Những điều Bạn Chưa Biết Về Kinh Tuyến Và Vĩ Tuyến

Tin nóng:

• Quốc phòng: Tăng cường hơn nữa vai trò, trách nhiệm của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn mới

• Chính trị: Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì họp Ban Chỉ đạo sắp xếp tổ chức bộ máy

• Xây dựng Đảng - Chính quyền: Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Lê Thị Thủy thăm, tặng quà tại Kim Bảng nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập QĐND Việt Nam 

• Xây dựng Đảng - Chính quyền: Đồng chí Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Đinh Thị Lụa thăm, tặng quà Trung tâm Nuôi dưỡng thương, bệnh binh nặng và Điều dưỡng người có công

• Xây dựng Đảng - Chính quyền: Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Trương Quốc Huy thăm, tặng quà Trung tâm Điều dưỡng Thương binh Duy Tiên

• Thương mại - Dịch vụ: Doanh nghiệp bán lẻ sẵn sàng nguồn cung hàng hóa phục vụ Tết

• Quốc tế: Việt Nam cam kết mạnh mẽ đóng góp vào nỗ lực cứu trợ nhân đạo của LHQ

• Y tế: Mức sinh giảm, già hóa dân số nhanh đang là thách thức rất lớn

Báo Hà Nam điện tử Khoa học - Công nghệ Những điều bạn chưa biết về kinh tuyến và vĩ tuyến 16508 07:56 11/10/2017 bình luận

Kinh tuyến và vĩ tuyến trên bản đồ được xác định như thế nào?

Dưới đây là những khái niệm cơ bản và dễ hiểu nhất về kinh tuyến và vĩ tuyến, cũng như cách xác định kinh vĩ tuyến trên bản đồ, mời các bạn cùng xem.

Kinh tuyến là gì?

Kinh tuyến gốc, Kinh tuyến 180° (đường đổi ngày) và vị trí Đài thiên văn Greenwich.

Kinh tuyến là một nửa đường tròn trên bề mặt Trái Đất, nối liền hai Địa cực, có độ dài khoảng 20.000km, chỉ hướng bắc-nam và cắt thẳng góc với đường xích đạo. Mặt phẳng của kinh tuyến 0° (chạy qua đài quan sát thiên văn tại Greenwich thuộc Luân Đôn) và kinh tuyến 180°, chia Trái Đất ra làm hai bán cầu – Bán cầu đông và Bán cầu tây.

Các kinh tuyến nối liền các cực từ là các kinh tuyến từ, những kinh tuyến nối liền các Địa cực thì gọi là các kinh tuyến địa lý, còn các đường kinh tuyến vẽ trên bản đồ – là các kinh tuyến họa đồ.

Kinh tuyến này còn được gọi là kinh tuyến địa lý, để phân biệt với kinh tuyến địa từ là giao tuyến giữa bề mặt Trái Đất và mặt phẳng đi qua đường thẳng nối các cực địa từ Bắc và Nam.

Vĩ tuyến là gì?

Trên Trái Đất hay các hành tinh hoặc thiên thể hình cầu, vĩ tuyến là một vòng tròn tưởng tượng nối tất cả các điểm có cùng vĩ độ. Trên Trái Đất, vòng tròn này có hướng từ đông sang tây. Vị trí trên vĩ tuyến được xác định bằng kinh độ. Một vĩ tuyến luôn vuông góc với một kinh tuyến tại giao điểm giữa chúng. Các vĩ tuyến ở gần cực Trái Đất có đường kính nhỏ hơn.

Năm đường vĩ tuyến đặc biệt của Địa Cầu.

Có 5 vĩ tuyến đặc biệt trên Trái Đất. Bốn vĩ tuyến được định nghĩa dựa vào mối liên hệ giữa góc nghiêng của Trái Đất so với mặt phẳng quỹ đạo của nó quanh Mặt Trời. Vĩ tuyến thứ năm, xích đạo, nằm giữa hai cực. Chúng là:

Vòng Bắc cực (66° 33' 38" vĩ bắc)

Hạ chí tuyến (23° 26' 22" vĩ bắc)

Xích đạo (0° vĩ bắc)

Đông chí tuyến (23° 26' 22" vĩ nam)

Vòng Nam Cực (66° 33' 38" vĩ nam)

Hạ chí tuyến và đông chí tuyến là các ranh giới phía bắc và phía nam của vùng đất trên Trái Đất có thể thấy được Mặt Trời đi qua đỉnh đầu trong ít nhất một thời điểm trong năm. Vòng cực bắc và vòng cực nam là ranh giới của vùng xung quanh cực Trái Đất, nơi có thể nhìn thấy Mặt Trời trong suốt ít nhất một ngày giữa mùa hè trong năm.

