MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHỤ ĐẠO HỌC SINH YẾU MÔN TOÁN LỚP 5

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ:

1. Mục đích yêu cầu:

Trồng người là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, trong đó ngành giáo dục giữ vai trò quan trọng hàng đầu. Bởi vì, giáo dục là nền móng vững chắc cho những mầm non của đất nước vươn lên cho những em học sinh thân yêu của chúng ta, có đầy đủ hành trang sẵn sàng bước vào thế kỉ mới, thế kỉ khởi đầu bằng nền Công nghiệp hóa - hiện đại hóa,... và đó cũng là nguồn lục chủ đạo trong công cuộc xây dựng bảo vệ nước nhà.

2. Thực trạng ban đầu:

 Làm cách nào trong lớp không còn học sinh yếu?

- Thế nhưng, trong quá trình giáo dục để đạt được hiệu quả cao, lớp không còn học sinh yếu không dễ chút nào. Khi trong thực tế một lớp học bao giờ cũng có sự chêch lệch về trình độ tiếp thu của học sinh, nhất là học sinh yếu kém thì quả là gánh nặng đối với giáo viên chủ nhiệm. Gánh nặng đó khiến các em khó vượt qua để theo kịp các bạn trong lớp. Điều đầu tiên các em không theo kịp bạn bè chính là kĩ năng tính toán còn yếu. Tôi thiết nghĩ “ Một số biện pháp phụ đạo học sinh yếu môn Toán lớp 5” là điều cần thiết.

- Chương trình Toán lớp 5 là một bộ phận của chương trình môn Toán ở Tiểu học là sự kế thừa và phát triển những thành tựu về dạy toán ở nước ta. Thực hiện đổi mới cấu trúc nội dung và phương pháp dạy học, mục tiêu chương trình Toán lớp 5, yêu cầu giáo viên trang bị cho học sinh một số chuẩn kiến thức và kĩ năng cơ bản để các em áp dụng kiến thức và kỹ năng vào học tập và cuộc sống .

Qua thực tế giảng dạy tôi thấy còn rất nhiều học sinh khi học bài mới nhưng những kiến thức cũ có liên quan thì không nắm được, chẳng hạn:

Khi học phép cộng, phép trừ số có nhiều chữ số nhưng các em chưa biết đặt tính sao cho các chữ số “Cùng hàng phải thẳng cột”, Học phép nhân nhưng rất nhiều em không thuộc bảng nhân, học chia cho số có 2,3 chữ số các em lại chưa thạo chia cho số có 1 chữ số…

Có những em nắm được nội dung lý thuyết nhưng khi vận dụng thực hành lại không áp dụng được, dẫn đến các em chán nản trong giờ học toán.

3. Tác hại:

- Trình độ các em không đều nhau.

- Hụt hẫng kiến thức từ lớp dưới.

- Một số gia đình các em có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, một số gia đình do mải làm ăn kinh tế chạy theo cơ chế thị trường cho nên ít quan tâm đến việc học của con em mình, đa số học sinh đều trông cậy vào giáo viên đứng lớp.

4. Các giải pháp đã áp dụng:

Với những kinh nghiệm trên tôi đã góp phần nâng cao chất lượng của giờ dạy học toán nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. Đồng thời tạo sự say mê hứng thú cho học sinh khi học toán và từ đó học sinh ngày càng yêu thích môn Toán hơn.

Dạy học toán không những dạy kiến thức mà còn rèn kĩ năng tính. Giáo viên cần phải trao dồi từng bước để nâng cao trình độ nhận thức của các em, giúp các em có kiến thức cơ bản để học tốt ở các lớp tiếp theo. Vì vậy theo tôi, người giáo viên cần có một số giải pháp sau:

- Để có kết quả giảng dạy tốt đòi hỏi người giáo viên phải nhiệt tình và có phương pháp giảng dạy tốt.

- Có một phương pháp giảng dạy tốt là một quá trình tìm tòi, học hỏi và tích lũy kiến thức, kinh nghiệm của bản thân mỗi người.

  - Phải nghiên cứu toàn bộ chương trình toán để thấy rõ các hạt nhân kiến thức và ý nghĩa của nó trong chương trình.

