Nhớ Thời 'vượt Rào' đổi Mới - Kỳ 1: Đi Buôn Thời Bao Cấp - Báo Tuổi Trẻ

• Podcast
• YouTube
• Cần biết
• Rao vặt

Xin chào,

• Cài đặt tài khoản
• Tin đã lưu
• Bình luận của bạn
• Lịch sử giao dịch
• Dành cho bạn
• Vào Tuổi Trẻ Sao
• Thoát Tuổi Trẻ Sao
• Đăng xuất

Đặt báo Đăng ký Tuổi Trẻ Sao Vào trang Tuổi Trẻ Sao

• Video
• Thời sự
• Thế giới
• Pháp luật
• Kinh doanh
• Công nghệ
• Xe
• Du lịch
• Nhịp sống trẻ
• Văn hóa
• Giải trí
• Thể thao
• Giáo dục
• Nhà đất
• Sức khỏe
• Giả thật
• Bạn đọc

0 Thời sự Phóng sự 02/06/2022 10:23 GMT+7 Nhớ thời 'vượt rào' đổi mới - Kỳ 1: Đi buôn thời bao cấp PHAN CHÁNH DƯỠNG

TTO - Đầu năm 1980, tình trạng kinh tế chung của nước ta rất bi đát. Nguyên liệu vật tư, phụ tùng thay thế cho máy móc, thiết bị công nghiệp của thành phố đã cạn kiệt...

Hồi ký của ông Phan Chánh Dưỡng hé lộ nhiều câu chuyện của thời kỳ "đêm trước đổi mới" và những nỗ lực "xé rào", phát triển

LTS: Ngày nay, qua Nam Sài Gòn, ghé Khu chế xuất Tân Thuận rồi về Phú Mỹ Hưng, Hiệp Phước, sức sống đô thị tràn đầy cùng khung cảnh sản xuất, giao thương năng động. Nhưng ít người biết để có được kết quả này là hành trình rất dài của những người dám "vượt rào".

Loạt bài này được trích đăng từ hồi ký "Theo dòng đời" của tác giả Phan Chánh Dưỡng do NXB Đà Nẵng và Phanbook xuất bản tháng 6-2022. Ông Phan Chánh Dưỡng chính là một trong những trụ cột của Nhóm thứ sáu quy tụ nhiều chuyên gia kinh tế đã tâm huyết đóng góp ý kiến cho TP.HCM đổi mới, phát triển.

Cuối năm 1979, tôi được từ giã ngành giáo chuyển sang làm nhân viên Liên hiệp xã quận 5, TP.HCM. Vừa lúc đó anh Ba Hòa (Hồng Tôn Như), nguyên chủ tịch Mặt trận quận 5, cũng được chuyển qua làm phó chủ nhiệm Liên hiệp xã.

"Dòng chảy lịch sử đã cuốn lấy cuộc đời tôi như dòng sông Cửu Long đưa phù sa về bồi lên miền đồng bằng Nam Bộ. Tôi chỉ cố gắng thích nghi để tồn tại như cây bần, cây mắm ở mép nước Rạch Ruộng quê hương.

"Tư sản nhỏ"

Anh Ba Hòa là người được nhiều người kính trọng. Tôi từng làm việc dưới quyền lãnh đạo của anh qua các đợt công tác tại quận. Nhờ thế khi rời ngành giáo dục qua Liên hiệp xã công tác, tôi cũng không đến nỗi hụt hẫng lắm.

Đầu năm 1980, tình trạng kinh tế chung của nước ta rất bi đát. Nguyên liệu vật tư, phụ tùng thay thế cho máy móc, thiết bị công nghiệp của thành phố đã cạn kiệt. Lãnh đạo TP.HCM chỉ thị cho quận 5 tập hợp các nhà tư sản người Hoa để bàn bạc, tìm cách nối lại mối quan hệ với thị trường Hong Kong và Singapore. Và thông qua mối quan hệ kinh doanh xuất nhập khẩu trước năm 1975, ta có thể xuất khẩu nông sản phẩm và nhập lại nguyên liệu vật tư hàng hóa cung cấp cho công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp của thành phố.

