Nhận Thức Rõ Vị Trí, Vai Trò Của Giai Cấp Công Nhân Nước Ta Trước Vận ...

Lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam gần suốt thế kỷ XX cũng như sự nghiệp đổi mới hiện nay gắn liền với sự nghiệp xây dựng và phát triển giai cấp công nhân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Cơ sở chính trị - xã hội của Đảng trước hết và trung tâm là giai cấp công nhân Việt Nam.

Công cuộc đổi mới toàn diện đất nước đang diễn ra trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa sâu rộng, đặt Đảng ta trước những vận hội và thách thức to lớn. Hơn bao giờ hết, để tiếp tục làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình, giữ vững vai trò lãnh đạo đối với dân tộc, Đảng phải tiếp tục được củng cố và hoàn thiện theo nguyên tắc Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân. Chính vì thế, xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh là góp phần xây dựng cơ sở chính trị - xã hội của Đảng và cũng là quá trình xây dựng Đảng. V.I.Lê-nin đã từng chỉ ra rằng, Đảng Cộng sản được hình thành trên cơ sở kết hợp chủ nghĩa Mác với phong trào công nhân. Chủ nghĩa Mác cần phong trào công nhân với tư cách là lực lượng vật chất để thực hiện chủ nghĩa của mình và phong trào công nhân cần chủ nghĩa Mác để soi đường dẫn lối đấu tranh.

Nhận thức rõ quy luật phát triển chung có ý nghĩa thời đại và xuất phát từ điều kiện đặc thù của cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát hiện ra một nguyên lý về xây dựng Đảng kiểu mới. Đó là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác với không chỉ phong trào công nhân mà còn cả với chủ nghĩa yêu nước. Ở Việt Nam, xuất phát từ chủ nghĩa yêu nước, chúng ta tiếp nhận chủ nghĩa Mác - Lênin; từ chủ nghĩa yêu nước, chúng ta huy động các nguồn lực trên cơ sở của khối đại đoàn kết toàn dân - sức mạnh vĩ đại của cả dân tộc để Đảng làm nên mọi thắng lợi.

Phải khẳng định rằng, sau 20 năm đổi mới, đất nước đã có nhiều đổi thay về căn bản. Đời sống kinh tế, cơ cấu của các tầng lớp xã hội có bước phát triển về chất, nhưng chưa bao giờ giai cấp công nhân quốc tế nói chung và giai cấp công nhân Việt Nam nói riêng đang đứng trước những thách thức và yêu cầu cao như hiện nay. Vì vậy, để có một định nghĩa và nhận thức chung, chuẩn xác về giai cấp công nhân, thật không đơn giản.

Theo lý luận của C.Mác, giai cấp công nhân trước hết phải là sản phẩm của nền sản xuất công nghiệp hiện đại. Sự trưởng thành của giai cấp công nhân phải gắn liền với sự phát triển của nền sản xuất đại công nghiệp. Với ý nghĩa đó, giai cấp công nhân phải là những người thực sự có trình độ chuyên môn và năng lực trí tuệ cao, bộ phận ưu tú và là lực lượng tiên phong nhất so với các giai cấp và các tầng lớp khác của xã hội. Có thể hiểu một cách tổng quát, đó là giai cấp công nhân trí thức. Chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, do quy luật phát triển không đồng đều của chủ nghĩa tư bản gắn với đặc điểm của thời kỳ này, V.I.Lê-nin đã phát hiện ra quy luật đặc thù của cách mạng vô sản. Người chỉ ra rằng, cách mạng vô sản có thể nổ ra và thắng lợi thậm chí ở một nước công nghiệp, chưa phát triển trong hệ thống tư bản chủ nghĩa. Tuy nhiên, ngay sau khi cách mạng vô sản giành thắng lợi, để thiết lập nền chuyên chính của giai cấp công nhân, xây dựng một xã hội mới, V.I.Lê-nin đã cảm nhận rất rõ, nền chuyên chính ấy không thể là của toàn bộ giai cấp công nhân nói chung, nó là của một bộ phận công nhân ưu tú và tiên tiến nhất - công nhân công nghiệp, công nhân thành thị. Người viết: Nhân tố bảo đảm thắng lợi của chuyên chính vô sản, xét đến cùng, chính là ở năng suất lao động cao và tiêu chí về một nền dân chủ kiểu mới hơn hẳn và vượt trội so với chủ nghĩa tư bản.