         - Trong dạy giải toán cần vận dụng kết hợp linh hoạt các giải pháp đã nêu và các phương pháp khác .

- Xác định rõ lỗi sai của học sinh tìm ra nguyên nhân và cách khắc phục, nhất là đối với đối tượng học sinh yếu.

          - Luôn tôn trọng tính độc lập và sáng tạo của học sinh .

- Một số em không chú ý trong học tập: Về nhà không ôn bài, không chuẩn bị bài, không làm các bài luyện tập về nhà, không học các ghi nhớ và nhận xét để vận dụng vào làm bài, trong giờ học không chú ý nghe giảng.

 - Do sự chú ý, óc quan sát, trí tưởng tượng đều phát triển chậm khi phân tích tổng hợp thường dựa vào các dấu hiệu dễ thấy bên ngoài, khó phân biệt được các dấu hiệu bản chất của bài tập khả năng phân tích tổng hợp kém, phát triển chậm .

- Hoạt động tư duy kém linh hoạt, các em gặp khó khăn khi chuyển từ hình thức thao tác tư duy này sang hình thức tư duy khác. Lý thuyết sang thực hành vào bài toán cụ thể .

- Sự phát triển nhận thức của học sinh cùng lứa tuổi không đều trong hoạt động tư duy. Có những nét riêng với từng em, việc lĩnh hội kiến thức trước đó không đầy đủ, thiếu vững chắc, thái độ học toán của các em chưa tốt. Các em không thích môn Toán vì khô khang không hình ảnh như những môn học khác.

- Hoạt động tư duy kém sử dụng ngôn ngữ toán học còn lúng túng nhiều chỗ lẫn lộn.

- Không hệ thống được lượng kiến thức đã học.

- Không vận dụng được kiến thức của bài trước cho bài sau.

- Các em học yếu tính chậm, chủ yếu dựa vào trực quan hoặc lời gợi ý, góp ý của giáo viên mới tính được, hoặc nhớ bài một cách máy móc.

- Đặt tính chưa đúng.

- Từ việc lĩnh hội kiến thức thiếu vững chắc đó, các em có thái độ thờ ơ với việc học không chịu cố gắng ngại khó thiếu tự tin thụ động chán nản trong học tập.

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:

1. Cơ sở lý luận:

- Dựa trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu về các phương pháp dạy học toán ở Tiểu học. Đặc biệt là chuẩn kiến thức, kỹ năng mà học sinh cần đạt được sau giờ học toán, những kiến thức có trong bài học, tham khảo sách hướng dẫn và một số tài liệu bồi dưỡng trong chương trình toán ở Tiểu học. Bên cạnh đó còn có sự đúc kết kinh nghiệm của bản thân qua thực tế phụ đạo học sinh yếu môn Toán thời gian qua.

2. Quá trình thực hiện giải pháp mới:

- Vào những ngày đầu năm học, giáo viên theo dõi từng học sinh trong quá trình học tập và kết quả khảo sát phát hiện ra các em học yếu toán, cộng , trừ, nhân, chia sai, tính toán chậm và không nắm được cách tính. Tìm hiểu lý do học yếu từng em, sau đó liên hệ với gia đình học sinh đề ra kế hoạch phụ đạo phù hợp.

- Ngay sau khi khảo sát chất lượng của lớp đầu năm, giáo viên đã theo sát lớp tìm hiểu kĩ từng đối tượng. Sau 2 tuần lễ, giáo viên lên kế hoạch phụ đạo học sinh yếu toán, giúp các em nhớ lại các kiến thức đã hổng, dần dần giúp các em lắp lại chổ hổng kiến thức, nắm chắc kiến thức cơ bản đã học để các em tiếp tục học tốt trong thời gian còn lại.

- Cụ thể tôi lập danh sách tất cả những học sinh yếu và tổ chức cho các em học phụ đạo trong 15 phút đầu giờ, trong giờ ra chơi và trong buổi sinh hoạt cuối tuần. Tôi ôn lại những kiến thức cũ có liên quan đến nội dung những bài học sẽ học trong tuần kế tiếp và đồng thời cho các em thực hành lại những kiến thức đã học ở tuần qua bằng cách cho những bài tập vừa sức với học sinh.

