Nguyễn Tư Thoan Là Ai - Toàn Thua

Ông Mận hỏi: “Cậu có biết đường đi bộ từ Quảng Minh lên làng Cây Lim, xã Lâm Trạch không?”. Ông Hoàng Hữu Nghinh vốn là người lớn lên ở làng Minh Lệ, xã Quảng Minh, huyện Quảng Trạch (nay là thị xã Ba Đồn) nên con đường ấy ông thuộc như lòng bàn tay.

Ông Nghinh sốt sắng: “Em biết. Đường ấy em đi rừng suốt mà. Hồi trước ở nhà, bọn em hay đi ăn hạt dẻ”. Ông Mận quay máy điện thoại cho ông Nguyễn Tư Thoan, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Bình. Hai người trao đổi với nhau mấy phút, ông Mận quay lại nói với ông Nghinh: “Cậu về báo với anh Nhơn, Trưởng phòng tài vụ là lãnh đạo cử cậu đi công tác với đoàn của tỉnh ngay bây giờ”.

Báo với ông Nhơn xong, ông Nghinh đi đến cửa phòng ông Mận thì đã thấy xe của tỉnh đến đó rồi. Chuyến đi chỉ có ba người, ông Thoan, ông Nghinh và một người lái xe tên là Biểu.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Bình (người thứ 2 từ phải sang) thăm đơn vị Pháo cao xạ ở Đồng Hới tháng 11/1965.                                                                   Ảnh: Gia đình đồng chí Nguyễn Tư Thoan cung cấp

 Đường từ Cộn (thị xã Đồng Hới) ra bến phà Gianh bị máy bay địch bắn phá liên tục nên rất khó đi. Người lái xe tăng hết tốc độ nhưng đến phà Gianh vẫn phải mất hơn một tiếng đồng hồ. Ông Thoan nhìn đồng hồ lúc đó đã là 19 giờ 40 phút. Để người lái xe ở lại, ông Thoan và ông Nghinh đi dọc đê Hạ Trạch đến bến đò sang Quảng Văn. Hai người đi bộ về đến trụ sở UBND xã Quảng Minh đã gần 21 giờ đêm. Trụ sở ủy ban đóng trong nhà hầm tại xóm Bắc Minh Lệ. Bước vào hầm, ông Nghinh đã thấy trên bàn có mâm cơm chuẩn bị sẵn. Ông Hộ, Xã đội trưởng nói: “Mời hai anh vào ăn cơm đã rồi bàn công việc”. Ông Thoan bảo: “Tôi ăn rồi, chưa đói, cậu Nghinh vào ăn đi”. Ông Nghinh trả lời: “Tôi cũng đã ăn cơm tối rồi.” Ông Thoan nói: “Bây giờ có công điện khẩn của Trung ương là ta đã bắt được tín hiệu của bọn gián điệp điện cho Bộ Quốc phòng Mỹ phải tiêu diệt bằng được đoàn xe pháo cao xạ và tên lửa mới vào Quảng Bình trước lúc trời sáng. Không có cách nào thông báo với đoàn xe được. Đêm nay đoàn xe phải khẩn trương rời khỏi rừng Cây Lim (xã Lâm Trạch) ngay, đi sâu vào rừng để tránh bom.”

 Ông Hộ cử ông Chằn là xã đội phó cùng đi. Thế là 3 anh em qua đò Thọ Hạ, bắt đầu leo núi Đá Chẹt, rồi xuống dốc, qua khe Đá Mài. Ông Thoan chân dài, bước đi thoăn thoắt từ hòn đá này qua hòn đá khác, ông Nghinh người thấp, chân ngắn cùng ông Chằn chạy xăm xăm cho kịp. Họ băng băng trong rừng qua hết dốc này đến dốc khác. Ông Thoan cho dừng lại ở chân đồi Eo Ngựa nghỉ 5 phút để lấy sức, rồi vượt dốc đến làng Thùng Thùng. Vượt qua Khe Nước, qua làng Ba Trang dài 2 km lại lội qua một cái khe sâu ở làng Cây Lim. Họ đến cuối làng lúc gần nửa đêm. Gặp tổ canh gác của đoàn xe pháo binh và tên lửa chặn lại. Ông Thoan đem giấy tờ cho tổ gác xem và theo họ vào nhà gặp Đoàn trưởng. Ông Thoan trao đổi tinh thần điện khẩn và giao nhiệm vụ cho Đoàn trưởng tiến hành chuyển dời xe vào Khe Trạ cách đó 8 km. Lập tức cả đoàn xe kéo 12 khẩu pháo cỡ lớn và 6 tên lửa trong rừng Cây Lim lầm lũi sang nơi ẩn nấp mới.

