Nhân Rộng Mô Hình Trồng Sả Lấy Tinh Dầu Cho Hiệu Quả Kinh Tế Cao

HTX Hương Chanh lắp đặt thiết bị chưng cất tinh dầu sả

Trồng sả lấy tinh dầu cho hiệu quả cao ở Trạm Tấu Theo ông Lò Văn Chanh - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Hương Chanh, xã Hát Lừu, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái, khu trồng sả của HTX hiện nay trước kia là bà con chỉ trồng cây ngô, lúa nương cho thu nhập thấp. Năm 2018, được biết về trồng sả lấy tinh dầu, HTX liên kết với HTX cơ khí Thanh Tùng, huyện Văn Yên và HTX Hương Nghiệp, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai tổ chức đưa bà con thành viên đi tham quan học tập kinh nghiệm kỹ thuật trồng sả và chưng cất tinh dầu sả tại huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Nhận thấy việc trồng sả lấy tinh dầu phù hợp với thổ nhưỡng và có thể phát huy tiềm lực về đất đai, lao động trên địa bàn, cuối năm 2018, HTX Hương Chanh (Trạm Tấu), HTX Thanh Tùng (Văn Yên) và HTX Hương Nghiệp, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai đã liên kết sản xuất, khuyến khích bà con trồng sả lấy tinh dầu trên vùng đất trồng ngô, lúa nương cho năng suất thấp, cấp giống miễn cho bà con nông dân và thành viên HTX chuyển đổi giống cây trồng tại 2 xã Hát Lừu và Bản Công, huyện Trạm Tấu, mỗi ha khoảng 800-1.000kg giống, bà con nông dân có đất và bỏ công trồng, chăm sóc, thu hoạch. HTX sẽ thu mua toàn bộ lá nguyên liệu cho bà con. Cây sả là loại cây dễ trồng, dễ thích nghi và tốn ít công chăm sóc, cây sả có ưu điểm chỉ trồng một lần nhưng cho thu hoạch liên tục 9 đến 10 năm liền. Sả chỉ phải làm cỏ năm đầu, từ năm thứ hai trở đi sả đã kín đất, không phải làm cỏ, đặc biệt không phải dùng phân bón và thuốc hóa học. Nếu như thu nhập từ trồng ngô, lúa nương đạt 6 triệu đồng/ha thì trồng sả cho thu nhập 35 đến 45 triệu đồng/ha. Tới nay, mô hình liên kết trồng, sản xuất tinh dầu sả của HTX đã thu được kết quả bước đầu. Với trên 20ha sả trồng tại 2 xã Hát Lừu và Bản Công (Trạm Tấu), sau 6 tháng trồng, sả phát triển rất tốt và cho thu hoạch lứa đầu được khoảng 600kg lá khô/01ha; tổng sản lượng thu lứa đầu đạt 6 tấn lá tươi tương đương với 2,5 tấn lá khô; HTX thu mua cho bà con với giá 1.500đ/kg tươi, 4.500đ/kg khô. Sả thu hoạch lứa đầu có sản lượng và tỷ lệ tinh dầu cao, tinh dầu đạt 16kg/1 tấn lá khô với giá bán tinh dầu đang khoảng 400-500 ngàn đồng/kg. Bên cạnh diện tích sả trồng tại Trạm Tấu, HTX Hương Chanh còn liên kết với HTX Hướng Nghiệp trồng 28ha sả tại huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai, xây dựng xưởng chưng cất tinh dầu tại xã Tân An, huyện Văn Bàn và ký hợp đồng cung cấp, bao tiêu sản phẩm ổn định lâu dài với đối tác Trung Quốc trong vòng 10 năm. Chia sẻ về kế hoạch sản xuất, kinh doanh của Hợp tác xã trong thời gian tới, ông Lò Văn Chanh - Giám đốc HTX Hương Chanh cho biết: “Để chủ động về nguyên liệu đầu vào, Hợp tác xã chúng tôi có kế hoạch liên kết với HTX Hướng Nghiệp tiếp tục mở rộng vùng trồng sả tại Văn Bàn (Lào Cai) và Văn Yên (Yên Bái), xây dựng Dự án mở rộng quy mô trồng xả tại huyện Trạm Tấu lên 500ha đến năm 2020. HTX Hương Chanh cũng đã lập phương án xây dựng nhà xưởng, lắp đặt thêm dây chuyền chưng cất tinh dầu sả ngay tại địa bàn huyện Trạm Tấu để giảm thiểu chi phí vận chuyển lên Văn Bàn (Lào Cai), nâng cao hiệu quả sản xuất. Phương án của chúng tôi đã được Liên minh HTX tỉnh trình Liên minh HTX Việt Nam phê duyệt hỗ trợ triển khai và tiến hành khảo sát, mời thầu, lựa chọn nhà cung cấp thiết bị cho HTX để có thể đưa vào sản xuất trong thời gian sớm nhất”. Để những đồng bào dân tộc thiểu số vùng núi có thể thay đổi nhận thức, tiếp cận với những giải pháp thâm canh mới giúp tăng năng suất, hiệu quả cây trồng, nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống thì những mô hình liên kết sản xuất như mô hình liên kết trồng sả lấy tinh dầu của HTX Hương Chanh (Trạm Tấu) rất cần được các cấp, các ngành quan tâm, nghiên cứu, tạo điều kiện nhân rộng.

