Quy Trình: Sơ đồ Xay Xát Gạo ở Nhà Máy: - Tài Liệu Text - 123doc

1. Trang chủ >
2. Khoa Học Tự Nhiên >
3. Sinh học >

Quy trình: Sơ đồ xay xát gạo ở nhà máy:

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.17 MB, 51 trang )

Các tế bào tinh bột ngồi cùng có dạng thon dài và được sắp xếp nằm ngang, đối xứng qua tim hạt, vì thế thường làm tăng khả năng rạng nứt của hạt trong quá trình chếbiến. Càng đi sâu vào tâm hạt, hình dạng tế bào chuyển dần từ thon dài thành hình lục giác,vì thế lõi hạt gạo có độ bền vững hơn.

1.3.4. Phơi:

Phơi là phần phát triển thành cây non khi hạt nảy mầm, vì thế trong phơi chứa nhiều chất dinh dưỡng dễ tiêu hóa.Chất dinh dưỡng trong phơi gồm : protein 35, các gluxit hòa tan 25, chất béo 15. ở phơi còn tập trung lượng lớn vitamin và enzyme của hạt.

1.3.5. Hạt gạo:

Hạt gạo chính là phần nhân hạt phía bên trong vỏ trấu.Để có được hạt gạo đủ tiêu chuẩn phân phối cho người tiêu dùng thì sau khi bóc vỏ, hạt gạocòn được bóc cám, xoa bóng gạo, loại những hạt khơng đạt tiêu chuẩn.

CHƯƠNG 2: CƠNG NGHỆ CHẾ BIẾN LÚA GẠO

2.1. Quy trình:

Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 15ThócHạt màu TấmCám xoa Cám xátVỏ trấuBao gói Tách tấmXoa bóng ThócLàm sạch Tạp chấtBóc vỏ trấuPhân ly thóc – gạo lậtTách hạt màu Bóc cámSản phẩm2.2. Làm sạch khối hạt: 2.2.1. Mục đích và yêu cầu:Tăng năng suất và cải thiện độ bền nhờ nguyên liệu được làm sạch.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 16Dễ dàng điều khiển thiết bị nhờ sự đồng nhất hơn về thành phần nguyên liệu lương thực đưa vào sơ chế.Yêu cầu: Lượng tạp chất 2.

2.2.2. Phương pháp làm sạch:

Trong khối hạt thường có lẫn các loại tạp chất sau: + Tạp chất lớn thường là cọng rơm, gié lúa, túi lưới, đất, đá và đôi khi là các vật kimloại. + Tạp chất bé gồm bụi bẩn, cát, đất vụn, hạt cỏ dại, côn trùng và sạn đá.+Tạp chất có cùng kích cỡ với hạt có thể là hạt lửng, lép và vụn kim loại. Các loại tạp chất sẽ được thu hồi theo các phương pháp sau:+ Tạp chất nhẹ hơn hạt thóc có thể được thu hồi bằng phương pháp hút hoặc sàng. + Tạp chất lớn và bé nặng hơn hạt thóc được thu hồi bằng sàng.+ Tạp chất có cùng kích thước nhưng nặng hơn hạt có thể thu hồi theo phương pháp phân ly theo trọng lượng.+ Các vụn kim loại được thu hồi bằng phương pháp sàng phân ly theo trọng lượng hoặc bằng nam châm vĩnh cửu hay nam châm điện.

2.2.3. Máy làm sạch:

Các loại máy làm sạch được sử sụng như: sàng kép mở, sàng tự làm sạch, máy hút tác động đơn, máy phân ly sạn, máy phân ly từ tính…Sơ đồ cơng nghệ làm sạch ngun liệu:Thóc từ kho nhờ băng tải chuyển vào dựa chứa thóc vào vựa chứa thóc đầu, sao đó qua cân tự động rồi qua bộ phận làm sạch tạp chất.Nhờ 2 lần liên tiếp đi qua sàng quạt. Tạp chất lớn được tách ra trên sàng 5 – 7 mm còn lọt sàng 3 – 3,6 mm là hạt nhỏ đưa đi kiểm tra ở sàng lục lăng. Ở đây trên sàngNhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 173 – 3,2 mm là thóc nhỏ, đưa trở lại sàng bằng, dưới 1,5 mm lài tạp chất nhỏ như bụi cát v.v…Trong lần sàng thứ hai, thóc được phân loại ra 2 phần trên sàng 3,8 – 4 mm là thóc to đưa sang quạt lần 3; lọt sàng 3,8 – 4 mm , nhưng trên sàn 3,5 mm là thóc nhỏ đưaqua đập râu nếu có râu, và sau đó sàng bằng 3,0 mm để tách hạt nhỏ. Thóc nhỏ sau những gia cơng phụ như vậy cũng được đưa về quạt lần 3.Sau quạt lần 3, hạt trên sàng 3,2 mm và dưới sàng 5,5 – 6mm đi xuống máy gằn đá để tách tạp chất khống , sau đó qua quạt, cân tự động và sang phân xưởng xay. Phầnlọt sàng 3,2 mm của sàng bằng đưa sang thiết bị phân chia khí động có thể dùng quạt… để thu hồi những hạt gạo lật nguyên.