Thế là dưới sự lãnh đạo của anh Ba Hòa, tôi tham gia cùng một số anh em được gọi là "tư sản nhỏ" có chút kinh nghiệm buôn bán, tổ chức những chuyến đi buôn tìm nguồn hàng xuất khẩu, trong thời kỳ cả nước thực hiện chánh sách ngăn sông cấm chợ.

Những chuyến hàng đầu tiên chủ yếu là hải sản khô có giá trị cao như vi cá, bong bóng cá, mực khô, tôm khô..., tiếp theo là các loại hàng thuộc nhóm dược liệu quý như quế, kỳ nam hương, trầm hương, yến sào, sa nhân, ba kích... và sau đó mở rộng ra các mặt hàng nông sản như đậu các loại, mè, hạt tiêu, hạt điều... Số lượng hàng này được tập hợp về Liên hiệp xã thành phố, sau đó thống nhất đầu mối chở ra phao số "0" ngoài Biển Đông với sự hộ tống của công an và lực lượng biên phòng để trao đổi hàng với các tàu Hong Kong và Singapore đã hẹn trước.

Hàng nhập về chủ yếu là các loại nhựa PE, PP, các loại sợi tổng hợp, vật tư, phụ tùng giao thông như vỏ xe các loại, thiết bị máy móc nhỏ lẻ, các loại hóa chất cho công nghiệp, thuốc tây, hàng tiêu dùng như bột ngọt, vải, bột giặt...

Những chuyến hàng về sau danh mục càng dài ra, phần lớn được đặt hàng từ các xí nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp sản xuất thuộc các quận hay từ các xí nghiệp sản xuất thuộc các bộ ngành Trung ương nằm trên địa bàn thành phố. Một số lượng vật tư, hàng tiêu dùng còn lại thì chuyển đến các tỉnh để trao đổi hàng nông sản, thủy hải sản... Nguồn hàng từ các tỉnh về thành phố chủ yếu để xuất khẩu nên phải gia công, phân loại và đóng gói bao bì theo tiêu chuẩn hàng xuất khẩu tại các tổ gia công. Sau đó tồn trữ chuẩn bị cho các chuyến trao đổi hàng tiếp theo. Đây là những chuyến đi buôn tập dượt "vượt rào" trước khi lập công ty.

Tôi nhớ một lần vào đầu năm 1980, nhóm đi mua hải sản khô gồm các thương gia (Lưu X., Quan Đ.T., Trương C. V., Trần T. và tôi) xuống tỉnh Minh Hải (Cà Mau), cùng đi trên chiếc xe Ford cũ kỹ do anh Ba Hòa mượn của mặt trận quận. Trên xe, mọi người nói cười trêu nhau cho đỡ mệt vì đường dài. Ba anh Lưu, Quan, Trương (họ của ba anh) luôn bị anh Trần T. trêu: "Ba anh làm lễ kết nghĩa vườn xoài đi. Nhà nước (anh Ba Hòa) đã "tam cố thảo lư", các anh đã có dịp lập nghiệp trở lại rồi đấy. Chỉ có điều anh Lưu nên đổi tên, chữ Lưu không nên đi với chữ X (chết bỏ xương trận mạc). Các anh sau này cũng không nên đi chung để "lộ tẩy" mánh làm ăn".

Anh Trương C.V. tuổi đã trên 50 nhưng rất phong độ. Anh là người có mối quan hệ làm ăn ở khắp các tỉnh thành miền Nam trước đây. Cứ mỗi lần đến một nơi là anh cũng tìm ra một người bạn hay một nhân viên từng cùng anh làm ăn trước đây để thăm dò tình hình thị trường ở địa phương. Chuyến này chúng tôi đến thị trấn Sông Đốc và thị trấn Năm Căn để thu mua bong bóng cá và tôm khô.

