NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI NUÔI GÀ CON Ở TUẦN ĐẦU

Trong tuần đầu, gà con có tốc độ sinh trưởng cao nhất nên nhu cầu dinh dưỡng cao nhưng do kích thước và chức năng hệ tiêu hóa chưa hoàn chỉnh. Vì thế, thức ăn gà con phải có chất lượng cao, đủ và cân bằng axit amin giới hạn như lysin, methionin, đặc biệt các vitamin nhất là vitamin A.

Phôi gia cầm phát triển ngoài cơ thể mẹ nên chất lượng đàn giống, trứng giống sẽ quyết định chất lượng con giống. Đàn gà mẹ được chủng ngừa tốt đàn con sẽ có kháng thể mẹ truyền qua lòng đỏ trứng để chống lại bệnh truyền nhiễm như Newcastle, đậu, gumboro và viêm thanh khí quản truyền nhiễm… Do đó, để gà có mức sinh trưởng cao đúng với tiềm năng di truyền của từng giống, sức sống cao, người chăn nuôi cần tạo mọi điều kiện để gà con thích nghi nhanh chóng với môi trường bên ngoài.

CHỌN CON GIỐNG TỐT

Cần xác định mục tiêu chăn nuôi rõ ràng để chọn con giống phù hợp với sản phẩm dự kiến. Nếu sản xuất trứng ăn, nhà chăn nuôi phải mua gà mái chuyên trứng như gà Isa Brown, Babcob. Có 2 lựa chọn khi nuôi gà thịt. Nuôi gà thịt công nghiệp thì chọn gà AA, Cobb, thời gian nuôi ngắn, xuất chuồng lúc 5 - 6 tuần tuổi. Nuôi gà thịt lông màu như lương phượng, tam hoàng, thời gian nuôi khoảng 9 – 10 tuần, cần có hợp đồng tiêu thụ chắc chắn.

Con giống phải được mua từ những cơ sở giống có uy tín, trại giống phải đạt tiêu chuẩn theo quy định. Điều quan trọng nhất là con giống phải được ấp từ trứng của đàn gà giống đạt tiêu chuẩn giống, khỏe mạnh, được nuôi dưỡng hợp lý. Gà con phải đồng đều, di chuyển nhanh nhẹn, đạt tiêu chuẩn loại I, mắt to và sáng, mỏ to vừa phải, chắc chắn, chân vững chắc không dị tật, lông khô óng ánh, màng da chân bóng, không bị bết lông, không hở rốn, bụng mềm cân đối.

Loại bỏ những con quá nhỏ, lông xơ xác, hở rốn, da chân khô và nhăn, chảy nước mũi nước mắt. Để thành công trong chăn nuôi, trước khi mua gà con phải nắm được các thông tin về nguồn gốc đàn gà, uy tín của trại giống và nắm vững đặc tính năng suất của đàn gà sắp nuôi. Tuyệt đối không mua gà giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc.

Trọng lượng ở 1 ngày tuổi: gà hướng trứng từ 38 gam, gà hướng thịt từ 40 gam trở lên.

CHUỒNG TRẠI VA TRANG THIẾT BỊ

Trước khi bắt gà con phải chuẩn bị chuồng úm để sưởi ấm chu đáo. Chuồng phải được dọn vệ sinh, sát trùng và để trống ít nhất 3 tuần trước khi nuôi đợt mới. Chuồng úm gà con nên bố trí ở đầu hướng gió, cách ly xa chuồng gà trưởng thành để tránh lây lan bệnh từ gà lớn sang gà con. Nơi nuôi gà con phải đảm bảo khô ráo, tránh mưa tạt, gió lùa, an toàn, tránh chó, mèo, chuột gây hại gà con.

Nếu úm trong lồng phải sửa chữa những chỗ bị hỏng, lưới rách được thay để tránh tổn thương cho gà con. Sàn lồng úm gà con phẳng bằng lưới, kích thước mắt lưới khoảng 1 cm sao cho chân gà không bị lọt và không đọng phân. Những ngày đầu nên trải giấy xốp nhằm giúp gà tập ăn, vừa giữ ấm cho gà và tránh gió lùa từ dưới lên. Sau 3 - 4 ngày, gà con đã cứng cáp có thể bỏ giấy lót sàn. Nếu trời lạnh hoặc ban đêm, chung quanh lồng úm cần được che kín trong tuần đầu để giữ nhiệt. Nguồn nhiệt bố trí ở 1 phần lồng tạo chênh lệch nhiệt độ trong lồng úm. Úm trong lồng nên chia thành đàn nhỏ, tối đa 200 gà, nhằm tránh gà túm tụm lại khi mất điện hoặc khi bị lạnh gây đè chết. Dùng lồng úm gà con sẽ tiết kiệm được diện tích chuồng, tiết kiệm năng lượng sưởi ấm, dễ kiểm soát bệnh cầu trùng.