2.2.3.1. Sàng kép mở:

Cấu tạo: Bộ phận làm việc chủ yếu của sàng gồm 2 mặt sàng bằng tấm kim loại, có đột lỗ, đặthơi nghiêng. Mặt sàng trên có lỗ với đường kính nhằm giữ tạp chất lớn nằm lại trên mặt sàng.Mặt sàng dưới có lỗ nhỏ hơn nhằm để cho cát, bụi, hạt cỏ và các tạp chất nhỏ lọt qua.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 18Sàng kép mở A – Máng cấp liệu; B – Cửa ra tạp chất lớnC – Cửa ra hạt chính; D – Cửa ra tạp chất nhỏ Nguyên lý hoạt động:Sàng làm việc dựa vào sự khác nhau về bề dày và chiều rộng của hạt để tách tạp chất có kích thước lớn hơn hạt, các bụi bẩn ra khỏi khối hạt.Thóc được cung cấp vào đầu cao của máy A và đi qua sàng thứ nhất 1 có lỗ đường kính lớn và chỉ giữa lại những tạp chất lớn.Do sàng dao động các phần tử nằm trên sàng là những tạp chất lớn. Các tạp chất này được dẫn ra cửa sản phẩm trên sàng B.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 19Sàng thứ 2 có lỗ đường kính bé hơn nên chỉ giữ lại hạt thóc, còn tất cả những tạp chất bé sẽ rơi xuống tấm đáy và ra ngoài theo cửa D.Hạt thóc được sàng thứ 2 giữ lại sẽ thu hồi qua cửa C. Ưu điểm:Sàng có cấu tạo đơn giản, dễ điều chỉnh. Nhược điểm:Do sàng hở nên môi trường xung quanh bị ô nhiễm nặng. Sàng thứ 2 dễ bị nghẹn lại vì lỗ nhỏ nên hiệu quả làm sạch giảm đáng kể, nhất là hạtcỏ, các tạp chất có cùng kích thước như hạt thóc khơng được tách ra.

2.2.3.2. Sàng đá máy phân ly sạn:

Cấu tạo: Máy phân ly gồm một sàng hình chữ nhật, có lỗ hình chữ nhật, đặt nghiêng.Lỗ sàng khơng phẳng, mặt sàng có gờ, dùng để giữ đá sạn nằm lại.Sàng phân ly sạn Ngun lý hoạt động:Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 20Sàng chuyển động lên xuống nhờ một cơ cấu hình bình hành, nhận chuyển động từ cơ cấu lệch tâm. Một quạt đẩy được đặt phía dưới sàng nhằm tạo thành luồng gió đẩy cácphần tử nằm trên mặt sàng. Hỗn hợp hạt được đưa vào sàng ở vị trí giữa sàng.Nhờ chuyển động đi lên của sàng, các hạt sạn bé được chuyển lên trên trên đỉnh sàng. Những hạt thóc nào chuyển động lên theo với sạn sẽ được một quạt gió lắp dưới sàngthổi đi. Sạn đá được gom vào vị trí và xả vào ống xả khi dùng tay nâng nắp lên.Do phải chế biến nhiều giống thóc khác nhau nên độ nghiêng của sàng phải thay đổi. Điều chỉnh độ nghiêng của sàng bằng cách thay đổi chiều dài cạnh ab, từ đó thay đổi vịtrí của hình bình hành sẽ làm thay đổi độ nghiêng của sàng.

2.2.3.3. Máy phân ly từ tính:

Máy phân ly từ tính A – Nam châm vĩnh cửu; B – Xy lanh đồng và nam châm vĩnh cửuCó 2 kiểu máy phân lý từ tính: + Lắp những mảng nam châm vĩnh cửu cho máy hoặc cho vòi xả.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 21+ Máy phân ly từ tính là một xylanh bằng đồng thau quay bên ngoài một nam châm vĩnh cửu có tiết diện là nửa vành khuyên.Đa phần máy phân ly từ tính sử dụng nam châm vĩnh cửu, tuy nhiên cũng có thể sử dụng nam châm điện.Thường dùng nam châm hình chữ U, hai đầu cực nằm ló trên máng trượt, được đặt vào miếng đồng cách từ để từ trường xuyên qua lớp hạt mỏng chảy xuống, tạp chất kimloại sẽ được giữ lại. Khi kim loại bám kín hai đầu cực nam châm thì lực giữ của nam châm sẽ giảm, vì vậycần định kỳ lấy tạp chất kim loại ra. Khi thiết bị không làm việc ta để miếng sắt nối liền 2 cực để ghép kín mạch từ, tránhtừ giảm nhanh.2.3. Bóc vỏ trấu: 2.3.1. Mục đích và u cầu:Mục đích: tách vỏ trấu ra khỏi hạt gạo lật để thu được hạt gạo lật. Yêu cầu: gây tổn thương ít nhất cho hạt gạo lật và lớp cám.