Ở nước ta, do đặc điểm và điều kiện lịch sử quy định, giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước khi xuất hiện giai cấp tư sản Việt Nam. Mặc dù chịu sự tác động của nền đại công nghiệp Pháp, nhưng xét về căn bản, giai cấp công nhân Việt Nam vẫn chưa phải là con đẻ của một nền sản xuất đại công nghiệp. Trí thức hóa phong trào công nhân chính là phương thức mà Đảng ta đã vận dụng để khắc phục hạn chế trên đây của phong trào công nhân Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XX. Suốt những năm trường kỳ đấu tranh giành độc lập dân tộc và chiến đấu chống giặc ngoại xâm, Đảng và giai cấp công nhân đã gắn kết thành một khối vững chắc, trở thành trụ cột cho khối đại đoàn kết toàn dân, làm nên những kỳ tích. Chủ nghĩa yêu nước, tinh thần dân tộc tự cường được hun đúc bởi một nền văn hiến trên 4.000 năm là nền tảng để chúng ta tiếp nhận chủ nghĩa Mác, đồng thời cũng chính là điểm tựa để nâng tầm giai cấp công nhân Việt Nam. Những đặc tính ưu việt mà giai cấp công nhân Việt Nam có được là kết quả của một quá trình nỗ lực phấn đấu tự hoàn thiện mình dưới sự lãnh đạo của Đảng.Nhận thức đúng điều này để thấy rằng, những khuyết tật mà đội ngũ công nhân nước ta hiện nay đang phải đối mặt trước xu thế toàn cầu hóa là có những nguyên nhân lịch sử. Xuất phát từ một nước nông nghiệp lạc hậu, lại bị cai trị bởi chế độ phong kiến và thuộc địa hà khắc, tàn bạo, tâm lý nông dân, tiểu tư sản, tư tưởng bài ngoại, vụ lợi, sản xuất nhỏ, tự phát, cục bộ… là điều không tránh khỏi và rất dễ nhận thấy. Mặt trái và những hạn chế trên đây chắc chắn còn tồn tại trong suốt quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thậm chí kể cả sau khi công nghiệp hóa đã hoàn thành và có những bước phát triển nhất định. Thực tế cho thấy, để nâng trình độ học vấn cho một thế hệ người lao động thông thường chỉ cần 10 năm - 20 năm, nhưng để nâng trình độ về chuyên môn, hình thành thói quen và kỹ năng nghề nghiệp, đặc biệt là tác phong công nghiệp - phẩm chất cơ bản của thế hệ người lao động mới, chắc chắn đòi hỏi nhiều thời gian hơn nữa. Năng lực chuyên môn, thói quen nghề nghiệp, bản lĩnh và trình độ tay nghề đích thực chỉ có thể hình thành gắn với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chịu sự ảnh hưởng và biến đổi của nền sản xuất đại công nghiệp. Quá trình này không lệ thuộc vào ý muốn chủ quan của chúng ta. Hiện nay chúng ta đang chứng kiến và đứng trước bước chuyển biến lịch sử chưa từng có. Loài người đang quá độ từ nền sản xuất đại công nghiệp dựa trên cơ sở phát triển của khoa học - kỹ thuật là chính, sang nền kinh tế tri thức hình thành trên nền tảng cách mạng khoa học - công nghệ và tin học hóa. Chưa bao giờ cách mạng khoa học - công nghệ lại có những bước phát triển đột biến và nhảy vọt như hiện nay: cách mạng tin học gắn với viễn thông; cách mạng sinh học với những thành quả kỳ diệu về gien, đặc biệt là thành quả về sinh sản vô tính; cách mạng năng lượng với nhiều dạng năng lượng mới ngày càng phát triển; cách mạng tự động hóa, nhất là các loại rô-bốt đa năng; cách mạng về vật liệu mới, ngoài ra còn rất nhiều các lĩnh vực khác như khoa học về con người, sự khám phá về bộ não người, khoa học vũ trụ, khoa học về biển… Dựa vào những thành tựu của khoa học - công nghệ, nhiều quốc gia đang tăng tốc, rút ngắn quá trình phát triển bằng việc chuyển thông tin, tri thức, thành nguyên liệu đặc biệt và yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất. Nhiều nước đã chuyển sang áp dụng mô hình công nghiệp hóa, dựa trên công nghệ chất lượng cao, giảm tiêu hao vật chất, tăng hàm lượng chất xám trong mỗi sản phẩm. Có thể nói, đẩy mạnh và phát triển nền sản xuất theo hướng khai thác tối đa hàm lượng lao động trí tuệ là đặc trưng nổi bật nhất của xu thế toàn cầu hóa. Nhật Bản là một ví dụ điển hình về bước phát triển nhảy vọt này. Với 0,3% diện tích và 2,5% dân số thế giới, Nhật Bản ngày nay đang sử dụng tới 65% - 70% số lượng rô-bốt của toàn thế giới. Một sản phẩm vi mạch tích hợp cao, hàm lượng nguyên liệu, năng lượng chỉ chiếm từ 2% - 5%; còn lại là sự kết tinh của lao động trí tuệ và chất xám1. Do công nghệ thay đổi rất nhanh, vòng đời của công nghệ bị rút ngắn, công nghệ thế hệ mới thường xuyên thay thế công nghệ thế hệ cũ. Sức mạnh của công nghệ và năng lực lao động trí tuệ phát triển nhanh đã làm giảm thiểu tối đa và đẩy nguyên liệu tự nhiên vào vị trí thứ yếu. Rõ ràng, lợi thế cạnh tranh của nền kinh tế quan trọng hàng đầu giờ đây là tiềm lực tri thức và công nghệ. Hàm lượng lao động trí tuệ gia tăng và vật hóa vào mỗi sản phẩm ngày càng nhiều, đặt ra những thách thức và đòi hỏi chưa từng có đối với giai cấp công nhân nước ta trước yêu cầu của thời cuộc.