Một cảnh mua bán khó khăn thời bao cấp - Ảnh: NCT

Những điều trông thấy

Đến Cà Mau vào chiều tối sau gần 10 giờ trên xe, chúng tôi tìm một khách sạn trình giấy đi đường, tắm rửa xong tìm nơi ăn cơm. Anh Trương C.V. đề nghị đến chùa Bà (Bà Thiên Hậu) đốt cây nhang trước, sau đó đến ăn cơm ở tiệm ngay gần đó của một người bạn anh V..

Thế là 6 giờ chiều cả bọn cùng vào chùa đốt nhang. Thật vui vì ông Từ chủ chùa là bạn học của tôi. Qua ông Từ, tôi được biết nhiều gia đình sau đợt cải tạo đã vượt biên. Lúc này, vượt biên đã trở thành chuyện được bàn tán nhiều hơn cả chuyện làm ăn. Thật vậy, hệ thống chành, vựa, đầu mối thu mua nông hải sản bị cải tạo, thương lái không còn, nguồn hàng nhỏ lẻ trong dân không ai thu gom.

Hơn nữa các hệ thống bán buôn từ thành phố xuống tỉnh, thị xã, thị trấn gắn với vô số tiệm "chạp phô" đầu làng, thôn xóm không còn. Như vậy là chuỗi lưu thông hàng hóa hai chiều từ thành thị đến nông thôn và ngược lại đã bị chính sách cải tạo công thương nghiệp làm cho tan nát. Trong khi đó hệ thống thương mại quốc doanh và hợp tác xã mua bán được dựng lên bằng những con người không có nghiệp vụ (không biết mua bán, luôn ở tư thế làm quan, ban phát hay chăn dắt dân) không thể đảm đương được hệ thống cung cầu cho nền kinh tế.

Trong buổi cơm, anh V. hỏi thêm tình hình mua bán hải sản khô tại Cà Mau và thị trấn Sông Đốc. Sau đó anh nhờ người bạn thuê cho một chiếc ghe gắn máy để ngày mai chúng tôi tiện đi Sông Đốc và Năm Căn. Trước khi ra về, anh không quên giúi cho người bạn một cây thuốc lá và nhờ tìm xem trong đám vựa cá khô trước đây còn ai làm kinh doanh hay không. Thế là qua buổi cơm chúng tôi đã nắm bắt được nhiều thông tin và đồng thời giải quyết luôn phương tiện đi lại sau đó.

Hôm sau, vào khoảng 11 giờ trưa, chúng tôi đến thị trấn Sông Đốc. Trước tiên chúng tôi đến chùa Bà, đốt cây nhang và tìm hiểu những người quen. Anh Trương C.V. tìm được hai người quen cũ vừa bán dụng cụ đánh bắt vừa thu mua cá khô trước năm 1975. Tôi gặp lại một bạn học là chủ một tiệm cơm đồng thời sở hữu hai tàu đánh cá. Qua anh em, tôi được biết hiện nay việc ra biển đánh bắt được quản lý nghiêm ngặt. Những người có lý lịch "không rõ ràng" khó lên tàu ra khơi. Bạn tôi vừa bán chiếc tàu đánh cá lớn cho những người tổ chức vượt biên.

Nếu chúng tôi mua hải sản khô tại đây thì giá khá rẻ nhưng không chở về được vì không có giấy phép của ủy ban huyện và quản lý thị trường của tỉnh, trừ khi mua trực tiếp từ Công ty thủy hải sản thuộc Sở Thủy hải sản của tỉnh quản lý, nhưng giá thì đắt hơn nhiều. Rất may là chúng tôi có giấy giới thiệu của quận 5, xin đến hợp đồng trao đổi hàng với Sở Thủy hải sản tỉnh Minh Hải.

------------------------

"Ô! Ông thầy giáo ơi, đi buôn mà người ta hỏi mua cái gì ông cũng không có thì làm ăn gì nữa?".

Kỳ tới: Bài học kinh doanh thời khó

Thời bao cấp, 'thương nhớ' bao nhiêu thì đủ?

TTO - Thời bao cấp tưởng đã lui vào dĩ vãng, nhưng một cuộc trưng bày ở bảo tàng đã bất ngờ hồi sinh quá khứ và biến bao cấp trở thành một xu hướng, một lối sống ở Việt Nam suốt một thập niên qua.

