Nghiên Cứu Một Số đặc điểm Giải Phẫu Cột Sống Cổ đoạn C3-C7 ...

Nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu cột sống cổ đoạn C3-C7, ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổ thấp do chấn thương.Chấn thương cột sống cổ là một chấn thương nặng nề, để lại cho người bệnh nhiều di chứng và biến chứng nguy hiểm, là một thảm họa đối với người bệnh và gia đình người bệnh. Tỉ lệ tử vong, tàn phếtrong chấn thương cột sống cổthấp (từC3 đến C7) cao hơn nhiều so với chấn thương cột sống lưng – thắt lưng do tủy ởvùng này có rất nhiều chức năng quan trọng ảnh hưởng đến khảnăng sống còn của người bệnh.

MÃ TÀI LIỆU	BQT.YHOC. 00111
Giá :	50.000đ
Liên Hệ	0915.558.890

Điều trịngoại khoa gãy cột sống cổthấp do chấn thương có nhiều phương pháp phẫu thuật khác nhau. Đểvào được cột sống cổcó hai đường vào là đường cổtrước và đường cổsau. Các nghiên cứu cho thấy có thểlàm cứng cột sống cổbằng cách bắt nẹp vít vào thân đốt sống, khối bên hay cuống của đốt sống. Hiện nay trên thếgiới vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau và các phương pháp điều trịphẫu thuật khác nhau.

Phẫu thuật theo đường cổsau: Năm 1979 tác giảRoy Cammile R. [100] lần đầu tiên báo cáo phương pháp bắt vít vào khối bên cột sống cổthấp.

Năm 1987 Magerl F. [81] cũng sửdụng phương pháp bắt vít vào khối bên nhưng với điểm vào và góc vít khác hẳn. Năm 1994 Abumi [17], một tác giả ở Nhật sửdụng phương pháp bắt vít vào cuống đốt sống cổthấp.Việc sửdụng các loại vít, chiều dài của vít, vịtrí, góc bắt vít, bắt vít qua một vỏxương hay hai vỏxương đối với các tác giảcũng rất khác nhau.

Phẫu thuật theo đường cổtrước: Năm 1958 phẫu thuật này được

Cloward R. tiến hành và lần đầu tiên được báo cáo trên y văn [41]. Kỹthuật

này bao gồm việc cắt bỏthân đốt sống, đĩa đệm. Thay thếvào đó là mảnh xương ghép lấy từxương chậu. Lúc bấy giờnẹp vít cột sống cổchưa được sử dụng, sau mổbệnh nhân cần mang nẹp cổtrong thời gian ba tháng.

ỞViệt Nam, nghiên cứu giải phẫu cột sống cổ ứng dụng trong lâm sàng chưa nhiều. Các mốc giải phẫu của cột sống cổ, chiều dài của vít, hướng đi của vít đều dựa vào các tài liệu nghiên cứu trên người châu Âu. Điều này không phù hợp trên người Việt Nam, nhiều trường hợp vít bắt quá dài, quá ngắn nên không đạt được độvững, gây đau kéo dài sau mổ. Vì vậy chúng tôi thực hiện đềtài: “Nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu cột sống cổ đoạn C3 – C7, ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổthấp do chấn thương” với hai mục tiêu:

– Xác định kích thước các đốt sống cổthấp (từC3 đến C7) ởngười Việt Nam trên xác và hình ảnh chụp cắt lớp vi tính.

– Ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổthấp do chấn thương bằng nẹp vít qua đường cổtrước, đường cổsau

MỤC LỤC

Trang

Trang phụbìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ, ký hiệu viết tắt trong luận án

Danh mục các bảng

Danh mục các biểu đồ

Danh mục các hình

ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………… 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU………………………………………………….. 3

1.1. Đặc điểm giải phẫu sinh lý cột sống và tủy sống…………………………. 3

1.1.1. Đặc điểm giải phẫu chung các đốt sống……………………………………… 4

1.1.2. Đặc điểm giải phẫu cột sống đoạn cổ………………………………………. 5

1.1.3. Các cơcổ……………………………………………………………………………. 13

1.1.4. Chuyển động học cột sống cổ……………………………………………….. 13

1.1.5. Mối liên quan giữa giải phẫu lớp nông vùng cổvà cột sống cổ……….. 14

1.1.6. Động mạch đốt sống (vertebralis artery) ………………………………… 15

1.1.7. Tủy sống ……………………………………………………………………………. 16

1.2. Chấn thương đốt sống cổthấp và điều trị…………………………………. 18

1.2.1. Thương tổn giải phẫu…………………………………………………………… 18

1.2.2. Điều trịphẫu thuật chấn thương cột sống cổ…………………………… 25

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………….. 35

2.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………….. 35

2.1.1. Nhóm 1 ……………………………………………………………………………… 35

2.1.2. Nhóm 2 ……………………………………………………………………………… 35

2.2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………… 35

2.2.1. Thiết kếnghiên cứu …………………………………………………………….. 35

2.2.2. Chọn mẫu và cỡmẫu nghiên cứu ………………………………………….. 35

2.2.3. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………… 36

2.2.4. Phương pháp xửlý sốliệu ……………………………………………………. 51

2.2.5. Thiết kếmẫu nghiên cứu ……………………………………………………… 51

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢNGHIÊN CỨU………………………………………………. 53