Xây dựng được một thế hệ những người lao động mới hội đủ các điều kiện về phẩm chất, năng lực chuyên môn, tri thức và bản lĩnh chính trị đáp ứng được yêu cầu mới hiện nay là trách nhiệm to lớn của toàn Đảng, toàn dân.

Nhận thức rõ điều này, Đảng Cộng sản Việt Nam đang phấn đấu sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo nền tảng để Việt Nam cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 20202, “Tranh thủ cơ hội thuận lợi do bối cảnh quốc tế tạo ra và tiềm năng, lợi thế của nước ta để rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa gắn với phát triển kinh tế tri thức, coi kinh tế tri thức là yếu tố quan trọng của nền kinh tế và công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phát triển mạnh các ngành và sản phẩm kinh tế có giá trị gia tăng cao dựa nhiều vào tri thức; kết hợp sử dụng nguồn vốn tri thức mới nhất của nhân loại”3. Như vậy, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam không tách rời định hướng phát triển mà Đảng đã xác định trên đây. Để làm tốt vấn đề này cần tập trung:

1. Tận dụng nhanh nhất khả năng phát triển khoa học - công nghệ và lao động với hàm lượng trí tuệ cao, nhanh chóng đào tạo giai cấp công nhân Việt Nam theo hướng hình thành đội ngũ công nhân trí thức. Phấn đấu đến năm 2020, cùng với nỗ lực phấn đấu đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại là việc phải xây dựng được một đội ngũ giai cấp công nhân có mặt bằng tri thức ngang tầm với sự phát triển của nền sản xuất đại công nghiệp, tạo đà cho các giai đoạn phát triển cao hơn.

2. Ưu tiên lựa chọn một số ngành kinh tế mà thế giới có nhu cầu và Việt Nam có nhiều lợi thế để tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây là vấn đề có ý nghĩa chiến lược không chỉ trong lĩnh vực cơ cấu lại nền kinh tế mà còn là định hướng cơ bản của quá trình đào tạo nguồn nhân lực theo hướng hiện đại.

3. Chủ động có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài, tránh bị động, chắp vá như hiện nay. Đặc biệt phải kết hợp tốt giữa phát triển các ngành kinh tế có giá trị gia tăng cao dựa nhiều vào tri thức với việc sử dụng nguồn vốn tri thức mới nhất của nhân loại để định hướng lâu dài cho công tác đào tạo. Phải xem vấn đề “đi tắt, đón đầu” trong đào tạo là cần thiết không chỉ cho riêng giai đoạn hiện nay. “Đi tắt, đón đầu”, đào tạo một đội ngũ chuyên gia tay nghề cao làm trụ cột và nền móng cho sự phát triển của tương lai là góp phần tạo ra những tiền đề vững chắc cho sự nghiệp đổi mới của giai cấp công nhân.

4. Cùng với đào tạo chuyên môn, nâng cao tay nghề cần có chiến lược phát triển Đảng trong đội ngũ công nhân. Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh về tổ chức, giỏi về chuyên môn, vững vàng về chính trị, thực sự là chủ nhân của quá trình đổi mới, trước hết, phải được thể hiện tập trung ở công tác xây dựng Đảng. Một đội ngũ đảng viên trưởng thành từ phong trào cách mạng của công nhân sẽ là nền tảng, là hạt nhân quan trọng bảo đảm củng cố vai trò và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng./. 1. Theo Việt Phương: Thế kỷ XX và thập niên đầu thế kỷ XXI.Tài liệu nghiên cứu của Hội đồng Lý luận Trung ương. 2. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr 186 3. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, tr 87 - 88