Các vĩ tuyến là các đường tà hành, nhưng ngoại trừ xích đạo, chúng không phải là vòng tròn lớn, và do đó không chứa các cung là quãng đường ngắn nhất giữa các điểm, ngược với những gì nhìn thấy trên một số bản đồ nơi chúng được vẽ bằng các đường thẳng. Các chuyến bay trên bắc bán cầu giữa các điểm có cùng vĩ độ sẽ đi theo đường ngắn nhất trông giống một đường cong lệch về phía bắc trên các bản đồ như trên.

Các cung trên vĩ tuyến trên Trái Đất đôi khi được dùng làm biên giới giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ. Một vài vĩ tuyến được dùng như biên giới:

Biên giới giữa Canada và Hoa Kỳ hầu như hoàn toàn nằm trên vĩ tuyến 49° bắc, ngoại trừ phần giữa Québec và Vermont nằm trên vĩ tuyến 45° bắc.

Vĩ tuyến 38° bắc được dùng để phân chia Triều Tiên và Hàn Quốc.

Vĩ tuyến 17° bắc được dùng để phân chia Việt Nam theo hiệp ước Genève.

Vĩ tuyến 60° nam được dùng để phân định biên giới cho châu Nam Cực

Trái Đất hiện tại có 181 đường vĩ tuyến (tính cả xích đạo là vĩ tuyến đặc biệt).

Cách xác định kinh vĩ tuyến trên bản đồ

Mở bản đồ hoặc quay một vòng quả cầu mô hình Trái Đất, bạn có thể phát hiện, trên mặt quả địa cầu là những vạch một ngang dọc có quy luật chung, có một số là đường thẳng, một số là đường cong, những đường này gọi là kinh vĩ tuyến.

Công dụng của chúng rất lớn chỉ cần chúng ta có thể định ra đường kinh tuyến và vĩ tuyến là có thể biểu thị một cách thuận tiện bất kì vị trí ở khu vực nào. Đặc biệt khi máy bay bay trên biển rộng mênh mông hoặc trên sa mạc hoặc qua khu rừng rậm, nếu như muốn định ra vị trí hiện tại một cách chính xác nhất định phải dựa vào đường kinh tuyến và đường vĩ tuyến.

Vậy đường kinh tuyến và vĩ tuyến được xác định như thế nào?

Chúng ta đã biết Trái Đất chuyển động xung quanh trục Trái Đất. Trục Trái Đất, đây là một đường giả sử nối liền hai cực Nam Bắc và xuyên qua trung tâm Trái Đất, nếu chúng ta ở một nơi nào đó trên một nửa trục Trái Đất và tạo một mặt phẳng vuông góc với trục Trái Đất, cũng giống như cắt một quả dưa hấu ra làm hai phần, mỗi phần chính là bán cầu Bắc và bán cầu Nam, đường giao giữa mặt phẳng này và bề mặt Trái Đất là một đường tròn rất lớn, nó là đường tròn lớn nhất trên Trái Đất hoặc gọi là vòng vĩ tuyến lớn nhất, trong địa lý học gọi là xích đạo. Thế là chúng ta có thế chuyển phương hướng về cực Bắc và cực Nam, trên bản đồ có vẽ rất nhiều đường song song với đường xích đạo, những đường này gọi là vĩ tuyến. Chúng ta coi xích đạo ở vĩ tuyến 0°, mỗi hướng Nam và Bắc đều là 90°. Đường xích đạo xuôi về hướng Nam gọi là vĩ độ Nam, xuôi về hướng Bắc gọi là vĩ độ Bắc, 90° vĩ độ Bắc là Bắc cực, 90° độ Nam là Nam cực.

Từ Bắc cực tới Nam cực có thể vẽ được rất nhiều nửa đường tròn, đó chính là kinh tuyến. Nhưng kinh tuyến được phân chia như thế nào, lúc đầu có nhiều ý kiến không thống nhất, ngay từ đầu, các quốc gia đều lấy đường kinh tuyến xuyên qua thủ đô nước mình là 00, và coi là điểm xuất phát để tính toán kinh độ. Năm 1884 các nước đã tham đừ hội nghị kinh độ quốc tế lần thứ nhất được tổ chức tại Washington, hội nghị đã xác định đường kinh tuyến chạy qua đài thiên văn (Calini ở vùng ngoại ô Đông Nam London nước Anh là điểm xuất phát chung để tính toán đường kinh độ trên toàn thế giới, cũng xác định kinh độ 0°, hay còn gọi là đường Tý Ngọ. Tính từ đường này, hướng về phía Đông và phía Tây chia đều là 180°. Hướng về phía Đông gọi là kinh Đông, hướng về phía Tây gọi là kinh Tây, cho nên 180° kinh Đông và 180° kinh Tây trên thực tế cùng nằm trên một đường thẳng, thường được gọi là kinh tuyến 180°. Trên bản đồ đường dùng để phân chia sự biến đổi ngày tháng quốc tế, trên cơ bản lấy đường này làm đường chuẩn.

