Một Vài Cảm Nhận Về Bài Hát “Ru Ta Ngậm Ngùi” - MẠC ĐÌNH BLOG

1. Lời dẫn:

Một chiều đông, mưa dầm xứ Huế, tôi ngồi một mình uống cà phê nhìn ra Đập Đá. Huế năm ni trời cũng lạ, hết bão lụt lại mưa nắng thất thường. Nhâm nhi ly cà phê đắng, cảm nhận cái lạnh buốt “thấu xương thấu thịt” của mưa lạnh xứ Huế, nhìn ra con đường vắng lặng đìu hiu, tôi lại nghe trong mình văng vẳng đâu đây ca từ của bài “Ru ta ngậm ngùi” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, một nhạc sĩ mà người Huế nào cũng xem như là “người nhà”.

Tôi yêu nhạc Trịnh từ bé, thích nghe, thích hát, vì ca từ của ông nghe thân thương và sâu lắng, âm điệu của ông nghe mộc mạc và đằm thắm, gần gũi như nhịp tim, hơi thở của mình.

Nhưng, thấy cái hay, thích cái hay của bài nhạc, chưa hẳn là đã hiểu và thấm về bài hát đó. Đa số các bản nhạc của của ông là vậy, có mặt nổi và bề sâu, và tuỳ giai đoạn nhận thức mà tôi đã hiểu theo những cách rất khác nhau, với cùng một bài. “Ru ta ngậm ngùi” là một trong những bài như vậy.

2. Tôi là một người bình thường:

Nhìn tên bài hát (“Ru ta ngậm ngùi”), nghe qua ca từ và âm điệu, tôi cảm nhận một nỗi buồn man mác. Lời tự ru buồn của một con người cô đơn! Tôi đang cô đơn, và tôi thích nghe bài nhạc này!

Quả thật, con người trong tôi nghe được đâu đây, tiếng kêu “em là ai, em hỡi?”.

“Môi nào hãy còn thơm, cho ta phơi cuộc tình

Tóc nào hãy còn xanh, cho ta chút hồn nhiên

Tim nào có bình yên, ta rêu rao đời mình

Xin người hãy gọi tên”

Em là ai mà làm cho tôi bán, tôi rêu rao đời mình? Em là người tình mà tôi yêu tha thiết?

Thế mà, em lại bỏ tôi đi, để tôi đứng lặng câm chờ đợi.

Đề tôi lạnh lùng khi mùa đông về.

“Khi tình đã vội quên, tim lăn trên đường mòn

Trên giọt máu cuồng điên. Con chim đứng lặng câm

Khi về trong mùa đông, Tay rong rêu muộn màng

Thôi chờ những rạng đông

Xin chờ những rạng đông”

Và giờ đây, tôi trống vắng quạnh hiu:

“Đời sao im vắng, Như đồng lúa gặt xong, Như rừng núi bỏ hoang

Người về soi bóng mình, Giữa tường trắng lặng câm.”

Và, đời còn gì vui, người còn ai, còn chờ ai?

“Có đường phố nào vui, cho ta qua một ngày

Có sợi tóc nào bay, trong trí nhớ nhỏ nhoi

Không còn, không còn ai, ta trôi trong cuộc đời,

Không chờ, không chờ aị.”

Chỉ còn mỗi mình tôi, tự thắp nén hương cho mình, tự ru mình trong nỗi cô đơn:

“Em về hãy về đi, Ta phiêu du một đời

Hương trầm có còn đây, Ta thắp nốt chiều nay

Xin ngủ trong vòng nôi, Ta ru ta ngậm ngùi

Xin ngủ dưới vòm cây.”

Vậy là xong, bài hát chấm dứt. Tôi thầm nhủ, Trịnh Công Sơn chắc chắn là một người đã từng bị người tình bỏ rơi, ngậm ngùi than thở, và cám ơn nhạc sĩ tài danh đã nói lên tâm trạng của tôi qua bài nhạc …

Tôi tự “thưởng” cho mình một ngụm cà phê đắng trong cái lạnh mùa đông!

3. Tôi là người tìm về cội nguồn

Cảm nhận như vậy cũng hay, nhưng mà tôi thấy mình vẫn chưa thoả mãn. Trịnh Công Sơn không phải là một nhạc sĩ nói lên điều gì đó mà “ai nghe cũng hiểu”. Có chăng là  ai “hiểu sao cũng được”! Nhưng mà ẩn ý của bài hát này là gì? Có phải nhạc sĩ muốn gởi gắm những điều gì đó “bất khả tư nghì” hay không?

Tôi lại uống một ngụm trà nóng, nhấp một chút cà phê và nhờ anh bạn google quen thuộc!

Tôi lại nghe, lại cảm nhận, thông qua lời giải thích cặn kẽ của những bậc cao nhân, những người đã nhận ra những cái đẹp, cái hay khác của bài hát. (Một trong những bài viết rất hay mà tôi đã đọc đó là “Hương vị Thiền trong ba bài hát ru của Trịnh Công Sơn” của Minh Tuệ Đỗ Minh.)

Ru ta ngậm ngùi

Hẳn là độc giả mong đợi một lời giải thích kết cục của một chuyện tình buồn, nhưng ở đây, RU theo Trịnh Công Sơn lại là “tôi tự ru tôi, tự ru để thanh lọc tâm hồn…”

Quả là ngạc nhiên! Ru là thanh lọc tâm hồn, rũ sạch bụi trần, và như thế, theo lối chơi chữ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, “Ru ta ngậm ngùi” lại là một niềm vui tự mình thanh lọc!