2.3.2. Phương pháp bóc vỏ trấu:

Hạt thóc có hai mảnh vỏ trấu bao bọc. Giữa vỏ trấu và gạo nhân có một khoảng trống. Ở hai đầu hạt thóc thì khoảng trống khá lớn. Do đó khi hạt thóc bị tác dụng của các lựckéo, nén, đập thì vỏ trấu dễ dàng tuột ra. Trong kỹ thuật bóc vỏ trấu hiện nay có nhiều phương pháp tác dụng lên hạt làm tuộtvỏ và do đó cũng có rất nhiều máy bóc vỏ cấu tạo không giống nhau. Các kiểu máy xay được dung phổ biến như máy xay đĩa kiểu đĩa dưới quay và máyxay đôi trục cao su.2.3.3. Các loại máy xay: 2.3.3.1. Máy xay đĩa:Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 22Cấu tạo: Máy xay đĩa gồm có 2 đĩa đặt nằm ngang bằng thép đúc, một phần được phủ một lớpchất mài mòn. Đĩa trên cố định với khung máy, đĩa dưới quay.Đĩa quay có thể được điều chỉnh vị trí theo chiều thẳng đứng cho nên khe hở giữa hai vỏ áo mài mòn của hai đĩa là có thể điều chỉnh được. Sự điều chỉnh này phụ thuộc vàigiống lúa, tình trạng hạt và độ mài mòn. Ngun lý hoạt động:Thóc được cung cấp vào tâm của máy qua một phễu nhỏ. Một ống hình trụ điều chỉnh thẳng đứng điều hòa năng suất và sự phân phối đồng đềuthóc trên tồn bộ bề mặt của đĩa quay. Nhờ lực ly tâm hạt thóc được ép vào giữa hai đẵ và dưới áp lực và ma sát, phần lớnhạt thóc được bóc vỏ. Việc điều chỉnh khe hở giữa hai đĩa là khá quan trọng và đòi hỏi phải kiểm tra lại liêntục để tránh hiện tượng vỡ hạt quá mức hay hiệu suất xay không cao. Chiều rộng làm việc của vỏ áo mài mòn được chế tạo quá rộng trong khoảng từ 16 –17 đường kính của đĩa gây nên sự vỡ hạt khơng cần thiết. Vận tốc tiếp tuyến của đĩa khoảng 14ms và vận tốc quay phụ thuộc vào đường kínhcủa đĩa. Đường kính càng lớn thì số vòng quay trong một phút của trục càng thấp. Độ mòn của lớp vỏ áo mài mòn của đĩa là khơng đồng đều trên toàn bộ bề mặt của vỏáo. Tác động xay tập trung ở phần giữa của mặt vỏ áo, do đó độ mòn ở phần mặt vỏ áo này lớn hơn so với vành ngoài và vành trong. Lâu dần tạo nên một đường song nhỏ trênvành ngoài của vỏ ào và đó là ngun nhân làm tích tụ áp lực quá mức trên hạt thóc giữa hai đĩa.Kết quả là gạo bị vỡ khơng chỉ vì áp lực q mức này mà còn vì sự tồn tại của đường sóng mà hạt gạo phải vượt qua khi ròi khỏi máy.Nhóm 8_Công nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 23Việc điều chỉnh theo phương thẳng đứng của đĩa quay được thực hiện bằng cách dịch chuyển toàn bộ cụm trục đĩa.Sự rung động của các cụm máy là cần phải tránh vì nó làm vỡ hạt.

2.3.3.2 Máy xay đơi trục cao su:

Cấu tạo: Về nguyên tắc, máy xay quả lô cao su gồm có 2 trục đúc bằng gang, trên bề mặt phủ 1lớp cao su, đặt trên cùng một đường thẳng. Một quả cố định và quả kia có thể điều chỉnh vị trí để đạt được khe hở mong muốn giữa 2 quả lô.Các quả lô nhận truyền động cơ học, quay theo chiều ngược nhau và quả lô điều chỉnh thường có vận tốc thấp hơn quả lơ cố định khoảng 25. Cả 2 quả lơ đều có cùng đườngkính và cùng một bề rộng. Nguyên lý hoạt động:Đôi trục cao su quay ngược chiều nhau với những vận tốc khác nhau gây nên các lực kéo và nén làm cho hạt bị tuột vỏ.Quả lô cố định quay quay nhanh hơn và cũng cũng mòn nhanh hơn quả lơ điều chỉnh. Do có thể đổi chỗ cho nhau nên các quả lơ có độ mài mòn ngang nhau.Trục quay nhanh đặt trên các ổ trục cố định, trục quay chậm đặt trên các ổ trục di động.Khi điều chỉnh kích thước của khe xay thì tâm của trục dịch chuyển chậm. Để có được kết quả xay tối ưu, hạt phải được phân phối đều trên toàn bộ bề rộng củaquả lơ. Tuy nhiên thường thì bộ phận phân phối hạt hoạt động thiếu chính xác và do đó bề mặt quả lơ sẽ mòn khơng đều và ảnh hưởng xấu tới hiệu suất và năng suất. Bề mặtquả lô được phục hồi bằng cách lấy bớt đi một phần cao su, do đó tuổi thọ của cụm các quả lô cũng giảm đi đáng kể.Hiệu quả của máy phụ thuộc vào nhiệt độ, ẩm độ cao của khơng khí, cấu trúc vỏ trấu và đặc biệt là do giống lúa hạt ngắn hay dài.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 24Khả năng xay của kiểu máy xay này cao hơn kiểu máy xay đĩa thông thường, bởi vậy ở đây lượng gạo lức nguyên và hiệu suất xay đều cao hơn. Tuy nhiên không có nghĩa làsản lượng gạo nguyên của nhà máy xay sẽ cao hơn do vỏ dọc của hạt thóc khơng bị quả lô cao su phá hỏng, hạt bị rạn nứt vẫn xuất hiện cùng với hạt gạo lức nguyên, nhưng chỉqua lần xát trắng thứ nhất các hạt này sẽ bị vỡ.

2.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất xay:

Tính chất cơng nghệ của thóc như độ ẩm, cỡ hạt, độ đồng nhất, hình dáng… trong đó quan trọng nhất là độ đồng đều về cỡ hạt, vì khe hở của máy khó điều chỉnh, khơng thểphù hợp cho cả hai loại kích cỡ hạt nên khơng thể cùng lúc bóc vỏ hai loại được. Tính năng của máy bóc vỏ.Vấn đề quản lý, điều khiển máy móc.

2.4. Phân ly thóc – gạo lật:

Hỗn hợp bán thành phẩm thu được sau máy xay gọi là hỗn hợp xay bao gồm gạo lật, tấm xay, thóc, cám xay và trấu. Những thành phần này có số lượng và chất lượng khácnhau, cần được phân loại và sử dụng theo chức năng riêng của từng loại. Gạo lật – những hạt đã được bóc vỏ trấu, là thànhphần giá trị nhất. sau những khâu chế biến tiếp theo như xát, xoa, phân loại sẽ cho gạo trắng – sản phẩmchính của các nhà máy xay thóc. Thóc – những hạt chưa được bóc vỏ trấu, cần đưatrở về xay lại để thu được gạo lật.2.4.1. Mục đích và yêu cầu: Để loại ra các hạt chưa được tách vỏ trấu và cho bóc vỏ trấu lại.Yêu cầu: + Trong gạo lật khơng lẫn q 1 thóc và 0,3 trấu.+ Trong thóc hồi lưu khơng q 10 gạo lật. Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam252.4.2. Phương pháp phân ly: Dựa vào sự khác nhau về tính chất bề mặt và kích thước giữa thóc và gạo lật để phânly hạt thóc ra khỏi hạt gạo lật. Các thiết bị thường dùng là sàng tự chảy, máy phân loại Pakis, máy phân loại kiểuBespalov…