Nếu úm trên nền phải chuẩn bị chất độn chuồng khô, sạch, an toàn cho gà con, chất độn chuồng mềm, xốp. Nếu lót sàn bằng trấu thì trong những ngày đầu nên trải giấy, tránh gà con ăn phải chất độn chuồng hoặc cạnh sắc của trấu gây nứt chân gà. Úm nền cũng phải chia thành các ô nhỏ khoảng 300 con mỗi chụp úm nhằm tránh gà dồn lại, gây chết do đè lên nhau khi mất điện hoặc khi lạnh, tránh tình trạng gà con đi lạc xa không tìm thấy nguồn nhiệt nên bị lạnh.

Bảng 1.Nhiệt độ, ẩm độ trong chuồng úm gà con

Tuần tuổi	Nhiệt độ dưới đèn (%)	Nhiệt độ chuồng (oC)	Ẩm độ (%)
1	33 – 35	27 – 29	60 - 75
2	31 – 33	25 – 27	60 -75
3	29 – 31	23 – 25	60 -75
4	27 – 29	24 – 25	60 -75

Với điều kiện khí hậu nước ta thường phải úm gà trong 3 tuần về mùa đông, 2 tuần về mùa hè. Những nơi khí hậu nóng chỉ cần sưởi ấm cho gà trong tuần đầu, sang tuần thứ 2 chỉ cần sưởi ấm vào ban đêm và khi trời mưa gió nhiệt độ xuống thấp dưới 270C.

Máng ăn:trong 1 - 2 ngày đầu, cho gà tập ăn trên khay hoặc trên giấy trải ở nền chuồng, sau đó cho ăn bằng máng dài hoặc tròn. Chiều cao thành máng khoảng 5 cm, có gờ để gà con không bới làm rơi vãi hoặc bẩn thức ăn. Tùy theo số lượng gà nuôi, máng ăn phải đảm bảo đạt 5 cm/con.

Máng uống:phải bố trí đủ, cấu trúc máng phù hợp với gà con, độ cao máng sao cho gà con uống được nước mà không bị ướt lông cổ. Nước uống phải đảm bảo sạch và tiết kiệm được nước. Nếu dùng núm uống phải tập cho gà con uống nước trong những giờ đầu bằng cách đưa mỏ gà vào núm uống để gà có thể uống nước, chỉ cần tập cho khoảng 30 – 40 % số gà là chúng sẽ bắt chước nhau. Trong những giờ đầu phải quan sát và đánh giá gà con tiếp cận được thức ăn và nước uống thuận tiện không.

Máng ăn và máng uống bố trí đủ gần sao cho gà con không phải di chuyển quá 0,5 m để ăn và uống.

THỨC ĂN

Tùy theo giống gà có tốc độ sinh trưởng khác nhau mà nhu cầu dinh dưỡng trong những tuần đầu khác nhau. Gà thịt nặng cân có tốc độ sinh trưởng cao nên trong 2 tuần đầu có nhu cầu protein cao (22 – 23 %), sau đó giảm dần. Những giống gà chuyên trứng nhẹ cân có tốc độ tăng trọng thấp hơn nên thức ăn khởi đầu chỉ cần mức protein 20 – 21 %, sau 4 tuần mức protein trong thức ăn giảm dần. Gà con mới nở thường bị thiếu vitamin A nên trong tuần đầu phải cung cấp lượng vitamin A khoảng 2000 IU/ con, với liều cao như vậy gà con có thể dự trữ trong gan và trong mô mỡ. Trong ngày đầu cho gà tập ăn trên khay bằng bắp hoặc tấm để gà con quen với việc mổ thức ăn và tiêu nhanh lòng đỏ trong ổ bụng. Trong 3 tuần đầu cho ăn tự do suốt ngày đêm, như vậy gà con có thể nhận lượng thức ăn tối đa mà chúng có thể nhận để kích thích sự phát triển bộ máy tiêu hóa.

Gà con tiêu thụ lượng thức ăn ít nên thức ăn gà con trong những tuần đầu có hàm lượng chất dinh dưỡng cao nhằm đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng của chúng. Mặt khác phải cấp thức ăn nhiều lần trong ngày, để gà con luôn được ăn thức ăn mới, tránh làm bẩn hoặc hỏng thức ăn.

Bảng 2. Nhu cầu dinh dưỡng cho gà con trong 2 tuần đầu

Chất dinh dưỡng	Gà thịt công nghiệp	Gà thịt lông màu	Gà hậu bị trứng
ME (Kcal)	3000	3000	3000
Protein thô(%)	22	20	20
Ca (%)	1,1	1,0	1,0
P hữu dụng(%)	0,6	0,6	0,6
Lysin (%)	1,2	1,0	1,0
Methionin (%)	0,5 – 0,6	0,4-0,5	0,4-0,5

CHĂM SÓC VÀ NUÔI DƯỠNG

Nhiệt độ úm gà con trong tuần đầu từ 33 - 350C dưới chụp úm, sau đó mỗi tuần giảm 20C. Khi trời lạnh phải bật thiết bị úm trước sao cho nhiệt độ chuồng úm đủ nhiệt khi thả gà con. Quan sát sự phân bố của gà con trong chuồng để đánh giá tình trạng nhiệt. Nếu gà phân tán đều trong chuồng, gà con sởn sơ, nhanh nhẹn là nhiệt độ đạt tối ưu, khi đó gà con ăn nhiều, khỏe và lớn nhanh. Nếu gà con nằm túm tụm dưới nguồn nhiệt, ăn ít, uống nước ít là gà bị lạnh, cần tăng nhiệt độ. Nếu gà nằm túm tụm ở góc chuồng xa nguồn nhiệt, gà há mỏ thở nhanh, ăn ít, uống nước nhiều là do nhiệt độ quá nóng, cần giảm nhiệt độ. Chuồng nuôi gà con phải đảm bảo khô, ấm và thoáng.