Công việc với đoàn xe đã xong xuôi, ông Thoan lại đi tiếp về cuối thôn gặp lãnh đạo hai trường Trung cấp Y tế và Kế toán tài chính của tỉnh (mới về đây được 10 tháng) bàn kế hoạch di chuyển ra huyện Quảng Trạch. Trường Trung cấp Y tế ra xã Quảng Sơn, Trường Kế toán tài chính ra xã Quảng Thủy.

Hoàn thành công việc, ông Thoan thở phào, rút gói thuốc mời ông Chằn và ông Nghinh mỗi người một điếu để về phà Gianh vào Đồng Hới. Họ chưa đi ra khỏi làng thì cả khu rừng Cây Lim bom nổ ầm ầm. Máy bay AD - 6 thả bom tọa độ từ đợt này đến đợt khác xuống nơi đoàn xe vừa mới rút đi.

 Ba anh em lại leo dốc Eo Ngựa, về đò Thọ Hạ qua sông đến Quảng Minh. Ông Chằn ở lại, ông Nghinh và ông Thoan về đến Bắc Trạch đã có xe con do ông Biểu chờ đón.

Trên đường về, ông Nghinh thương ông Thoan quá, một Bí thư Tỉnh ủy có quyền sai cấp dưới, sao phải chịu khó, chịu khổ đêm tối đường rừng lặn lội, vất vả thế. Ông hỏi ông Thoan: “Sao anh không cử bên Tỉnh đội đi việc này?”. Ông Thoan trả lời: “Sợ tin đến chậm, sẽ nguy cho đoàn xe. Vả lại, đơn vị tên lửa này lần đầu tiên vào chiến đấu ở tỉnh ta, tiện dịp mình lên thăm anh em một thể”!

Câu chuyện giờ đã năm mươi năm rồi mà ông Hoàng Hữu Nghinh vẫn còn nhớ như in. Ông nói với người viết bài này: “Đúng là quê hương Quảng Bình “hai giỏi” có một Bí thư Tỉnh ủy cũng rất giỏi xứng đáng đứng đầu tuyến lửa thời đánh Mỹ”.

HOÀNG MINH ĐỨC

Home Đất & Người Nguyễn Tư Thoan Người Lệ Thủy MẬP MỜ BÍ THƯ NGUYỄN TƯ THOAN - NHÀ VĂN ĐỖ HOÀNG

tháng 10 01, 2020 / 0 Bình Luận Đất & Người, Nguyễn Tư Thoan, Người Lệ Thủy

Ngay bây giờ thời mở cửa dân chủ nhưng những việc trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam những người có cấp sắc bình thường trong Đảng còn không biết được huống gì những người không đảng phái những người ngoài Đảng. Vừa rồi có ông quan thượng đẳng về vườn nghe thiên hạ đồn thổi nhiều chuyện song chẳng biết đâu là sự thật. Sá gì chuyện Nguyễn Tư Thoan một chính trị gia cấp tỉnh bị hồi hưu cách đây gần nửa thế kỷ! 