2.4.3. Sàng tự chảy:

Cấu tạo: Bộ phận làm việc chủ yếu của sàng là mặt sàng bằng, đặt nghiêng, có thể điều chỉnhđộ nghiêng của sàng bằng cơ cấu vít nâng thẳng đứng đặt tại đầu dưới của sàng. Nguyên lý hoạt động:Nguyên lý làm việc của sàng là dựa vào sự khác nhau về tính chất bề mặt và kích thước giữa thóc và gạo lật.Hỗn hợp thóc, gạo lật từ phễu tiếp liệu chảy thành dòng trên tồn bộ chiều rộng của mặt sàng , với chiều dày 15 – 25mm. do mặt sàng nghiêng nên các cấu tử chuyển độngnhanh dần đều. Nhờ có sự khác nhau về tính chất vật lý, dòng hỗn hợp tự phân lớp. Lớp dưới chủ yếulà các hạt có tỉ trọng lớn, lích thước nhỏ, dung trọng lớn, hệ ma sát nhỏ, đó là gạo lật. Lóp trên chủ yếu là các hạt có tỉ trọng nhỏ, kích thước lớn, dung trọng nhỏ, hệ ma sátlớn đó là thóc. Khi hỗn hợp đã cơ bản tự phân loại xong thì gặp mặt sàng có lưới sàng, gạo lật sẽ lọtsàng xuống dưới rồi đi ra ngoài, thóc tiếp tục trượt xuống rồi khỏi sàng bằng đường khác.Kết quả tạo ra hỗn hợp trên sàng là thóc, dưới sàng là gạo lật.2.5. Bóc cám xát: 2.5.1. Mục đích u cầu:Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 26Tách lớp vỏ quả vỏ hạt và một phần lớp aleuron và phôi của gạo lật nhằm làm tăngkhả năng tiêu hóa và tính chất sử dụng của gạo. Tăng khả năng xâm nhập của nước vào nội nhũ nên sẽ giảm thời gian nấu.Tăng giá trị thương phẩm của sản phẩm. Tránh được oxi hóa chất béo do lipid ở cám và phôi gây ra.

2.5.2. Phương pháp xát gạo:

PP hóa sinh học: vận dụng tính đặc hiệu của enzyme để phân hủy các lớp vỏ hạt.Tuy nhiên phương pháp này chỉ được sử dụng trong phòng thí nghiệm.PP cơ học: nhờ tác động ma sát của hạt gạo với trục xát và thành bầu xát, ma sát của các hạt gạo với nhau, các lớp vỏ hạt và phần lớn các lớp alueron.Các loại máy xát gạo: máy xát trắng trục đứng, máy xát trắng trục ngang, máy xát trắng dùng luồng khí thổi cơ bản.2.5.3. Máy xát gạo: 2.5.3.1. Xát gạo bằng máy xát trục đứng:Cấu tạo: Máy gồm 1 xy lanh bằng gang hình cơn có lớp chống mòn.Cơn được lắp cố định trên một trục đứng có thể quay thuận hoặc quay ngược chiều kim đồng hồ. Xung quanh bộ phận cơn có bắt cố định một sàng dây thép có các cỡ mắtlưới tùy thuộc vào loại giống thóc được xát. Khoảng cách trung bình giữa vỏ bao ngồi bộ phận cơn và sàng vào khoảng 10mm.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 27Sàng dây thép sẽ chia thành các đoạn cách đều nhau bẳng các miếng hãm cao su. Những miếng hãm này rộng 30 – 50mm tùy theo cỡ máy. Số lượng miếng cao su hãmcăn cứ vào đường kính bộ phận côn. Bộ phận côn quay làm trắng gạo cóthể điều chỉnh thẳng đứng nên khe hở giữa lớp chống mòn của cơn vàsang dây thép có thể điều chỉnh được. Việc điều chỉnh này căn cứvào giống lúa, tình trạng hạt, phương pháp chế biến, và độ mòn của lớpbao chịu mòn. Các miếng hãm cao su trong khung sàng dây thép có thểđiều chỉnh được bằng vơ lăng quay tay đơnn giản. Khe hở giữa cácmiếng cao su với bề mặt côn khoảng 2- 3mm.Nguyên lý hoạt động: Bộ phận làm việc của máy xát trục đứng là trục xát hình cơn, trên mặt phủ đá nhám vàmặt lưới sàng bao ngoài. Gạo lật rơi vào đáy trên của trục xát nhận lực ly tâm và rơi vào vùng xát – khoảng không gian giữa mặt đá và mặt sàng. Tại đây gạo lật được bóc vỏnhờ sự ma sát vào mặt đá, mặt sàng và giữa các hạt với nhau.

2.5.3.2. Xát gạo bằng máy xát trục ngang:

Cấu tạo: Bộ phận làm việc chủ yếu của máy xát trục ngang là trục xát nằm trong bầu xát gồmnắp máy và rây thoát cám, trục xát đúc bằng gang, bề mặt có gân và giữa các gân có lớp mặt đá, ở phía đầu bố trí 2 cánh vít có tác dụng vận chuyển ngun liệu và tạo áp lựctrong quá trình xát. Bầu xát và trục có dạng hình cơn, đáy nhỏ ở về phía tiếp liệu.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 28Máy xát trục ngang 1. Trục ngang; 2. Lớp chịu mài mòn; 3. Vỏ buồng xát; 4. Vít cấp liệu5. Van chỉnh áp suất xát; 6. Vỏ trụ có rãnh khía Nguyên lý hoạt động:Gạo lật được chuyển từ cửa tiếp liệu vào bầu xát, nhờ cánh vít và sự chuyển động của trục xát, hạt gạo sẽ tham gia một chuyển động phức tạp, đồng thời chịu tác dụng của cáclực ma sát giữa các hạt với mặt đá, hat4 với hạt, hạt với mặt sàng v.v… làm cho các lớp vỏ bị bọc với nội nhũ – tạo thành cám.Cám tách ra lọt qua rây cám, còn gạo xát tiếp tục chuyển động và ra ngoài theo cửa tháo liệu.Trong máy bố trí dao xát, gạo qua khe hở của dao xát và mặt đá sẽ chịu các lực ma sát lớn hơn. Vì vậy bằng cách điều chỉnh khe hở khe hở này cho phép diều chỉnh cường độxát.