Ta hãy hiểu bài hát này theo cách giải thích này.

Khổ đầu tiên là nhớ về cái tôi thủa ban đầu: khi môi còn thơm, khi tóc còn xanh, khi tim còn bình yên. Đó là em- cái tôi nguyên thuỷ của con người.

“Môi nào hãy còn thơm, cho ta phơi cuộc tình

Tóc nào hãy còn xanh, cho ta chút hồn nhiên

Tim nào có bình yên, ta rêu rao đời mình

Xin người hãy gọi tên

“Em” nguyên sơ thật đẹp, thật yên bình.

Tuy nhiên, khi con người dấn thân vào chốn trần gian, khi “tim lăn trên đường mòn”, thì con người đánh mất cái hồn nhiên, cái bình yên của mình. Giọt máu trở nên cuồng điên.

Và do đó, cái bản ngã (con chim) lặng câm, thương xót cho cuộc đời người.

Khi tình đã vội quên, tim lăn trên đường mòn

Trên giọt máu cuồng điên. Con chim đứng lặng câm

Cuối cùng, sau khi phiêu du và rong rêu cuộc đời (khi về những mùa đông), con người lại cảm thấy vắng lặng, cô đơn. Cuộc đời mà con người tưởng vui tươi, đáng sống sao lại im vắng, hoang vu. Không còn việc gì để làm. Không còn ai để gắn bó. Không còn ai để chờ đợi. 

Người lại trở lại nhìn vào bên trong bản chất của mình. Con người tự nhìn mình, tự vấn. Có con đường nào hay hơn để đi?

Khi về trong mùa đông, Tay rong rêu muộn màng

Thôi chờ những rạng đông

Xin chờ những rạng đông

Đời sao im vắng, Như đồng lúa gặt xong, Như rừng núi bỏ hoang

Người về soi bóng mình, Giữa tường trắng lặng câm

Có đường phố nào vui, cho ta qua một ngày

Có sợi tóc nào bay, trong trí nhớ nhỏ nhoi

Không còn, không còn ai, ta trôi trong cuộc đời, Không chờ, không chờ aị

Con người lại mong muốn trở về với bản ngã của mình, cầu mong “em” – cái tôi nguyên thuỷ ấy, hãy về đi. 

Em về hãy về đi, Ta phiêu du một đời

Hương trầm có còn đây, Ta thắp nốt chiều nay

Xin ngủ trong vòng nôi, Ta ru ta ngậm ngùi

Xin ngủ dưới vòm cây.

Để rồi, con người tự mình rũ sạch bụi trần (“ru ta ngậm ngùi”), được trở về với mẹ thiên nhiên, xin ngủ trong vòng nôi, xin ngủ dưới vòm cây.

Đến đây tôi đã uống hết ly cà phê của mình. (Ly cà phê thật là ngon!) Tôi thấy mình vui hơn, vì cảm nhận được phần nào triết lý mà nhạc sĩ muốn gởi gắm, nhưng lại vừa cảm thấy một nỗi buồn mang mác về thân phận, sự vô thường của đời người.

Tôi lại vô tình lẩm nhẩm lời bài hát của Trịnh Công Sơn:

“Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi,

Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt…”

MỘT CÕI ĐI VỀ

Huế, 01/2021

PS: Và tôi cũng sẽ viết một bài cảm nhận khác dành cho nhạc phẩm MỘT CÕI ĐI VỀ của Trịnh Công Sơn.

Nhân nghe bài hát này, tôi lại viết một bài hát phỏng theo ý của Nhạc sĩ.

1. Lời bài hát:

“Môi nào hãy còn thơm, cho ta phơi cuộc tình

Tóc nào hãy còn xanh, cho ta chút hồn nhiên

Tim nào có bình yên, ta rêu rao đời mình

Xin người hãy gọi tên

Khi tình đã vội quên, tim lăn trên đường mòn

Trên giọt máu cuồng điên. Con chim đứng lặng câm

Khi về trong mùa đông, Tay rong rêu muộn màng

Thôi chờ những rạng đông

Xin chờ những rạng đông

Đời sao im vắng,

Như đồng lúa gặt xong, Như rừng núi bỏ hoang

Người về soi bóng mình,

Giữa tường trắng lặng câm

Có đường phố nào vui, cho ta qua một ngày

Có sợi tóc nào bay, trong trí nhớ nhỏ nhoi

Không còn, không còn ai,

ta trôi trong cuộc đời,

Không chờ, không chờ aị

Em về hãy về đi, Ta phiêu du một đời

Hương trầm có còn đây, Ta thắp nốt chiều nay

Xin ngủ trong vòng nôi, Ta ru ta ngậm ngùi

Xin ngủ dưới vòm cây.

Chia sẻ:

• Bấm để chia sẻ trên Twitter (Mở trong cửa sổ mới)
• Nhấn vào chia sẻ trên Facebook (Mở trong cửa sổ mới)
• Bấm để in ra (Mở trong cửa sổ mới)
• Bấm để gửi một liên kết tới bạn bè (Mở trong cửa sổ mới)

Thích Đang tải...

Có liên quan