuối xanh mướt, thoang thoảng mùi thơm ngai ngái của nhựa chuối. 

Vang vọng sự tích chuối ngự Đại Hoàng

Những ngày này, làng Đại Hoàng tấp nập người ra vào để mong có thể "săn" chuối ngự "tiến vua". Chúng tôi vào thăm vườn chuối của gia đình anh Trần Khắc Hiền, là một trong những người đã dành rất nhiều tâm huyết để tạo dựng thương hiệu.

Trong khói chiều bảng lảng, người đàn ông tuổi ngoại tứ tuần có gương mặt rám nắng vừa cầm dao thoăn thoắt cắt tỉa chuối, vừa kể cho chúng tôi nghe về sự tích chuối ngự Đại Hoàng: Vào thời Trần, hàng năm vua Trần cùng các văn võ bá quan, cờ xí rợp trời xuôi thuyền từ Thăng Long về phủ Thiên Trường yết kiến Thái Thượng Hoàng. Một lần đến ngã ba Tuần Vường, đoàn thuyền dừng lại, dân các làng ven sông đổ ra mừng đón. Mọi người ai cũng mang của ngon, vật lạ để dâng tiến vua. Có cặp vợ chồng nông dân ở làng Đại Hoàng, vì nghèo không có vật gì quý giá dâng tiến nên rất băn khoăn. May sao trong vườn nhà còn một buồng chuối nhỏ xinh xắn đã chín, toả hương thơm ngát, họ bèn chặt hạ, đưa tiến vua với niềm cung kính mong được nhà vua đại xá. 

Trông thấy buồng chuối nhỏ nhưng rất đẹp, vua bèn nếm thử, thấy vị ngọt, hương thơm, càng ăn càng thấy ngon. Vua ban thưởng và truyền cho dân làng Đại Hoàng nhân rộng loại chuối này để cho thần dân khắp nơi cùng thưởng thức. Từ đó loại chuối này ở Đại Hoàng được mang tên chuối ngự hay còn gọi là chuối “tiến vua”.

Có lẽ vì thế mà từ nhiều năm nay, sản phẩm đặc sản chuối ngự Đại Hoàng được nhiều người lựa chọn mua làm quà biếu trong dịp Tết Nguyên đán. Các nhà vườn ở khu vực xã Hòa Hậu và một phần của xã Tiến Thắng (những nơi nằm trong chỉ dẫn địa lý đặc sản chuối ngự Đại Hoàng) đã trồng và đưa ra thị trường nhiều sản phẩm chất lượng phục vụ Tết Nguyên đán. 

Làng Đại Hoàng có truyền thống trồng cây ăn quả và hiện có trên 300ha chuối ngự, giá trị đạt trên 100 triệu đồng mỗi ha.

Chỉ tay về phía những buồng chuối ngự Đại Hoàng có màu vàng óng, cuống xanh tươi, quả đều tăm tắp, anh Hiền bảo, chuối ngự rất kén đất, chỉ phù hợp với dải đất ven sông Châu Giang chảy qua địa phận một số xã của huyện Lý Nhân, bởi khu vực này là đất pha cát, không có nơi nào có được vi lượng chất đất tốt tốt như ở Đại Hoàng. Vì vậy, chuối ngự nơi đây rất thơm, ngon đặc trưng mà các vùng khác đưa giống về trồng không có được.

Tuy nhiên, dù ở Đại Hoàng thổ nhưỡng, khí hậu, gió mùa rất tốt, phù hợp cho cây chuối phát triển, nhưng bí quyết để khi chín chuối vẫn đẹp mã, có màu vàng đều, cuống có màu xanh tươi lại phụ thuộc ở phương pháp trồng và chăm sóc.

“Cây chuối ngự được áp dụng phương pháp trồng mới giãn cách, mỗi gốc chuối chỉ để một cây mẹ cho buồng và một mầm con tạo lứa mới. Để thu hoạch buồng chuối ngự, phải hạ cây chuối xuống thấp và cẩn thận từng chút một để tránh bị dập”, anh Hiền chia sẻ. 

Chuối ở làng Đại Hoàng nổi tiếng khắp vùng không chỉ thơm ngon mà cách giấm chuối cũng rất an toàn. Người dân không dùng hoá chất, mà chỉ dùng trấu và tro "sưởi ấm" cho chuối chín. Để chuối nhanh chín, nhà vườn treo những buồng xanh lên giàn, cách mặt đất gần 1m, ở dưới dùng trấu đốt, lấy hơi nóng “sưởi ấm” cho chuối.

