Phần Tốt Nhất (Lc 10,38-42)

2020   2022-07-25 10:03:27

Phần tốt nhất (Lc 10,38-42)

Một hôm, Chúa Giêsu vào làng kia. Có một người phụ nữ tên là Mácta đón Người vào nhà. Cô có người em gái tên là Maria. Cô này cứ ngồi bên chân Chúa mà nghe lời Người dạy. Còn cô Mácta thì tất bật lo việc phục vụ. Cô tiến lại mà nói: “Thưa Thầy, em con để mình con phục vụ, mà Thầy không để ý tới sao? Xin Thầy bảo nó giúp con một tay!” Chúa đáp: “Mácta! Mácta ơi! Chị băn khoăn lo lắng nhiều chuyện quá! Chỉ có một chuyện cần thiết mà thôi. Maria đã chọn phần tốt nhất và sẽ không bị lấy đi”.

Bài Tin mừng theo thánh Luca 10,38-42 kể cho chúng ta một câu chuyện rất đơn giản nhưng cũng đầy cảm động.

Theo Tin mừng Gioan thì cô Mácta và Maria là hai người chị của anh Ladarô. Gia đình này gồm những người bạn khá thân tình của Chúa Giêsu, cư ngụ ở Bêtania gần Giêrusalem. Dù vậy, sự kiện Chúa Giêsu đến nhà hai người phụ nữ là Mácta và Maria rồi giảng dạy ở nhà họ thực ra vẫn là một sự kiện có phần bất thường.

Tuy nhiên chính sự việc có vẻ bất thường này lại rất đáng để chúng ta chú ý vì nó cho thấy Chúa Giêsu không hề phân biệt đối xử nhưng Ngài nhìn đến với từng con người, dù là đàn ông hay đàn bà; họ đều là đối tượng được Thiên Chúa ưu ái, yêu mến cho nên Ngài sẵn sàng đến nhà của hai người phụ nữ và giảng dạy ở đó.

Và khi Chúa Giêsu cùng với các môn đệ đến gia đình này thì trong việc tiếp đón, hai chị em Mácta và Maria đảm nhận những nhiệm vụ khác nhau: cô Mácta thì giữ vai trò của người chủ trong gia đình, lo lắng chuẩn bị bữa ăn cho khách, còn cô Maria thì giữ vai trò tiếp chuyện với khách. Sự phân vai trong nhiệm vụ này cũng là bình thường vì nhà có hai chị em.

Tuy nhiên cách miêu tả của thánh Luca trong bài Tin mừng lại vượt ra khỏi cái khung cảnh cụ thể trong thực tế và nhắm đến những mục tiêu thần học, tức là vượt xa hơn việc miêu tả một sự kiện lịch sử. Do đó, chúng ta cần giải thích sự khác biệt trong vai trò cũng như trong cách hành xử của Mácta và Maria theo cái nhìn và với mục tiêu thần học hơn là theo quan điểm lịch sử.

Ở câu 39, tác giả Luca khắc họa hình ảnh của cô Maria như là một người môn đệ ngồi bên chân Chúa và lắng nghe lời Ngài. Kiểu nói ‘ngồi dưới chân’ là kiểu nói được thánh Luca dùng trong diễn từ của thánh Phaolô ở Cv 22,3 (=ngồi dưới chân Gamalien) để chỉ tư cách của người môn đệ; người môn đệ là người ngồi dưới chân của thầy mình. Rồi động từ ‘lắng nghe’(=êkouen) lại được tác giả chia ở thời vị hoàn (=imperfect) có ý diễn tả sắc thái liên tục và kéo dài của thái độ lắng nghe. Như vậy bằng cách nói cô Maria ngồi dưới chân Chúa và lắng nghe lời Ngài, tác giả muốn khắc họa cô Maria như là điển hình của người môn đệ.