Ông Nguyễn Tư Thoan làm Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Bình từ những năm 1961 đến năm 1974 hơn 13 năm ròng rã đi suốt cuộc chiến tranh chống máy bay phá hoại của giặc Mỹ. Một nhiệm kỳ dài so với các đời Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Bình sau này. Ông ta là một chính trị gia cấp tỉnh thuộc loại giỏi. Phong trào Quảng trào Quảng Bình hai giỏi (sản xuất giỏi chiến đấu giỏi) do ông phát động đề xướng và đốc chiến thực hành thành công. Ông đã dựng được ngọn cờ nông nghiệp Hợp tác xã Đại Phong đứng đầu miền Bắc thời ấy cũng là một kỳ tích.

Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Bình lần thứ VI người ta bầu ông Cổ Kim Thành làm Bí thư còn ông Thoan được điều ra Hà Nội làm chuyên viên 6 thuộc Bộ Nông nghiệp. Thời ấy những người dân Quảng Bình nghe đồn đại Nguyễn Tư Thoan làm gián điệp cho Mỹ nguỵ chuồn sâu leo cao để cướp chính quyền bị bắt đi tù rồi. Đến bây giờ mọi người cũng chỉ biết vậy. Ai cũng tin thế là đúng. Bởi vì có những tên luồn sâu leo cao to gấp mấy lần Nguyễn Tư Thoan mà cũng bị hạ bệ bị đi tù ông Thoan ăn nhằm gì!

Hồi Báo Dân (Bình Trị Thiên) tôi hay được nghe anh Phan Văn Khuyến Phó tổng Biên tập báo một thời làm báo Quảng Bình kể về Nguyễn tư Thoan với sự cảm phục. Anh không nói gì về đời tư chỉ kể rằng Nguyễn Tư Thoan đi đầu gương mẫu không sợ khó khăn gian khổ máy bay bắn phá nhưng vẫn cầm đuốc sợ khó khăn gian khổ máy bay bắn phá nhưng vẫn cầm đuốc xông lên hàng trước để hàng vạn quần chúng theo sau. Vì báo Đảng gần cận với Bí thư Tỉnh uỷ nên anh Khuyến cũng được nhiều lần nghe Nguyễn Tư Thoan tâm sự. Anh Khuyễn kể: - Ông Thoan nói: - Mình cũng da thịt như mọi người mình cũng sợ bom đạn nhưng Bí thư mạơ bom đạn thì hô hào quần chúng sao được nhất là những người thuộc cấp. Mình phải lên gân cốt cho họ noí họ mới nghe làm họ mới phục! Trong chiến đấu ông rất gương mẫu dũng cảm trong sản xuất ông Thoan cũng rất quyết đoán. Đồng ruộng Quảng Trạch không có nước quanh năm hạn hán ông dẫn tất cả cán bộ của Ty Thuỷ lợi Quảng Bình lên Rào Nan chọn đoạn sông hẹp nhất ra lệnh đổ đất đá ngăn đập lấy nước tưới ruộng. Kỹ sư thuỷ lợi Trưởng Ty Thuỷ lợi xanh mắt mèo không dám can ngăn Bí thư tỉnh uỷ. Tất cả phải tuân lệnh. Thế mà đến hôm nay đập vẫn vững chắc đồng ruộng Quảng Trạch luôn luôn có nước tưới dân muôn năm ấm no. Anh Phan Văn Khuyến đã viết hẳn một bài báo dài in trên báo Văn nghệ trong năm (2010) khen ngợi Bí thư Nguyễn Tư Thoan đề nghị phong thưởng công trạng lập đền thờ cho ông!

Một lần viết lịch sử giao thông Việt Nam tôi được cử vào viết lịch sử giao thông Quảng Bình. Tôi làm việc với ông Lại Văn Ly nguyên Trưởng ty giao thông Quảng Bình Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Bình trong những năm ông Thoan làm Bí thư Tỉnh uỷ.

Sau công việc rổi rải tôi hỏi ông:

•- Nguyễn Tư Thoan có phải giản điệp cài cắm leo cao

không anh?

Ông Lại Văn Ly trả lời nghiêm túc:

•- Không phải anh ạ. Ông ta có thời đi làm cảnh sát (phòng

nhì - mật thám) của Pháp. Sau khi Nhật nhảy vào Đông Dương Pháp thua ông ta đi làm cảnh sát của Nhật. Hai việc này ông ta không khai trong lý lịch.