2.5.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất và hiệu suất xát gạo:

Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 29

2.5.4.1. Số lần xát:

Muốn bóc được vỏ hạt phải tạo ra trong bầu xát áp lực tương đối lớn. Muốn có gạo xát càng trắng độ kỹ càng cao thì phải tạo áp lực xát càng lớn.Gạo xát một lần thường có tỷ lệ gãy nát cao do chịu áp lực trong bầu xát quá lớn, hoặc gạo có độ kỹ khơng đều.Xát nhiều lần thì có thể giảm được áp lực trong bầu xát. Muốn thu được gạo có độ kỹ càng cao và đồng đều, tỷ lệ gạo nguyên lớn, thường phải xát nhiều lần.Với loại máy xát trục ngang, nên xát 2 – 3 lần. Với máy xát trục đứng số lần xát còn nhiều hơn nữa.

2.5.4.2. Vận tốc trục xát:

Vận tốc trục xát có liên quan đến tốc độ dịch chuyển của gạo trong bầu xát và trị số áp lực của bầu xát.Vận tốc trục xát tăng thì tốc độ dịch chuyển của gạo trong bầu xát cũngtăng lên, thời gian gạo lưu lại trong bầu xát cũng ngắn đi, năng suất của thiết bị tăng lên. Nhưng nếu vận tốc trục xát tăng q một giới hạn nào đó thì mức bóc cám sẽ giảm vànếu xát gạo lật có độ ẩm cao thì lỗ rấy cám dễ bị tắc, độ kỹ của gạo không đồng đều. Hơn nữa vận tốc trục xát cao sẽ gây lực ly tâm lớn, lực va đập lớn làm cho gạo bị gẫynát nhiều. Vận tốc trục xát nhỏ, tốc độ dịch chuyển của gạo trong bầu xát cũng nhỏ, do đó năngsuất của máy xát giảm và độ kỹ của gạo cũng không đều. Người ta thường khống chế vận tốc trục xát của máy xát trục ngang như bảng sau:Lần xát Vận tốc trục xát, vpphXát 2 lần 1550 2650 Xát 3 lần1 500 – 5502 600 - 6503 650 - 700Với máy xát trục đứng thì vận tốc trục xát được khống chế trong khoảng 14 – 16 ms. 2.5.4.3. Lưu lượng:Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 30Khống chế lưu lượng vào bầu xát tức là điều chỉnh cửa vào và cửa ra của gạo. Cửa vào và ra phải được điều chỉnh một cách nhịp nhàng cân đối sao cho bảo đảm đượctrong bầu xát có một áp lực cần thiết đủ để bóc vỏ hạt gạo. Cửa vào mở to mà cửa ra mở nhỏ thì áp lực trong bầu xát nhỏ, mức bóc cám thấp.Đối với loại máy xát trục đứng, việc điều chỉnh cửa vào rất quan trọng. Nếu cửa vào mở quá to thì hiệu quả bóc cám giảm đi rõ rệt và độ kỹ của gạo không đều.

2.5.4.4. Điều chỉnh dao gạo:

Dao gạo dùng để khống chế mức bóc cám. Thu hẹp khoảng cách giữa dao gạo và trục xát thì trở lực trong bầu xát tăng, mức bóc cám tăng nhưng đồng thời tỷ lệ gãy nát cũngtăng. Với loại máy xát trục nằm, thường người ta điều chỉnh khoảng cách dao gạo và trụcxát 2 – 4 mm, riêng ở gần cửa ra thì khoảng cách ấy nên giữ 6 – 9 mm. Với máy xát trục đứng, điều chỉnh dao gạo phải căn cứ vào vận tốc trục xát. Trục xátcó vận tốc cao thì khơng nên đưa các dao gạo vào quá sâu.

2.5.4.5. Rây cám:

Rây cám có tác dụng để cám thoát ra trong khi xát và tăng cường trở lực của bầu xát. Do đó cách sắp xếp và kích thước lỗ rây cám có ảnh hưởng nhất định đến hiệu suất xátgạo. Lỗ rây nhỏ, cám khó thốt. Lỗ rây lớn, hạt gạo sẽ lọt qua rây theo cám hoặc giắt vào rây rồi bị gãy.Với loại máy xát trục ngang, thường dùng lỗ rây kích thước 0,7 – 1,0 x 12,0 mm. Với máy xát trục đứng, dùng lỗ rây 1,2 x 20 mm.2.5.4.6. Trạng thái bề mặt của trục xát: Đối với bề mặt của trục xát bọc đá nhám.Độ xù xì của trục xát có ảnh hưởng rất lớn đến hiệu suất xát. Trục xát càng nhám thì hiệu suất càng cao.Về nguyên tắc thì ở bộ máy xát đầu tiên người ta dùng trục xát có độ nhám cao để bóc vỏ hạt và ở các máy xát sau thì dùng các trục xát có độ nhám thấp hơn để bảo đảm mặthạt gạo nhẵn bóng. Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam31Nhưng thông thường bao giờ người ta cũng dùng một hỗn hợp các hạt kim cương có kích thước khác nhau để bọc trục xát.Tỉ lệ hỗn hợp các loại kim cương theo bảng sau: Số hiệuhạt cát kim cươngTỉ lệ hỗn hợp các loại kim cương Xát 2 lầnXát 4 lần Lần 1Lần 2 Lần1Lần 2 Lần 3Lần 4 1225 1425 1625 5025 1825 3020 2525 5050 5022 3024 4025 50502.6. Xoa bóng: 2.6.1. Mục đích và u cầu:Mục đích: Làm tăng giá trị thương phẩm của hạt gạo do tác dụng làm nhẵn bề mặt hạt gạo xát.Loại bỏ các mảnh cám bám trên bề mặt hạt gạo làm cho gạo có thể bảo quản được lâu mà chất lượng ít bị giảm.Yêu cầu: Tỷ lệ cám trong gạo khơng còn q 0.1.Tỷ lệ tấm khơng được tăng quá 0.5 so với tỷ lệ tấm trước khi vào xoa.