Cô Mácta lại được Luca mô tả với những đường nét khác: tất bật phục vụ khách. Sự tất bật phục vụ của cô Mácta cũng được tác giả nhấn mạnh với mục tiêu khắc họa một cách rõ nét hơn, sự khác biệt và thậm chí là sự đối nghịch của cô Mácta so với tư thế môn đệ chăm chú lắng nghe của cô Maria.

Vì thế, có thể nói trong câu chuyện của Luca, cô Mácta là hình ảnh điển hình của những thành viên trong cộng đoàn Hội thánh luôn nhiệt thành hoạt động và coi những hoạt động đó có vai trò quan trọng hơn hẳn so với thái độ của những người môn đệ luôn giữ tâm hồn ở trong tư thế lắng nghe Lời.

Đó chính là ý nghĩa và chủ đích thần học của tác giả Luca trong cách ông khắc họa những đường nét của nhân vật Maria và của Mácta trong câu chuyện. Chúng ta cần phải hiểu theo ý nghĩa này hơn là chỉ giải thích theo nghĩa lịch sử.

Rồi tác giả kể tiếp có lẽ với một chút bực mình: cô Mácta không nói gì với em mình cả. Đây là vấn đề. Cô tiến lại bên Chúa Giêsu và nói với Ngài, chứ không nói với em mình: “Thưa Thầy, em con để con phục vụ một mình mà Thầy không để ý tới sao? Xin Thầy bảo nó giúp con một tay”.

Tại sao Mácta lại muốn Maria giúp một tay, có phải để cô cũng được nghe lời dạy của Chúa Giêsu hay là bởi vì khách đông quá cô không thể phục vụ một mình? Chúng ta không biết lý do và có lẽ cũng không cần chú ý đến lý do tại sao cô Mácta lại muốn em mình giúp một tay vì đó không phải là điểm nhấn của câu chuyện.

Trước lời yêu cầu của cô Mácta, Chúa Giêsu phản ứng như thế nào? Tác giả Tin mừng ghi lời Chúa đáp: “Mácta, Mácta ơi, chị băn khoăn lo lắng nhiều chuyện quá! Chỉ có một chuyện cần thiết mà thôi. Maria đã chọn phần tốt nhất và sẽ không bị lấy đi”.

Trước hết, trong câu trả lời này của Chúa Giêsu, chúng ta chú ý cách Chúa Giêsu gọi tên Mácta 2 lần: “Mácta, Mácta”. Trong Kinh thánh, cách gọi tên 2 lần này luôn luôn là dấu hiệu báo trước một sự việc quan trọng, thậm chí là nghiêm trọng. Ví dụ như ở St 22,11 Thiên Chúa gọi Ápraham: “Ápraham, Ápraham!” Thiên Chúa gọi ông 2 lần như vậy là để ngăn ông sát tế Isaác con trai của ông. Lúc ấy, Ápraham đã đặt cậu con trai của mình trên bó củi, ông rút dao tính giết Isaác sát tế cho Thiên Chúa thì ngay lúc đó thần sứ của Thiên Chúa gọi: “Ápraham! Ápraham!”. Đó là một chuyện hết sức quan trọng. Ở một chỗ khác, chúng ta cũng thấy xuất hiện cách gọi tên 2 lần này, đó là khi Thiên Chúa gọi: “Samuel! Samuel!” và Chúa gọi đến ba lần. Đó là trong Cựu ước. Sau này, Chúa Giêsu phục sinh cũng gọi thánh Phaolô trên đường Đamát: “Saun! Saun!”. Trong Kinh thánh dù là Cựu ước hay Tân ước, chúng ta thấy cách gọi 2 lần đó là một dấu hiệu cho thấy có chuyện quan trọng.