Theo tính toán của anh Hiền, vào mùa hè chỉ mất 7 tiếng “sưởi ấm” liên tục là chuối chín. Còn mùa đông phải mất tới 24 tiếng thì chuối mới chín và cho "ra lò" được. 

Đại Hoàng phất lên nhờ chuối 

Chúng tôi dời nhà anh Hiền, theo chân một đoàn khách từ Hà Nội về Đại Hoàng để “săn”chuối “tiến vua”. Chị Trần Ngọc - một thành viên trong đoàn chia sẻ: Năm nào chị cũng mua chuối ngự Đại Hoàng làm quà biếu Tết và lễ gia tiên. Sản phẩm chuối ngự Đại Hoàng được nhiều người ưa chuộng bởi hương thơm, vị ngon quyến rũ và khác biệt. “Thứ đặc sản này ăn một lần là nhớ mãi, rất đáng đồng tiền bát gạo”, chị Ngọc cho hay.

Chuối ngự "tiến vua" khác với những loại chuối thường, dáng quả nhỏ, chỉ to bằng hai ngón tay chụm lại. Khi chín, chuối ngự có màu vàng cam, cuống có màu xanh tươi.

Khi chúng tôi thắc mắc vì sao chị phải mua chuối ngự Đại Hoàng trước Tết cả tháng mà không sợ bị hỏng? chị Ngọc cười bảo: "Vào thời điểm trước Tết, chuối ngự Đại Hoàng trở thành hàng hiếm, vì thế các thương lái phải đi thu mua ở các vùng lân cận. Để có hàng bán Tết, nhiều thương lái đã đi đặt hàng từ nhà dân từ lúc chuối còn xanh, vẫn "treo" ở trên cây".

Để chọn được buồng chuối đẹp, chị Ngọc thường về Ngự Hoàng trước Tết khoảng 1 tháng để chọn và đặt cọc tiền, đến gần Tết khoảng 4 ngày nhà vườn sẽ thu hoạch và gọi các thương lái về lấy.

Là một trong những hộ trồng chuối ngự có quy mô lớn ở xã Hòa Hậu, ông Trần Khắc Năm (SN 1958, thôn 15) cho biết, thời điểm này, ông đang tập trung chăm sóc vườn chuối, để cây có sức khỏe tốt nuôi dưỡng buồng.

Theo các chủ nhà vườn, mỗi độ cận Tết, chuối ngự Đại Hoàng thường "cháy hàng", giá bán tại vườn đã có giá 50.000đ - 70.000đ/nải, những buồng chuối đẹp có giá lên đến cả triệu đồng.

Chuối ngự Đại Hoàng được người trồng che chắn kỹ như "báu vật" bởi ngày Tết giá của loại đặc sản này rất đắt đỏ, lên tới cả triệu đồng mỗi buồng.

Giá một nải chuối ngự Đại Hoàng cao gấp mấy lần so với các loại chuối cùng loại thông thường nhưng vẫn luôn chiếm được cảm tình của người mua. Tuy nhiên, năm nay do thời tiết bất thuận, sản lượng chuối ngự giảm mạnh, khiến mặt hàng này rất khan hiếm. 

Dẫn chúng tôi ra tham quan vườn chuối, ông Năm bảo, ông coi mỗi cây chuối như một đứa con tinh thần. Ông luôn sát sao và theo dõi sự trưởng thành của mỗi cây chuối, thời gian ông ở ngoài vườn có khi còn nhiều hơn thời gian ở trong nhà.

Nếu thời tiết thuận lợi, trung bình một gốc chuối mỗi năm cho thu hoạch 2 buồng, mỗi buồng có 5-7 nải. Vào ngày thường chuối có giá từ 25.000-30.000 đồng/nải nhưng vào dịp Tết, giá chuối tăng gấp từ 3 - 4 lần. Đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với những loại cây trồng khác. 

Một mùa xuân nữa lại đến, dù năm nay thời tiết không thuận lợi cho cây chuối ngự Đại Hoàng đơm trái, nhưng người chồng chuối vẫn tin tưởng chuối năm nay được giá, giúp cho bà con nơi đây có một cái Tết no đủ.

Chúng tôi tạm biệt làng Đại Hoàng khi trời đã cuối chiều, để lại sau lưng bao cảm xúc về một vùng quê có giống chuối quý đã đi vào lịch sử. Gió từ dưới sông thổi lên mang theo thoang thoảng hương hoa chuối. Lòng thầm hẹn nhất định sẽ còn trở lại.

Hoàng Hà