Ẩm độ trong chuồng úm gà con tốt nhất ở khoảng 55 – 75 %, với mức ẩm độ này hơi nước trong phân bay nhanh, nên phân khô, gà khỏe mạnh.

Chế độ chiếu sángcho gà con rất quan trọng. Ánh sáng cần để gà nhận biết và lấy thức ăn. Gà con trong tuần đầu cần chiếu sáng 23 giờ mỗi ngày, sau đó mỗi tuần giảm 2 - 3 giờ chiếu sáng mỗi ngày cho đến khi thời gian chiếu sáng còn 12 giờ/ngày và ổn định suốt trong thời kỳ sinh trưởng. Cường độ chiếu sáng cho gà con khoảng 3,5 - 4 W/m2 (20 lux), vừa đủ cho gà nhìn thấy thức ăn là đủ, ánh sáng trắng hoặc màu vàng cam nhẹ thích hợp cho gà con.

Mật độ úm gà con có xu hướng cao nhằm tiết kiệm năng lượng sưởi ấm và tận dụng chuồng một cách hiệu quả nhưng vẫn phải đảm bảo điều kiện tiểu khí hậu trong chuồng. Úm trong lồng 2 tuần đầu có thể 50 gà/m2, sau đó giảm dần. Mật độ thích hợp khi úm ở chuồng nền là 25 - 30 gà/m2.

Gà con hướng trứngnên cắt mỏ để tránh hiện tượng cắn mổ nhau, bới thức ăn làm rơi vãi láng phí thức ăn, đảm bảo gà con phát triển đồng đều. Nên cắt mỏ gà lần đầu vào lúc 10 - 21 ngày tuổi. Gà được cắt mỏ trên khoảng 1/3 từ ngoài vào, mỏ dưới chỉ đốt nóng đầu mỏ để hạn chế phát triển. Cắt mỏ sớm vào những ngày đầu không có lợi vì gà con rất khó uống nước và việc tập ăn cũng gặp trở ngại, thao tác khó nên dễ bỏ sót, mỏ nhanh chóng phát triển nên phải cắt lại trong khoảng thời gian ngắn. Thiết bị cắt mỏ với lưỡi dao được nung nóng nên vừa cắt mỏ vừa đốt vết cắt để bịt những mạch máu tránh chảy máu. Lưỡi dao phải bén để vết cắt gọn, không gây dập mỏ gà con. Cắt mỏ không đúng quy cách sẽ gây chảy máu hoặc dập mỏ. Sau khi cắt mỏ, nên tăng mực nước và thức ăn trong máng nhằm tránh đau cho gà.

Cắt móng, đeo sốđánh dấu gà giống trước khi thả gà vào chuồng được thực hiện theo chương trình giống.

Quy trình phòng bệnh: trong 3 ngày đầu cho uống kháng sinh phòng một số bệnh do vi khuẩn như bệnh thương hàn, bệnh hô hấp mãn tính (CRD), viêm rốn và bệnh do E. coli. Thuốc được hòa vào nước uống, nên xen kẽ bổ xung vitamin ADE và B complex. Trước khi cho uống thuốc nên cho gà khát khoảng 2 – 3 giờ. Nước có pha kháng sinh hoặc vitamin nên tính toán sao cho đủ lượng uống trong vòng 20 – 30 phút, sau đó cho uống nước thường. Nếu gà con hở rốn hoặc còn dây rốn phải cắt bỏ và sát trùng rốn bằng cồn iot 0,5 % hoặc xanh metylen 1 %. Vắc-xin phòng bệnh Marek tiêm lúc 1 ngày tuổi cho những đàn gà nuôi trên 12 tuần như gà đẻ trứng, gà giống hoặc gà nuôi thịt 14 - 16 tuần như gà nagoya, tam hoàng. Phòng bệnh Newcastle, Gumboro và bệnh đậu bằng vacxin theo quy trình.

Ngày tuổi	Phòng bệnh	Đường cấp
1	Marek	Tiêm dưới da cổ*
5	Gumboro	Nhỏ mắt
7	Newcastle	Nhỏ mắt

Gà thịt công nghiệp nuôi 5 – 6 tuần có thể không cần chủng. Hiện nay có nhiều loại vắc-xin phòng bệnh Gumboro và Newcastle phối hợp với một vài loại bệnh khác, cho nên tùy điều kiện thực tế mà chọn loại vắc-xin phù hợp nhất.