Trong đoạn Tin mừng Luca chúng ta đang phân tích đây cũng vậy. Khi Chúa Giêsu gọi cô Mácta 2 lần liên tiếp: “Mácta! Mácta!” tức là đang có một chuyện rất nghiêm trọng xảy ra. Và quả thực, phản ứng và lời nói của cô Mácta ở đây cho thấy cô đang ở trong một tình trạng rất đáng ngại. Tại sao đáng ngại? Đáng ngại không phải là vì cô ta đang tất bật lo lắng việc này việc kia mà vấn đề là qua lời cô nói với Chúa Giêsu, Mácta cho thấy cô đã không hiện diện và đã không làm việc trong tư thế của một người môn đệ, mà trái lại, xem ra cô đang làm ngược lại.

Cô Maria ngồi bên chân Chúa mà lắng nghe Ngài, đó là cô đang hiện diện trong tư thế của một môn đệ lắng nghe lời Chúa Giêsu. Khác với Maria, cô Mácta đang đi thì dừng lại (nghĩa là đang trong tư thế đứng), cô đứng bảo Chúa Giêsu cần phải làm gì: “Em con để con làm việc một mình mà Thầy không thấy sao?” rồi sau đó cô nói Chúa Giêsu cần phải nói gì: “Xin thầy bảo em con giúp con một tay”.

Cô Mácta trong thực tế đang đóng vai một vị tôn sư dạy cho Chúa Giêsu biết Ngài phải làm gì và phải nói gì. Cô đang đứng vào vị trí bậc thầy và đẩy Chúa Giêsu xuống vị trí của người môn đệ cần được cô dạy cho biết phải nói gì và phải làm gì. Khi trật tự bị đảo lộn đến mức độ nguy hiểm như vậy thì chúng ta hiểu được phản ứng của Chúa Giêsu thể hiện qua cách gọi: Mácta! Mácta!

Sự nghiêm trọng không nằm ở chỗ cô ta tất bật không ‘chịu’ nghe lời của Chúa mà nằm ở chỗ là cô ta xếp Chúa ở vị trí một học trò trong khi Mácta trở thành một cô giáo, một bậc tôn sư dạy cho Chúa biết phải làm và nói gì. Đó là một tình cảnh rất nghiêm trọng, khác hẳn với thái độ của Maria ngồi dưới chân Chúa và lắng nghe lời Ngài trong thái độ của một người môn đệ.

Rồi Chúa nói tiếp: “Chị băn khoăn lo lắng nhiều chuyện quá! Chỉ có một chuyện cần thiết mà thôi”. Ở đây, Chúa Giêsu đặt đối lập giữa một bên là lo lắng nhiều chuyện với bên kia là chỉ có một chuyện cần thiết; đặt đối lập giữa hai chuyện này để làm nổi bật vẻ đẹp của thái độ lắng nghe lời Ngài giảng dạy.

Mối bận tâm về Nước Thiên Chúa phải chiếm vị trí ưu tiên tuyệt đối so với mọi sự khác, cho dù những sự ấy không hề bị phủ nhận cũng không hề bị đánh giá thấp. Nhưng mối bận tâm về Nước Thiên Chúa vẫn phải là mối bận tâm chiếm vị trí ưu tiên tuyệt đối. Đó chính là ý nghĩa của lời Chúa Giêsu nói với cô Mácta: “Chị băn khoăn lo lắng nhiều chuyện quá! Chỉ có một chuyện cần thiết mà thôi”. Chỉ có chuyện về Nước Thiên Chúa mới là chuyện cần thiết nhất.

Rồi Chúa khẳng định Maria đã chọn phần tốt nhất. Phần tốt nhất ở đây không phải là chẳng làm gì cả mà phần tốt nhất mà Maria đã chọn là hiện diện trong tư thế của một môn đệ. Lắng nghe lời của Chúa Giêsu, hiện diện trong tư thế của một môn đệ của Chúa Giêsu, đó mới là phần tốt nhất chứ không phải là ở nhưng không, không làm gì cả. Maria đã chọn phần tốt nhất tức là chọn hiện hữu, và tất nhiên ở trong cả hoạt động nữa, trong tư thế của một môn để lắng nghe lời của Chúa Giêsu, đó chính là phần tốt nhất.

