Nhen-gie-hai-lua-va-cach-phong-tri-2-ml

Nhện gié (Steneostarsonemus spinki Smiley) là dịch hại nguy hiểm cho cây lúa và đang có chiều hướng gia tăng trong vài năm gần đây ở nước ta. 

Cơ thể của nhện rất nhỏ (thon dài 0,2 – 1mm), trong suốt, rất khó phát hiện bằng mắt thường. Mỗi con cái đẻ khoảng 50 trứng, rải rác phía trong của bẹ lá, trứng hình bầu dục, mầu trắng.

Cả nhện trưởng thành và nhện non đều chích hút nhựa của cây lúa, khiến cây lúa sinh trưởng, phát triển kém. Nếu không phát hiện sớm và phun thuốc kịp thời, nhện leo lên hại bông, hạt lúa sẽ bị lép lửng. Ngoài ra, những vết thương do nhện gây ra còn là cửa ngõ cho nhiều loài nấm, vi khuẩn xâm nhập gây bệnh cho cây lúa, đặc biệt là nấm Sarocladium oryzae gây thối bẹ lá. 

Thực tế đồng ruộng cho thấy, nắng nóng, khô hạn là điều kiện rất tốt cho nhện gié phát triển và gây hại. Chúng thường gây hại nhiều ở giai đứng cái đến trỗ bông, hại từ bẹ lá, gân lá cho đến thân cây, bông, gié và hạt lúa. Những ruộng bị khô hạn, ruộng gieo sạ dầy, sạ chay không đốt rơm rạ, sạ liên tục không cho đất có thời gian được nghỉ giữa hai vụ, ruộng còn sót nhiều cỏ dại, lúa chét, lúa rày của vụ trước, ruộng phun nhiều thuốc trừ sâu phổ rộng, phun sớm từ đầu vụ, những ruộng gieo sạ những giống như IR 50404, Khang dân, nếp cái hoa vàng…thường là những ruộng bị nhện gây hại nhiều hơn các ruộng khác.  

Khi lúa còn nhỏ, nhện chích hút ngoài bẹ lá và nơi tiếp giáp giữa bẹ và thân. Ban đầu là những chấm mầu trắng vàng, sau lan rộng dần rồi chuyển sang mầu thâm nâu đen (nhìn giống vết bầm do cạo gió, nên có người gọi là “bệnh cạo gió” hay “bã trầu”). 

Từ khi lúa đẻ nhánh, nhện đục vào bên trong và sinh sống ở các khoang mô của bẹ và gân lá, tạo những sọc dài mầu tím thâm đen. Nếu bị hại nặng, cây lúa sinh trưởng kém, trỗ không thoát, hạt biến dạng méo mó, bông có dạng thẳng đứng, do phần lớn hạt lúa bị lép lửng, gây thất thu nghiêm trọng. 

Khi lúa trỗ, nhện di chuyển lên phía trên gây hại cuống bông, cuống gié và chui vào trong vỏ trấu gây hại hạt lúa (khi lúa phơi mầu) làm cho hạt lúa bị lép và có mầu nâu đen lốm đốm. 

Để hạn chế tác hại của nhện gié, có thể áp dụng kết hợp  một số biện pháp sau đây: 

Những vùng thường bị nhện gây hại nặng, sau khi thu hoach nên rải rơm phơi khô rồi đốt, cày ải nếu điều kiện cho phép. Không gieo sạ giống dễ bị nhện gây hại (như đã nêu). Nên cho đất nghỉ khoảng 3 tuần giữa hai vụ lúa (nếu được). Thu gom cỏ dại trên ruộng trên bờ, lúa chét, lúa rày từ vụ trước đem tiêu hủy hoặc phơi khô trên ruộng rồi đốt cùng rơm rạ. 

Không gieo sạ quá dầy, nên sạ hàng với lượng giống khoảng 70-80 kg/ha. 

Bón phân cân đối giữa đạm, lân và kali, tránh cây lúa tốt lốp. 

Không để ruộng bị khô hạn, nhất là giai đoạn đứng cái - trỗ bông, phơi mầu.  

Không phun thuốc trừ sâu phổ rộng, phun sớm ở đầu vụ để bảo vệ kẻ thù tự nhiên của nhện trên ruộng lúa. 

Từ khi lúa đứng cái làm đòng, cần kiểm tra ruộng thường xuyên để phát hiện sớm nhện (dùng kính lúp học sinh kiểm tra nhện hoặc phát hiện vết thâm tím trên bẹ lá). Nếu có nhện, cần phun thuốc diệt trừ ngay từ khi mật số còn thấp. Những vùng thường bị nhện hại nặng, nên phun ngừa khi lúa đứng cái-trỗ bông  

Về thuốc, có thể sử dụng thuốc Sulox 80WP, pha 30gram cho bình 8 lít, rồi phun 6 bình cho một công ruộng (1.000m2). Phun 2 lần (khi lúa 35 - 40 ngày và khi lúa 50 - 55 ngày sau khi sạ). 

Khi sử dụng thuốc cần lưu ý:

Tăng lượng nước thuốc và chỉnh béc phun thật nhuyễn để thuốc ướt đều cây lúa và lượng thuốc dư sẽ chẩy sâu xuống theo bẹ lá vào trong giết nhện.  

Nếu được, trước khi phun bơm nước ngập gốc thân lúa, để nhện di chuyển lên phía trên, dễ trúng thuốc hơn     

Không phun thuốc khi trời nắng nóng. Nên phun vào buổi chiều mát, ban đêm nhện thường bò ra khỏi bẹ lá lên phía trên cây lúa dễ bị trúng thuốc hơn. 

NGUYỄN DANH VÀN