Vĩ Tuyến Là Gì? Kinh Tuyến Là Gì? - Luật Hoàng Phi

Mục lục bài viết

• Kinh độ là gì? Vĩ độ là gì?
• Vĩ tuyến là gì?
• Kinh tuyến là gì?
• Phân biệt vĩ tuyến và kinh tuyến
• Cách xác định vị trí dựa trên vĩ tuyến, kinh tuyến
• Chí tuyến là gì?

Khi tìm hiểu về địa lý, chắc hẳn Quý vị đã bắt gặp những thuật ngữ như kinh độ, vĩ độ, kinh tuyến, vĩ tuyến chí tuyến. Vậy kinh độ là gì? vĩ độ là gì? vĩ tuyến là gì? kinh tuyến là gì? Chí tuyến là gì? Trong nội dung bài viết này, chúng tôi sẽ có những chia sẻ giúp làm rõ. Mời Quý vị tham khảo:

Kinh độ là gì? Vĩ độ là gì?

Kinh độ có ký hiệu bằng chữ cái tiếng Hy Lạp lambda ( ). Đây là giá trị tọa độ địa lý xác định theo hướng Đông-Tây, được sử dụng phổ biến trong bản đồ học và hoa tiêu hoa tiêu. Một kinh độ còn được biết đến là kinh tuyến và nó tạo thành một nửa đường tròn lớn. Hiểu đơn giản, kinh độ là các đường thẳng.

Vĩ độ là các giá trị địa lý dùng để chỉ một vị trí xác định trên bề mặt Trái Đất. Vĩ độ chỉ các điểm ở phía Bắc hoặc phía Nam của xích đạo. Trên bản đồ địa lý nó chính là các đường nằm ngang, một vĩ độ cũng được gọi là vĩ tuyến.

Vĩ tuyến là gì?

Vĩ tuyến là một vòng tròn tưởng tượng nối các điểm có cùng vĩ độ. Trên Trái Đất, vòng tròn này sẽ có hướng từ Đông sang Tây, vị trí trên vĩ tuyến được xác định bằng kinh độ. Một vĩ tuyến luôn vuông góc với kinh tuyến tại điểm giữa chúng. Các vĩ tuyến ở gần cực Trái Đất sẽ có đường kính nhỏ hơn.

Có 5 vĩ tuyến trên Trái Đất. Bốn vĩ tuyến được xác định dựa trên mối liên hệ giữa góc nghiêng của Trái Đất so với mặt phẳng quỹ đạo quanh Mặt Trời. Với vĩ tuyến thứ 5, xích đạo nằm giữa 2 cực.

+ Vòng Bắc cực (66° 33′ 38″ vĩ bắc)

+ Hạ chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ bắc)

+ Xích đạo (0° vĩ bắc)

+ Đông chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ nam)

+ Vòng Nam Cực (66° 33′ 38″ vĩ nam)

Các vĩ tuyến chính là các đường tà hành, ngoại trừ xích đạo, chúng không phải là vòng tròn lớn nên không chứa các cung là đoạn đường ngắn nhất giữa các điểm, ngược với những gì nhìn thấy trên một số bản đồ nơi chúng được vẽ bởi đường thẳng. Các chuyến bay trên Bắc bán cầu, giữa các điểm có cùng vĩ độ sẽ di chuyển theo đường ngắn nhất trông giống một đường cong lệch về phía Bắc trên bản đồ.

Các cung trên vĩ tuyến còn được sử dụng để làm biên giới giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ. Ví dụ như: Vĩ tuyến 17° Bắc dùng để phân chia Việt Nam theo hiệp ước Genève.

Trái Đất hiện tại có tất cả 181 đường vĩ tuyến (tính cả xích đạo là vĩ tuyến đặc biệt).

Kinh tuyến là gì?

Kinh tuyến là một nửa đường tròn trên bề mặt Trái Đất, nối liền 2 Địa cực, độ dài khoảng 20000km, chỉ hướng Bắc-Nam và cắt thẳng góc với đường xích đạo. Mặt phẳng của kinh tuyến 0 độ (chạy qua đài quan sát thiên văn tại Greenwich-Luân Đôn) và kinh tuyến 180 độ, chia Trái Đất làm 2 bán cầu đó là bán cầu Đông và bán cầu Tây.

Các kinh tuyến sẽ nối liền các cực từ là các kinh tuyến từ, những kinh tuyến nối liền các địa cực được gọi là kinh tuyến địa lý, còn các đường kinh tuyến vẽ trên bản đồ là các kinh tuyến họa đồ.

Phân biệt vĩ tuyến và kinh tuyến

Nhiều người bị nhầm lẫn giữa hai khái niệm kinh tuyến và vĩ tuyến nên gặp không ít khó khản trong việc xác định vị trí trên bản đồ. Để có thể phân biệt một cách đơn giản, Quý vị có thể dựa vào các yếu tố dưới đây:

+ Có 360 kinh tuyến, trong khi vĩ tuyến chỉ có 181

+ Các kinh tuyến sẽ gặp nhau ở Cực Bắc và Cực Nam, còn vĩ tuyến thì song song với nhau và không bao giờ cắt nhau.

Cách xác định vị trí dựa trên vĩ tuyến, kinh tuyến

Cách xác định vị trí dựa trên kinh tuyến và vĩ tuyến vô cùng đơn giản. Đầu tiên bạn cần phải xác định được đâu là cực Bắc, cực Nam cũng như vị trí của xích đạo, kinh vĩ tuyến.

Vĩ tuyến thì sẽ song song với xích đạo; xích đạo ở vĩ tuyến 0 độ, mỗi hướng về phía Nam và Bắc đều là 90 độ. Đường xích đạo xuôi về phía Nam sẽ gọi là vĩ độ Nam và xuôi về hướng Bắc là vĩ độ Bắc.

Kinh tuyến gốc được tính là đường chạy qua đài thiên văn Greenwich-Luân Đôn, xác định là kinh độ 0 hoặc gọi là đường Tý Ngọ. Tính từ đường này hướng về phía Đông và Tây sẽ chia đều 180 độ, phía Đông sẽ gọi là kinh Đông, phía Tây gọi là kinh Tây. Trên thực tế, đường này được sử dụng để phân chia sự biến đổi ngày tháng quốc tế, lấy đường này làm đường chuẩn.

Chí tuyến là gì?

Chí tuyến là tên gọi của hai vĩ tuyến có vĩ độ +23°26’22” và -23°26’22” ở phía Bắc và phía Nam xích đạo Trái Đất. Đường chí tuyến Bắc còn có tên chí tuyến Giải (Cancer), chí tuyến Nam còn có tên chí tuyến Ma Kết (Capricorn).

Vào ngày Hạ Chí (21- 22/6) lúc chính trưa Mặt Trời ở trên đỉnh đầu của chí tuyến Giải, vào ngày Đông Chí (21 – 22/12) lúc chính trưa Mặt Trời ở trên đỉnh đẩu của chí tuyến Ma Kết. Trong một năm, Mặt Trời sẽ có hai lần ở trên đỉnh đầu của vùng nằm giữa hai chí tuyến.