2.6.2. Phương pháp xoa bóng gạo:

Dưới một áp lực nhẹ các hạt gạo được xoay quanh nhau làm các phân tử cám còn lại được lấy đi và gạo trở nên bóng hơn hay trong hơn.2.6.3. Máy xoa bóng: 2.6.3.1. Máy xoa bóng kiểu cơn đứng:Cấu tạo:Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 32Máy gồm một xy lanh bằng gang hình cơn có lớp chống mòn. Lớp chống mòn bằng gỗ, trên đó có đóng các tấm da.Cơn được lắp cố định trên một trục đứng có thể quay thuận hay ngược chiều kim đồng hồ.Xung quanh bộ phận cơn có bắt cố định một sàng dây thép có các mắt lưới tùy thuộc vào loại giống thóc được xát.Máy đánh bóng gạo trục đứng Nguyên lý hoạt động:Gạo xát được đưa vào tâm máy qua một phễu nhỏ. Ống bao hình trụ có thể điều chỉnh thẳng đứng dùng để điều chỉnh lượng gạo và sựphân phối đồng đều trên toàn bộ bề mặt của bộ phận côn quay. Do lực ly tâm, gạo được đưa vào giữa bộ phận cơn và sàng dây thép.Khi đó gạo được chà xát bởi các tấm da làm cho các hạt xoay quanh nhau và xoay quanh da và sàng da.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam33Dưới một áp lực nhẹ, các phần tử cám còn lại được lấy đi và gạo trở nên bong hơn hay trong hơn.Máy này ít làm vỡ gạo và tiêu thụ cơng suất thấp.

2.6.3.2. Máy xoa bóng gạo trục ngang:

Cấu tạo: Máy gồm một xy lanh thép trên đó có bắt một số lớn các tấm da 8x17 cm bằngbulông. Xy lanh này được lắp trên một trục ngang quay bên trong một buồng hình trụ có baosàng đột lỗ rãnh khía. Gạo thốt ra qua một máng xả và cám rơi vào bộ phận gom hình chữ V và đưa quabăng chuyền.Máy đánh bóng gạo trục ngang Hoạt động: giống như hoạt động của máy đánh bóng gạo trục đứng.2.7. Tách tấm: 2.7.1. Mục đích và yêu cầu:Tách tấm ra khỏi hỗn hợp sau máy xoa để thu được gạo nguyên và thu hồi những hạt gạo lẫn trong tấm và cám.Tăng độ đồng đều và chất lượng cho gạo thành phẩm. Tạo ra nguyên liệu cho ngành khác như sản xuất bột, tinh bột...Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 34

2.7.2. Phương pháp tách tấm:

Dựa vào sự khác nhau về trọng lượng và kích cỡ của hạt gạo và hạt tấm. Thường dùng thiết bị chọn hạt sàng phân ly.

2.7.3. Máy tách tấm:

Thiết bị phân ly tấm là sàng với kích thước lỗ sàng là Ø 3.4 – 4.0 mm. Sàng phân ly là một sàng phẳng đặt nằm nghiêng, tựa trên các thanh đỡ bằng gỗ dẻohoặc bằng thép, chuyển động qua lại nhờ một chuyển động sai tâm thẳng đứng lắp trục truyền động.Có nhiều loại sàng: sàng đơn, sàng kép hay hai sàng đơn dùng nối tiếp.Sàng phân ly tấm A – Một sàng đơn; B – Một sàng kép; C – Hai sàng đơn dùng nối tiếp

2.8. Tách hạt màu:

Hạt màu là những hạt bị nấm mốc, hạt có màu xanh xám vì thóc chưa đủ chín, những hạt bị lên men, những hạt đỏ hoặc có vết đỏ. Trong q trình bảo quản, do những yếu tốnhư: nhiệt độ, ẩm độ… khơng đạt u cầu đã làm cho hạt thóc bị biến đổi.

2.8.1. Mục đích:

Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 35Tăng giá trị cảm quan cho gạo trắng. Loại bỏ các hạt mang mầm mống gây bệnh như hạt bị nấm mốc…

2.8.2. Phương pháp tách hạt màu:

Do tỷ lệ hạt màu trong khối hạt thường rất ít nên chủ yếu người ta dùng mắt thường để tách.2.9. Đóng gói: 2.9.1. Mục đích và u cầu:Mục đích: Ngăn cách sản phẩm với mơi trường bên ngồi, giúp hạt gạo khơng bị nhiễm bẩn.Tạo cho sản phẩm có sự đa dạng về mẫu mã, cạnh tranh về kiểu dáng của các nhà sản xuất.Yêu cầu: Bao bì phải sạch sẽ, kín.Trên bao bì có ghi rõ thơng tin đầy đủ về sản phẩm loại gạo, nhà sản xuất, hạn sử dụng ….Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 36

2.9.2. Dây chuyền đóng gói:

Máy đóng gói là một dây chuyền tự động cân định lượng gạo, cho vào bao đã dán nhãn, ghép mí.Gạo được cung cấp vào máy qua phễu. Sau đó, nhờ trọng lực gạo chảy xuống hệ thống cân tự động. Cân tự động có thể điềuchỉnh khối lượng gạo: 5kg, 10kg, 20kg, 50kg … Sau khi định lượng xong, gạo được trút vào bao và ghép mí lại.Dây chuyền đóng gói gạo