•- Thế là hạ tầng công tác? - Tôi hỏi

•- Đúng thế! - Ông Ly trả lời.

•- Trong thời gian ông Thoan làm Bí thư có sai phạm gì

không? - Tôi tiếp

•- Không! Rất quyết đoán năng động thông minh nhưng độc

đoán quyền hành nên cấp dưới không thích - Ông Ly cho biết

thêm.

Việc phát hiện hai chuyện trên thwo dân gian là như thế

này.

Một lần ông Nguyễn Tư Thoan ra dự đại hội Đảng ngồi trên ghế Chủ tịch đoàn. Ở dưới có đại biểu người trong Nam từng bị ông tra tấn giam cầm thời ông làm mật thám Pháp phát hiện ra.

Ông ta liền làm việc với với tổ chức Đảng và biết đúng kẻ tra tấn ông ta là Nguyễn Tử Thoan (sau đổi ra Tư) đang đương chức Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Bình.

Mới gần đây khi viết hồi ký cho ông Mai Văn Bộ nguyên cán bộ Uỷ ban Kiêm tra Đảng Trung ương tôi có hỏi chuyện ông

Thoan Ông Bộ cho biết thêm: - Khi ông Thoan ra làm chuyên viên Bộ Nông nghiệp có mấy lần đến gửi khiếu nại lên UBKT Đảng. Ông Bộ thụ lý việc ông Thoan (Ông Bộ thời trước chống Pháp đã làm đến Bí thư huyện uỷ một huyện ở Thanh Hoá) khuyên ông Thoan: - Đảng cho anh về hưu sớm là được rồi anh vẫn là lão thành Cách mạng. Anh kiện nữa là anh mất sạch. Ông Thoan im lặng ra về. Ở đời người phò thịnh chứ không ai phò suy. Thời ông Thoan nhiều kẻ xu nịnh tâng bốc ngay văn nghệ Quảng Bình nhiều số cũng in thơ ông. Ông gửi bài gì cũng in viết chưa hay thì có biên tập sửa chữa lại cho đăng. Tôi nhớ ông Thoan có viết: " Tôi tưởng vần thơ tôi đã cạn/ Tám tháng rồi tôi lại làm thơ/ Để ca ngợi quê hương Quảng Bình mình đẹp lắm/ Đẹp từ mỗi tên làng tên núi tên sông" Con ông lấy gái đẹp đã đành cháu ông cứ họ Nguyễn Tử là không một cô gái làng nào từ chối mà còn tình nguyện hiến dâng  nữa. Đúng là một người làm quan cả họ được nhờ. Thời ông đương chức ông về làng Hoa Thuỷ thuộc huyện Lệ Thuỷ quê ông cho xây mộ bố mẹ to đùng to đoàng gấp nhiều lần cái trụ sở Tỉnh uỷ sơ tán. rồi ông đề vào bia mộ "Đời đời nhớ ơn công lao cha mẹ".

Việc ấy dân tình kêu than một thời. Nhưng khi ông bị nghi là gián điệp và bị cách chức Bí thư Tỉnh uỷ thì sao?

Một lần triển lãm ánh Bác Hồ vào thăm Quảng Bình sau khi ông Thoan mất chức người ta đã cắt ảnh ông đi bên Bác Hồ. Ông đến xem triển lãm thấy vậy ông bỏ về luôn. Cái nhà ông ở trên Cộn sau khu làm việc của Tỉnh uỷ Quảng Bình những năm chiến tranh chông Mỹ tôi thấy đúng là căn nhà cấp bốn lợp ngỏi nâu đã xỉn màu. Những lần đi ngang qua đó tôi thấy một ông lão ngồi nhổ cỏ đầu gối qua mép tai trông rất thê thảm.

Nhiều người chỉ: - Ông Thoan Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Bình đó!

Sau đấy ông chết không một tiếng tăm.

Đời chính trị nó cũng bạc thật

BÀI VIẾT CÙNG CHUYÊN MỤC