Xin đề nghị 3 gợi ý để suy niệm và chia sẻ:

1/ Gợi ý thứ nhất:

Việc lắng nghe lời của Chúa Giêsu và hoàn toàn đón nhận Nước Thiên Chúa vào cuộc đời của mình phải được coi là ưu tiên số một, ưu tiên hơn hết mọi chuyện khác.

Điều được khẳng định ở câu 42 là điểm cốt yếu của toàn bộ trình thuật: chỉ có một chuyện cần thiết mà thôi, Maria đã chọn phần tốt nhất và sẽ không bị lấy đi. Chúa Giêsu không hề kết án hay coi thường việc phục vụ của Mácta. Chúng ta nên biết là ở Lc 22,27, chính Chúa Giêsu khẳng định rằng Thầy sống giữa anh em như một người phục vụ. Chính Chúa Giêsu xác định như vậy cho nên rất rõ ràng Chúa Giêsu không hề kết án hay coi thường việc phục vụ của Mácta. Chúa Giêsu cũng không hề nói thái độ của cô Maria là thái độ duy nhất có giá trị. Không! Ở đây Chúa Giêsu chỉ tận dụng một hoàn cảnh cụ thể tại nhà của hai chị em Mácta và Maria để đưa các môn đệ của Ngài và cả chúng ta nữa đến một giáo huấn vượt quá một khung cảnh cụ thể. Đó là việc lắng nghe lời Chúa Giêsu và hoàn toàn sẵn sàng đón nhận Nước Thiên Chúa vào cuộc đời của mình phải được coi là ưu tiên số một, ưu tiên trên hết. Các hoạt động khác sẽ được coi là tương đối so với việc lắng nghe lời của Chúa Giêsu trong tư thế và tâm thế của một người môn đệ.

Trong thực tế cuộc sống, chúng ta phải phục vụ rất nhiều, phải làm rất nhiều việc; thế nhưng mọi việc, mọi hoạt động đều là tương đối so với việc giữ nơi mình tâm thế và tư thế của người môn đệ lắng nghe lời của Chúa Giêsu.

2/ Gợi ý thứ hai:

Trong thực tế, chúng ta dễ quên một điều quan trọng là cuộc sống Kitô hữu phải đặt nền tảng trên sự chăm chú lắng nghe lời Tin mừng. Trong bài Tin mừng chúng ta phân tích, thánh Luca đã sử dụng ký ức về một sự kiện lịch sử, là việc Chúa Giêsu viếng thăm một gia đình thân hữu ở Bêtania, để soi sáng cho một hoàn cảnh của cộng đoàn Hội thánh thời của ngài cũng như thời sau này. Trong hoàn cảnh của cộng đoàn Hội thánh thời thánh Luca có một nguy cơ, là một số thành viên của Hội thánh đánh mất hoặc coi thường một điều quan trọng: cuộc sống Kitô hữu phải đặt nền trên sự chăm chú lắng nghe lời Tin mừng. Và đó cũng có thể là hoàn cảnh của cộng đoàn chúng ta hiện nay.

Có một số người hiểu câu chuyện trong bài Tin mừng này theo hướng là quá đề cao giá trị của đời sống chiêm niệm so với đời sống hoạt động; thực ra hiểu như vậy không chính xác. Có lẽ thánh Luca trong cái nhìn cá nhân của ngài muốn nhấn mạnh là trong thực tế của đời sống Kitô hữu thì cuộc sống thừa sai và phục vụ cũng phải được đặt nền tảng trên lời Thiên Chúa và trên việc lắng nghe lời Thiên Chúa. Đó chính là bài học cần được nhấn mạnh. Vấn đề không phải là chiêm niệm quan trọng hơn hoạt động. Phần tốt nhất mà Maria đã chọn là hiện hữu trong tư thế một môn đệ lắng nghe lời của Chúa Giêsu, tư thế lắng nghe lời Chúa Giêsu ngay trong đời sống hoạt động, ngay trong đời sống tất bật của chúng ta. Cái tâm thế đó vẫn phải là tâm thế ưu tiên.