2.10. Sơ đồ xay xát gạo ở nhà máy:

Đây là sơ đồ bố trí một nhà máy xay xát gạo truyền thống. Thóc khơ chưa được làm sạch vẫn còn lẫn một số lớn các loại tạp chất, được đổvào phễu rồi nhờ băng chuyền nâng dẫn vào thùng chứa 1. Từ thùng chứa này,Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 37thóc được dẫn xuống cân tự động 2 để xác định khối lượng. Việc cân khối lượng trong nhà máy có thể bỏ qua nên như có sẵn các phương tiện cân ở bênngồi để xác định khối lượng thóc nhập vào.Sơ đồ xay xát gạo ở nhà máy Sau khi cân, thóc lại được chuyển lên cao một lần nữa và được dẫn vào mộtphễu. Từ phễu này thóc được đổ xuống một máy làm sạch sơ 3, bên trong có lắp máy hút các tạp chất nhẹ cùng với một sàng kép dao động để loại các tạpchất nặng và một nam châm để giữ mảnh sắt vụn. Những tạp chất nhẹ, nhỏ, chủ yếu là bụi bẩn được thổi qua xiclon 4 để phânly và thải ra ngoài. Các tạp chất khác cũng được thải vào các bao tải hoặc thùng chứa.Nói chung loại máy này khơng có khả năng tách các hạt sạn có cùng kích thước với hạt thóc.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 38Muốn tách những hạt sạn này, hạt được dẫn qua máy phân ly theo trọng lượng 5 sử dụng sự khác nhau về trọng lượng giữa hạt sạn và hạt thóc để tách sạn rakhỏi khối thóc. Sau đó thóc lại được dẫn vào cân tự động thứ 2 6 để xác định khối lượng thóc sạch Việc xác định trọng lượng 2 lần trước và sau khi làm sạchcho phép ta xác định độ thuần khiết của khối thóc để phục vụ thu mua và các tính tốn về hiệu quả.Thóc sau khi làm sạch được chuyển lên cao và đổ vào một thùng chứa để dẫn xuống máy xay đĩa. Máy xay này được gọi là loại đĩa dưới quay. Hạt thóc đi quakhe hở giữa hai đĩa và nhờ tác động cọ xát mà vỏ trấu được bóc ra khỏi nhân hạt. Tuy nhiên vẫn còn khoảng từ 10 đến 15 số hạt chứa được bóc vỏ trấu. Sửdụng một lớp vỏ bọc chịu mài mòn cho việc bóc vỏ thì vỏ quả của nhân hạt sẽ bị hư hỏng nhẹ tạo ra cám thô. Khi vỏ quả bị hư hỏng cùng với một số vết nứt dokhâu bóc vỏ tạo ra thì các hạt rạn nứt sẽ tạo ra hạt vỡ. Do đó, thành phẩm của máy xay là một hỗn hợp gồm có: trấu, gạo lức, hạtthóc, cám thơ và mảnh gạo vỡ lức. Thành phẩm của máy xay được đổ lên một sàng kép 8 để tách cám, sau đóphân ly mảnh gạo vỡ nhỏ. Cám thô được thu vào bao tải hoặc thùng chứa. Mảnh gạo vỡ nhỏ được một băng chuyền dẫn vào một ngăn chứa để cung cấpcho máy xát trắng thứ nhất. Lúc này thành phẩm của máy xay khơng còn chứa cám thơ và mảnh gạo nhỏ nữa.Sản phẩm từ máy xay được chuyển lên cao nhờ vít 9 và đổ vào một thùng chứa, từ đó thóc được dẫn vào máy hút trấu 10 để phân ly trấu.Trấu được thổi ra ngoài nhà máy hoặc phân ly trong xyclon. Lúc này thành phẩm của máy hút trấu là một hỗn hợp gồm có thóc và gạo lức.Thơng thường sự tồn tại các hạt lửng không được quan tâm đến trong phương pháp chế biến thơng thường này.Nhóm 8_Công nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 39Hỗn hợp lại tiếp tục được chuyển lên cao và đổ vào một thùng chứa để từ đó dẫn vào máy phân ly thóc kiểu ngăn 12. Ở đây, bằng cách sử dụng sự phối hợpsự khác biệt về độ nhẵn, tỷ trọng và tính chất nổi giữa hạt thóc và hạt gạo lức, thóc sẽ được tách ra khỏi gạo lức. Hạt thóc phân ly ra sẽ được chuyển vào mộtthùng chứa riêng nhờ vít 13 và được bóc vỏ trấu trong một máy xay loại đĩa dưới quay này có thể có đĩa cố định được bọc một lớp cao su thay vì chất dễ bịmài mòn. Có khi người ta sử dụng máy xay dạng quả lô cao su. Sản phẩm của máy xay thứ hai xay lại được chuyển vào cùng một thùngchứa cấp liệu cho sàng kép 8 nhờ vít 15. Khối gạo lức từ máy phân ly kiều ngăn được dẫn vào một thùng chứa cấp liệucho máy xát trắng thứ nhất 16 là dạng máy xay côn trục đứng. Vỏ quả của lớp gạo lức và lớp cám ngồi được bóc ra. Ở một mức độ nhấtđịnh, phôi mầm và các vụn gạo nhỏ cũng được tách ra khỏi khối gạo lức khi qua công đoạn xát trắng thứ nhất.Lớp cám màu sẫm được xả ra khỏi nhờ cơ cấu nạo quét và nhờ trọng lực. Thành phẩm của máy xát trắng thứ nhất là một hỗn hợp gồm gạo xát dở, tấm,vụn bột, phôi mầm. Hỗn hợp này được chuyển vào một máy sàng lắc 17 có khoan lỗ tròn đểphân ly tấm. Sản phẩm trên sàng là gạo xát dở được chuyển lên cao và đổ vào một thùng chứa. Từ đây gạo xát dở được