Những Khoảng Lặng Hiếm Hoi (*) - Báo Công An Đà Nẵng

(Cadn.com.vn) - Thơ ca là hình thức tự do nhất của cảm xúc, tư tưởng và chính vì thế, người làm thơ có nhiều cơ hội sống thật với mình. Trong tập Thơ tình của nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh, theo tôi là chuỗi những khoảng lặng hiếm hoi như thế. Thơ tình Nguyễn Ngọc Hạnh chủ yếu là tiếng nói của cái tôi hướng nội, thì thầm với chính mình; khách thể thẩm mỹ cũng chính là nhân vật trữ tình. Con người không bao giờ sinh sự, to tiếng với chính mình. Vì thế, trong thế giới của thơ anh, ngôn ngữ không ồn ào, làm dáng mà lặng lẽ, giản dị và thành thật. Đó là thứ ngôn ngữ chân trần lấm lem bùn đất phù sa nơi thượng nguồn sông Vu Gia.

Lớp học nào lớp học đời tôi/Vắng một giây thôi sẽ không là tôi nữa.

(Điểm danh)

Câu thơ giản dị đến bất ngờ từ chữ nghĩa đến hình ảnh. Nhưng cái điều anh trăn trở và gửi gắm là sự thao thức của bao người. Khoảng lặng của chữ chỉ là thể thức của khoảng lặng tâm hồn. Thơ tình Nguyễn Ngọc Hạnh là khoảng lặng của một tâm hồn cô đơn đến cùng cực.

Núi ngồi đợi đến tinh mai/Tôi ngồi một bóng bên ngoài trùng khơi/Bóng trăng cùng với bóng tôi/Khuất trong bóng núi gặp lời cổ nhân.

(Trăng và bóng)

Trăng và bóng và lời cổ nhân là những thi ảnh giàu sức gợi tả, lãng đãng bóng dáng Đường thi với nỗi cô đơn chất ngất của Lý Bạch khi độc chước vô tương thân, "Cử bôi yêu minh nguyệt/ Đối ảnh thành tam nhân", hay nỗi cô tịch của Trương Kế trước cảnh "Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên"...

Đọc Nguyễn Ngọc Hạnh, ta dễ dàng bắt gặp nhân vật trữ tình ở trong trạng thái một mình, lặng lẽ. Phải chăng đó cũng chính là trạng thái, hoàn cảnh mà cái tôi trữ tình lên tiếng để làm nên một cõi thơ lặng lẽ. "Tôi một mình lặng lẽ đôi khi/ Lặng lẽ với giếng sâu/ Xin nối sợi dây gàu cho lòng bớt cạn" (Đôi khi), "Chiều rơi nhỏ nhẹ/ Chiều trôi/ Mình tôi đầy ắp khoảng trời không em" (Một ngày)... Khoảng lặng một mình trong thơ anh như trái sim xa đồi hoa tím, lẻ loi bên đường nhiều ngả rẽ, hay trái lòn bon lặng lẽ xa nguồn lênh đênh vô định những miền sóng nước. Để rồi từ những miền xa lạ ấy, hạt mầm bám đất trải nghiệm một sự tồn sinh trước gió mưa viễn xứ. Dường như sự trôi chảy trong cô đơn là cơ may để anh nhận ra cái lẽ của sự sống, ý nghĩa của sự tồn tại. Được- mất ở đời chỉ là giá trị ước lệ tức thời, nhưng cũng là cách thức để tồn tại có ý nghĩa. "Khi tất cả đi qua, dọc bờ sông phải xói mòn để giữ gìn vẻ đẹp của dòng sông. Mất mát là để tồn tại theo cách của mình, để được là mình. Ít ai hiểu nỗi lòng ấy" (Hạnh phúc lặng lẽ). Và thậm chí, đời riêng là gì khi "nấm mồ không còn riêng ai cả" (Thơ đề trên mộ).

Ngẫm về cái chết là để soi rọi vào cái sống, để sống sao cho tốt đẹp hơn. Mỗi người có một cuộc đời để sống, thế sự trùng trùng dâu bể sống sao cho được là mình. Đó là khát vọng thường trực, đau đáu trong đời, trong thơ của anh: Tôi đến với dòng sông/Là đến với lòng tôi

Đời bao nhiêu dáng chảy/Sông chỉ một dòng thôi.

(Sông tôi). Trong Thơ tình Nguyễn Ngọc Hạnh, tôi nhận ra một cõi riêng tư của cái bản ngã thiền định. Có những câu thơ như những bài kệ anh dành cho mình:

Đừng để khi trở về nơi vườn hương cũ/ Tiếng chim lạ rồi, mất giọng thơ xưa. (Giấc mơ)

Hay: Nửa đời phiêu bạt/Nhầm một câu thơ/Nhầm một dòng chảy/Tìm không thấy bơ (Bài thơ chưa đặt tên). Đọc 43 bài thơ trong tập thơ Thơ tình của anh, buông mấy lời vào sông nước, tôi thấy mình chẳng khác gì kẻ đi đò ngang. Dòng sông thơ ấy vẫn đang âm thầm trôi chảy, bao nhiêu lớp sóng, bao nhiêu lở bồi, nông sâu, ghềnh thác vẫn đang tồn sinh lưu chuyển và chờ người ở cuộc phiêu bồng đầu truông cuối bãi.

Nguyễn Hữu Vĩnh

(* Đọc "Thơ tình" Nguyễn Ngọc Hạnh, NXB Hội Nhà văn)