- Chẳng hạn: trước khi học phần phép chia, tôi ôn cho học sinh về phép chia cho số có 1 chữ số, đồng thời ôn lại bảng chia nhằm giúp các em dễ dàng ước lượng tìm thương của phép chia với số có 2,3 chữ số.

- Do là học sinh yếu nên việc hiểu và nhớ của các em còn chậm và mau quên. Các kiến thức cũ phải được giáo viên cũng cố lại nhiều lần khi có liên quan đến nội dung bài mới, giúp các em biết được mối liên hệ, biết phân biệt, biết được sự chuyển tiếp giữa các dạng nội dung với nhau- Trong từng mạch kiến thức giáo viên cần chốt lại cách thực hiện bằng lời nói đơn giản, dễ hiểu, “Nôm na” nhằm khắc sâu kiến thức. Nói rõ hơn đó là giúp học sinh thấy rõ cách nhớ của từng đơn vị kiến thức.

 * Ví dụ:

  +  Để nắm cách tìm thành phần chưa biết của phép tính: Số bị chia và số chia, thừa số, số hạng, số trừ và số bị trừ không bị lẫn lộn, ta có thể cho học sinh nắm cách nhận biết đơn giản nhất: Thực hiện tính trừ cho số trừ, thực hiện tính chia cho từng số chia (Tìm các thành phần còn lại; tìm số bị trừ ; thực hiện cộng, tính nhân khi tìm số bị chia…).

  + Đổi đơn vị: từ đơn vị lớn đổi ra đơn vị nhỏ hơn: ta thực tính nhân

(2kg =….g . Ta có: 2 x 1000 = 2000 g ) và ngược lại từ đơn vị nhỏ đổi ra đơn vị lớn ta thực hiện tính chia (chẳng hạn: 36000 kg = …..tấn, ta có: 36000: 1000 = 36 tấn.

- Trong quá trình dạy, giáo viên luôn tìm ra các phương pháp giảng dạy thích hợp, có trọng tâm, bằng phương pháp trực quan sinh động, giảng dạy vấn đáp, chơi trò chơi toán học, thi đua tập ra đề toán, trò chơi tiếp sức … phối hợp đang xen nhau tạo hứng thú cho các em tiếp thu bài tốt hơn.

- Khi phụ đạo về phép chia ở 1,2 tiết đầu tôi cho các em làm việc nhóm đôi, tôi quan sát thấy nhóm nào thực hiện chia tốt sẽ cho các em làm việc cá nhân. Đôi lúc tổ chức cho các em thi đua thực hiện phép chia, đố vui về bảng nhân bảng chia. Hay khi dạy về đơn vị đo thời gian giây tôi cho học sinh quan sát sự chuyển động trên mặt đồng hồ có 3 kim và nêu khoảng thời gian kim giây đi từ một vạch nhỏ đến vạch nhỏ liền kề là 1 giây, khoảng thời gian kim giây đi hết một vòng trên đồng hồ là 60 giây tức là 1 phút, và giới thiệu 1 phút bằng 60 giây.

 - Khi giảng dạy giáo viên chú ý theo dõi học sinh yếu kém, khuyến khích các em học tập tích cực phát biểu ý kiến. Đặc những câu hỏi dễ, cho những bài tập vừa sức. Đối với mục tiêu quan trọng cơ bản của tiết học, giáo viên thường xuyên gọi các em yếu thực hành nhiều hơn. Có thể chẻ nhỏ bài tập hoặc cho thêm nhiều bài tập trắc nghiệm với mức độ yêu cầu vừa sức với các em, giúp các em khắc phục tính ngại khó, giúp các em hiểu các thuật ngữ, cách suy luận, chỉ rõ những kiến thức quan trọng cần khắc sâu, cần nhớ kỹ.

- Kích thích động viên đúng lúc khi các em có tiến bộ hay đạt được một số kết quả. Đồng thời phân tích chỉ cho các em chỗ sai nếu có, phê phán đúng mức thái độ lơ là khi học, tránh nói chạm lòng tự ái học sinh.

- Điều quan trọng cần nói đến nữa là giáo viên cần tạo không khí cởi mở, tạo tình cảm thân thiện, gần gũi, tránh sự nặng nề, tạo áp lực cho các em để các em cảm thấy thích học, để dần dần thay đổi về “chất”.