dẫn vào máy xát trắng thứ hai 18 đểtiếp tục xát lấy cám. Ở đây một lần nữa lại phát sinh các vụn bột, phôi mầm và các mảnh gạo nhỏ.Cám thu được lần này có màu sáng hơn và được gọi là “cám trung” . Thành phần của máy xát trắng thứ 2 là một hỗn hợp gạo xát trung bình vàtấm. Hỗn hợp này được dẫn vào một sàng lắc thứ hai 19 có khoan lỗ tròn để phân ly tấm. Thông thường sàng tách tấm sau máy xát trắng sau máy xát trắngNhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 40thứ nhất và sàng tách tấm sau máy máy xát trắng thứ hai được kết hợp làm một thành một sàng kép nhưng vẫn giữ nguyên tính độc lập về phân ly tấm của mỗilượt. Sản phẩm trên sàng này là gạo xát trung bình được chuyển lên cao và đổ vàomột thùng chứa. Gạo xát trung bình lại được dẩn qua máy xát trắng thứ ba 20 để hoàn thành việc xát lấy cám lần cuối. Cam thu được lần này có màu rất sáng.Thành phẩm của máy xat trắng thứ ba này là một hỗn hợp gạo xát hoàn chỉnh và tấm. Hỗn hợp này được chuyển qua một sàng lắc thứ ba 21 lỗ tròn để phânly tấm. Sản phẩm trên sàng được chuyển lên cao và đổ vào thùng chứa. Gạo xát hoànchỉnh lúc này trơng chưa được sáng bóng vì vẩn còn một số lượng nhỏ cám tự do bám vào hạt gạo. Gạo xát hoàn chỉnh sẽ phải đi qua máy đánh bóng có trốnghình cơn được bộc bằng các tấm da 22. Máy đánh bóng thu hồi cám tự do nhưng cũng làm xuất hiện một số vụn bột và mảnh gạo.Cám có màu sáng được xả ra theo trọng lượng. Tấm cũng được tách ra khi khối gạo đã được đánh bóng đi qua sàng lắc thứ tư dạng lỗ tròn 23 . Cả batrống cơn xát trắng và trơng cơn đánh bóng đều được nối với một hệ thống hút để làm nguội hạt. Đồng thời hệ thống hút này cũng thu hồi một số cám đượcgôm lại qua xylơng 24. Thơng thường, thành phẩm của máy đánh bóng được xem như sản phẩm cuốicùng của hệ thống xay xát và là một hỗn hợp gồm gạo nguyên, gạo gãy và mảnh gạo nhỏ. Hỗn hợp này được chuyển lên cao và dẫn vào một thùng chứa. Sau khiđi qua một số thiết bị phân cấp, gạo được cân, đóng bao và nhập kho. Khi gạo xay cuối cùng gồm có gạo nguyên, gạo gãy và mảnh gạo thì việc phâncấp gạo lại trở nên cần thiết. Trong trường hợp này, gạo sau khi qua máy đánh bóng và sàng phân ly tấm lại được chuyển lên cao và cung cấp vào trống phâncấp thứ nhất có hốc lõm, còn được gọi là “ tri- e” 25. Máy này phân cấp gạoNhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 41theo chiều dài. Trống phân cấp thứ 1 tách các mảnh vỡ nhỏ để xả vào một thùng chứa riêng biệt 26.Sản phẩm trượt trên trống phân cấp là một hỗn hợp gồm gạo nguyên và gạo gãy. Hỗn hợp này được cung cấp vào trống phân cấp thứ 2 để tách gạo gãy. Gạogãy sau khi tách được dẫn vào một thùng chứa riêng 28. Sản phẩm trượt trên trống phân cấp thứ 2 chỉ còn là gạo nguyên và cũng được dẫn vào một thùngriêng dành cho gạo nguyên 29. Dưới mỗi thùng chứa có lắp một máy dỡ hành theo thể tích, còn gọi là “máytrộn theo thể tích” 30. Khả năng xả gạo theo đơn vị thời gian của mỗi máy trộn có thể được đặt trướctheo yêu cầu có thể thu được ở cửa ra. Sau khi đạt chính xác năng suất của các máy trộn gạo nguyên, gạo gãy và gạotấm, có thể xả đồng thời theo số lược định trước trên một băng truyền đai 31 để đưa lên cao và đổ vào 1 thùng chứa bên trong có lắp cơ cấu trộn 32. Sau đógạo xay được cân, đóng bao, khâu và nhập kho để phân phối qua các dây thương mại hiện hành 33.Sản phẩm cuối cùng là gạo xay hồn chỉnh đã được đánh bóng, phân cấp và pha trộn.Tuy nhiên gạo đánh bóng khơng phải là mặt hàng ln có u cầu và vì lý do đó trống cơn đánh bóng và sàng của nó thường được bỏ qua. Điều đó có thểthực hiện bằng cách điều chỉnh một van chuyển hướng đơn giản ở trong ống xả riêng 35.Nhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 42

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ MÁY MÓC THIẾT BỊ CHÍNH DÙNG TRONG CHẾ BIẾN LÚA GẠO

Máy làm sạchMáy xay quả lô cao su – Sàng tự chảy phân ly thóc – gạo lậtNhóm 8_Cơng nghệ chế biến gạo ở Việt Nam 43

Xem Thêm

Tài liệu liên quan

• Tìm hiểu công nghệ chế biến gạo ở Việt Nam
  • 51
  • 3,613
  • 42

Tải bản đầy đủ (.doc) (51 trang)

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

(4.51 MB) - Tìm hiểu công nghệ chế biến gạo ở Việt Nam-51 (trang) Tải bản đầy đủ ngay ×