Nâng Cấp Hồ, đập - Yêu Cầu Bức Thiết

Những năm gần đây, từ vốn đầu tư của Trung ương và thành phố, 2 hồ, đập lớn là Đồng Nghệ và Hòa Trung được nâng cấp bảo đảm độ an toàn cần thiết. Tuy vậy, các hồ, đập nhỏ xây dựng đã lâu, nay hư hỏng một số hạng mục và cần nâng cấp kịp thời.

Đập bara An Trạch hư hỏng nghiêm trọng.

Đập bara An Trạch hư hỏng khá nghiêm trọng

Được xây dựng từ thời Pháp thuộc, đập bara An Trạch trên sông Yên có vị trí vô cùng quan trọng trong việc chặn dòng, nâng cao trình ở phía thượng lưu để các trạm bơm hoạt động cấp nước tưới cho hàng chục nghìn hecta đất canh tác của tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng. Gần 20 năm trước, đập này được nâng cấp, sửa chữa lớn, góp phần tạo ra những “mùa vàng” cho các địa phương lấy nước tưới từ thượng nguồn sông Yên.

Sau gần 20 năm đương đầu với biết bao mùa mưa lũ, một số hạng mục tại đập bara An Trạch xuống cấp, trong đó đáng kể nhất là hệ thống van đóng mở tự động. Ông Trương Văn Lân, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng - đơn vị quản lý vận hành đập bara này cho biết: “Thân đập là những khối bê-tông rất kiên cố. Hệ thống van đóng mở tự động được kết nối và điều khiển bằng dây cáp. Khi mưa lũ về, cây cối, rác rưởi tấp vào các dây cáp này, ảnh hưởng đến việc vận hành. Không ít thời điểm cây cối, rác rưởi bị dây cáp chặn lại khá nhiều, việc đóng mở van không như thiết kế, phía thượng lưu đập nước dâng cao bất thường đe dọa sự an toàn đập, nhất là hệ thống van. Các buồng phao của hệ thống van bị biến dạng, rét rỉ, có cái bị thủng. Hằng năm, công ty phải đầu tư khá nhiều kinh phí để duy tu bảo dưỡng, hàn lại các buồng phao bị thủng”.

Bên cạnh đó, ông Lân cho biết thêm: “Cầu qua sông Yên tại đập khẩu độ hẹp, chỉ cho phép xe tải trọng nhỏ lưu thông một chiều. Trong khi tuyến đường 409 từ xã Hòa Tiến đi xã Hòa Khương qua cầu tại đập bara này mật độ lưu thông rất lớn. Trước nhu cầu đô thị hóa trên địa bàn huyện Hòa Vang diễn ra sôi động, việc nâng cấp, mở rộng khẩu độ và tải trọng cầu này vô cùng cần thiết”.

Cần nâng cấp khẩn cấp 6 hồ, đập nhỏ

Trong số 17 hồ, đập nhỏ trên địa bàn huyện Hòa Vang, có 6 hồ, đập bao gồm: Trước Đông, Trường Loan (xã Hòa Nhơn), Hố Cau, Đồng Tréo (xã Hòa Phú), Hóc Khế (xã Hòa Khương), Hố Gáo (Hòa Sơn) bị hư hỏng, xuống cấp khá nghiêm trọng tại một số hạng mục. Ông Lê Văn Tuyến, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Đà Nẵng cho hay: “Các hồ, đập này do địa phương tự đầu tư xây dựng cách đây trên dưới 30 năm. Từ đó đến nay, có đập đã nâng cấp lát đá mái thượng lưu, có đập chưa lát mái. Hiện tại, đập nào cũng có dấu hiệu nước thấm qua thân đập đất, cống lấy nước bị rò rỉ. Chi cục đã đề nghị thành phố đầu tư nâng cấp, bảo đảm an toàn”.

Nói về tình trạng kỹ thuật của hồ Trường Loan, ông Huỳnh Quý, Giám đốc HTX Dịch vụ sản xuất nông nghiệp Hòa Nhơn cho biết cụ thể: “Được xây dựng từ năm 1977, hồ Trường Loan tích trữ nước bảo đảm tưới cho 34ha lúa của thôn Hòa Khương, xã Hòa Nhơn. Do ngày xây dựng đập, sức dân là chủ yếu, việc thiết kế và thi công cống lấy nước chưa thật chuẩn. Lâu nay, tình trạng rò rỉ tại cống vẫn xảy ra, gây thất thoát nước tại hồ. Cùng theo đó, cao trình đập thấp, khả năng tích trữ nước không lớn. Nâng cấp đập này không chỉ đủ nước tưới mà quan trọng hơn là bảo đảm an toàn cho cư dân phía hạ lưu đập”.

Trữ lượng khoảng 3 triệu m3, hồ Trước Đông cấp nước tưới cho gần 200ha lúa của các thôn Trước Đông, Phước Hưng, Ninh An… (xã Hòa Nhơn). Trước đây, hồ này và các hồ, đập nhỏ khác do địa phương quản lý. Từ cuối năm 2016 trở đi, việc quản lý, khai thác sử dụng các hồ, đập trên địa bàn thành phố giao cho Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng. Ông Trương Văn Lân đánh giá: “Qua khảo sát nhận thấy hầu hết hồ, đập nhỏ trên địa bàn huyện Hòa Vang bị xuống cấp khá nghiêm trọng, sửa chữa nâng cấp là vấn đề cấp thiết. Toàn bộ hệ thống kênh chính, kênh nhánh của các hồ, đập này chưa được bê-tông hóa. Riêng hồ Hóc Gối (xã Hòa Nhơn) không có tràn xả lũ, khi mưa lớn kéo dài nước dâng cao tràn qua mặt đập, rất dễ xảy ra tình trạng xói lở dẫn đến hư hỏng”.

Qua tìm hiểu, 6 hồ, đập nhỏ nêu trên đang được cơ quan chức năng lập hồ sơ đề xuất nâng cấp thuộc dự án Quản lý rủi ro thiên tai WB5, chờ cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Vì sự an toàn của hàng nghìn hộ dân phía hạ du, bảo đảm đủ nước tưới, ngành chức năng và chính quyền các cấp khẩn trương sửa chữa, nâng cấp các hạng mục bị hư hỏng tại đập bara An Trạch và một số hồ, đập nhỏ, hạn chế thấp nhất sự cố đáng tiếc xảy ra khi mưa lũ lớn.

Bài và ảnh: NGUYỄN CẦU