PHAN CHÁNH DƯỠNG

BÌNH LUẬN HAY

Tin liên quan

Nhà tập thể và thời bao cấp sẽ được trưng bày tại bảo tàng

Trở về thời bao cấp với ảnh kỷ yếu của teen Quảng Nam

Cười chảy nước mắt với những 'chuyện lạ' thời bao cấp

Trở thành người đầu tiên tặng sao cho bài viết 0 0 0 Bài viết hay? Tặng sao cho Tuổi Trẻ Chia sẻ

Tặng sao

Chuyển sao tặng cho thành viên

• x1
• x5
• x10

Hoặc nhập số sao

Bạn đang có: 0 sao

Số sao không đủ. Nạp thêm sao

Tặng sao Tặng sao Tặng sao

Tặng sao thành công

Bạn đã tặng 0 Cho tác giả

Hoàn thành

Tặng sao không thành công

Đã có lỗi xảy ra, mời bạn quay lại bài viết và thực hiện lại thao tác

Quay lại bài viết Bình luận (0)

Tối đa: 1500 ký tự

Gửi bình luận Được quan tâm nhất Mới nhất Tặng sao cho thành viên

Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận

Xem thêm Xem tất cả bình luận (0) Chủ đề: thời bao cấp Nhớ thời "vượt rào" đổi mới

Tin cùng chuyên mục

Cuồng ghen - yêu thương hay hành hạ nhau? - Kỳ 4: Tình yêu và nước mắt

Người Việt chinh phục núi cao: Lên núi cao, thấy mình bé nhỏ

Cuồng ghen - yêu thương hay hành hạ nhau? - Kỳ 3: Bạo lực lạnh, chặn Zalo, Facebook

Người Việt chinh phục những đỉnh núi cao nhất thế giới

Xem các nghệ nhân thay áo mới cho điện Thái Hòa

Cuồng ghen - yêu thương hay hành hạ nhau? - Kỳ 2: Ngục tù hôn nhân vì ghen điên cuồng

Tuổi Trẻ Sao

Thông tin tài khoản ngày

Tài khoản được sử dụng đến ngày | Bạn đang có 0 trong tài khoản

1 sao = 1000đ. Mua thêm sao để tham gia hoạt động tương tác trên Tuổi Trẻ như: Đổi quà lưu niệm, Tặng sao cho tác giả, Shopping

Tổng số tiền thanh toán: 0đ

Số sao có thêm 0

Thanh toán Bình luận (0)

Tối đa: 1500 ký tự

Gửi bình luận Được quan tâm nhất Mới nhất Tặng sao cho thành viên

Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận

Xem thêm Xem tất cả bình luận (0) Bình luận (0)

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.

Được quan tâm nhất Mới nhất Xem các bình luận trước

Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận

Xem thêm

Tối đa: 1500 ký tự

Hủy Gửi bình luận

• Trang chủ
• Video
• Thời sự
• Thế giới
• Pháp luật
• Kinh doanh
• Công nghệ
• Xe
• Du lịch
• Nhịp sống trẻ
• Văn hóa
• Giải trí
• Thể thao
• Giáo dục
• Khoa học
• Sức khỏe
• Giả thật
• Bạn đọc

Tổng biên tập: Lê Thế Chữ

Giấy phép hoạt động báo điện tử tiếng Việt, tiếng Anh Số 561/GP-BTTTT, cấp ngày 25-11-2022.

Thông tin tòa soạn - Thành Đoàn TP.HCM

Địa chỉ: 60A Hoàng Văn Thụ, P.9, Q.Phú Nhuận, Tp. Hồ Chí Minh

Hotline: 0918.033.133 - Email: tto@tuoitre.com.vn

Phòng Quảng Cáo Báo Tuổi Trẻ: 028.39974848

Liên hệ Quảng cáo Điều khoản bảo mật Liên hệ góp ý RSS

Đăng ký email - Mở cổng thông tin

Luôn cập nhật tin tức, sự kiện mới nhất

Đăng ký tại đây

© Copyright 2024 TuoiTre Online, All rights reserved ® Tuổi Trẻ Online giữ bản quyền nội dung trên website này

Email

Vui lòng nhập Email

Email Không đúng định dạng

Họ và tên

Vui lòng nhập Họ & Tên.