- Thường xuyên theo dõi kiểm tra sau mỗi tiết học để nắm sự tiến bộ phát hiện kịp thời những kiến thức các em chưa nắm được để có sự điều chỉnh phù hợp với kế hoạch phụ đạo học sinh.

 - Kết hợp với nhiều phương pháp dạy học để dẫn dắt học sinh tới kiến thức cần đạt.

 - Tạo điều kiện cho học sinh có thói quen trao đổi kiểm tra lẫn nhau.

- Tổ chức cho học sinh khá giỏi thường xuyên giúp đỡ các em yếu kém về học tập, về phương pháp vận dụng kiến thức .

- Giáo viên tổ chức học sinh giỏi kèm học sinh yếu, phụ đạo học sinh yếu trong giờ tự học, tự ôn tập ở trong lớp những kiến thức để các em nắm vững hơn. Sau buổi học phụ đạo, giáo viên có kế hoạch kiểm tra trên giấy để nắm mức độ tiến bộ của các em, tuyên dương các em học có tiến bộ trước lớp nhằm động viên kích thích các em ham học và học tốt hơn dù đó là những tiến bộ nhỏ.

- Giáo viên thường xuyên liên hệ với phụ huynh của các em học yếu để báo cáo tình hình học tập của các em học yếu. Kết hợp phụ huynh động viên, đôn đốc, nhắc nhỡ giúp các em đạt kết quả tốt hơn.

4. Hiệu quả mới - ý nghĩa của biện pháp phụ đạo học sinh yếu

 - Khi giảng dạy giáo viên chú ý theo dõi học sinh yếu kém, khuyến khích các em học tập tích cực phát biểu ý kiến. Đặc những câu hỏi dễ, cho những bài tập vừa sức. Đối với mục tiêu quan trọng cơ bản của tiết học, giáo viên thường xuyên gọi các em yếu thực hành nhiều hơn. Có thể chẻ nhỏ bài tập hoặc cho thêm nhiều bài tập trắc nghiệm với mức độ yêu cầu vừa sức với các em, giúp các em khắc phục tính ngại khó, giúp các em hiểu các thuật ngữ, cách suy luận, chỉ rõ những kiến thức quan trọng cần khắc sâu, cần nhớ kỹ.

- Kích thích động viên đúng lúc khi các em có tiến bộ hay đạt được một số kết quả. Đồng thời phân tích chỉ cho các em chỗ sai nếu có, phê phán đúng mức thái độ lơ là khi học, tránh nói chạm lòng tự ái học sinh.

- Điều quan trọng cần nói đến nữa là giáo viên cần tạo không khí cởi mở, tạo tình cảm thân thiện, gần gũi, tránh sự nặng nề, tạo áp lực cho các em để các em cảm thấy thích học, để dần dần thay đổi về “chất”.

- Thường xuyên theo dõi kiểm tra sau mỗi tiết học để nắm sự tiến bộ phát hiện kịp thời những kiến thức các em chưa nắm được để có sự điều chỉnh phù hợp với kế hoạch phụ đạo học sinh.

 - Kết hợp với nhiều phương pháp dạy học để dẫn dắt học sinh tới kiến thức cần đạt.

 - Tạo điều kiện cho học sinh có thói quen trao đổi kiểm tra lẫn nhau.

- Tổ chức cho học sinh khá giỏi thường xuyên giúp đỡ các em yếu kém về học tập, về phương pháp vận dụng kiến thức .

- Giáo viên tổ chức học sinh giỏi kèm học sinh yếu, phụ đạo học sinh yếu trong giờ tự học, tự ôn tập ở trong lớp những kiến thức để các em nắm vững hơn. Sau buổi học phụ đạo, giáo viên có kế hoạch kiểm tra trên giấy để nắm mức độ tiến bộ của các em, tuyên dương các em học có tiến bộ trước lớp nhằm động viên kích thích các em ham học và học tốt hơn dù đó là những tiến bộ nhỏ.

- Giáo viên thường xuyên liên hệ với phụ huynh của các em học yếu để báo cáo tình hình học tập của các em học yếu. Kết hợp phụ huynh động viên, đôn đốc, nhắc nhỡ giúp các em đạt kết quả tốt hơn.