Trong thực tế cuộc sống Hội thánh, nhiều khi chúng ta quên mất điều rất là quan trọng đó. Phần lớn thời gian, tâm trí và hoạt động của chúng ta đều nhằm làm được nhiều việc tốt. Vâng, chúng ta làm nhiều điều tốt, chúng ta có rất nhiều hoạt động phải hoàn thành và nhiều hoạt động phải thực hiện để phục vụ Hội thánh, phục vụ công cuộc loan báo Tin mừng. Trong bài Tin mừng hôm nay, thánh Luca nhấn mạnh một điểm rất quan trọng: tất cả những điều đó đều tốt nhưng điều tốt nhất là tất cả những hoạt động đó phải được đặt nền tảng trên Lời của Thiên Chúa và trên việc lắng nghe Lời Ngài. Đó là điểm nhấn xuất phát từ một hoàn cảnh cụ thể của Hội thánh thời thánh Luca và có lẽ cũng là hoàn cảnh cụ thể của Hội thánh thời chúng ta. Do đó, chúng ta cần ghi nhớ: tất cả mọi hoạt động là cần thiết, là tốt lành nhưng đều phải được đặt nền tảng trên Lời Tin mừng và việc lắng nghe Lời Tin mừng trong tư thế một môn đệ.

3/ Gợi ý thứ ba:

Chúng ta chú ý đến phản ứng của cô Mácta. Phản ứng của Mácta nhắc chúng ta về một thái độ không phù hợp. Có nhiều khi chúng ta cũng hành xử như cô Mácta trong bài Tin mừng. Chúng ta muốn Chúa nói, làm theo ý muốn và thậm chí là theo sự hướng dẫn, chỉ bảo của chúng ta. Nếu không thì có lẽ chúng ta sẽ nổi khùng lên hay thất vọng, sẽ buồn nản, bi quan. Chúng ta muốn Chúa phải nói thế này, phải làm thế kia và khi điều đó đã không xảy ra như mong muốn thì chúng ta chán nản, mệt mỏi, bi quan.

Và đó chính là lúc trật tự bị đảo lộn: chúng ta không hiện diện trong tư thế một môn đệ của Chúa Giêsu mà đòi làm tôn sư của Ngài. Tất cả chúng ta đều rất dễ có thái độ này của Mácta: chúng ta lên chương trình, rồi chúng ta xin Chúa thực hiện theo chương trình đó và khi chương trình của chúng ta không được thực hiện thì chúng ta buồn nản, thậm chí là mất đức tin.

Xin Chúa cho chúng ta tránh được thái độ tiêu cực đó của cô Mácta, đồng thời chúng ta cũng xin Chúa cho chúng ta luôn luôn hiện hữu trong tư thế môn đệ của Chúa Giêsu thay vì đòi làm thầy dạy, làm tôn sư, làm người chỉ đạo cho Chúa Giêsu.

(Viết theo một bài giảng của cha Nguyễn Thể Hiện, DCCT)

Cầu nguyện:

Lạy Chúa Giêsu,

Có những ngày con cảm thấy đời sống thật nặng nề.

Có những lúc con muốn buông trôi, để mặc cho dòng đời đưa đẩy,

Có những khoảng thời gian dài, con như mảnh đất khô khan cằn cỗi.

Xin cho con ánh sáng của Chúa để con biết lối mà đi.

Xin cho con Tấm Bánh của Chúa để con có sức mà dấn bước.

Xin cho con Lời của Chúa để con vững một niềm tin.

Xin cho con sự sống của Chúa

để con lấy lại niềm hăng say và sự tươi tắn, niềm vui và sáng tạo.

Lạy Chúa Giêsu,

Con thấy mình cần Chúa trong mỗi giây phút của cuộc đời.

Ước gì ai gặp con cũng gặp được sự hiện diện của Chúa. Amen.