Nếu nói cho bạn biết vĩ độ của Bắc Kinh là 39°54’ vĩ độ Bắc, kinh độ là 116°9’ kinh độ Đông, vậy ngay lập tức bạn có thể tìm ra vị trí của nó trên bản đồ.

Ở đây có một cách có thể dùng để xác định sơ lược kinh độ vĩ độ của một khu vực. Buồi tối, quan sát số độ trên bầu trời mà sao Bắc cực cao hơn mặt đất là có thể sơ lược vĩ độ của khu vực đó. Ví đụ nhìn sao Bắc cực ở Bắc Kinh cao so với mặt đất khoảng 40° vĩ Bắc, kinh độ có thể dùng độ chênh lệch múi giờ của địa phương so với giờ thế giới để tính toán, ví đụ giờ của Bắc Kinh sớm hơn so với giờ thế giới là 7h46', chúng ta biết trên Trái Đất, thời gian chênh lệch nhau một giờ thì kinh độ chênh lệch nhau 45°. Do đó có thể suy đoán, kinh độ của Bắc Kinh khoảng 116,5° kinh Đông.

Theo Bách khoa tri thức

Ngọc Diệp

Bình luận bài viết

Gửi bình luận

Bình luận

Tin bài khác Thành lập Khu Công nghệ cao Hà Nam Những sai lầm gây hại cho ổ SSD Mong muốn các tập đoàn Hoa Kỳ đầu tư vào Việt Nam trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo

• Cách kiểm tra tình trạng ổ cứng trên Windows

• Nga bắt đầu phát triển công nghệ chế tạo vắc-xin HIV

• Vật liệu tàng hình giống tắc kè hoa

• Phát minh nhựa phân hủy sinh học mới không để lại vi nhựa

• Giải thưởng Chính VinFuture 2024 vinh danh nghiên cứu về 'học sâu'

• Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Nhóm các nhà khoa học, chuyên gia quốc tế dự Lễ trao giải thưởng VinFuture lần thứ 4

• Công nghệ pin đột phá vượt qua giới hạn pin lithium

• Việt Nam và NVIDIA hợp tác thành lập 2 trung tâm về trí tuệ nhân tạo

o C

• 
• 
• 
• 
• 

• 
• 

• 
• 
• 
• 

Truyền hình Internet

Điểm tin nổi bật trong tỉnh tuần từ ngày 2 - 6/12

• Ghi nhận từ cuộc thi KHKT 2024
• Điểm tin nổi bật trong tỉnh tuần từ ngày 25 đến 29 tháng 11
• Nâng cao nhận thức của người dân trong bảo vệ môi trường
• Điểm tin nổi bật trong tỉnh tuần từ ngày 18-23/11

Tin mới

• 

  Thủ tướng yêu cầu hoàn thành tháo gỡ khó khăn cho dự án điện năng lượng tái tạo trong tháng 1/2025

• 

  Cục Thi hành án dân sự tỉnh tổ chức thi hành bản án dân sự thu hồi đất tại phường Lê Hồng Phong

• 

  Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh cho ý kiến dự thảo Đề án sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tỉnh

• 

  Hội Văn học nghệ thuật Hà Nam khai mạc Trại sáng tác Văn học nghệ thuật năm 2024

• 

  Tỉnh đoàn thực hiện đạt và vượt toàn bộ các chỉ tiêu năm 2024

• 

  Hơn 700 đại biểu tham dự hội nghị tập huấn công tác thông tin đối ngoại về quyền con người 

• 

  Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho ý kiến, chủ trương một số nội dung theo thẩm quyền

• 

    Kỳ họp thường lệ cuối năm 2024, HĐND thành phố Phủ Lý

Đọc nhiều

• 

  Đẩy nhanh tiến độ xây dựng trụ sở công an xã

• 

  Đoàn công tác của Bộ Quốc phòng – Bộ Công an kiểm tra kết quả thực hiện Nghị định 03 của Chính phủ tại Hà Nam

• 

  Sáng 6/12, Kỳ họp thứ 21, HĐND tỉnh khóa XIX tiếp tục chất vấn, trả lời chất vấn và bế mạc kỳ họp

• 

  48 giờ ở Thái Nguyên

• 

  Hiểm họa từ việc giao xe cho người không đủ điều kiện tham gia giao thông

• 

  Ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong công tác giảng dạy

• Đặt làm trang chủ
• Thông tin tòa soạn
• Liên hệ quảng cáo
• Đường dây nóng 0982 711 566
• Sơ đồ website
• Về đầu trang