3.1. Nghiên cứu giải phẫu cuống đốt sống cổthấp …………………………… 55

3.1.1. Kích thước cuống đốt sống cổthấp ……………………………………….. 55

3.1.2. Khoảng gian cuống (IPD)…………………………………………………….. 58

3.1.3. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía dưới (PIRD) ……… 59

3.1.4. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía trên (PSRD) ……… 59

3.1.5. Góc đi ra của rễthần kinh (REA) ………………………………………….. 60

3.1.6. Đường kính rễthần kinh (NRD)……………………………………………. 62

3.1.7. Góc ngang của cuống MAP(A ) ……………………………………………. 62

3.1.8. Góc dọc của cuống MAP(S) …………………………………………………. 63

3.1.9. Đường kính trước sau thân đốt sống (CL)………………………………. 64

3.1.10. Chiều ngang của thân đốt sống (CW)…………………………………… 65

3.1.11. Chiều cao thân đốt sống ởmặt trước (CHa)………………………….. 66

3.1.12. Chiều cao thân đốt sống ởmặt sau CHp ………………………………. 67

3.1.13. Chiều cao đĩa đệm ởmặt trước (DHa) …………………………………. 67

3.1.14. Chiều cao đĩa đệm ởmặt sau (DHp) ……………………………………. 68

3.1.15. Chiều dày khối bên (W)……………………………………………………… 68

3.1.16. Chiều cao khối bên (H)………………………………………………………. 68

3.1.17. Chiều trước sau khối bên (T)………………………………………………. 69

3.2. Nghiên cứu trên hình chụp cắt lớp vi tính 128 lát cắt…………………. 70

3.2.1. Góc nhỏnhất cần thiết đểtránh động mạch đốt sống (α)………….. 70

3.2.2. Góc lớn nhất đảm bảo vít qua hai vỏxương của khối bên (β) …… 72

3.2.3. Chiều dài từmặt sau của khối bên đến bờsau của lỗngang (d) … 73

3.2.4. Chiều dài tối thiểu đểvít qua hai vỏxương (t)………………………… 74

3.2.5. Chiều dày khối bên (W)……………………………………………………….. 75

3.2.6. Chiều cao khối bên (H)………………………………………………………… 76

3.2.7. Chiều trước sau khối bên (T)………………………………………………… 76

3.2.8. Góc mặt khớp……………………………………………………………………… 77

3.2.9. Đường kính trước sau thân đốt sống (CL)………………………………. 78

3.2.10. Đường kính trước sau ống sống (CD) ………………………………….. 79

3.2.11. ChỉsốTorg ………………………………………………………………………. 80

3.3. So sánh một sốkích thước đo ởtrên xác và đo trên CT- Scan …….. 81

3.3.1. So sánh đường kính trước sau của thân đốt sống đo trên xác và

đo trên CT- Scan ………………………………………………………………… 81

3.3.2. So sánh chiều cao khối bên…………………………………………………… 82

3.3.3. So sánh chiều dày khối bên ………………………………………………….. 82

3.3.4. So sánh chiều trước sau khối bên ………………………………………….. 83

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN…………………………………………………………………… 84

4.1. Một số đặc điểm cột sống cổthấp ởngười Việt Nam…………………. 84

4.1.1. Đặc điểm tuổi, giới của hai nhóm nghiên cứu…………………………. 84

4.1.2. Cuống………………………………………………………………………………… 85

4.1.3. Góc ngang của cuống ………………………………………………………….. 87

4.1.4. Góc dọc của cuống………………………………………………………………. 89

4.1.5. Khoảng gian cuống ……………………………………………………………… 90

4.1.6. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía dưới…………………. 90

4.1.7. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía trên ………………….. 91

4.1.8. Góc đi ra của rễthần kinh…………………………………………………….. 92

4.1.9. Đường kính rễthần kinh………………………………………………………. 92

4.1.10. Chiều ngang của thân đốt sống……………………………………………. 93

4.1.11. Chiều cao thân đốt sống đo ởmặt trước……………………………….. 93

4.1.12. Chiều cao thân đốt sống đo ởmặt sau ………………………………….. 94

4.1.13. Đường kính trước sau thân đốt sống ……………………………………. 94

4.1.14. Đường kính trước sau ống sống…………………………………………… 95

4.1.15. ChỉsốTorg ………………………………………………………………………. 96

4.2. Khối bên đốt sống cổthấp………………………………………………………. 97

4.2.1. Chiều dày khối bên ……………………………………………………………… 97

4.2.2. Chiều cao khối bên ……………………………………………………………… 97

4.2.3. Chiều trước sau khối bên ……………………………………………………… 97

4.2.4. Góc nhỏnhất cần thiết đểtránh động mạch đốt sống (α)………….. 98

4.2.5. Góc lớn nhất đảm bảo vít qua hai vỏxương của khối bên (β) …. 101

4.2.6. Chiều dài từmặt sau của khối bên đến bờsau của lỗngang (d) . 102

4.2.7. Chiều dài tối thiểu đểvít qua hai vỏxương (t)………………………. 103

4.2.8. Góc mặt khớp……………………………………………………………………. 104

4.2.9. So sánh chiều trước sau khối bên và chiều dài từmặt sau của

khối bên đến bờsau của lỗngang (d) ………………………………….. 105

4.3. Ứng dụng phẫu thuật chấn thương đốt sống cổthấp…………………. 105

4.3.1. Trong phẫu thuật qua đường cổsau …………………………………….. 105

4.3.2.Trong phẫu thuật qua đường cổtrước ………………………………….. 110

CHƯONG 5 KẾT LUẬN ………………………………………………………………….. 113

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐCÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN………………………………. 114

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤLỤC

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐCÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

1. Nguyễn Hùng Minh, Trương Thiết Dũng(2011), “Nghiên cứu đánh giá một sốchỉtiêu kết xương cột sống cổthấp hình ảnh CT-Scan người Việt Nam”, Tạp chí Y – dược học quân sự, (Sốchuyên đềHội nghịkhoa học kỹthuật Bệnh viện 175 lần thứ18), tr. 117 – 120.