Gửi bình luận Bạn vui lòng đợi 0s để tiếp tục comment Bình luận được gửi thành công

• Bình luận
• Đăng nhập
• Tạo tài khoản

Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn. Tên của bạn

Vui lòng nhập Tên hiển thị

Email

Vui lòng nhập Email

Email Không đúng định dạng

Mã xác nhận

Vui lòng nhập mã xác nhận.

Gửi bình luận Đóng Bạn đã có tài khoản? Đăng nhập ngay Email

Vui lòng nhập Email

Email Không đúng định dạng

Mật khẩu

Mật khẩu không đúng.

Thông tin đăng nhập không đúng.

Tài khoản bị khóa, vui lòng liên hệ quản trị viên.

Có lỗi phát sinh. Vui lòng thử lại sau.

Quên mật khẩu? Đăng nhập hoặc đăng nhập Google Facebook Tên của bạn

Vui lòng nhập Tên của bạn.

Email

Vui lòng nhập Email

Email Không đúng định dạng

Mật khẩu

Mật khẩu phải có ít nhất 6 kí tự.

Xác nhận mật khẩu

Xác nhận mật khẩu không khớp.

Mã xác nhận

Mã xác nhận không đúng.

Có lỗi phát sinh. Vui lòng thử lại sau.

Khi bấm tạo tài khoản bạn đã đồng ý với quy định của tòa soạn Tạo tài khoản hoặc đăng nhập Google Facebook Hoàn tất

Mã xác nhận không đúng.

Có lỗi phát sinh. Vui lòng thử lại sau.

Email (*)

Vui lòng nhập Email

Email Không đúng định dạng

Họ và tên (*)

Vui lòng nhập Họ & Tên.

Ý kiến của bạn (*)

Vui lòng nhập Ý kiến của bạn.

Gửi ý kiến

Mã xác nhận không đúng.

Có lỗi phát sinh. Vui lòng thử lại sau.

Thêm chuyên mục, tăng trải nghiệm với Tuổi Trẻ Sao

Từ ngày 1-1-2023, Tuổi Trẻ Online giới thiệu Tuổi Trẻ Sao - phiên bản đặc biệt dành riêng cho các thành viên với nhiều chuyên mục và trải nghiệm thú vị, bao gồm: Tư vấn pháp luật, Hỏi chuyện sức khỏe; Xem nhật báo sắc nét trên mạng (E-paper), Tuổi Trẻ Live (trực tiếp các sự kiện thời sự nóng bỏng, hấp dẫn).

Tuổi Trẻ Sao được thiết kế thông thoáng với tất cả các trang, chuyên mục và video đều không có quảng cáo hiển thị, không làm ngắt quãng sự tập trung của bạn đọc.

Bằng cách đóng góp Sao, thành viên Tuổi Trẻ Sao có thể tham gia các hoạt động và tương tác trên nền tảng Tuổi Trẻ Online như tặng Sao cho tác giả và các bài viết yêu thích, đổi quà lưu niệm trong chương trình, đăng ký quảng cáo, mua sắm trực tuyến.

Báo Tuổi Trẻ phát triển Tuổi Trẻ Sao nhằm từng bước nâng cao chất lượng nội dung, tăng khả năng kết nối, tương tác và thực hiện các nội dung mới theo nhu cầu của số đông công chúng.

Chúng tôi hy vọng Tuổi Trẻ Sao sẽ góp phần chăm sóc, phục vụ và mang lại những trải nghiệm mới mẻ, tích cực hơn cho cộng đồng độc giả của Tuổi Trẻ Online.

TTO

Đăng ký Tuổi Trẻ Sao

Nhập mã xác nhận

Mã capcha Hủy bỏ Hoàn tất