Qua các biện pháp nêu trên đã giúp các em yếu của lớp có sự tiến bộ một cách rõ rệt, đưa chất lượng học tập của các em nâng dần. Đến giữa học kì II các em đã cơ bản thực hiện được các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia cho số có nhiều chữ số, phân biệt được việc tìm số chia, số bị chia, thừa số, số hạng, số trừ, số bị trừ trên số tự nhiên và phân số,số thập phân; nắm rõ các dạng toán hình, toán điển hình …

III. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:

1. Kinh nghiệm cụ thể:

Ta biết rằng quá trình dạy học gồm việc dạy của thầy và việc học của trò. Trong quá trình dạy học được xác định bởi ba yếu tố cơ bản của nó là: Mục đích dạy học, nội dung dạy học và phương pháp dạy học. Hiện nay, công cuộc đổi mới của Nghành giáo dục “2 không với 4 nội dung”, trong đó nội dung khắc phục “học sinh ngồi nhầm lớp” là điều mà mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp phải đắn đo trăn trở tìm cách tháo gở những khó khăn đang diễn ra từng ngày, từng giờ. Nó đòi hỏi người giáo viên phải có năng lực, nhiệt tình, chủ động sáng tạo để thích ứng với đổi mới từng tiết dạy. Vì vậy, giáo dục Tiểu học của chúng ta đang đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh giúp các em tự tin vào bản thân mình sẽ làm được như các bạn khác trong lớp.

2. Cách sử dụng các biện pháp phụ đạo học sinh yếu

- Thiết kế bài dạy phù hợp và sáng tạo.

- Giáo viên kiên trì bền bỉ chịu khó trong công tác phụ đạo học sinh yếu, theo dõi sát từng đối tượng học sinh trong lớp để kịp thời phát hiện những kiến thức các em chưa nắm hoặc còn mập mờ nhằm đề ra kế hoạch phụ đạo phù hợp.

- Giáo viên cần nắm vững chuẩn kiến thức kĩ năng cơ bản Toán 5 là một yêu cầu tối thiểu mà mỗi học sinh lớp 5 đều phải đạt được. Đó là cơ sở để các em học tốt môn Toán ở các lớp trên, để các em áp dụng những đều đã học vào thực tế cuộc sống.

345. thời giáo viên phải biết sử dụng đội ngũ học sinh giỏi trong lớp hỗ trợ giáo viên trong việc phụ đạo. Và bản thân giáo viên nghiên cứu thường xuyên thay đổi phương pháp hình thức tổ chức giờ phụ đạo sao cho học sinh hứng thú học tập.

3. Ý kiến đề xuất:

  Trên đây là những điều hết sức tâm huyết mà tôi đã thực hiện và thu được những kết quả rất khả quan trong năm học vừa qua. Chúng tôi rất mong Nhà trường, Phòng giáo dục tạo điều kiện tổ chức cho chúng tôi những buổi hội thảo, trao đổi kinh nghiệm với những chuyên đề thiết thực về “Một số biện pháp phụ đạo học sinh yếu môn Toán” ở lớp năm để bổ trợ cho  tôi vốn kinh nghiệm chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học theo tinh thần đổi mới.

4. Kết luận:

Trên đây là một số PPDH giúp học sinh yếu học tốt môn Toán trong chương trình Tiểu học nói chung và chương trình Toán lớp 5 nói riêng. Trong suốt thời gian qua bản thân tôi đã nghiên cứu, vận dụng vào thực tế giảng dạy và chất lượng học tập của học sinh đã nâng lên rõ rệt. Các em đã thực sự phấn khởi, tự tin khi học Toán. Đối với tôi, cách dạy trên đã góp phần không nhỏ vào việc dạy học và giáo dục các em – những mầm non tương lai của đất nước.

Tuy nhiên trong quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp phụ đạo học sinh yếu này sẽ không tránh khỏi những mặt hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong được sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến quý báu của cấp trên và đồng nghiệp để đề tài này được hoàn thiện và đạt kết quả cao hơn, đồng thời được áp dụng rộng rãi trong việc dạy học môn Toán ở Tiểu học.

 Tôi xin chân thành cảm ơn!

                                                                      Người viết: Lý Mẩy Liều