Nhật Có Thoát Khủng Hoảng Người Kế Vị? - Báo Cần Thơ Online

Chính phủ Nhật Bản đang làm việc với các nhà chuyên môn nhằm tìm lời giải cho cuộc khủng hoảng người kế vị của hoàng gia, nhưng ý kiến một số chuyên gia cho rằng các đề xuất có phần “lạc hậu”, chưa thể giải quyết tình huống “tiến thoái lưỡng nan” hiện nay.

Ảnh: Reuters​

Nhật hoàng Naruhito và Hoàng hậu Masako hiện chỉ có một người con là Công chúa Aiko, 20 tuổi. Theo Luật Hoàng gia năm 1947, chỉ nam giới có quyền kế vị ngai vàng và phụ nữ trong hoàng tộc phải từ bỏ địa vị nếu kết hôn với thường dân. Nói vậy, Công chúa Aiko (ảnh) không được thừa kế ngai vàng và hoàng gia chỉ còn 3 người có thể kế vị Nhật hoàng Naruhito, bao gồm em trai ông là Thái tử Fumihito (56 tuổi), cháu trai của ông là Hoàng tử Hisahito (15 tuổi) và chú của ông là Thân vương Hitachi (86 tuổi).

Trước khi Hoàng tử Hisahito chào đời vào năm 2006, giới bảo thủ Nhật từng lo sốt vó khi hoàng gia chưa đón bé trai mới sinh nào kể từ năm 1965. Năm 2005, các chuyên gia đề xuất sửa luật thừa kế dựa theo độ tuổi thay vì giới tính. Thủ tướng Nhật khi đó, ông Junichiro Koizumi, cam kết trình dự luật cho phép nữ giới kế vị ngai vàng. Dự luật được dân chúng ủng hộ, nhưng vấp phản đối từ các chính trị gia bảo thủ. Những người chống đối cho rằng dự luật mới có thể phá vỡ truyền thống của hoàng gia, hoặc giúp đưa lên ngôi người có dòng máu ngoại lai (nếu như nữ hoàng được nối ngôi trong thời gian học tập ở nước ngoài lại lấy chồng tại đó). Trước nguy cơ nội các chia rẽ, Thủ tướng Koizumi tạm hoãn xem xét dự luật nói trên và việc này dần rơi vào quên lãng khi Hoàng tử Hisahito chào đời.

Gần đây, số lượng thành viên hoàng tộc thu hẹp khiến vấn đề kế vị gây chú ý trở lại. Hồi tháng 1-2021, Thủ tướng khi ấy là Yoshihide Suga tuyên bố việc nam giới được thừa kế ngai vàng “nên được ưu tiên” ở hoàn cảnh hiện tại. Nhưng nếu Hoàng tử Hisahito không có con trai, thì gia đình hoàng gia có lịch sử hơn 2.600 năm sẽ không còn nam giới để nối dõi tông đường. Nhiều người còn cảnh báo, Hoàng tử Hisahito có thể không chỉ là người kế vị ngai vàng cuối cùng mà còn là thành viên cuối cùng của hoàng gia bởi theo luật hiện hành, các công chúa sẽ trở thành thường dân nếu kết hôn với người ngoài hoàng tộc.

Giải pháp khả thi

Dù hiến pháp Nhật không trao quyền chính trị cho Nhật hoàng, song vị trí này vẫn được coi là biểu tượng quan trọng của quốc gia, người có thể hợp nhất lòng dân. Những năm gần đây, công chúng Nhật hầu như cởi mở với khả năng phụ nữ lên ngai vàng. Năm ngoái, các cuộc khảo sát cho thấy 85% người dân đồng ý Công chúa Aiko thừa kế và truyền ngôi cho con cái. Tuy nhiên, áp lực tuân theo truyền thống lâu đời từ các nhà lập pháp và cử tri bảo thủ, những người coi hoàng gia là tấm gương hoàn hảo của một gia đình Nhật Bản gia trưởng, khiến việc kế vị của phụ nữ khó có thể sớm xảy ra.

Hồi tháng 3, Chính phủ Nhật Bản thành lập một hội đồng để trưng cầu ý kiến và xét lại quy định quyền kế vị. Trong báo cáo trình lên chính phủ tuần rồi, ban cố vấn khuyến nghị các quy tắc liên quan dòng dõi nam giới nên được giữ ít nhất đến khi Hoàng tử Hisahito trở thành Nhật hoàng. Sau đó có thể tính đến việc cho phép phụ nữ hoàng gia giữ tước vị khi họ kết hôn với thường dân. Hoặc có thể cân nhắc trao lại quyền cho những thành viên nam thuộc 11 nhánh cũ của hoàng gia bị bãi bỏ tước vị trong các cuộc cải cách sau chiến tranh.

Theo Phó Giáo sư Hideya Kawanishi, sự kế vị của hoàng gia và các yếu tố liên quan là chủ đề tế nhị được ràng buộc chặt chẽ với những ý tưởng về bản sắc dân tộc. Ðiều này khiến các chính trị gia khi đương chức “không dám” thay đổi. Nhưng với sức hút từ đám cưới hồi tháng 10-2021 của công chúa Mako Komuro với người yêu thời đại học, ông hy vọng sự quan tâm của công chúng có thể thúc đẩy các cuộc thảo luận trong tương lai.

Trong lịch sử Nhật Bản, nước này từng có 8 người phụ nữ đảm nhận vai trò Thiên hoàng trị vì. Gần nhất là Thiên hoàng Gosakuramachi (Hậu Anh Ðinh Thiên hoàng), lên ngôi cách đây khoảng 250 năm.

MAI QUYÊN (Theo AFP)