Sản phẩm của HTX tinh dầu, dược liệu Mường La

Sơn La no đủ nhờ trồng sả Java lấy tinh dầu Nhận thấy triển vọng từ trồng sả, tháng 8/2018, HTX tinh dầu, dược liệu Mường La (tỉnh Sơn La) được thành lập với 15 hộ xã viên, chủ yếu là trồng và chiết xuất tinh dầu sả Java. Với những thành viên chưa có vốn, HTX đứng ra hỗ trợ 30 – 50% số tiền mua cây giống, hỗ trợ về kỹ thuật, phương pháp trồng, chăm sóc và thu hoạch lá. Đồng thời, HTX trực tiếp thu mua toàn bộ lá sả để chiết xuất tinh dầu. HTX hiện đang có 45 ha diện tích trồng sả Java. Trong đó, đang cho thu hoạch 25ha, diện tích trồng mới chuẩn bị cho thu hoạch 20ha. Doanh thu mỗi tháng của HTX đạt trên 100 triệu đồng. Riêng thu nhập bình quân các xã viên ổn định ở mức 6 – 8 triệu đồng/người/tháng. Hiện nay, HTX tinh dầu, dược liệu Mường La đang sản xuất tinh dầu dạng lọ có vòi xịt và lọ nắp đậy dùng cho đèn xông tinh dầu, giá bán dao động từ 150 – 250 nghìn đồng/chai tùy loại. Sản phẩm của HTX đã và đang được tiêu thụ tại thị trường Hà Nội, Hải Phòng, Thái Bình, Tuyên Quang... Qua đó đem lại nguồn thu ổn định cho các hộ thành viên, giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương. Bà Lò Thị Kim Thương – Giám đốc HTX tinh dầu, dược liệu Mường La cho biết, từ những thành công bước đầu, hiện HTX đang vận động, liên kết với các hộ dân, phấn đấu trong mở rộng thêm 100 ha diện tích trồng cây sả. Cũng theo bà Thương, sau cây sả Java, HTX có định hướng phát triển thêm vùng nguyên liệu hương nhu trên đất nương kém hiệu quả với diện tích trên 50ha. Tuy nhiên, hoạt động của HTX tinh dầu, dược liệu Mường La còn gặp không ít khó khăn. Đó là vùng trồng nguyên liệu đa số là đồi núi, khó đưa máy móc thiết bị vào sản xuất; người dân chủ yếu thu hoạch theo cách thức thủ công; diện tích nhà xưởng và khu điều hành còn nhỏ hẹp. Trang thiết bị chiết xuất tinh dầu cần được nâng cấp, sẵn sàng đáp ứng hoạt động khi diện tích vùng nguyên liệu mở rộng... Bên cạnh đó, bà Thương cũng mong muốn, HTX sớm được bố trí đất làm nhà xưởng và vay vốn ưu đãi để mở rộng quy mô sản xuất, cùng người dân làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.

Hồng Nga