2. Trương Thiết Dũng, Nguyễn Hùng Minh(2011), “Nghiên cứu giải phẫu cuống cung cột sống cổthấp”, Tạp chí Y – dược học quân sự, (Sốchuyên đề Hội nghịkhoa học kỹthuật Bệnh viện 175 lần thứ18), tr. 168 – 171

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Trần Ngọc Anh (2006), Nghiên cứu kích thước cột sống cổ trên X Quang và MRI ở người Việt trưởng thành bình thường và người có biểu hiện lâm sàng thoái hóa cột sống cổ, Luận án tiến sỹ y học, Học viện Quân Y, Hà Nội.

2. Trần Ngọc Anh, Nguyễn Văn Chương (2003), “Nghiên cứu đường kính trước sau ống sống cổ, chỉ số Pavlov ở nhóm người trưởng thành bình thường và người có bệnh lý cột sống cổ”, Tạp chí y dược học quân sự, (1), tr. 31-36.

3. Nguyễn Văn Công (2000), “Các chỉ số đo thông dụng cột sống cổ người Việt Nam bình thường trên phim X- Quang nghiêng”, Hội nghị chuyên đề và tập huấn cột sống học, tr. 39-46.

4. Phạm Đăng Diệu (2010), “Cơ mạc đầu mặt”, Giải phẫu đầu mặt cổ, Nhà xuất bản y học, thành phố Hồ Chí Minh, tr. 90 – 125.

5. Nguyễn Quốc Dũng (1999), “Giải phẫu X quang cột sống”, Bài giảng giám định Y khoa chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh”, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr. 50-58.

6. Nguyễn Thị Ánh Hồng (1998), “Hình ảnh cộng hưởng từ và chấn thương cột sống cổ thấp”, Hội nghị chuyên đề và tập huấn cột sống học lần thứ 3, tr. 43-46.

7. Phạm Ngọc Hoa (2008), “Hình ảnh CT”, CT cột sống, Nhà xuất bản y học, thành phố Hồ Chí Minh, tr. 36 – 41.

8. Vũ Hùng Liên (2006), “Chấn thương cột sống cổ thấp”, Chấn thương cột sống – tủy sống và những vấn đề cơ bản, Nhà xuất bản y học, Hà Nội, tr. 73 – 107.

9. Vũ Đức Mối, Hoàng Văn Lương, Lê Gia Vinh (2001), “Cột sống”, Bài giảng giải phẫu học, 1, Học viện Quân y, tr. 07-14.

10. Voõ Vaên Nho (1995), “Ñieàu trò chaán thöông coät soáng coå vaø thoaùt vò ñóa ñeäm coå baèng phöông phaùp Cloward vaø Robinson”, Hoäi nghò khoa hoïc Vieät – UÙc veà Phaãu thuaät Thaàn kinh, tr. 12-14.

11. Nguyễn Phong, Võ Xuân Sơn (1998), “Các thương tổn chấn thương cột sống và tủy sống”, Hướng dẫn thực hành cấp cứu ngoại thần kinh, tr. 153-175.

12. Nguyễn Quang Quyền (1998), “Cột sống cổ”, Bài giảng giải phẫu học, 2, tr. 7 – 12.

13. Võ Văn Sĩ (1999), “Điều trị gãy cột sống cổ C3-C7 bằng phương pháp mổ nắn, néo ép và hàn xương lối sau”, Hội nghị chuyên đề và tập huấn cột sống học lần thử 3, tr. 33-42.

14. Hà Kim Trung (1998), “Điều trị chấn thương cột sống cổ dưới bằng phẫu thuật qua đường cổ trước”, Y học Việt Nam, 6, tr. 59-62

15. Lê Gia Vinh, Trần ngọc Anh, Nguyễn Văn Chương (2005), “Nghiên cứu các kích thước và chỉ số cột sống cổ ở người Việt trưởng thành bình thường”, Những vấn đề nghiên cứu cơ bản trong khoa học sự sống, Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, tr. 857- 860.

16. Dương Chạm Uyên, Hà Kim Trung (1999), “Điều trị phẫu thuật cột sống cổ bằng đường mổ trước”, Hội nghị Việt-Út về Ngoại Thần kinh, tr. 25-26.